Αρχαία ελληνική τεχνολογία: Οπλο στα χέρια του Μ. Αλεξάνδρου – Πώς λειτουργούσε η ελέπολις του Ποσειδωνίου

 

Η ελέπολις του Ποσειδωνίου αξιοποιήθηκε στην εκστρατεία του μεγάλου στρατηλάτη - Το πρόσφατο συνέδριο της Εταιρείας Διερεύνησης της Αρχαιοελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας κατέδειξε την ιδιοφυή σκέψη των προγόνων μας

Ποίηση, θέατρο, δημοκρατία, φιλοσοφία… Πιθανότατα, οι πρώτες λέξεις που μας έρχονται στον νου αν ερωτηθούμε για τα δώρα των αρχαίων προγόνων μας στον δυτικό πολιτισμό. Σπανίως όμως θα προσθέταμε στα παραπάνω και την τεχνολογία. Και θα είχαμε εντελώς άδικο!

Το εύρος των τεχνολογικών ανακαλύψεων των αρχαίων Ελλήνων κάλυπτε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (λατομική, ναυπηγική, ναυσιπλοΐα, οικοδομική, γεωτεχνία, μηχανολογία, υδραυλικά έργα, κεραμουργία…), πράγμα που φάνηκε περίτρανα στο 3ο Διεθνές Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας, το οποίο διοργανώθηκε πρόσφατα από την Εταιρεία Διερεύνησης της Αρχαιοελληνικής και Βυζαντινής Τεχνολογίας (ΕΔΑΒΥΤ) και το Κέντρο «Νόησις». Το ΒΗΜΑ-Science παρακολούθησε το συνέδριο και σας δίνει σήμερα μια μικρή γεύση από την τεχνολογική ιδιοφυια των αρχαίων Ελλήνων.

Τι είναι όμως η τεχνολογία; «Η τεχνολογία είναι η πρώτη αντίδραση του εγκεφάλου του ανθρώπου έναντι στην «κακία» της φύσης, έναντι, δηλαδή, των συνθηκών που τον απειλούσαν» είπε στην έναρξη του συνεδρίου ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ Θεοδόσιος Τάσιος και πρόσθεσε: «Είναι μια πρώτη ενεργή παρέμβαση στον κόσμο – παρέμβαση που αλλοιώνει τον κόσμο: Θαυμάζω ένα ανθισμένο κλαρί, το κόβω όμως και το κάνω δόρυ. Σκοντάφτω σε μια πέτρα στον δρόμο μου, τη λαξεύω όμως και την κάνω μαχαίρι».

Σύμφωνα με τον έλληνα καθηγητή: «Χάρη στα επί χιλιάδες χρόνια θαυμαστά τεχνολογικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας ωρίμασε και η γέννηση της επιστήμης στην Ιωνία του 5ου π.Χ. αιώνα». Εξηγώντας τη θέση ότι η τεχνολογία «γέννησε» την επιστήμη ο κ. Τάσιος σημείωσε: «Οι άνθρωποι άρχισαν να ικανοποιούν τις ανάγκες τους που δεν μπορούσαν να ικανοποιηθούν με φυσικά μέσα. Αρχισαν λοιπόν να παράγουν καταστάσεις, προϊόντα, έργα και σιγά-σιγά μεγάλωναν οι κλίμακες αυτών των έργων (π.χ. αποξήρανση λιμνών στη Μυκηναϊκή Εποχή). Ετσι, άνοιγε το μυαλό τους, διαπίστωναν ότι μπορούσαν να παράγουν έργα χωρίς τη θεϊκή παρέμβαση. Και επιπλέον είχαν τρόπους να ελέγχουν την ορθότητα και αποτελεσματικότητα των έργων τους μέσω της νόησης.

Οπότε, χάρη στην πείρα που απέκτησε ο άνθρωπος μέσω του τεχνολογικού ενεργήματος, αισθάνθηκε ότι μπορούσε με τη λογική του να ελέγξει και την πορεία των φυσικών πραγμάτων. Σκέφτηκε δηλαδή ως αντικείμενο έρευνας να μην είναι τα δικά του δημιουργήματα (τεχνολογία) αλλά τα υφιστάμενα δημιουργήματα της φύσης. Αυτό όμως είναι επιστήμη! Αν με το μυαλό αρχίζουμε να ελέγχουμε τα πώς και τα γιατί μιας ομάδας γεγονότων ή πραγμάτων, αυτό είναι επιστήμη. Και γεννήθηκε επειδή υπήρξε το προηγούμενο της τεχνολογικής παραγωγής. Συνέβη στην Ιωνία, συνέβη τον 5ο αιώνα, συνέβη στην Ελλάδα!».

Προς επίρρωση των λόγων του ο κ. Τάσιος επεσήμανε ότι «ο Πλάτων θαύμαζε τον Θαλή όχι ως μαθηματικό, αλλά ως μηχανικό (ο οποίος εξέτρεψε τα ρείθρα του ποταμού Αλυος για να περάσουν τα στρατεύματα του Κροίσου). Πράγματι, ο Θαλής πέτυχε εκτροπή ποταμού με τρία φράγματα και αυτό είναι μηχανική μεγάλης κλίμακας που μοιάζει με τα έργα της δημιουργίας».

Σχηματική αναπαράσταση της Ελέπολις του Ποσειδωνίου, το ύψος της οποίας έφτανε τα 29 μέτρα. Credit: MARSDEN TREATISES, Θεοδόσιος Τάσιος

Μοναδική κατασκευή

Μπορεί λοιπόν η επιστήμη να γεννήθηκε από την τεχνολογία, αλλά φαίνεται πως σήμερα η επιστήμη επιστρέφει το χρέος της, καθώς αξιοποιείται για τη μελέτη των αρχαίων τεχνολογιών. Μαθηματικά και φυσική χρησιμοποίησε ο καθηγητής Τάσιος προκειμένου να μελετήσει μια μοναδική στο είδος της κατασκευή, την ελέπολι του Ποσειδωνίου.

«Οι ελεπόλεις ήταν μέρος του στρατιωτικού εξοπλισμού των αρχαίων. Επρόκειτο για ογκώδεις πολυώροφες κατασκευές εξοπλισμένες στο εσωτερικό τους με καταπέλτες. Φτιαγμένες από ξύλο, περιείχαν και λίγα μεταλλικά στοιχεία, ενώ το εξωτερικό τους θωρακιζόταν περιμετρικά με βοδινές δορές ποτισμένες στο ξίδι ώστε να μην πιάνουν φωτιά. Προκειμένου να διευκολύνεται η μεταφορά τους, αποτελούνταν από μικρά προκατασκευασμένα στοιχεία και συναρμολογούνταν εκεί όπου χρειαζόταν. Τα επιμέρους τμήματά τους μεταφέρονταν με βοϊδάμαξες σε απόσταση ασφαλείας από το εχθρικό τείχος που επρόκειτο να πολιορκηθεί και η συναρμολόγηση διαρκούσε μερικές ημέρες. Μετά τη συναρμολόγηση, εκατοντάδες στρατιώτες έσπρωχναν τις ελεπόλεις σε απόσταση βολής ή και μέχρι επαφής με το τείχος».

