Του Γιώργου Λεκάκη
Το Somlói / Somló / Schomlau, είναι μια αμπελοοινική περιοχή 832 εκταρίων στην κομητεία Veszprém, στην ΒΔ. Ουγγαρία, στον 47ο παράλληλο [47°8′51.93″N 17°22′16.27″E] επί σβησμένου ηφαιστείου των βουνών Bakony[1]. Το ηφαιστειακό έδαφος, ο ζεστός τόπος και το υπέδαφος με βασάλτη[2], το κάνουν να παράγει περίφημα κρασιά «του Somló» που οι εντόπιοι λένε πως είναι φάρμακο και για τέτοιο επωλείτο στις παλαιές ουγγρικές φαρμακοποιίες (Vinum Somlaianum omni tempore sanum). Σύμφωνα με τοπικές παραδόσεις, η κατανάλωση κρασιού Somló είναι κάτι σαν το… «σερνικοβότανο», δηλ. κάνει πιο πιθανή την σύλληψη αρσενικών παιδιών – εξ ου και το παρατσούκλι τους «το κρασί της νυχτας γάμου» (a nászéjszakák bora). Το παλαιότερο όνομά του ήταν οινοπαραγωγική περιοχή Nagy-Somlói.[3]
Σε αυτήν λοιπόν την περιοχή Ούγγροι αρχαιολόγοι έκαναν πρόσφατα μια πρωτοποριακή ανακάλυψη, που έριξε νέο φως στους αρχαίους κατοίκους της σημερινής έκτασης της δυτικής Ουγγαρίας:
Ο λόφος Somló έχει αναγνωριστεί ως σημαντικός αρχαιολογικός χώρος από τότε που οι εντόπιοι αγρότες άρχισαν να ανακαλύπτουν αρχαία αντικείμενα (δηλ. από το… 1800), αλλά προσφάτως αποτέλεσε το αντικείμενο ενός εντατικού έργου, που περιελάμβανε πεζοπορία με ανίχνευση μετάλλων και σάρωση lidar.
Η αρχαιολογική ομάδα αποκάλυψε 900 μεταλλικά αντικείμενα θαμμένα σε έξι διαφορετικά σύνολα («θησαυρούς»), στην κορυφή του λόφου ύψους 420 μ. Αυτά περιελάμβαναν κοσμήματα, εργαλεία, στρατιωτικές διακοσμήσεις και όπλα.
Αν και η πλειονότητα των αντικειμένων της Εποχής του Χαλκού (χρονολογούνται γύρω στο 1080 – 900 π.Χ.), ορισμένα είναι ηλικίας έως και 3.400 χρόνων.
Μεταξύ των πιο σημαντικών ευρημάτων είναι το “Hoard V”, το πρώτο γνωστό παράδειγμα στην περιοχή μεταλλικών αντικειμένων, που φυλάσσονταν μέσα σε ένα κεραμικό δοχείο, σκόπιμα θαμμένο.
Οι μεγάλες ποσότητες χάλκινων λύχνων, δοχείων χύτευσης και κατακερματισμένων πλινθωμάτων υποδηλώνουν την παρουσία εργαστηρίων χαλκού.
Παρά τα νέα στοιχεία, η ακριβής ταυτότητα των ανθρώπων που ζούσαν στην τοποθεσία παραμένει μυστήριο…
Η Δυτική Ουγγαρία δεν έχει σαφείς πολιτιστικούς ή εθνοτικούς δείκτες της εποχής, γεγονός που περιπλέκει τις προσπάθειες για την ανάθεση των ευρημάτων σε κάποια γνωστή πολιτισμική ομάδα. Ωστόσο, η ποιότητα των αντικειμένων υποδηλώνει ότι ο λόφος χρησίμευε ως κέντρο εξουσίας για μια κοινωνία βασισμένη σε φυλές, υπό την ηγεσία των ελίτ πολεμιστών.
ΠΗΓΗ: B. Soós, κ.ά. «Later prehistoric hoarding and habitation on Somló Hill, western Hungary», Antiquity, σελ. 1 – 8, DOI: https://doi.org/10.15184/aqy.2025.44, εκδ. Cambridge University Press, Daily News Hungary, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 27.3.2025.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Liddell A. «5 The Northwest», στο The Wines of Hungary, εκδ. M. Beazley, Λονδίνο, 2003.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Τα βουνά αυτά, είναι και λαϊκοί μετεωρολογικοί δείκτες, αφού σύμφωνα με τους κατοίκους, εάν η ομίχλη που καλύπτει την κορυφή, κατευθύνεται προς την Ζάλα, τότε αναμένεται βροχή, και εάν η ομίχλη στραφεί προς το Μπακόνι, τότε η βροχή είναι αμφίβολη.
[2] Περιέχει βασάλτη με πλούσια ορυκτή σύνθεση (άστριο, ολιβίνη, αυγίτη, μαγνητίτη, κλπ.).
[3] Στο Σόμλο, τα σταφύλια άρχισαν να παράγονται από την ρωμαϊκή εποχή. Έγινε οινοπαραγωγική περιοχή επί βασιλιά (αγίου) Στέφανος Α΄, όταν αυτός ίδρυσε εκεί ένα βενεδικτινό μοναστήρι, δίπλα στο ρέμα Τόρνα και δώρισε αμπελώνες, από το βασιλικό κτήμα, στους μοναχούς, στις πλευρές Βασάρχελι και Ντόμπα. Μόλις κτίσθηκε και το κάστρο, μετά την εισβολή των Τατάρων (1242) η περιοχή ασφαλίστηκε και άρχισε να αναπτύσσεται…
Ο κοινωνικός και οικονομικός πολιτισμός που αναπτύχθηκε σε αυτήν την περιοχή είναι αξιοσημείωτος:
- Παλαιοί νόμοι των βουνών απαγόρευαν, μεταξύ άλλων, την κοπή δένδρων χωρίς άδεια, την διατάραξη των φωλιών των αρπακτικών πτηνών, την εγκατάλειψη της γης σε αγρανάπαυση και την συγκομιδή πριν από την καθορισμένη ημερομηνία!
- Σύμφωνα με ένα «ουρμπαριουμ» του 1511, οι αμπελώνες μπορούσαν να πωληθούν, μόνον σε άμεσα μέλη της οικογένειας, χωρίς την άδεια της πόλης.
- Τοπικοί αξιωματούχοι διασφάλιζαν την τάξη στον αμπελώνα.
- Τον Μεσαίωνα, αυστηροί κανόνες διασφάλιζαν, όχι μόνον την παραγωγή ποιοτικού κρασιού, αλλά και την γενική τάξη και πειθαρχία στους αμπελώνες: Η κοινότητα των αμπελουργών ρύθμιζε την ημερομηνία τρύγου, υπό την απειλή σοβαρών τιμωριών. Απαγορευόταν να υβρίζουν, να προσβάλλουν ο ένας τον άλλον και να είναι άσεμνοι μέσα στον αμπελώνα! Όσοι παραβίαζαν την τάξη και τον νόμο, τιμωρούνταν, ανεξάρτητα από τον βαθμό και τον τίτλο τους (ισονομία)! Η τάξη της πρώιμης αυτής ορεινής κοινότητας ήταν εκπληκτικά δημοκρατική, σε σχέση με την κοινωνική δομή της εποχής της!
Τον 18ο – 19ο αιώνα, οι Αψβούργοι αυτοκράτορες της ΑυστροΟυγγαρίας, ιδιαίτερα η Μαρία Θηρεσία και ο Ιωσήφ Β’, ευνόησαν τα κρασιά Somló.
arxeion-politismou.gr
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
