Amfipoli News
















Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου 2023

Αριστοτέλης: Την ευτυχία την απολαμβάνουν εκείνοι που έχουν χαρακτήρα καλό και σε μέτριο βαθμό τα υλικά αγαθά



  Ο Αριστοτέλης, μαθητής του Πλάτωνα που μετέτρεψε τους στοχασμούς του σε πηγή έμπνευσης για τις μελλούμενες γενιές, επικεντρώθηκε ως προς την αναζήτηση της ευτυχίας σε μια ιδέα που συνοψίζεται σε μία μόνο, αλλά πολύπλοκη, λέξη: ευδαιμονία.

Μεταφρασμένη από τα αρχαία ελληνικά ως ο «καλός δαίμονας», υπό την έννοια του θείου, η λέξη αυτή υπήρξε πολύ της μόδας στην εποχή της και προσδιορίζει το πώς πρέπει να είναι η ανώτερη πνευματική κατάσταση που οφείλουμε να αναζητάμε. Ο Αριστοτέλης, διαφέροντας από τους ηδονιστές φιλόσοφους (Κυρηναϊκή Σχολή), διαβεβαίωνε ότι η ευτυχία είναι συνδεδεμένη αναπόφευκτα με την αρετή. Χωρίς την αρετή, το μέγιστο που μπορεί να ελπίζει κανείς είναι η πρόσκαιρη ικανοποίηση.

Στα Ηθικά Νίκομάχεια, ο Έλληνας φιλόσοφος ακτινογραφεί τη μάχη που ξεσπά ανάμεσα σε πάθη, δυνάμεις και συνήθειες εντός του ανθρώπου. Αποκαλεί πάθη την επιθυμία, την οργή, τον φόβο, το θάρρος, τον φθόνο, τη χαρά, το συναίσθημα της φιλίας, το μίσος, τη νοσταλγία, την άμιλλα, τον οίκτο, και γενικά όλες τις ψυχικές καταστάσεις που έχουν ως συνακόλουθο την ηδονή ή τη λύπη. Αποκαλεί δυνάμεις τις δυνατότητες που μας κάνουν επιδεκτικούς σε τέτοιες καταστάσεις, όπως εκείνες που μας καθιστούν ικανούς να οργιζόμαστε ή να μελαγχολούμε ή να συμπάσχουμε. Και αποκαλεί συνήθειες τις διαθέσεις που μας κάνουν να σχετιζόμαστε καλώς ή κακώς με τα πάθη* έτσι, για παράδειγμα, αν οργιζόμαστε με σφοδρότητα ή υποτονικά, έχουμε κακή σχέση με την οργή, μα αν το κάνουμε με μέτρο, έχουμε καλή σχέση μαζί της, και το ίδιο και με τα υπόλοιπα πάθη.

Για τον Αριστοτέλη, ήταν σαφές: η ευτυχία είναι ο μόνος στόχος που αξίζει να επιδιώκουμε. Η αποτίμηση της ευφυΐας, της αξίας, του πλούτου και της επιτυχίας εξαρτάται πάντα από άλλα πράγματα.

Έτσι, η ευτυχία είναι η μόνη έννοια που δεν έχει ανάγκη από εξωτερικούς παράγοντες για να αποτιμηθεί.

– Άλαν Πέρσυ

Πηγή: sciencearchives.wordpress.com

Διαβάστε Περισσότερα...

Παρατηθύς: Η μεγαλύτερη λίμνη του κόσμου! Από τις Άλπεις μέχρι το Καζακστάν!!! Το Αιγαίο ήταν τμήμα της! Ζούσαν σε αυτήν μικροφάλαινες, μικροδελφίνια και μικροφώκιες! Τελικώς, αποστραγγίστηκε στην Μεσόγειο Θάλασσα…



Του Γιώργου Λεκάκη

Όταν οι ηπειρωτικές τεκτονικές πλάκες έσπασαν μαζί, περίπου 12.000.000 χρόνια πριν από σήμερα, δεν δημιούργησαν και ύψωσαν μόνο νέα βουνά στην Κεντρική Ευρώπη, αλλά δημιούργησαν και την μεγαλύτερη λίμνη που γνώρισε ποτέ ο κόσμος! Την μεγαλίμνη (megalake) Παρατηθύς / Paratethys  που κάποτε εκάλυπτε περισσότερα από 2,8 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα! Το Αιγαίο ήταν τμήμα της!

Εκτεινόταν από τις ανατολικές Άλπεις μέχρι το Καζακστάν!

Οι αναλύσεις εκτιμούν ότι η λίμνη περιείχε κάποτε περισσότερα από 1,77 εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα νερού, δηλ. 10 φορές περισσότερο από τον όγκο που έχουν σήμερα σε όλες οι λίμνες γλυκού και αλμυρού νερού!..

Κατά την διάρκεια της ζωής της, η οποία διάρκεσε 5 εκατομμύρια χρόνια, η λίμνη φιλοξενούσε πολλά είδη που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού, όπως μικροσκοπικές φάλαινες, δελφίνια και φώκιες. Ένα είδος μικροφάλαινας, ήταν το κητοθήριο / Cetotherium riabinini, μήκους 3 μέτρων (δηλ. 1 μέτρο μικρότερη από κάποια σημερινά δελφίνια!) - είναι η μικρότερη φάλαινα που έχει βρεθεί ποτέ στα αρχεία απολιθωμάτων.[1].

Αλλά η στάθμη των υδάτων της έπεσε κατά 250 μ. πριν από 7.650.000 - 7.900.000 εκατομμύρια χρόνια. Καθώς η Παρατηθύς υποχωρούσε και γινόταν όλο και πιο αλατισμένη, οι αλλαγές μπορεί οδήγησαν τους προγόνους των σημερινών καμηλοπαρδάλεων και των ελεφάντων να μεταναστεύσουν προς την σημερινή αφρικανική σαβάνα.

Τελικώς, την έπληξε η διάβρωση, και η μεγαλίμνη πιθανότατα σχημάτισε έναν εντυπωσιακό καταρράκτη και αποστραγγίστηκε στην Μεσόγειο Θάλασσα, μεταξύ 6.700.000 – 6.900.000 χρόνια πριν…

Το μέγα ερώτημα είναι: Υπήρχαν εκεί άνθρωποι για να δουν αυτόν τον εντυπωσιακό καταρράκτη; Απάντηση: Ακόμη και στον νυν ελλαδικό γεωγραφικό χώρο, ναι!!!

ΠΗΓΗ: S. Perkins «The rise andfall of the world’s largest lake», στο Science Mag, 4.6.2021. doi:10.1126/science.abj8351. 

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] Βλ. I. I. Schmalhausen, Εθν. Ακαδημία Επιστημών Ουκρανίας - National Academy of Sciences of Ukraine’s, Institute of Zoology.

arxeion-politismou.gr


Διαβάστε Περισσότερα...

ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΑΜΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΓΕΩΦΥΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ


Διασκόπηση του λόφου Καστά, στην Μεσολακκιά, κοντά στην Αμφίπολη.

ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΘΑΜΜΕΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΓΕΩΦΥΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ 
Γρηγόρης Ν. Τσόκας – Παναγιώτης Ι. Τσούρλος


Οι μέθοδοι γεωφυσικής διασκόπησης του υπεδάφους, εκτός της αναζήτησης κοιτασμάτων οικονομικής σημασίας για την οποία αναπτύχθηκαν και των γεωλογικών μελετών, εφαρμόζονται και στην εξερεύνηση αρχαιολογικών χώρων. 
Η χρήση τους γίνεται πρωτίστως με σκοπό τον εντοπισμό και τη χαρτογράφηση θαμμένων αρχαιοτήτων. 
Για το λόγο αυτό αναπτύχθηκαν ιδιαίτερες τεχνικές πρόσκτησης, επεξεργασίας και ερμηνείας των δεδομένων, ανεξάρτητα από τα άλλα πεδία εμπλοκής της συγκεκριμένης επιστημονικής οντότητας. Από δε τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η έρευνα επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη μεθόδων απεικόνισης του υπεδάφους. 
Το αποτέλεσμα είναι ότι σήμερα διαθέτουμε μεθόδους που είναι σε θέση να δώσουν απεικονίσεις του υπεδάφους, οι οποίες παράγουν εντυπωσιακά αποτελέσματα σε ορισμένες περιπτώσεις.