Ωστόσο, η ελέπολις που σχεδίασε ο μακεδόνας μηχανικός Ποσειδώνιος και η οποία χρησιμοποιήθηκε κατά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου αποτελεί εξαίρεση καθώς αρκούσαν μερικές δεκάδες στρατιώτες για να μετακινηθεί. Και μάλιστα οι στρατιώτες βρίσκονταν στο εσωτερικό της ελεπόλεως, προστατευμένοι από τον εχθρό. «Την ελέπολι του Ποσειδωνίου περιγράφει ο ιστορικός Βίτων (~230 π.Χ.) ως έναν τροχοφόρο και κριοφόρο πύργο, ύψους 28 μ., του οποίου η βάση είχε διαστάσεις 15×23 μ.

Το συνολικό βάρος της υπολογίζεται γύρω στους 90 τόνους, ενώ η κίνησή της γινόταν μηχανολογικά με ένα γιγάντιο κατακόρυφο βίντσι το οποίο περιέστρεφαν λίγοι στρατιώτες, οι οποίοι βάδιζαν κυκλικά στο δάπεδο του πρώτου ορόφου» σημείωσε κατά τη διάρκεια της παρουσίασής του ο κ. Τάσιος και εξήγησε: «Οι στρατιώτες έσπρωχναν κατά την οριζόντια διεύθυνση 10 μεγάλες χειρολαβές οι οποίες προέβαλλαν ακτινωτά από το κατακόρυφο βίντσι. Η κίνηση των στρατιωτών έθετε σε περιστροφική κίνηση τον κατακόρυφο άξονα από το βίντσι, ο οποίος με τη σειρά του περιέστερεφε έναν ιμάντα που μετέφερε την κίνηση στον άξονα των μπροστινών τροχών. Ετσι οι μπροστινοί τροχοί κυλούσαν πάνω στο έδαφος υπερβαίνοντας την αντίσταση κύλισης. Ανάλογος ιμάντας υπήρχε και για τους πίσω τροχούς».

Το κατά πόσο η περιγραφή του Βίτωνα ευσταθεί και μαθηματικά θέλησε να ελέγξει ο ελληνας καθηγητής. «Η αντίσταση κύλισης είναι γνωστή από άλλες ελεπόλεις, και έτσι μπορούμε να εκτιμήσουμε τη δύναμη που πρέπει να επιβάλλει ο ιμάντας στον άξονα των τροχών ώστε αυτοί να περιστραφούν. Τη δύναμη αυτή θα την έδινε στον ιμάντα ο κατακόρυφος άξονας του βιντσιού καθώς το περιέστρεφαν οι στρατιώτες. Ετσι λοιπόν καταλήγουμε να βρούμε με πόση δύναμη χρειαζόταν να σπρώχνουν οι στρατιώτες τις χειρολαβές του άξονα του βιντσιού».

Οι υπολογισμοί του έλληνα καθηγητή επιβεβαίωσαν την περιγραφή του Βίτωνα: αρκούσαν όντως περί τους 40 στρατιώτες (οι οποίοι σε ομάδες των 4 έσπρωχναν καθεμία από τις 10 χειρολαβές) για να μετακινηθεί η γιγαντιαία κατασκευή που αξιοποιήθηκε στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

tovima.gr

Διαβάστε Περισσότερα...

Πολύ μπροστά οι αρχαίοι: Γιατί τα κέρματα είναι στρογγυλά;

Γιατί άραγε τα περισσότερα νομίσματα είναι στρογγυλά; Θα μου πείτε υπάρχουν τριγωνικά, οβάλ, πολυγωνικά ή ακόμη και τετράγωνου σχήματος κέρματα, αλλά τα πιο πολλά έχουν αναμφισβήτητα στρογγυλό σχήμα.
Αυτό το χαρακτηριστικό έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα…Από τα πρώτα νομίσματα που φτιάχτηκαν στη Μ. ΑσίαΤα πρώτα νομίσματα της ιστορίας που κατασκευάστηκαν στη Λυδία της Μικράς Ασίας, και στην Αίγινα της Αρχαίας Ελλάδας ήταν στρογγυλά.
Σίγουρα δεν ήταν και ο τέλειος κύκλος, αλλά ήταν εμφανώς στρογγυλά.
Ο λόγος εντοπίζεται στη διαδικασία κατασκευής. Πιο συγκεκριμένα, για να κατασκευαστεί το νόμισμα έπαιρναν ισοβαρή μπαλάκια ζεστού μετάλλου (π.χ. χαλκό ή ασήμι) και τα πίεζαν για να γίνουν επίπεδα.
Σκεφτείτε σαν να παίρνουμε ένα μπαλάκι ζύμης και να το πιέζουμε για να γίνει στρογγυλό.
Όπως είναι λογικό, όσο βελτιώνονταν οι διαδικασίες κατεργασίας μετάλλων, τόσο πιο επίπεδα και στρογγυλά έβγαιναν τα νομίσματα.
Στις μέρες μας, τα νομίσματα εξακολουθούν να βγαίνουν κυρίως στρογγυλά, γιατί το σχήμα αυτό ευνοεί την μαζική παραγωγή τους.
Μαζική παραγωγή κερμάτων
Συν τοις άλλοις, τα στρογγυλά κέρματα φθείρονται λιγότερο και εμφανίζουν λιγότερες χαρακιές κατά τη χρήση.
Ένα άλλο μεγάλο πλεονέκτημα που έχει το κυκλικό σχήμα έναντι των άλλων, είναι ότι ευνοεί την κύλιση των νομισμάτων.
Το γεγονός αυτό βοηθάει στην αναγνώριση και στην καταμέτρησή τους από τα αυτόματα μηχανήματα!
Πολύ μπροστά οι αρχαίοι…


ΠΗΓΗ: citypatras.gr, 

Διαβάστε Περισσότερα...

Θεϊκά σοκολατάκια με καραμελωμένο ζαχαρούχο γάλα και σοκολάτα.

Αυτά τα σοκολατάκια ειναι μπουκιά και απόλαυση!!!

Yλικά:

350 γρμ. σοκολάτα κουβερτούρα 55% κακάο, ψιλοκομμένη
400 γρμ. dulce de leche, σπιτικιά (καραμελωμένο γάλα ζαχαρούχο.Βάζουμε το κουτί σφραγισμένο όπως είναι σε μία κατσαρόλα μεγάλη, -μπορούμε να βάλουμε 2-3 μαζί, δεν χαλάνε για αρκετούς μήνες-, και τα σκεπάζουμε καλά με νερό.Βράζουμε σε μέτρια φωτιά, για 2,5 έως 3 ώρες περίπου. Προσθέτουμε νερό όποτε χρειαστεί.Προσοχή!! δεν το ανοίγουμε ποτέ καυτό, το αφήνουμε να κρυώσει εντελώς) ή έτοιμη από σούπερ μάρκετ

115 γρμ. κρέμα γάλακτος
40 γρμ. σκόνη κακάο άγλυκο, για το πλάσιμο
450 γρμ. κουβερτούρα 35% κακάο, ή κουβερτούρα γάλακτος, ψιλοκομμένη
1/4 φλιτζανιού καραμελωμένα καρύδια, ή αμύγδαλα, φουντούκια, κ.λ.π. ψιλοκομμένα

Εκτέλεση:

1. Καραμελώνουμε τους ξηρούς καρπούς. Ψιλοκόβουμε τη σοκολάτα, και την βάζουμε σε ένα μέτριο μπολ.

2. Σε μια μικρή κατσαρόλα σε μέτρια φωτιά, ανακατεύουμε την dulce de leche με την κρέμα γάλακτος, ανακατεύοντας κατά διαστήματα μέχρι η dulce de leche να λιώσει και να ενσωματωθεί με την κρέμα. Το μείγμα θα είναι πολύ παχύ, και ίσως να υπάρχουν μερικά κομμάτια εδώ και εκεί. Ζεσταίνουμε λίγο ακόμα το μείγμα μέχρι να διαλυθούν.

3. Ρίχνουμε το καυτό μίγμα πάνω στην τεμαχισμένη σοκολάτα, και αφήνουμε για ένα λεπτό να μαλακώσει η σοκολάτα. Στη συνέχεια ανακατεύουμε καλά όλα μαζί έως ότου λιώσει η σοκολάτα και έχουμε ένα λείο μίγμα. Εάν εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα κάποια κομμάτια από την dulce de leche, το βάζουμε σε ένα δυνατό μπλέντερ, ή με το ραβδομπλέντερ, και το χτυπάμε για λίγο.

4. Αδειάζουμε το μίγμα σε ένα μπολ, και σκεπάζουμε με πλαστική μεμβράνη να εφάπτει στο μίγμα, και το βάζουμε στο ψυγείο μέχρι να γίνει αρκετά σταθερό για να πιάνεται, περίπου 1 ώρα.

5. Καλύπτουμε ένα ταψί με αλουμινόχαρτο ή λαδόκολλα, και ρίχνουμε το κακάο σε ένα ρηχό μπολ. Χρησιμοποιώντας ένα μικρό κουτάλι, κόβουμε από το μίγμα μικρές μπάλες. Πασπαλίζουμε τα χέρια σας με τη σκόνη κακάο και πλάθουμε τα χέρια μας τα μπαλάκια, να γίνουν στρογγυλά. (καλό θα είναι να φοράμε γάντια) Επαναλαμβάνουμε έως ότου φτιάξουμε όλο το μίγμα σε μικρά μπαλάκια.

6. Καλό θα ήταν εάν έχουμε χρόνο, να αφήσουμε τα μπαλάκια για μερικές ώρες σε θερμοκρασία δωματίου, περίπου 30 C. βαθμούς. Αυτό θα βοηθήσει τα σοκολατάκια μας να τα γκαναζάρουμε, διότι θα σχηματίσουν μια κρούστα εξωτερικά. Διαφορετικά τα βάζουμε στο ψυγείο για 45 λεπτά, να παγώσουν λίγο.

7. Λιώνουμε τη σοκολάτα στο φούρνο μικροκυμάτων, ή σε μπεν μαρί, να έχει θερμοκρασία 35-40 βαθμούς το πολύ. Χρησιμοποιώντας ένα πιρούνι, βουτάμε ένα ένα σοκολατάκι στη λιωμένη σοκολάτα, και το τοποθετούμε ξανά στο ταψί με την λαδόκολλα. Ενώ είναι ακόμα υγρή η σοκολάτα, πασπαλίζουμε στην κορυφή μια πρέζα ψιλοκομμένους και καραμελωμένους ξηρούς καρπούς. Τελειώνουμε έτσι με όλα τα σοκολατάκια.

8. Αποθηκεύουμε τα σοκολάτα Dulce de Leche σε ένα αεροστεγές δοχείο στο ψυγείο, για έως και δύο εβδομάδες. Για την καλύτερη γεύση και υφή, να φέρνουμε σε θερμοκρασία δωματίου πριν το σερβίρισμα.

Απόδοση: 50 σοκολατάκια

Πηγή: tompriki.gr

Διαβάστε Περισσότερα...

Derinkuyu: Μια υπόγεια αρχαία πόλη που εντυπωσιάζει ακόμα και τους σύγχρονους μηχανικούς

Το 1963 ένας κάτοικος του Derinkuyu (Μαλακοπή της Καππαδοκίας) κατεδάφιζε έναν τοίχο του σπιτιού του όταν ανακάλυψε έκπληκτος ότι πίσω από αυτόν ήταν ένα μυστηριώδες δωμάτιο που δεν το είχε δει ποτέ! 
Αυτό το δωμάτιο οδηγούσε σε ένα άλλο και αυτό σε ένα άλλο και το άλλο σε άλλο.   

Είκοσι υπόγειοι όροφοι και 85 μέτρα βάθος προκάλεσαν έκπληξη όχι μόνο στον άντρα που έκανε την ανακάλυψη αλλά και στους αρχαιολόγους που εξερευνούν μέχρι και σήμερα την υπόγεια πόλη Derinkuyu. 

H πόλη δημιουργήθηκε από τους Χεταίους γύρω στο έτος 1400 π.Χ. και είχε χρησιμοποιηθεί ως καταφύγιο από χιλιάδες ανθρώπους που ζούσαν στις σπηλιές για να προστατευθούν από τις συχνές επιδρομές που δέχθηκε η Καππαδοκία. 
Επίσης χρησιμοποιήθηκε από τους πρώτους Χριστιανούς. 

Τα υπόγεια περάσματα των Derinkuyu (στα οποία υπάρχει χώρος για τουλάχιστον 10.000 άτομα), θα μπορούσαν να φράξουν σε τρία στρατηγικά σημαντικά σημεία με την κίνηση κυκλικών πέτρινων θυρών, εμποδίζοντας τους εχθρούς να εισέλθουν. Επιπλέον, το Derinkuyu έχει μια σήραγγα περίπου 8 χιλιόμετρα σε μήκος, που οδηγεί σε μια άλλη υπόγεια πόλη της Καππαδοκίας, την Kaymakli.   

Για τις υπόγειες πόλεις αυτής της ζώνης, ο Έλληνας ιστορικός Ξενοφών αναφέρθηκε στο έργο του «Κύρου Ανάβασις». Εξήγησε ότι οι άνθρωποι που ζούσαν στην Ανατολία είχαν σκάψει τα σπίτια τους κάτω από τη γη και ζούσαν σε αρκετά μεγάλα καταλύματα με όλη την οικογένεια, τα κατοικίδια ζώα τους και με αποθηκευμένα τρόφιμα. 