Είναι φανερό ότι οι γεωφυσικές μέθοδοι διασκόπησης επικουρούν την αρχαιολογική έρευνα προσφέροντας συνήθως εικόνα των θαμμένων αρχαίων αρχιτεκτονικών λειψάνων ή των θαμμένων κατασκευών σε μια περιοχή. 
Συνεπώς το αποτέλεσμά τους οδηγεί στην πληρέστερη σχεδίαση των ανασκαφών, στη συμπλήρωση των ανασκαφικών δεδομένων και στην επιτάχυνση της έρευνας. 
Δίνοντας έμφαση στην τελευταία δήλωση, μπορούμε να πούμε ότι με βάση το αποτέλεσμα της γεωφυσικής διασκόπησης, η ανασκαφική έρευνα μπορεί να κατευθυνθεί επιλεκτικά. 
Επιπλέον, τα όποια συμπεράσματα από την αρχική ανασκαφή, προεκτείνονται στη συνέχεια για όλη την περιοχή που κάλυψε η γεωφυσική διασκόπηση.

Αρχή των υπό συζήτηση μεθόδων είναι το γεγονός ότι οι φυσικές ή ανθρωπογενείς ανομοιογένειες στο υπέδαφος προκαλούν ανωμαλίες σε φυσικά ή τεχνητά πεδία. 
Η καταγραφή των πεδίων οδηγεί στην ανίχνευση των ανωμαλιών αυτών και επομένως κατ’ αρχή στον εντοπισμό της θέσης των ανομοιογενειών που τις προκάλεσαν. 
Στη συνέχεια, η μελέτη της μορφής και της έντασης των ανωμαλιών οδηγεί σε συμπεράσματα για τα χαρακτηριστικά των ανομοιογενειών (μορφή, βάθος ταφής, διαφορά τιμής φυσικών ιδιοτήτων με το περιβάλλον). Επί πλέον, μπορούν να κατασκευαστούν προσομοιώματα των υπεδάφιων αυτών δομών ή να γίνει κατ’ ευθείαν απεικόνιση τους.

Γενικά, η εφαρμογή των γεωφυσικών μεθόδων διασκόπησης γίνεται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και με μικρό κόστος. Υπό κατάλληλες συνθήκες, είναι δυνατή η διερεύνηση μεγάλων εκτάσεων. Οι μέθοδοι όμως αυτές μπορούν να εφαρμοστούν και για την επίλυση προβλημάτων που αφορούν κινδύνους που απειλούν την αρχαιολογική κληρονομιά όπως μελέτη των συνθηκών έδρασης των μνημείων, καθορισμός των υδάτινων γραμμών ροής που διαπερνούν αρχαιολογικούς χώρους, εντοπισμός ρωγματώσεων και παρακολούθηση της ανόδου υγρασίας σε τοιχοποιίες, κ.α. Επίσης, εφαρμόζονται σε εξειδικευμένα θέματα της αρχαιολογικής έρευνας όπως ο εντοπισμός ταφικών μνημείων ή άλλων κατασκευών που καλύπτονται από την τεχνητή επίχωση που δημιουργεί τους τύμβους, ο εντοπισμός κρυπτών ή ταφών μέσα σε μνημεία, ο εντοπισμός αρχαίων λειψάνων που υπόκεινται νεώτερων αρχαιοτήτων, κ.ο.κ.


ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα ΕΔΩ
Διαβάστε Περισσότερα...

Η ΜΥΘΙΚΗ ΣΕΙΡΗΝΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ ΜΗΠΩΣ ΠΡΟΕΡΧΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΚΑΣΤΑ;

 


Ένα εξαιρετικό γλυπτό του αρχαιολογικού μουσείου της Αμφίπολης, που βρίσκεται δίπλα στο κεφάλι της σφίγγας.


 Ωστόσο, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι το σημείο που βλέπουμε σήμερα τις σφίγγες δεν αποτελούσε στην αρχαιότητα την είσοδο του μνημείου, αλλά μια εσωτερική πύλη με τρίβηλο που υπήρχε για να συνδέει τον πρώτο χώρο της σκάλας, σαν να λέμε τον νάρθηκα με τον κυρίως ναό εκεί όπου η είσοδος επιτρεπόταν μόνο για τους μυημένους. Μπροστά από το χώρο αυτό υπήρχε ένας πρόπυλος για τον οποίο γνωρίζουμε πολύ λίγα, από τις επίσημες ανακοινώσεις της ανασκαφικής ομάδας και από ένα σχέδιο του αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή. Φαίνεται να ήταν μια κατασκευή κοσμημένη από γλυπτά, για τα οποία υπάρχει μια έρευνα σε εξέλιξη για τον εντοπισμό τους σε διάφορα μουσεία και αρχαιολογικές αποθήκες ανά την επικράτεια αλλά και στο εξωτερικό. Όποιος επισκέπτεται το αρχαιολογικό μουσείο της Αμφίπολης, δεν μπορεί να μην μαγευτεί, από το μυστηριακό και κατάφωτο πρόσωπο της σφίγγας, από τον Τύμβο Καστά.

  
Τα μάτια όλων, είναι στραμμένα στο μοναδικό εύρημα που αποτελεί δείγμα υψηλού επιπέδου γλυπτικής τέχνης.

Ο δημιουργός μπορεί να μην είναι γνωστός, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στην εποχή του ήταν διάσημος και ίσως η τέχνη του να υπηρετούσε αποκλειστικά και μόνο τις ανάγκες της βασιλικής αυλής των Μακεδόνων. Δίκαια λοιπόν το κεφάλι της σφίγγας, αιχμαλωτίζει το βλέμμα του επισκέπτη, αναγκάζονταν πολλούς να το θαυμάζουν για ώρα, να φεύγουν και μετά από λίγη ώρα να γυρίζουν και πάλι για να αιχμαλωτίσουν την μορφή με το βλέμμα τους. Βέβαια παραμένει σε εκκρεμότητα το δεύτερο κεφάλι της σφίγγας, θέμα το οποίο το σκεπάζει ένα «σύννεφο ομίχλης» που δεν αφήνει να φανεί που βρίσκεται η σχετική έρευνα. Σε κάθε περίπτωση όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες στον Τύμβο, το κεφάλι της Σφίγγας θα τοποθετηθεί στην αρχική του θέση και μαζί με το σώμα της σφίγγας θα αποτελέσουν και πάλι – μετά από 2.340 χρόνια περίπου – ένα ενιαίο σύνολο απαράμιλλης γλυπτικής τέχνης. Τότε θα μπορέσουμε να θαυμάσουμε τη εξαιρετική γλυπτική τέχνη που μεταμόρφωσε, ένα όγκο λευκού μάρμαρου της Θάσου σε ένα «ζεστό – ζω» όν, φύλακα των μεγάλων μυστικών της αρχαίας λατρείας του Παγγαίου.

 Δεξιά από το κεφάλι της σφίγγας, στο αρχαιολογικό μουσείο της Αμφίπολης εκτίθεται και ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα, είναι μια ολόσωμη Σειρήνα, για την οποία δυστυχώς δεν είναι γνωστά πάρα πολλά στοιχεία… εξαιτίας της ιστορίας της. Ας τα πάρουν όμως με την σειρά τα γεγονότα, μήπως και φτάσουμε σε ένα συμπέρασμα. Το γλυπτό της Σειρήνας που βλέπετε και στην φωτογραφία δεν βρέθηκε σε κάποια ανασκαφή της περιοχής της Αμφίπολης, αλλά είναι προϊόν μάλλον λαθρανασκαφής την δεκαετία του ’60, το οποίο στην συνέχεια παραδόθηκε στο αρχαιολογικό μουσείο της Θεσσαλονίκης, ακολούθως μεταφέρθηκε στο μουσείο της Καβάλας και από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 κοσμεί το μουσείο της Αμφίπολης. 

Ως εκ τούτου δεν είναι γνωστό που ακριβώς βρέθηκε για να μπορεί να συσχετιστεί με τα στοιχεία όσων ανασκαφών, έχουν διεξαχθεί στον ευρύτερο χώρο της Αμφίπολης. Τα μόνα στοιχεία που γνωρίζουμε, πέραν του γεγονότος ότι έχει βρεθεί στην Αμφίπολη, είναι ότι πρόκειται για επιτύμβιο γλυπτό Σειρήνας, χρονολογημένο περίπου στο 350 π.Χ.  που βρισκόταν επάνω σε ναϊσκόμορφο μνημείο και θρηνεί.

 

 

Η Σειρήνα στεκόταν με ανοιχτά τα φτερά της. Το αριστερό της χέρι υψώνονταν κρατώντας τα μαλλιά της, τα άκρα των οποίων πέφτουν χαλαρά στους ώμους της. Το δεξί της χέρι πίεζε στο στήθος της. Η στάση των χεριών δηλώνει τη βίαιη θλίψη, και αυτό εκφράζεται ακόμα πιο έντονα στο πρόσωπο, με τα συνοφρυωμένα φρύδια και τα φουσκωμένα χείλη. Η μετάβαση στα πόδια του πουλιού, άρχιζε από στα γόνατα, ενώ πίσω κατέληγε σε ουρά πουλιού! Λείπουν τα μεγαλύτερα τμήματα των χεριών, των φτερών, της ουράς, και τα πόδια κάτω από τα γόνατα.