Στο αναγεννημένο επίπεδο έχουν εντοπιστεί στάβλοι, τραπεζαρίες, μια εκκλησία, κουζίνες, πρέσες για κρασί και για λάδι, αποθήκες, χώροι σίτισης, ένα σχολείο, πολυάριθμες αίθουσες, ακόμη και ένα ταβερνείο.   

Η πόλη ευνοήθηκε από την ύπαρξη ενός υπόγειου ποταμού! Είχε πηγάδια νερού και έναν υπέροχο ανεμιστήρα εξάτμισης (ανακαλύφθηκαν 52 φρεάτια εξαερισμού) που καταπλήσσουν τους σύγχρονους μηχανικούς.  

 newsone.gr

Διαβάστε Περισσότερα...

Το ΣΠΑΡΑΚΤΙΚΟ τέλος της ΜΕΓΑΛΗΣ ποιήτριας Π.Δέλτα! 27-4-1941: ΗΠΙΕ δηλητήριο λόγω του ΑΝΕΚΠΛΗΡΩΤΟΥ έρωτα της με τον Δραγούμη! (φωτο)

Η ιστορία της ΧΡΥΣΗΣ Ελληνίδας ποιήτριας και το τραγικό της τέλος! Ήταν 27 Απριλίου του 1941, ημέρα που τα γερμανικά στρατεύματα μπαίνουν στην Αθήνα. Η Πηνελόπη Δέλτα βρίσκεται στο σπίτι της, καταπονημένη από την ασθένεια και από έναν βαθύ ανεκπλήρωτο έρωτα που τη βασανίζει για χρόνια. Η απόφαση είναι ειλημμένη. Η μεγάλη συγγραφέας των παιδικών μας χρόνων πίνει δηλητήριο. Βασανίζεται για πέντε ημέρες, μέχρι να την εγκαταλείψει κάθε ίχνος ζωής. Αφήνει την τελευταία της πνοή στις 2 Μαΐου, μαζί με ένα σημείωμα. «Παιδιά μου, ούτε παπά, ούτε κηδεία. Παραχώστε με σε μια γωνιά του κήπου, αλλά μόνο αφού βεβαιωθείτε ότι δεν ζω πια. Φροντίστε τον πατέρα σας. Τον φιλώ σφιχτά. Π.Σ. Δέλτα» Παίρνει δηλητήριο, καταπονημένη από έναν βαθύ ανεκπλήρωτο έρωτα, αφήνοντας μια λιτή, σπαρακτική επιστολή στα παιδιά της !

Ξέρω μόνο πως σ’ αγαπώ, τ’ ακούς, Ιων; σ’ αγαπώ άγρια και θέλω την αγκαλιά σου και το στόμα σου που φιλεί φρικτά, σε θέλω όλον, όλον, δικό μου για πάντα

Η Πηνελόπη Δέλτα, αδελφή του Αντώνη Μπενάκη, γεννήθηκε το 1874 και ήταν το τρίτο από τα έξι παιδιά του Εμμανουήλ Μπενάκη (μεγαλέμπορο βαμβακιού) και της Βιργινίας Χωρέμη.

Την παιδική και εφηβική της ηλικία πέρασε στην Αλεξάνδρεια, με πολλά ταξίδια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το μεγαλοαστικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε της παρείχε κάθε δυνατότητα για παιδεία και πνευματική καλλιέργεια, ενώ η αυταρχική ανατροφή, κυρίως της μητέρας της, διαμόρφωσε μία εύθραυστη προσωπικότητα που αρκετές φορές θεωρούσε ως μόνη διέξοδο το θάνατο. Η Πηνελόπη έμαθε ξένες γλώσσες, ζωγραφική και ανάγνωση και ήταν μια υποδειγματική κόρη. Υποχρεούνταν να εμφανίζεται στις κοσμικές συγκεντρώσεις της ελληνικής παροικίας, τις οποίες ωστόσο βαριόταν αφόρητα.

Η Πηνελόπη Δέλτα με τις κόρες της

Μόλις στα 21 της χρόνια κι ενώ η οικογένεια Μπενάκη ήρθε προσωρινά στην Αθήνα, ο θείος της, τη γνώρισε με τον Στέφανο Δέλτα έναν πλούσιο Φαναριώτη βαμβακέμπορο, και επέμεινε να τον παντρευτεί. Η Πηνελόπη εκδήλωσε την άρνησή της με μια απόπειρα αυτοκτονίας. Η κίνησή της αυτή δεν συγκίνησε τη σκληρή οικογένεια και ο γάμος έγινε, ακριβώς όπως είχε προγραμματιστεί. Με τον Στέφανο Δέλτα απέκτησαν τρεις κόρες, τη Σοφία (μετέπειτα Μαυροκορδάτου), τη Βιργινία (μετέπειτα Ζάννα) και την Αλεξάνδρα (μετέπειτα Παπαδοπούλου). Η Πηνελόπη Δέλτα ήταν υποδειγματική μητέρα. Αγαπούσε και φρόντιζε τα παιδιά της ενώ στεκόταν στο πλευρό του συζύγου της με την αυστηρότητα που όριζε η ηθική της. Τον ακολουθούσε στις κοσμικές εκδηλώσεις και σε συγκεντρώσεις όπου απαιτούνταν η παρουσία της.

Αυτή ήταν και η αφορμή να έθει σε επαφή με τα πιο λαμπρά μυαλά των διανοουμένων της εποχής. Μόλις στα 21 της χρόνια κι ενώ η οικογένεια Μπενάκη ήρθε προσωρινά στην Αθήνα, ο θείος της, τη γνώρισε με τον Στέφανο Δέλτα έναν πλούσιο Φαναριώτη βαμβακέμπορο, και επέμεινε να τον παντρευτεί .

Στην Αλεξάνδρεια επέστρεψαν το 1905. Τότε ήταν η χρονιά που η Πηνελόπη Δέλτα γνώρισε τον Ίωνα Δραγούμη, υποπρόξενο της Ελλάδας στην Αλεξάνδρεια. Ερωτεύτηκαν αμέσως και η φύση του ειδυλλίου τροφοδότησε ένα έντονο πάθος και μια πλατωνική-δίχως αύριο αγάπη. Ο ανεκπλήρωτος έρωτας θα κρατούσε για αρκετά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων η Δέλτα έκανε δύο ακόμα απόπειρες αυτοκτονίας. Ομολόγησε τα πάντα στον σύζυγό της για να είναι ειλικρινής απέναντι στον εαυτό της, αλλά δεν τον εγκατέλειψε ποτέ. Δε μπορούσε να αντιταχθεί στις κοινωνικές επιταγές και την υποχρέωσή της απέναντι στα παιδιά της και προσπάθησε να βάλει τίτλους τέλους στη σχέση της με τον Δραγούμη. Το 1912, η γνωριμία και ο έρωτας του Δραγούμη με τη Μαρίκα Κοτοπούλη, θα της δώσει το τελειωτικό χτύπημα. Από τότε, η Πηνελόπη Δέλτα θα ντυθεί στα μαύρα, μέχρι το τέλος της ζωής της.

Επιστολή της Πηνελόπης Δέλτα στον Ίωνα Δραγούμη (27 Ιουλίου 1906)

«Μένω ακόμη ένα χρόνο, σου το έγραψα· αν με θέλεις ύστερα, αν δεν αλλάξεις, Ιων μου, αν θέλεις τότε, πάρε με… Και τώρα όμως αν με ήθελες δεν θα μπορούσα να σου πω πια όχι· τώρα δεν ξέρω πια τι θα πει τιμή και λόγος και όρκος· ξέρω πως στον κόσμο κάπου ζεις εσύ, πως μ’ αγαπάς ακόμη, πως εσύ μπορείς να γίνεις δικός μου όποταν σε φωνάξω. Ιων μου, δεν σε φωνάζω· μα αν με θελήσεις ποτέ, ξέρεις πού είμαι· σε περιμένω πάντα και σ’ αγαπώ σαν Μήδεια, είσαι το μόνο δίλημμα που ζει μέσα μου με φρικτή ένταση· τ’ άλλα όλα πέθαναν, η αγάπη σου τα σκότωσε! Μη με φοβηθείς· αγαπώ άγρια, μα αγαπώ με φοβερή tendresse το χλωμό παιδί που με φίλησε στο στόμα εκεί στα πεύκα. Ιων μου, θα πεις πως είμαι τρελή, και το ξέρω, μα όπως εκείνο το βράδυ, που πρώτη φορά με ξανάβλεπες, ύστερα από την πρώτη απόπειρα, ήσουν «τρελός για μένα», έτσι κι εγώ είμαι τρελή για σένα… Και μεθώ και δεν ξέρω πια να λογαριάσω τι θα πει «τιμή» και «λόγος». Ξέρω μόνο πως σ’ αγαπώ, τ’ ακούς, Ιων; σ’ αγαπώ άγρια και θέλω την αγκαλιά σου και το στόμα σου που φιλεί φρικτά, σε θέλω όλον, όλον, δικό μου για πάντα, και πονώ αλύπητα και ανυπόφορα, και μ’ έρχεται να φύγω απόψε, πριν από το γράμμα μου, να μη σου μιλήσω πια, να μη σου γράψω «σ’ αγαπώ», μόνο να έλθω εκεί, να ορμήσω στο σπίτι σου, να χυθώ στο λαιμό σου, και χωρίς λέξη, να πνίξω την αναπνοή σου, φιλώντας σε στο στόμα, ως που να κλείσεις τα μάτια σου και να πέσει το κεφάλι σου στον ώμο μου, χλωμό και αποκαμωμένο, μισοπεθαμένο από συγκίνηση και πόνο και χαρά που σκοτώνει. Το ξέρω πως είμαι τρελή· μα η αγάπη κάποιον τρελαίνει…».

Πήρε το δηλητήριο σαν σήμερα το 1941 και πέθανε στις 2 Μαΐου

Με το Γάλλο βυζαντινολόγο Γκυστάβ Σλυμπερζέ, θα έχουν μακρόχρονη αλληλογραφία με την οποία, η Πηνελόπη Δέλτα έλαβε τη βοήθεια που χρειαζόταν για να γράψει τα μυθιστορήματά της σχετικά με τη βυζαντινή ιστορία. Η Δέλτα που είχε μετακομίσει στη Φρανκφούρτη το 1906 εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα, με τίτλο «Για την Πατρίδα», 1909. Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και σύντομα ακολουθεί και το δεύτερο μυθιστόρημά της, «Τον Καιρό του Βουλγαροκτόνου». Το στρατιωτικό κίνημα στου Γουδή το 1909 την ενέπνευσε να γράψει το «Παραμύθι χωρίς όνομα» 1911 ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματά της.

Tο 1916 η οικογένειά της εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Kηφισιά όπου ο πατέρας της Δέλτα, Εμμανουήλ Μπενάκης, είχε εκλεγεί δήμαρχος. Τότε η Πηνελόπη Δέλτα άρχισε να συλλέγει υλικό για τον Mακεδονικό Aγώνα. Το 1918 πήρε μέρος σε δύο αποστολές στην Ανατολική Μακεδονία για να βοηθήσει παλινοστούντες ομήρους από τη Βουλγαρία. Η δολοφονία του Iωνα Δραγούμη, το 1920, από ένα εκτελεστικό απόσπασμα φανατικών βενιζελικών υπό τις διαταγές του ίδιου του πατέρα της, θα την αφήσει ένα ψυχολογικό ράκος. Πέντε χρόνια αργότερα την χτυπά αλύπητα η πολυομυελίτιδα, καθηλώνοντάς την σε αναπηρικό αμαξίδιο. Έζησε έτσι για 16 χρόνια και στο τέλος λύγισε. Πήρε το δηλητήριο σαν σήμερα το 1941 και πέθανε στις 2 Μαΐου. Στον τάφο της, στον κήπο του σπιτιού της, χαράχτηκε η λέξη ΣIΩΠH. Το έργο της Πηνελόπης Δέλτα είναι ένα από τα πιο σημαντικά όχι μόνο στην ελληνική αλλά και στην παγκόσμια λογοτεχνία.

Τα έργα της: Για την Πατρίδα (νουβέλα) (1909) Η καρδιά της βασιλοπούλας (διήγημα-παραμύθι) (1909) Παραμύθι χωρίς όνομα (1910) Τον καιρό του Βουλγαροκτόνου (ιστορικό διήγημα) (1911) Παραμύθια και άλλα (1915) Τα Ανεύθυνα (Διηγήματα) (1921) Στο Κοτέτσι (παραμύθι)(1922) (σαν βιβλίο εκδόθηκε μόλις το 2011 από τις εκδόσεις Τετράγωνο) Η ζωή του Χριστού (Δίτομο) (1925) Τρελαντώνης (μυθιστόρημα) (1932) Πρώτες ενθυμήσεις (διήγημα) (1932) Μάγκας (μυθιστόρημα) (1935) Στα μυστικά του βάλτου (μυθιστόρημα) (1937) Ρωμιοπούλες (Τριλογία σε τρεις τόμους) (1939) (εκδόθηκε το 2014 από τις εκδόσεις Ερμής). Το Πρώτο Ξύπνημα (Γεγονότα από το 1895 έως το 1907) (1939) Ή Λάβρα (Γεγονότα από το 1907 έως το 1909) (1939) Το Σούρουπο (Γεγονότα από το 1914 έως το 1920) (1939) Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος: ημερολόγιο, αναμνήσεις, μαρτυρίες, αλληλογραφία (1978) Ίωνας Δραγούμης: ημερολόγιο, αναμνήσεις, μαρτυρίες, αλληλογραφία (1978) Μύθοι και Θρύλοι (διηγήματα και Παραμύθια) (1916) Πηγές: Μουσείο Μπενάκη, Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στο LIFO.gr το 2015 από την Α. Κολοβού. © LIFO 2015 

Πηγή: www.lifo.gr

Διαβάστε Περισσότερα...