 Το εντυπωσιακό είναι ότι ένα άλλο γλυπτό Σειρήνας, του ίδιου τυπολογικού τύπου, με προέλευση από την Αττική, βρίσκεται στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης και είναι το γλυπτό που βλέπετε στην διπλανή φωτογραφία. 

Το αξιοσημείωτο είναι ότι έχει χρονολογηθεί την ύστερη κλασική ή πρώιμη ελληνιστική περίοδο, περίπου 350-325 π.Χ. και είναι κατασκευασμένη από πεντελικό μάρμαρο!!! Βλέπουμε λοιπόν ότι τα δύο γλυπτά πέρα από τις τυπολογικές ομοιότητες, χρονολογικά βρίσκονται πάρα πολύ κοντά!!! 

Είναι γεγονός ότι από τον 4ο αιώνα και μετά άρχισαν να στολίζουν τα ταφικά μνημεία σειρήνες και προφανώς η Αμφίπολη, ως αποικία των Αθηνών ακολούθησε αυτή τη συνήθεια. Εξάλλου και στα χρόνια της δυναστείας των Τημενιδών, ήταν συνήθεια να εισάγονται αττικά πρότυπα πολιτισμού στην Μακεδονία.

 

 

Πριν καταλήξουμε σε κάποιο συμπέρασμα, ας γυρίσουμε πίσω στην μυθολογία για να δούμε την ιστορική διαδρομή των Σειρήνων. Την πρώτη αναφορά την έχουμε στα Αργοναυτικά του Απολλόδωρου, τα οποία μπορεί να γράφτηκαν στον 3ο αιώνα π.Χ., αλλά αυτό έγινε με βάση παλαιότερες πηγές. 

Σύμφωνα με την διήγηση της αργοναυτικής εκστρατείας ο Ορφέας ήταν ο πρώτο που ήρθε αντιμέτωπος με τις Σειρήνες και με την μουσική του δεινότητα, τις νίκησε. Επίσης αναφορά υπάρχει και στον Ησίοδο, ο οποίος  αναφέρει ότι με το τραγούδι του ηρεμούσαν οι άνεμοι. Το επόμενο έπος που αναφέρεται στις Σειρήνες είναι στην Οδύσσεια του Ομήρου, όπου είναι γνωστό το τέχνασμα του Οδυσσέα, για να απολαύσει το σαγηνευτικό τραγούδι τους. 

Επίσης αναφορά έχουμε και στην Πολιτεία του Πλάτωνα όπου στην περιγραφή του μύθου του Ηρός περιγράφεται η παρουσία των Σειρήνων για την συμβολή τους στην αρμονία των σφαιρών, όπου υπήρχαν οκτώ Σειρήνες και καθεμιά παράγει ένα μουσικό τόνο, μια νότα.

Υπάρχει όμως κάποιο στοιχείο που να φέρνει τις Σειρήνες πιο κοντά στους μύθους της περιοχής του Παγγαίου και της Αμφίπολης, πέραν του Ορφέα και της αργοναυτικής εκστρατείας;

 Σύμφωνα με ένα μύθο οι Σειρήνες ήταν φίλες της Περσεφόνης κι όταν ο Άδης την πήρε στον Κάτω Κόσμο, απαρηγόρητες εκείνες θέλησαν να φύγουν μακριά από τους ανθρώπους. 

Η Δήμητρα τις μεταμόρφωσε, γιατί άφησαν αβοήθητη την Περσεφόνη κι αυτές εγκαταστάθηκαν κάπου στη θάλασσα και εκδικούνταν τους ανθρώπους!!!  Σε ένα μνημείο που όλα δηλώνουν την λατρεία της μητρός και η παράσταση της αρπαγής της Περσεφόνης δεσπόζει στον κύριο λατρευτικό χώρο, αμέσως πριν τον μυστηριακό κόσμο που κρύβει ο τρίτος θάλαμος, θα μπορούσαν οι Σειρήνες να βρίσκονται εκτός, στον πρόπυλο και θρηνούν; Ναι θα μπορούσαν και με τα μέχρι τώρα δεδομένα, το εν λόγω γλυπτό της Σειρήνας ίσως να ήταν μέρος της σπάνιας ομορφιάς της γλυπτοθήκης του Τύμβου Καστά. 

γλυπτό Σειρήνας, του ίδιου τυπολογικού τύπου, με προέλευση από την Αττική, βρίσκεται στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης

Θεόδωρος Αν. Σπανέλης -  xronometro.com
Διαβάστε Περισσότερα...

Τάφος στην Κριμαία, θρίαμβος της αρχαίας Ελληνικής αρχιτεκτονικής



  Η είσοδος στον Βασιλικό Τάφο Κουργκάν στην Κριμαία, στη θέση της αρχαίας ελληνικής αποικίας Παντικαπαίον, που ιδρύθηκε από τη μικρασιατική πόλη Μίλητο. Πίστωση: Investigatio /CC BY-SA 3.0


Ο μνημειώδης τάφος γνωστός ως «Βασιλικός Τάφος Κούργκαν», στην Κριμαία, κατασκευάστηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. Η αρχαία Ελληνική αρχιτεκτονική του είναι απόδειξη της αποικίας εκεί που ιδρύθηκε από την Ελληνική πόλη της Μιλήτου, στη Μικρά Ασία.

Ονομάζεται επίσης Tsarskiy Kurgan, είναι ένας από τους πιο εντυπωσιακούς τύμβους, ή ταφικούς τύμβους, στην ανατολική Κριμαία. Ο τάφος, με την μοναδική κλίση της εισόδου του, βρίσκεται στη σημερινή πόλη Κερτς, η οποία ήταν η αρχαία Ελληνική πόλη Παντικάπαιον, που ιδρύθηκε στα τέλη του έβδομου ή στις αρχές του έκτου αιώνα π.Χ.

Αυτή η περιοχή της ανατολικής Κριμαίας είναι πλούσια σε τύμβους, με περίπου 200 στο Κερτς και στη γύρω περιοχή. Ο Βασιλικός Τάφος Κούργκαν βρίσκεται περίπου 5 χλμ (τρία μίλια) βορειοανατολικά του κέντρου της πόλης.

Η αρχαία Ελληνική ταφική αρχιτεκτονική είναι μοναδική στον κόσμο

Το ανάχωμα έχει ύψος σχεδόν 20 μέτρα και η περίμετρος της βάσης του είναι 250 μέτρα. Ο ταφικός θάλαμος μέσα του έχει μια τετράγωνη κάτοψη διαστάσεων 4,39 μέτρα Χ 4,35 μέτρα, η οποία σταδιακά συγχωνεύεται σε κυκλικό σχήμα τρούλου με «ψεύτικο θόλο», που μοιάζει με σχήμα κυψέλης.

Το συνολικό ύψος του ταφικού θαλάμου είναι 8,84 μέτρα. Ο μοναδικός δρόμος του, ή πέρασμα εισόδου, έχει πλάτος μόνο 2,80 μέτρα με μήκος 37 μέτρα, χτισμένος με την τεχνική του θόλου. Και τα δύο μέρη του κτιρίου κατασκευάστηκαν από κίτρινους ασβεστόλιθους ενώ το δάπεδο του τάφου είναι ένα συμπιεσμένο μείγμα από πηλό, ασβέστη και ασβεστόλιθο.

Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι το Βασιλικό Κουργκάν, το οποίο θεωρείται παγκοσμίως μοναδικό αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, ήταν το τελευταίο μέρος ανάπαυσης ενός ηγεμόνα του Βασιλείου του Βοσπόρου, το οποίο ιδρύθηκε τον 5ο αιώνα π.Χ. από τις Ελληνικές αποικίες στη μαύρη θαλάσσια.

Ο τάφος θα μπορούσε να ήταν ο τελευταίος τόπος ανάπαυσης του Λεύκωνα του Βοσπόρου, ο οποίος βασίλεψε από το 389 έως το 349 π.Χ. Το κουργκάν άνοιξε κατά τη διάρκεια συστηματικών ανασκαφών που συνεχίστηκαν από το 1833 έως το 1837. Στον τάφο βρήκαν μόνο υπολείμματα ξύλινης σαρκοφάγου, επομένως είναι πιθανό να έχει κλαπεί πολύ καιρό πριν.

Οι πολλές αποικίες της Μιλήτου, και άλλες πόλεις από την εποχή της Αρχαίας Ελλάδας. Πίστωση: SAİT71/CC BY-SA 4.0


Γι' αυτό πίστευαν ότι το κουργκάν είχε λεηλατηθεί στην αρχαιότητα ή στους αιώνες που μεσολάβησαν. Μέχρι την εποχή του Χριστιανισμού, ο τάφος μπορεί να χρησίμευε ακόμη και ως καταφύγιο ή θρησκευτικό ιερό, καθώς υπάρχουν χριστιανικά σύμβολα χαραγμένα στους εσωτερικούς τοίχους του τάφου.

Το Παντικάπαιο ή «μονοπάτι των ψαριών» ήταν μια αρχαία Ελληνική πόλη που ιδρύθηκε από αποικιστές από τη Μίλητο. Βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Κριμαίας, την οποία οι Έλληνες ονόμασαν Ταυρίκα, η αποικία άκμασε για πολλούς αιώνες ως Ελληνικός θύλακας.

Η Μίλητος θεωρούνταν η μεγαλύτερη Ελληνική μητρόπολη όλων, ιδρύοντας περισσότερες αποικίες από οποιαδήποτε άλλη Ελληνική πόλη. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει 90 αποικίες που ιδρύθηκαν από τους ανθρώπους της πόλης στο έργο του «Φυσική Ιστορία».

Το Πρυτανείο, ή τόπος συγκέντρωσης αξιωματούχων, της Αρχαίας Ελληνικής αποικίας του Παντικαπαίων (Panticapaeum) στην Κριμαία. Πίστωση: Derevyagin Igor/CC BY-SA 3.0


Το Παντικάπαιον χτίστηκε στο όρος Μιθριδάτης, ένα λόφο στη δυτική πλευρά του Κιμμέριου Βοσπόρου.

Η πόλη έκοψε ασημένια νομίσματα του 5ου αιώνα π.Χ. και χρυσά και χάλκινα νομίσματα του 4ου αιώνα π.Χ., μερικά από τα οποία σώζονται, πολλά από τα οποία απεικονίζουν την εικόνα του Έλληνα θεού Πάνα. Το Μουσείο Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη και το Μουσείο Κερτς περιέχουν πολλά αντικείμενα που βρέθηκαν στη θέση του αρχαίου Παντικαπαίου, το οποίο βρίσκεται ακόμη υπό ανασκαφή.

Το μικρό μουσείο στο Κερτς παρουσιάζει τα αρχαιολογικά ευρήματα από την αρχαιότητα, όπως βάθρα, επιτύμβιες στήλες και σαρκοφάγους.

Εσωτερικό του Τάφου, που πιθανότατα λεηλατήθηκε πριν από πολλούς αιώνες, δείχνοντας ανθρώπινη κλίμακα. Πίστωση: Klaus-Norbert


Στη μεγαλύτερη έκτασή της, η πόλη καταλάμβανε έκταση 100 εκταρίων (250 στρέμματα). Κατά τον 5ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ., η πόλη έγινε η κατοικία πρώτα των Αρχαιανακτιδών και στη συνέχεια των Σπαρτοκιδών, δυναστείων των Θρακών βασιλιάδων του Βοσπόρου, και η ίδια ονομαζόταν μερικές φορές Βόσπορος από τότε.

Η οικονομική της παρακμή τον 4ο–3ο αιώνα π.Χ. ήταν το αποτέλεσμα της κατάκτησης των στεπών από τους Σαρμάτες και του αυξανόμενου ανταγωνισμού στην αγορά που προκαλούσαν τα σιτηρά από την Αίγυπτο.

Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι ο τελευταίος των Σπαρτοκιδών, ο Παερισάδης Ε', προφανώς άφησε το βασίλειό του στον Μιθριδάτη ΣΤ' Ευπάτορα, τον βασιλιά του Πόντου. Αυτή η μετάβαση της εξουσίας κανονίστηκε από έναν από τους στρατηγούς του Μιθριδάτη, τον Διόφαντο, ο οποίος είχε σταλεί νωρίτερα στην Ταυρική χερσόνησο για να βοηθήσει τις τοπικές Ελληνικές πόλεις κατά του Παλάκου της Μικράς Σκυθίας.

Ωστόσο, η αποστολή δεν εξελίχθηκε ομαλά, καθώς ο Παερισάδης δολοφονήθηκε από Σκύθες, με επικεφαλής τον Σαύμακο, και ο Διόφαντος διέφυγε για να επιστρέψει αργότερα με ενισχύσεις για να καταστείλει την εξέγερση γύρω στο 110 π.Χ.

Πενήντα χρόνια μετά από αυτό το γεγονός, ο Μιθριδάτης αυτοκτόνησε στο Παντικάπαιο, όταν, μετά την ήττα του σε έναν πόλεμο εναντίον της Ρώμης, ο γιος και διάδοχός του Φαρνάκης και οι ίδιοι οι πολίτες του Παντικάπαιου στράφηκαν εναντίον του.

Αλλά αιώνες αργότερα, αυτό το αριστούργημα της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής εξακολουθεί να στέκεται, απόδειξη της μεγάλης πόλης που ίδρυσε η Μίλητος.

arxaia-ellinika
Διαβάστε Περισσότερα...

Οι μυστηριώδεις μάντεις στην Αρχαία Ελλάδα και στην εκστρατεία του Μέγα Αλέξανδρου!!!



  Το θρησκευτικό συναίσθημα ήταν πολύ έντονο στην αρχαιότητα και αυτό σήμαινε ουσιαστικά πως οι θεοί ήταν αυτοί που προμήνυαν το μέλλον. Οι στρατιές των αρχαίων Ελλήνων διέθεταν πάντοτε μάντεις και τα αναγκαία για τις θυσίες. Από τον κανόνα αυτό δεν μπορούσε να παρεκκλίνει ούτε ο στρατός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που είχε στις τάξεις του πολλούς μάντεις.

Οι αρχαίοι Έλληνες ιστορικοί διέσωσαν τα ονόματα του Αρίστανδρου από την Τελμισσό, του Δημοφώντα, του Κλεομένη από τη Σπάρτη, και του Πυθαγόρα (ή Πειθαγόρα σύμφωνα με τα περισσότερα κείμενα) από την Αμφίπολη, ο οποίος έμεινε στην ιστορία γιατί ήταν αυτός που μάντεψε τόσο το θάνατο του Ηφαιστίωνα, όσο και το θάνατο του ίδιου του Αλεξάνδρου.


Στην μάχη των Πλαταιών εναντίον των βαρβάρων Περσών γίνεται αναφορά στην μαντεία και την προσευχή προς τους Ολύμπιους θεούς. Το πρωί της 17ης Αυγούστου 479 π.Χ. το περσικό ιππικό αρχίζει την επίθεση. Η πίεση που δέχονται οι Λακεδαιμόνιοι είναι τέτοια, που ζητούν εσπευσμένα βοήθεια από τους Αθηναίους, οι οποίοι όμως πολεμούν με τους Θηβαίους και αδυνατούν να μετακινηθούν. Έτσι λοιπόν απέμειναν μόνοι τους οι Λακεδαιμόνιοι και οι Τεγεάτες που η δύναμή τους, μαζί με τους ελαφρά οπλισμένους, ήταν πενήντα χιλιάδες οι πρώτοι, και τρεις χιλιάδες οι Τεγεάτες...κι έκαναν θυσίες, μια κι είχαν σκοπό να έρθουν στα χέρια με τον Μαρδόνιο και το στρατό που είχε μαζί του.

Και να που οι θυσίες δεν έδιναν ενθαρρυντικά προμηνύματα και στο μεταξύ πολλοί απ' αυτούς σκοτώνονταν και πολλοί περισσότεροι τραυματίζονταν· γιατί οι Πέρσες έκαναν φράχτη με τα γέρρα τους κι έριχναν με τα τόξα τους βροχή τα βέλη, αφειδώλευτα· κι έτσι οι Σπαρτιάτες περνούσαν δύσκολες στιγμές, ενώ οι θυσίες δεν έφερναν αποτέλεσμα· τότε ήταν που ο Παυσανίας σήκωσε τα μάτια του προς το ναό της Ηρας των Πλαταιέων κι έκανε επίκληση στη θεά, παρακαλώντας την με κανένα τρόπο να μη διαψεύσει τις ελπίδες τους.

Κι ενόσω αυτός έκανε ακόμη την επίκλησή του, οι Τεγεάτες ξεπετάχτηκαν πρώτοι απ' τις γραμμές τους και βάδιζαν εναντίον των βαρβάρων· κι αμέσως μετά την προσευχή του Παυσανία οι Σπαρτιάτες κάνοντας θυσίες πήραν ενθαρρυντικά προμηνύματα· κι όταν επιτέλους τα πήραν, βάδιζαν κι αυτοί εναντίον των Περσών, κι οι Πέρσες τους αντιμετώπιζαν ρίχνοντας βέλη.