Βρετανός βρήκε αρχαίο Ελληνικό χρυσό στέμμα 2.000 ετών (ΦΩΤΟ - ΒΙΝΤΕΟ)

Μια απίστευτη ανακάλυψη έκανε ένας Βρετανός κάτω από το κρεβάτι του εξοχικού του σπιτιού στο Σόμερσετ, όταν βρήκε ένα απίστευτα σπάνιο χρυσό στέμμα που πιστεύεται ότι είναι πάνω από 2.000 ετών.

Το λεπτεπίλεπτο Ελληνικό στεφάνι μυρτιάς, που πιστεύεται ότι κατασκευάστηκε το 300 π.Χ., βρέθηκε μέσα σε εφημερίδες σε ένα χαρτόκουτο. Ο ηλικιωμένος ιδιοκτήτης του, που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, ένιωσε έκπληκτος από το εύρημα.
Περιττό να πούμε ότι το σοκ του ήταν ακόμη μεγαλύτερο, όταν ένας εκτιμητής του είπε πως το πολύτιμο τεχνούργημα αξίζει τουλάχιστον 130.000 ευρώ.

Εκτιμητές από το οίκο δημοπρασιών Duke πήγαν στο σπίτι του συνταξιούχου για να δούνε και να εκτιμήσουν κάποια πράγματα που είχε κληρονομήσει από τον παππού του.

Αλλά ο Γκάι Σουίντζ, από τον οίκο δημοπρασιών έμεινε έκπληκτος όταν έβγαλε την εφημερίδα από το φθαρμένο κουτί και αντίκρισε το πολύτιμο αρχαίο κομμάτι. Όπως δήλωσε: «Όταν ο ιδιοκτήτης έβγαλε το χρυσό στεφάνι από ένα φθαρμένο κουτί γεμάτο με εφημερίδες, η καρδιά μου, νομίζω πως σταμάτησε να χτυπά. Όταν πήγα στο εξοχικό αυτό σπίτι, το τελευταίο πράγμα που περίμενα να δω ήταν ένα αρχαίο χρυσό κομμάτι.

Είναι πολύ δύσκολο να χρονολογηθούν χρυσά στεφάνια αυτού του τύπου. Στιλιστικά ανήκει σε μια κατηγορία που χρονολογείται στην Ελληνιστική περίοδο και το σχήμα του μπορεί να υποδεικνύει πως κατασκευάστηκε στη Βόρεια Ελλάδα. Έχει μήκος 20 εκατοστά και ζυγίζει περίπου 100 γραμμάρια. Είναι από καθαρό χρυσό και χειροποίητο και θα είχε σφυρηλατηθεί από έναν χρυσοχόο. Το στεφάνι είναι σε πολύ καλή κατάσταση, δεδομένου ότι είναι 2.300 ετών».
«Πρόκειται για ένα πολύ σπάνιο εύρημα. Δεν έχω ξαναδεί κάτι τέτοιο στην καριέρα μου» πρόσθεσε.
Ο παππούς του σημερινού ιδιοκτήτη ήταν μεγάλος συλλέκτης, ο οποίος ήταν γοητευμένος από την αρχαιολογία και τον αρχαίο κόσμο. Παρά το γεγονός πως η οικογένειά του δεν ήξερε πώς το απέκτησε, είναι πιθανό να το αγόρασε κάποια στιγμή στη δεκαετία του ’40 που είχε επισκεφθεί την Ελλάδα. «Ήξερα ότι ο παππούς μου είχε ταξιδέψει πολύ στη δεκαετία του ’40 και του ’50 και πέρασε πολύ χρόνο στα βορειοδυτικά, εκεί όπου ζούσε ο Μέγας Αλέξανδρος, επομένως είναι πιθανό να το πήρε όσο ήταν εκεί. Αλλά ποτέ δεν μου είπε τίποτα γι’ αυτό το στεφάνι» δήλωσε ο σημερινός του ιδιοκτήτης.
«Έχω κληρονομήσει πάρα πολλά πράγματα από αυτόν και το είχα βάλει σε μια άκρη για σχεδόν μία δεκαετία και το είχα ξεχάσει. Πρόσφατα αποφάσισα να τακτοποιήσω κάποια πράγματα και κάλεσα τον οίκο δημοπρασιών για να ρίξουν μια ματιά σε αυτά που κληρονόμησα. Το στεφάνι είναι πολύ όμορφο αλλά δεν περίμενα πως θα ήταν τόσο πολύτιμο» πρόσθεσε.
Ένα παρόμοιο χρυσό στεφάνι όπως αυτό είχε δημοπρατηθεί το 2012 για περίπου 260.000 λίρες. Το συγκεκριμένο θα δημοπρατηθεί στις 9 Ιουνίου.

Πηγή: Daily Mail

Διαβάστε Περισσότερα...

Τραχανάς: Η αρχαιότερη πρόχειρη και πιο υγιεινή τροφή είναι ελληνική

Ο τραχανάς ανήκει στις παιδικές μας αναμνήσεις, αλλά όχι μόνο εκεί• μπορεί να μας τον μαγείρευε η γιαγιά μας και για εκείνη να αποτελούσε το γιατρικό για ό,τι μας ενοχλούσε, αλλά ο τραχανάς είναι κάτι πολύ παραπάνω: αποτελεί την αρχαιότερη πρόχειρη, αλλά πλήρως υγιεινή τροφή.

Είναι ένα είδος ζυμαρικού και απαντάται σε διάφορα είδη: γλυκός ή ξινός, χοντρός η ψιλός, νηστίσιμος ή μη. Τον μαγειρεύουμε κυρίως σαν σούπα, αλλά και σε πιο πηχτή μορφή. Το περίεργο είναι ότι αν και αποτελεί κατεξοχήν ελληνικό παραδοσιακό πιάτο, δεν σερβίρεται στις ελληνικές ταβέρνες, αλλά τον βρίσκουμε στα πιο γκουρμέ εστιατόρια.

Ο τραχανάς είναι φτιαγμένος από αλεύρι και γάλα και ουσιαστικά τον έφτιαχναν για να μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα το γάλα χωρίς να χαλάσει. Το αλεύρι μουσκευόταν με γάλα και ύστερα αποξεραινόταν στον ήλιο. Φτιάχνεται κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, όπου η υψηλή θερμοκρασία προκαλεί ευκολότερα ζύμωση στο γάλα και στεγνώνει γρήγορα στη συνέχεια το μείγμα.

Ποια είναι τα οφέλη του τραχανά στην υγεία μας
Η τροφή αυτή έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο στην διατροφή και την επιβίωση των προγόνων μας• μάλιστα, σε αρκετές περιοχές της χώρας αποτελούσε τη βασική τροφή σε περιόδους πολέμων και οικονομικής δυσχέρειας.