Η πρώτη μάχη λοιπόν δόθηκε γύρω απ' τον φράχτη με τα γέρρα· κι όταν αυτός έπεσε, τότε πια γινόταν αγώνας αδυσώπητος και για πολλή ώρα ακριβώς δίπλα στο ναό της Δήμητρας, ώσπου έφτασαν σε μάχη σώμα με σώμα· γιατί οι βάρβαροι έπιαναν με τα χέρια τους τα δόρατα και τα κατατσάκιζαν.

Λοιπόν οι Πέρσες δεν υστερούσαν σε παλικαριά και σε σωματική δύναμη, αλλά δεν είχαν βαρύ οπλισμό κι επιπρόσθετα, τους έλειπε η γνώση και δεν κάτεχαν την τέχνη του πολέμου όσο οι αντίπαλοί τους. Λοιπόν, έτσι που ξεπετιούνταν μπροστά απ' τις γραμμές τους, ένας ένας και δέκα δέκα, άλλοτε περισσότεροι κι άλλοτε λιγότεροι, σχηματίζοντας πυκνές ανθρώπινες μάζες εισχωρούσαν στις γραμμές των Σπαρτιατών κι έβρισκαν το θάνατο.

Κι εκεί που τύχαινε να βρίσκεται ο ίδιος ο Μαρδόνιος, που πολεμούσε καβάλα σ' άσπρο άλογο και περιστοιχιζόταν από τα πρώτα παλικάρια, τους χίλιους επίλεκτους Πέρσες, εκεί οι Σπαρτιάτες δέχτηκαν τη μεγαλύτερη πίεση. Λοιπόν, για όση ώρα ο Μαρδόνιος ήταν ζωντανός, οι δικοί του κρατούσαν τις θέσεις τους και κρατώντας μέτωπο στον εχθρό σκότωναν πολλούς Λακεδαιμονίους· απ' τη στιγμή όμως που σκοτώθηκε ο Μαρδόνιος και το τάγμα που τον περιστοίχιζε, κι ήταν το πιο δυνατό, γονάτισε, τότε λοιπόν το 'βαλαν στα πόδια και οι άλλοι και υποχώρησαν μπροστά στους Λακεδαιμονίους· γιατί το μεγαλύτερο μειονέκτημά τους ήταν η σκευή, καθώς ήταν χωρίς θωράκιση· δηλαδή αγωνίζονταν, απροστάτευτοι αυτοί, με εχθρούς βαριά οπλισμένους.

Τότε ήρθε η ώρα να δώσει ο Μαρδόνιος δίκαιη πληρωμή για το φόνο του Λεωνίδα, σύμφωνα με το χρησμό που δόθηκε στους Λακεδαιμονίους· κι απ' όλες τις νίκες που είδαμε στον καιρό μας την πιο λαμπρή την κερδίζει ο Παυσανίας, ο γιος του Κλεομβρότου, γιου του Αναξανδρίδα... Λοιπόν, βρίσκει το θάνατο ο Μαρδόνιος απ' το χέρι του Αριμνήστου, φημισμένου παλικαριού της Σπάρτης... Λοιπόν σώρευσαν όλα τα λάφυρα σ' ένα μέρος και πήραν το ένα δέκατο και το έβαλαν κατά μέρος για το θεό των Δελφών· μ' αυτά έκαναν το αφιέρωμα, τον χρυσό τρίποδα που στηρίζεται στο τρικέφαλο χάλκινο φίδι, ακριβώς δίπλα απ' το βωμό· διάλεξαν κι έβαλαν στην άκρη και για το θεό της Ολυμπίας, και μ' αυτά έκαναν το αφιέρωμα, το άγαλμα του Δία, δέκα πήχες ψηλό· και για το θεό του Ισθμού, και μ' αυτά έγινε το χάλκινο άγαλμα του Ποσειδώνα, εφτά πήχες ψηλό.

Κι αφού έβαλαν αυτά κατά μέρος, τα υπόλοιπα τα μοίρασαν ανάμεσά τους, και πήρε η κάθε πόλη κατά την αξία της και παλλακίδες των Περσών και χρυσάφι κι ασήμι κι άλλα πολύτιμα πράματα και υποζύγια. Τώρα, από κανένα δεν έχω ακούσει πόσα διαλεχτά λάφυρα δόθηκαν τιμητικά σ' όσους αρίστευσαν στις Πλαταιές, πιστεύω όμως πως δόθηκαν και σ' αυτούς· τέλος, για τον Παυσανία διάλεξαν και του έδωσαν άφθονα απ' όλα, γυναίκες, άλογα, τάλαντα, καμήλες, κι επίσης κι από τ' άλλα λάφυρα.

Ο Βωμός Ελευθερίου Διός. Λίθινα θεμέλια αποδόθηκαν από τον ανασκαφέα Θ. Σπυρόπουλο στο βωμό που έκτισαν οι Ελληνες κατά παραγγελία του δελφικού μαντείου μετά τη νικηφόρα μάχη των Πλαταιών ( 479 π.Χ.) για να τιμήσουν τον Ελευθέριο Δία που τους χάρισε τη νίκη. Ο βωμός αποτελούσε κεντρικό μέρος της ετήσιας γιορτής των "Ελευθερίων". Το Πολυάνδριο πεσόντων πολεμιστών στη μάχη των Πλαταιών: Κοντά στο βωμό του Ελευθερίου Διός ανεσκάφη ορθογώνιος τάφος με πλάκες, που περιείχε πολλούς σκελετούς και καθόλου κτερίσματα. Κατά τον ανασκαφέα Θ. Σπυρόπουλο μπορεί να είναι το "κοινό μνημείο" των πεσόντων Ελλήνων στη μάχη του 479 π.Χ., όπου μεταφέρθηκαν τα οστά τους από τη θέση που είχαν ταφεί αρχικά. Σε όλη την έκταση που περικλείεται από τον οχυρωματικό περίβολο σώζονται λείψανα τουλάχιστον δέκα βυζαντινών εκκλησιών από τον 6ο-15ο αι. μ.Χ. που κτίστηκαν εν μέρει με αρχαίο υλικό.

Η Τελμησσός, μεταγενέστερα Αναστασιούπολις και Μάκρη ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Λυκίας, κοντά στα σύνορα της Καρίας, στην Μικρά Ασία. Ενίοτε συγχέεται με την Τελμησσό στην Καρία. Ο προστατευμένος λιμένας της Τελμησσού διαχωρίζεται από τον Κόλπο της Τελμησσού από ένα νησί.

Στον αρχαίο τόπο είναι χτισμένη σήμερα η πόλη Φετίγιε. Η Τελμησσός ήταν ανθηρή πόλη της Λυκίας, φημισμένη για τη σχολή μάντεων, την οποία συμβουλεύτηκαν, μεταξύ άλλων ο Λυδός βασιλέας Κροίσος, πριν κηρύξει πόλεμο κατά του Κύρου του Μεγάλου και ο Μέγας Αλέξανδρος, μετά την πολιορκία της Αλικαρνασσού. Σύμφωνα με την μυθολογία πήρε το όνομά της από τον Τελμισσό, γιο του θεού Απόλλωνα.

Στην πόλη υπήρχε μαντείο αφιερωμένο στον Απόλλωνα. Στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. έγινε μέρος της Περσικού Βασιλείου ενώ μετά την απελευθέρωση των πόλεων των παραλίων της Μικράς Ασίας που ήταν αποτέλεσμα της ήττας των Περσών από τους Έλληνες στους Περσικούς πολέμους, εντάχθηκε στη Δηλιακή συμμαχία. Καταλήφθηκε από τον Αλέξανδρο το 334 π.Χ.. Η Τελμησσός μετονομάστηκε σε Αναστασιούπολη τον 8ο αιώνα, προφανώς προς τιμή του αυτοκράτορα Αναστάσιου Β΄, αλλά δεν κράτησε επί μακρόν το όνομα. Η πόλη στη συνέχεια ονομάστηκε Μάκρη παίρνοντας το όνομα του νησιού στην είσοδο του λιμένα. Τούτο το όνομα μαρτυρείται για πρώτη φορά το 879. Ωστόσο, επιγραφή του 7ου αι. που ανακαλύφθηκε στο Γιβραλτάρ φέρει το εθνώνυμο "Μακριώτες" ίσως υποδεικνύει πρωιμότερη ύπαρξη του ονόματος Μάκρη.

Τα ερείπιά της βρίσκονται στη σημερινή πόλη Φετίγιε. Ο Αρίστανδρος επίσης Αρίστανδρος ο Τελμησσεύς ήταν μάντης της αρχαιότητας. Ακολούθησε την εκστρατεία του Αλεξάνδρου κατά των Περσών. Γεννήθηκε περί το 380 π.Χ., στην Τελμησσό της Λυκίας, κοντά στα σύνορα με την Καρία. Ήδη στην αυλή του Φιλίππου το 357/6, ερμήνευσε ορθά ένα όνειρο για την εγκυμοσύνη της Ολυμπιάδας.

Παρά το γεγονός ότι σήμερα ορισμένα περιστατικά για τη ζωή του δίπλα στον Αλέξανδρο θεωρούνται μυθεύματα, ο Αρίστανδρος ήταν μορφή που ασκούσε επιρροή κατά τις εκστρατείες του Αλεξάνδρου. Κείμενα του Αρίστανδρου μαρτυρούνται από τον Πλίνιο, τον Αρτεμίδωρο, Ωριγένη. Είναι πιθανό πως τα έργα που τού αποδίδονται είναι προϊόντα μιας Αριστανδρικής σχολής μάντεων, καθώς η πατρίδα του Αρίστανδρου, η Τελμησσός της Λυκίας ήταν παροιμιώδης για την αγάπη της στους μάντεις.

Υπήρχε επίσης η φήμη ότι ο βασιλιάς Φίλιππος Β' είχε κάποτε κρυφοκοιτάξει από μια χαραμάδα στην κρεβατοκάμαρά του και είδε την Ολυμπιάδα να αγκαλιάζει ένα φίδι. Η προφανής εξήγηση, ότι δηλαδή επρόκειτο απλώς για ένα από τα ζώα της στο πλαίσιο την Διονυσιακής της λατρείας, δεν του πέρασε από το μυαλό. Πεπεισμένος ότι ήταν είτε μάγισσα είτε ερωμένη κάποιου μεταμφιεσμένου θεού, άρχισε να αποφεύγει τις συζυγικές σχέσεις μαζί της.

Ήταν μάλιστα τόσο αναστατωμένος, ώστε απευθύνθηκε για το πρόβλημά του στο Μαντείο των Δελφών και πήρε μια πολύ συγκεκριμένη απάντηση: Εφεξής, του είπαν έπρεπε να σέβεται ιδιαίτερα τον Άμμωνα Δία, στην εξελληνισμένη αιγυπτιακή θεότητα, της οποίας ο ναός και το μαντείο βρισκόταν στην όαση της Σίβα, στα σύνορα της Λιβύης. Επίσης, θα έχανε το μάτι που είχε δει «τον θεό με τη μορφή ερπετού, να μοιράζεται το κρεβάτι της συζύγου του». Η πιο αποκαλυπτική λεπτομέρεια είναι η «πρόβλεψη» σχετικά με το μάτι του Φιλίππου, το οποίο πράγματι χάθηκε στην πολιορκία της Μεθώνης το 354 π.Χ., δύο χρόνια μετά τη γέννηση του Αλέξανδρου.

Ο Αλέξανδρος του Φιλίππου Β' και της Ολυμπιάδας, γεννήθηκε τον Ιούλιο του 356 π.Χ., πιθανώς την 20η ή 26η Ιουλίου, στην Πέλλα, πρωτεύουσα του μακεδονικού κράτους. Σύμφωνα με την παράδοση, γεννήθηκε την ίδια νύχτα που ο Ηρόστρατος πυρπόλησε τον ναό της Άρτεμης στην Έφεσο, με τους μάντεις και ιερείς να ερμηνεύουν το γεγονός ως οιωνό της υποταγής της Ασίας.

Σύμφωνα με την παράδοση, η γενεαλογία του ανάγεται σε δύο κεντρικές μορφές της αρχαίας ελληνικής παράδοσης, αυτή του ημίθεου Ηρακλή, ο οποίος υπήρξε γενάρχης της δυναστείας των Αργεαδών Μακεδόνων, και αυτή του ήρωα Αχιλλέα, ο γιος του οποίου, ο Νεοπτόλεμος, ίδρυσε τον βασιλικό οίκο των Μολοσσών, μέλος του οποίου ήταν η μητέρα του Ολυμπιάδα. Η θρυλούμενη καταγωγή του Αλέξανδρου συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του, από τα πρώτα έτη του βίου του.

Η θεωρία της θεϊκής καταγωγής του Αλεξάνδρου είχε αρχικά διατυπωθεί από τη μητέρα του, την Ολυμπιάδα, πριν ακόμη τον συλλάβει, η οποία είχε αναφέρει ότι κάποιο βράδυ, κατά την προετοιμασία του γάμου της και πριν κοιμηθεί για πρώτη φορά με τον Φίλιππο, είδε ένα όνειρο.

Σε αυτό άκουσε πρώτα μία βροντή, μετά έπεσε στην κοιλιά της ένας κεραυνός και ξέσπασε σε φλόγες, που έσβησαν διασκορπιζόμενες στο χώρο. Εφόσον αυτή είναι αυθεντική διήγηση της Ολυμπιάδας και δεν της αποδόθηκε εκ των υστέρων, είναι σαφής η επιδίωξή της. Το παιδί, που θα έφερνε στον κόσμο ανήκε στον θεό, που είχε χαρακτηριστικά την βροντή και τον κεραυνό, δηλαδή τον Δία και όχι στον θνητό σύζυγό της.

Ο Φίλιππος όμως ήδη είχε ένα νόθο γιο και για διάδοχο στο θρόνο χρειαζόταν ένα γνήσιο δικό του άρρεν τέκνο. Δεν χρειαζόταν ένα τέκνο της συζύγου του, έστω από κάποιον θεό, ούτε κόρη του Δία χρειαζόταν, που οι απόγονοί της θα μπορούσαν να απειλήσουν την ανδρική γραμμή διαδοχής των Αργεαδών, οι οποίοι κατάγονταν από τον Ηρακλή. «Ωθήθηκε» λοιπόν να δει ένα όνειρο, που διόρθωνε εκείνο της Ολυμπιάδας.

Σύμφωνα με αυτό είδε ότι έβαλε στην κοιλιά της την σφραγίδα του, που είχε σχήμα λέοντα. Κατόπιν ο μάντης Αρίστανδρος γνωμάτευσε ότι ουδεμία σφραγίδα αποτυπώνεται επάνω σε κάτι κενό, άρα το όνειρο αποδείκνυε ότι η Ολυμπιάδα θα έμενε έγκυος από τον Φίλιππο και ότι το παιδί θα είχε χαρακτήρα λιονταριού. Έτσι ο Φίλιππος «έσβησε τις φωτιές» που παραλίγο να του ανάψει η Ολυμπιάδα με τους κεραυνούς του Δία.

Τη νύχτα της γέννησης του Αλέξανδρου, σύμφωνα με την παράδοση, κάηκε ο ναός της Αρτέμιδος. Οι ντόπιοι Πέρσες μάγοι το ερμήνευσαν αυτό ως οιωνό κι άλλων καταστροφών που θα ακολουθούσαν. «Έτρεχαν πέρα-δώθε χτυπώντας τα πρόσωπα τους και κραυγάζοντας ότι θρήνος και μεγάλη συμφορά για την Ασία είχε γεννηθεί εκείνη τη μέρα», ένας εμπρηστής που ήταν γραφτό να καταστρέψει ολόκληρη την Ανατολή.

Και στο Φίλιππο ήρθαν εκείνο τον καιρό τρεις αγγελίες, η μια ότι οι Ιλλυριοί είχαν νικηθεί σε μεγάλη μάχη από το στρατηγό Παρμενίωνα, η δεύτερη ότι νίκησε στην Ολυμπία με άλογο ιππασίας και η τρίτη ότι γεννήθηκε ο Αλέξανδρος. Για όλα αυτά εκείνος χάρηκε και ακόμα περισσότερο οι μάντες μεγάλωσαν τη χαρά του, όταν αποφάνθηκαν πως το παιδί μια που γεννήθηκε ταυτόχρονα με τις παραπάνω νίκες, θα ήταν ανίκητο.

Προτού φύγει, λοιπόν, για την μεγάλο πόλεμο, ο Αλέξανδρος επισκέφθηκε το Μαντείο των Δελφών. Εκεί βρήκε μία γηραιά Πυθία η οποία ήταν βυθισμένη στις προσευχές της και δεν χρησμοδοτούσε πλέον.

Ο Αλέξανδρος, μη θέλοντας να περιμένη, την εσήκωσε λίγο βίαια, αλλά με τρυφερότητα, για να την φέρη στο Ιερό του Απόλλωνος, δίδοντάς της εντολή να χρησμοδοτήση, ώστε να ακούση την Πυθία να μιλάη για την εξέλιξη που θα είχε η μεγάλη εκστρατεία του. Και όπως εκείνη έμεινε κατάπληκτη για την «ασέβειά» του και του αντιστεκόταν, ο Αλέξανδρος την αγκάλιασε ελαφρά από την μέση και γελαστός την τραβούσε προς την πόρτα του Ιερού.