Όμως, ο τραχανάς έχει ισχυρή θρεπτική αξία και γι’ αυτό καταναλώνεται σήμερα. Είναι πλούσιος σε υδατάνθρακες, πρωτεΐνη, φυτικές ίνες και συγκεκριμένα βήτα-γλυκάνη που παρέχει ενέργεια, αυξάνει τον κορεσμό και βοηθά στη διατήρηση των χαμηλών επιπέδων χοληστερίνης. Το ξινόγαλα επίσης περιέχει γαλακτοβάκιλλους που ενισχύουν την διαδικασία της πέψης και την πεπτική υγεία.

Επιπλέον, ο τραχανάς είναι καλή πηγή βιταμινών, όπως βιταμίνη Α, Β1 και ριβοφλαβίνης (Β2), η οποία έχει αντιγηραντικές, αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και τονώνει τον μεταβολισμό και την εγκεφαλική λειτουργία. Τέλος, είναι πλούσιος σε καροτενοειδή, ουσίες με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες που δρουν ενάντια στις ελεύθερες ρίζες. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν το γεγονός ότι ο Ιπποκράτης «συνταγογραφούσε» τον τραχανά, καθώς θα λέγαμε ότι μπορεί επάξια να λάβει την ιδιότητα της υπερτροφής.

Φωτογραφία: Wikipedia

Πηγές: Healthy Foods – Trahanas

Διαβάστε Περισσότερα...

Άνθρωποι και «γάτες με δόντια σαν σπαθιά», πριν 1.200.000 χρόνια, έφαγαν μαμούθ στην Ισπανία!

Του Γιώργου Λεκάκη

Η κατανάλωση κρέατος από τους πρώιμους ανθρώπους είναι ένα θέμα που συζητείται έντονα στους επιστήμονες.

Ένα βασικό ερώτημα αφορά την πρόσβασή τους σε μεγάλα πτώματα θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένης της μεγαπανίδας.

Επί του παρόντος, οι ενδείξεις ανθρώπινων σημαδιών κοπής σε οστά προβοσκιδωτών αρχαιότερων από (ή κοντά στα) 1.000.000 χρόνια περιορίζονται στους αρχαιολογικούς χώρους:

        - Dmanisi (Γεωργία)

        - Olduvai (Τανζανία),

        - Gona (Αιθιοπία),

        - Olorgesailie (Κένυα) και

        - La Boella (Ισπανία) στην Fuente Nueva, στην Orce, επαρχία Γρανάδας, στην αυτόνομη κοινότητα της Ανδαλουσίας, στο νοτιοανατολικό τμήμα της περιοχής Huéscar. Άρα τα αρχαιότερα στοιχεία σημαδιών σε κομμένα οστά προβοσκιδωτών, στην δυτική Ευρασία.

Στην Ελλάδα η αρχαιότερη σφαγή προβοσκιδωτών έγινε πριν 3.000.000 χρόνια στον Περδίκα Πτολεμαΐδας Κοζάνης στην Μακεδονία και πριν 700.000 χρόνια στην Μεγαλόπολι Αρκαδίας .

Κατά την διάρκεια επιθεώρησης του σχεδόν πλήρους πτώματος του Mammuthus meridionalis (FN3-5-MPS) από «τοποθεσία Oldowan» του Fuente Nueva-3 (περίπου 1.200.000 χρόνια πριν από σήμερα), μερικά ίχνη συμβατά με ανθρωπογενή σημάδια κοπής οστών. Βρέθηκαν επίσης και σημάδια από δόντια σαρκοφάγου. 

Από αυτό το εύρημα και προηγούμενες ερμηνείες προκύπτουν τα ακόλουθα ερωτήματα:

Πότε και υπό ποιες συνθήκες κατατέθηκε το FN3-5-MPS;

Ποια είναι η φύση των σημαδιών που βρίσκονται στην επιφάνεια των οστών αυτού του μαμούθ;

Για να απαντήσουν οι επιστήμονες έκαναν μια υψηλή ανάλυση αυτών των υπολειμμάτων. Τα αποτελέσματα, χρησιμοποιώντας μικροστρωματογραφικές και μικρομορφολογικές αναλύσεις ιζημάτων, δείχνουν ότι αυτό το μαμούθ είχε αποτεθεί σε ελώδες περιβάλλον. Στην συνέχεια, το κουφάρι έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης από ανθρώπους και μεγάλα αιλουροειδή (γάτες με σπαθοδόντια), που άφησαν τα σημάδια τους στην επιφάνεια ορισμένων οστών του.

ΠΗΓΗ: J. Yravedra, κ.ά. «Not seen before. Unveiling depositional context and Mammuthus meridionalis exploitation at Fuente Nueva 3 (Orce, southern Iberia) through taphonomy and microstratigraphy», Quaternary Science Reviews, Volume 329, 1.4.2024, 108561, https://doi.org/10.1016/j.quascirev.2024.108561 . ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.

Διαβάστε Περισσότερα...

Ρύζι με ντομάτες, πιπεριά και μοτσαρέλα

Μερίδες: 4
Δυσκολία: εύκολο

Υλικά συνταγής

300 γρ. ρύζι ιταλικό (arborio)
2 κρεμμύδια ψιλοκομμένα
½ φλιτζάνι του τσαγιού ελαιόλαδο
2 σκελίδες σκόρδου ψιλοκομμένες
100 ml λευκό ξηρό κρασί
1 πιπεριά Φλωρίνης κονσέρβας ψιλοκομμένη
4 ντομάτες ξεφλουδισμένες, ψιλοκομμένες (χωρίς σπόρους)
1 φλιτζάνι του τσαγιού ελαφρά συμπυκνωμένο χυμό ντομάτας
900 ml ζωμός από κρεατόσουπα ή ένας κύβος διαλυμένος σε 900 ml νερό
λίγος φρέσκος ή ξερός βασιλικός
300 γρ. φρέσκια μοτσαρέλα σε μικρά μπαλάκια
80 γρ. φύλλα ρόκας πλυμένα και στραγγισμένα
αλάτι, λευκό πιπέρι

Εκτέλεση συνταγής

1. Ζεσταίνετε το λάδι και σοτάρετε τα κρεμμύδια και το σκόρδο μέχρι να μαραθούν. Ρίχνετε το ρύζι και ανακατεύετε καλά με ξύλινη κουτάλα μέχρι να γίνει διαφανές.
2. Κατόπιν προσθέτετε το λευκό κρασί, την πιπεριά, τις ντομάτες, το χυμό της ντομάτας και το μισό ζωμό από την κρεατόσουπα και βράζετε μέχρις ότου απορροφήσει το ρύζι τα υγρά του.
3. Στη συνέχεια ρίχνετε τον υπόλοιπο ζωμό, το βασιλικό (φρέσκο ή ξερό) και αλατοπίπερο και σιγοβράζετε μέχρι να εξατμιστούν πάλι τα υγρά. Στο τέλος προσθέτετε τη φρέσκια μοτσαρέλα και τη ρόκα και σερβίρετε.

Πηγή: icookgreek.com

Διαβάστε Περισσότερα...

Άνθρωποι πριν από 60.000 χρόνια, παρήγαγαν φυτικές κόλλες, από βραχοτριαντάφυλλα, σε σπήλαιο του Γιβραλτάρ!