Ασφαλώς και το ευγενικό φέρσιμο του θρυλικού νέου, θα πρέπει να συγκίνησε την γηραιά Πυθία, ένα ανθρώπινο πλάσμα που μια ζωή ζούσε σε μυστικοπαθή απομόνωση. Γι’ αυτό και χαμογέλασε λέγοντάς του τρυφερά: «Γιε μου, είσαι ακαταμάχητος»! Ο Αλέξανδρος, ακούγοντας τα λόγια της γηραιάς Πυθίας, την άφησε ελεύθερη και μ’ ένα επιφώνημα χαράς εφώναξε σ’ αυτούς που τον συνόδευαν: « Ο χρησμός εδόθη από την Πυθία. Είμαι ακαταμάχητος!»

Σε όλη τη διάρκεια της εκστρατείας του,  ο Μέγας Αλέξανδρος προσέφερε θυσίες πολύ συχνά, όπως μαρτυρούν οι ιστορικοί. Αποδεικνύεται δηλαδή πως ήταν ιδιαίτερα επιμελής στο να προσφέρει θυσίες σύμφωνα με τις συνήθειές ή όπως του υποδείκνυαν οι μάντεις.

Βέβαια, πολλές φορές ακολουθούσε πιστά το δικό του στρατηγικό σχέδιο και αγνοούσε όσα του έλεγαν οι μάντεις. Υπάρχουν όμως και κάποιες περιπτώσεις, όπου στις θυσίες του Αλεξάνδρου είναι εμφανής ο συνήθης φόβος του ανθρώπου για το μέλλον αλλά και η ανάγκη του να εξασφαλίσει την εύνοια των θεών, όπως είναι για παράδειγμα οι δύο διαδοχικές θυσίες που έκανε κατά τη διάβαση του Ελλήσποντου, στη μεν ευρωπαϊκή ακτή στον τάφο του Πρωτεσίλαου, στη δε ασιατική ακτή στο βωμό του Ερκείου Διός.

Επίσης, στις θυσίες των τελευταίων ημερών της ζωής του, φαίνεται ότι τον Αλέξανδρο διακατείχε ο φόβος του πρόωρου θανάτου. Μια από τις σημαντικότερες ομάδες μη στρατιωτικών ακολούθων ήταν οι μάντεις, όπως ο Αρίστανδρος από την Τελμισσό και ο Κλεομένης από τη Σπάρτη.

Ερμήνευαν τους οιωνούς και τα παράξενα όνειρα και συμβούλευαν τον βασιλιά. Ο Πλούταρχος είχε περιγράψει ότι κάποια στιγμή ο Αρίστανδρος έκανε θυσία και είδε ότι η πόλη της Τύρου θα κυριευόταν εκείνο τον μήνα. Εν τω μεταξύ οι Μακεδόνες πολιορκούσαν για μήνες την φοινικική πόλη.

Όταν ο Αρίστανδρος ανακοίνωσε την προφητεία του, οι στρατιώτες γέλασαν γιατί εκείνη ήταν η τελευταία μέρα του μήνα. Τότε, ο Αλέξανδρος διέταξε να μην θεωρείται εκείνη η μέρα η τριακοστή αλλά η εικοστή όγδοη και αμέσως να γίνει επίθεση, με αποτέλεσμα η πόλη να κυριευτεί σε μερικές ώρες, όπως είχε προφητεύσει ο μάντης.

Περί το 325 π.Χ, κατά την διάρκεια της εκστρατείας στην Ινδία και συγκεκριμένα στην πολιορκία εναντίον των Μαλλών και Οξυδαρκών στην Ινδία, όταν τα τμήματα υπό τον Αλέξανδρο και τον Περδίκκα αντίστοιχα, ετοιμάζονταν να προσβάλουν τα τείχη, ο μάντης Δημοφών είπε στον Αλέξανδρο να εγκαταλείψει την πολιορκία, διότι οι οιωνοί προέβλεπαν σοβαρό τραυματισμό του. Είναι βέβαιον ότι ο Αλέξανδρος είχε σοβαρούς λόγους να είναι οργισμένος με τους μάντεις της ακολουθίας του, οι οποίοι αντί να τον βοηθούν να χειραγωγεί τη στρατιά, του έφερναν εμπόδια.

Όταν τον προκαλούσαν οι Σκύθες στον Ιαξάρτη, στην Κεντρική Ασία, ο Αρίστανδρος αρνήθηκε να παρερμηνεύσει τους δυσμενείς οιωνούς και όταν οι Μακεδόνες αρνήθηκαν να προχωρήσουν πέρα από τον Ύφασι, οι μάντεις και πάλι αρνήθηκαν να παρερμηνεύσουν τους δυσμενείς οιωνούς. Έτσι ο Αλέξανδρος επέπληξε ευθέως τον Δημοφώντα, διότι η μαντεία του υπονόμευε την μαχητικότητα των Μακεδόνων και προχώρησε στην πολιορκία.

Οι Ινδοί δεν τόλμησαν να πλησιάσουν περισσότερο, αλλά τον περικύκλωσαν και του έριχναν ό,τι εύρισκαν. Μόλις έφτασαν δίπλα του και οι άλλοι τρεις Μακεδόνες, ο Αβρέας χτυπήθηκε από βέλος στο πρόσωπο και σκοτώθηκε, ενώ ένα άλλο βέλος χτύπησε τον Αλέξανδρο στο στήθος. Διαπέρασε τον λινοθώρακα και καρφώθηκε στα πλευρά πάνω από τον αριστερό μαστό.

Παρά τον σοβαρό τραυματισμό του συνέχισε να μάχεται για λίγο, αλλά μετά λιποθύμησε από την αιμορραγία. Αναστατωμένοι από τα λάθη τους και έξαλλοι από τον τραυματισμό του βασιλιά τους, ο οποίος δεν ήξεραν αν ζούσε ή όχι, οι Μακεδόνες έσφαξαν όλους τους Μαλλούς, ακόμη και τα γυναικόπαιδα.

Μόλις έβγαλαν την ακίδα, προκλήθηκε μεγάλη αιμορραγία και ο Αλέξανδρος ξανάχασε τις αισθήσεις του. Αυτός που αφαίρεσε το βέλος, ήταν ο ιατρός Κριτόδημος από την Κω και του γένους των Ασκληπιαδών.

Επειδή η ψυχολογία της στρατιάς είχε κλονιστεί σοβαρά, όταν το πλοίο σταμάτησε στην όχθη, ο Αλέξανδρος δεν δέχθηκε να ανεβεί σε φορείο, αλλά πήγε έφιππος ως τη σκηνή του, όπου αφίππευσε και περπάτησε, για να πεισθούν όλοι ότι δεν είχε πάθει κάποια ανεπανόρθωτη βλάβη. Από το πλοίο ως τη σκηνή του η στρατιά τον επευφημούσε, τον χειροκροτούσε και τον έραινε με ταινίες και λουλούδια.

Για τον Αλέξανδρο, η αρχή του τέλους φαίνεται ότι ήταν, σύμφωνα πάντα με τους μάντεις, η είσοδος στη Βαβυλώνα. Είχε προηγηθεί βέβαια και ο θάνατος του Ηφαιστίωνα, που τον είχε καταβάλει ψυχολογικά, κάτι που αναφέρει και ο Αρριανός.

Μόλις τον είδαν να πλησιάζει στη Βαβυλώνα, Χαλδαίοι αστρολόγοι και ιερείς, βγήκαν να προϋπαντήσουν τον Αλέξανδρο, τον οποίο αφού πλησίασαν  του είπαν να μην μπει στη Βαβυλώνα, έστω προσωρινά, επικαλούμενοι τον θεό Βήλο, που τους το είπε με την ίδια του τη φωνή.

Ο Πλούταρχος, αναφέρει πως ο Μακεδόνας βασιλιάς δεν έδωσε σημασία στη συμβουλή των Χαλδαίων, όμως πλησιάζοντας τα τείχη της πόλης είδε κοράκια να τσακώνονται και κάποια νεκρά να πέφτουν μπροστά του. Αν και μπήκε στη Βαβυλώνα η εικόνα αυτή έμεινα χαραγμένη στη μνήμη του.

Τον Αριστόβουλο, τον ιστορικό που συνόδεψε τον Μέγα Αλέξανδρο στις εκστρατείες του, επικαλείται ο Αρριανός και αναφέρει πως αρχηγός των δυνάμεων στη Βαβυλώνα ήταν ο στρατηγός Απολλόδωρος ο Αμφιπολίτης, ο οποίος και ξεκίνησε με τα τμήματά του για να συναντήσει τον Αλέξανδρο που επέστρεφε από την Ινδική.