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Η ικανότητα των Νεάντερταλ να οργανώνουν δραστηριότητες που σχετίζονται με την χρήση της φωτιάς κατά βούληση, είναι αδιαμφισβήτητη.

Ο κ. F. Muñiz (του Πανεπιστημίου της Σεβίλλης) και μια διεθνής ομάδα ερευνητών εντόπισαν ένα λάκκο, όπου οι Νεάντερταλ μπορεί να παρήγαγαν φυτικές κόλλες, πριν από περίπου 60.000 χρόνια στο σπήλαιο Vanguard του Γιβραλτάρ, στο οποίο η κατοίκηση χρονολογείται 65.000 χρόνων, αφού βρέθηκαν σε αυτό λίθινα τεχνουργήματα της Μέσης Παλαιολιθικής.

Οι Νεάντερταλ έκαναν δηλ. σε αυτό και χρήση δομών θέρμανσης.

Η παρουσία λεβογλυκοζάνης / levoglucosan και ρετενίου / retene στην μήτρα της δομής, δείχνει την καύση υλικού, που προέρχεται από φυτά με υψηλότερη ρητίνη. Γεωχημικά και απολιθωμένα στοιχεία γύρης που ελήφθησαν από τον λάκκο στο σπήλαιο Vanguard υποδεικνύουν ότι τα βραχοτριαντάφυλλα (κιστοειδή - Cistaceae[1]) ήταν η κύρια πηγή ρητίνης. Οι ερευνητές προσδιόρισαν επίσης ότι ο λάκκος είχε σφραγιστεί με ένα στρώμα γκουανό (περιττώματα νυχτερίδας), αναμεμειγμένο με άμμο πριν από την θέρμανση.

Τέλος, τα μέλη της ομάδας μπόρεσαν να ανακατασκευάσουν τον λάκκο και να αναδημιουργήσουν την σύνθετη διαδικασία παραγωγής κόλλας. Δοκιμάσθηκε αυτή η υπόθεση πειραματικά με επιτυχία. Η δομή χρησιμοποιήθηκε για την θέρμανση υπό ανοξικές συνθήκες, με καύση βοτάνων και θάμνων, επάνω από ένα στρώμα γκουανό αναμεμειγμένο με στρώμα άμμου.

«Οι Νεάντερταλ έπρεπε να κάνουν μια σειρά σκέψεων, επιλέγοντας ποια φυτά να επιλέξουν και να καταλάβουν πώς να εξάγουν ρητίνη, χωρίς να την καίνε», εξήγησε το μέλος της ομάδας Cl. Finlayson (του Εθνικού Μουσείου Γιβραλτάρ και του Πανεπιστημίου John Moores του Λίβερπουλ).

Προηγούμενη έρευνα είχε προτείνει ότι οι Νεάντερταλ θα μπορούσαν να παράγουν πίσσα σημύδας, μέσω της υπαίθριας καύσης του φλοιού σημύδας. Αυτή η μέθοδος, ωστόσο, δεν θα ήταν πολύ παραγωγική. Θα απαιτούσε την ταφή των φλοιών σημύδας και στην συνέχεια την θέρμανσή τους, έτσι ώστε να μπορούν να εκπέμπουν την ρητίνη τους χωρίς να καούν.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] Το όνομα του γένους Cistus προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη κίσθος = καλάθι (> κιστάρι). Ο «κίσθος ο θήλυς» (Θεόφραστος) είναι η άσπρη λαδανιά. Ο λαός μας τα λέει και:
- αγκισαρέ / αγκίσαρος / ακισαριά / ακίσαρος / ατίσαρος / αλίσαρος,
- αγριοφασκομηλιά,
- αγριόθρουμπο,
- αξίστρος, 
- άσπρη / ασπροξισταρκά / ασπροξισταρκιά, 
- βούκισο, 
- κίσαρος / χαμοκίσαρος, 
- κουνούκλα / κουνουκλιά / ασπροκουνουκλιά,
- λαδανιά, 
- λουβιδκιά, 
- ξισταρκά / ξισταρκιά, κλπ.

Τα καλλωπιστικά φυτά Cistaceae είναι ευρέως καλλιεργούμενα. Διακρίνονται για την μικρή διάρκεια ανθοφορίας κάθε λουλουδιού τους (όχι περισσότερο από μία ημέρα)!

Έχουν καταγραφεί ως ένα από τα 38 φυτά, που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ανθοϊαμάτων Bach. Μερικά είδη Cistus (κυρίως το C. ladanifer), χρησιμοποιούνται για την παραγωγή μιας αρωματικής ρητίνης, που χρησιμοποιείται στην βιομηχανία αρωμάτων. Άλλα για θυμίαμα. Στις ζέστες του καλοκαιριού, οι βλαστοί και τα φύλλα εκκρίνουν μια αρωματική ρητίνη, η οποία ονομάζεται λάδανο και η οποία χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και την σαπωνοποιία, παλαιότερα δε και ως φάρμακο.

Είναι σημαντικό μελισσοκομικό φυτό: Βοηθά στην ανάπτυξη των μελισσιών, οι οποίες το συλλέγουν και το μετατρέπουν σε πρόπολη. Δίνει νέκταρ. Και γύρη έντονου κίτρινου ή πορτοκαλί χρώματος, η οποία θεωρείται εξαιρετικής ποιότητας, ίσως την ωραιότερη γεύση. Ωρισμένα είδη έχουν και φαρμακευτική αξία ως τονωτικά.

Στην πρακτική κτηνιατρική χρησιμοποιούσαν τα φύλλα ως επουλωτικά πληγών και αντιδιαρροϊκά, συχνά σε συνδυασμό με κηκίδια βελανιδιάς. 

Στην βικτωριανή «γλώσσα των λουλουδιών», το κόμμι κίστου συμβόλιζε τον επικείμενο θάνατο.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης "Λεξικο παραδοσεων".

            - Ατσαλάκης Εμμ. «Απομόνωση και ταυτοποίηση φυσικών προϊόντων», Βιβλιοθ. Πέργαμος, ΕΚΠΑ / Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, Τμήμα Φαρμακευτικής, 2017.

            - Konstantinou G. «Cistus salviifolius - Ξισταρκά - Άσπρη λαδανιά - Κίστος», Biodiversity of Cyprus, NGO, 29.3.2016.

            - «Details for Cistus salviifolius», The Euro+Med Plantbase Project, ww2.bgbm.org.

            - «Ασπροκουνουκλιά (λαδανιά άσπρη)», Ορεινό Μέλι, 13.6.2017.

            - «Τα Φυτά», Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Βορείου Αιγαίου.

ΠΗΓΗ: J. Ochando, κ.ά. « A Neanderthal's specialised burning structure compatible with tar obtention» στο Quaternary Science Reviews, vol. 346, 109025, https://doi.org/10.1016/j.quascirev.2024.109025, 15.12.2024. Και SciTechDaily. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.12.2024.

Διαβάστε Περισσότερα...