Ο Απολλόδωρος, τρομαγμένος απ’ τις βαριές τιμωρίες που είχε επιβάλει σε άλλους ο Αλέξανδρος, έγραψε στον αδελφό του Πυθαγόρα, έναν από τους μάντεις του Μακεδόνα βασιλιά, να του πει τι θα γίνει. Ο Πυθαγόρας, ήταν «σπλαχνοσκόπος», δηλαδή εξέταζε τα σπλάχνα των ζώων που θυσίαζε και από εκεί προέβλεπε το μέλλον.

Όταν λοιπόν ο μάντης ρώτησε τον αδερφό του για ποιόν θέλει να μάθει, αυτός του απάντησε για τον Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα. Έτσι ο μάντης από την Αμφίπολη, θυσιάζει το πρώτο ζώο και γράφει στον αδερφό του πως ο Ηφαιστίωνας σε λίγο δεν θα υπάρχει ανάμεσά τους. Το γράμμα του Πυθαγόρα έφτασε στον Απολλόδωρο μια μέρα πριν πεθάνει ο Ηφαιστίωνας. Παράλληλα θυσιάζει για τον Αλέξανδρο και βρίσκει το ίδιο αποτέλεσμα.


Το γράφει και αυτό στον Απολλόδωρο, ο οποίος όμως για να δείξει στον Αλέξανδρο πως νοιάζεται για κείνον περισσότερο και από τον εαυτό του, του λέει για την μαντεία του Πυθαγόρα, η οποία επιβεβαιώθηκε εν τω μεταξύ για τον Ηφαιστίωνα, και του λέει να προσέχει από κάθε κίνδυνο. Όταν έφτασε στη Βαβυλώνα ο Αλέξανδρος, κάλεσε τον Πυθαγόρα και τον ρώτησε για τα σημάδια που είδε και για τα οποία έγραψε στον αδερφό του. Τότε ο Πυθαγόρας του λέει πως το συκώτι του ζώου που θυσίασε δεν είχε λοβό, και αυτό είναι πολύ κακό.

Το σημείο αυτό αναφέρει και ο Πλούταρχος, σημειώνοντας ότι ο Αλέξανδρος τον ρώτησε για τη φύση των σπλάχνων των ιερών σφαγίων, αυτός απάντησε ότι το συκώτι δεν έχει λοβό είπε «αλίμονο είναι σημαντικό σημάδι».

Ο Αλέξανδρος ευχαρίστησε το μάντη και απόρησε, για την σύμπτωση της ελληνικής μαντείας με όσα του είχανε πει οι μάγοι αστρολόγοι, αποτρέποντάς τον να εισέλθει στη Βαβυλώνα. Ο προβληματισμός αυτός τον καταδίωκε μέχρι τέλους.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Σύντομα ο Αλέξανδρος αρρώστησε και έχοντας υψηλό πυρετό, κατάκοιτος και μη μπορώντας να μιλήσει πια πέθανε, στις 10 Ιουνίου του 323 π.Χ. Με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώθηκε η πρόβλεψη του Πυθαγόρα.

greekhistoryandprehistory.blogspot.com

Διαβάστε Περισσότερα...

Η ΜΥΘΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ - ΜΗΔΕΙΑ

 


Εκεί απ΄ όπου ο ήλιος ξεκινά καθημερινά το λαμπερό ταξίδι του, στα ανατολικά παράλια του Εύξεινου Πόντου, ήταν χτισμένη η όμορφη Κολχίδα. Τη χώρα αυτή διάλεξε κάποτε ο Αιήτης, ο γιος του Ήλιου και της Αντιόπης,  για να γίνει βασιλιάς της. Ο  Αιήτης, από τον πατέρα του, είχε κληρονομήσει την Εφύρα (Κόρινθο). Επειδή όμως επιθυμούσε να έχει μια λαμπρότερη ζωή σε ένα μεγαλύτερο βασίλειο (ή επειδή έτσι τον συμβούλεψε το μαντείο των Δελφών) αποφάσισε να φύγει για την Κολχίδα αφού πρώτα παραχώρησε τον θρόνο της Εφύρας στον Βούνο, γιο του Ερμή και της νύμφης Αλκιδάμειας, με τη συμφωνία, αν ποτέ ξαναγύριζε στην πατρίδα του, ο Βούνος να του επιστρέψει την εξουσία της, Αν πάλι δεν συνέβαινε αυτό να επέστρεφε τον θρόνο σε κάποιον απόγονό του. 

Έτσι, ο Αιήτης, έγινε βασιλιάς της Κολχίδας και πήρε για γυναίκα του μια από τις Ωκεανίδες, την Ειδυία. Το ζευγάρι απέκτησε μια κόρη, τη Μήδεια που μεγαλώνοντας έγινε πεντάμορφη και σοφή. Ο Αιήτης με άλλη γυναίκα έκανε ακόμη μια κόρη, την Χαλκιόπη που έγινε γυναίκα του Φρίξου, και έναν γιο, τον Άψυρτο. 

Κάποια μέρα έφτασαν στην Κολχίδα οι Αργοναύτες με επικεφαλής τον Ιάσονα. Η αποστολή, ύστερα από εντολή του βασιλιά της Ιωλκού Πελία, είχε ως σκοπό να πάρει το Χρυσόμαλλο δέρας από το παλάτι του Αιήτη και να του το πάει. Όταν ο  Ιάσονας έφτασε στην Κολχίδα και είδε την Μήδεια, την ερωτεύθηκε αμέσως. Εκείνη ανταποκρίθηκε στον έρωτά του και τον βοήθησε να αποκτήσει το πολύτιμο αντικείμενο. Ο Ιάσονας έφυγε από την Κολχίδα αλλά όχι μόνο με τους συντρόφους του. Μαζί του πήρε και τη Μήδεια. Ο Αιήτης καταδίωξε τους Αργοναύτες όμως εκείνοι κατάφεραν να διαφύγουν. Ο βασιλιάς τότε, έστειλε τον γιο του, τον Άψυρτο, να βρει τη Μήδεια και να τη φέρει πίσω υπό την προϋπόθεση όμως να μην έχει παντρευτεί ακόμη τον Ιάσονα. Όταν το ζευγάρι έφτασε στον πρώτο του προορισμό, στο νησί των Φαιάκων, φιλοξενήθηκε στο ανάκτορο του Αλκίνοου και της Αρήτης. Αυτοί τους ένωσαν με τα δεσμά του γάμου δίνοντάς τους για  γαμήλιο δώρο δώδεκα θεραπαινίδες.  Έτσι όταν ο Άψυρτος βρήκε τη Μήδεια, ακολουθώντας την εντολή του πατέρα του, την άφησε στον άντρα της και επέστρεψε στην πατρίδα του χωρίς εκείνη. Τότε η Αρήτη, βασίλισσα αξιοσέβαστη με μεγάλη επιρροή,  μεσολάβησε για να εξομαλυνθούν οι σχέσεις μεταξύ των Αργοναυτών και του Αιήτη.

Όταν ο Ιάσονας και η Μήδεια έφυγαν από το νησί των Φαιάκων πήγαν στην Ιωλκό όπου παρέδωσαν στον Πελία το Χρυσόμαλλο δέρας. Ο Πελίας όμως δεν αντάμειψε με την εξουσία της Ιωλκού τον Ιάσονα, όπως του είχε υποσχεθεί, και σκότωσε τον πατέρα και τον αδερφό του για να μην τον βοηθήσουν να την αποκτήσει με τη βία. Τότε η Μήδεια, γυρεύοντας εκδίκηση για τον άντρα της, μεταμορφωμένη σε ιέρεια της Άρτεμης, έπεισε τις κόρες του Πελία να τον διαμελίσουν και να βράσουν τα μέλη του σε καζάνι γιατί έτσι, τάχα, θα γινόταν και πάλι νέος.  

Εν τω μεταξύ ο θρόνος της Εφύρας είχε αλλάξει πολλούς βασιλείς. Από τον Βούνο που βασίλεψε τελικά ως τον θάνατό του πέρασε στον αδερφό του Αιήτη, τον Αλωέα και ύστερα στον δισέγγονο του, τον Κόρινθο που μετονόμασε την Εφύρα σε "Κόρινθο".                                

Όταν ο Κόρινθος έφυγε από τη ζωή, οι κάτοικοι της πόλης ζήτησαν από τη Μήδεια να γίνει βασίλισσα τους,  ως απόγονος του παλαιού βασιλιά τους, του Αιήτη. Η Μήδεια κυβέρνησε με σοφία τον τόπο και με τα φάρμακα και τα γιατροσόφια της ωφέλησε τον λαό της γι αυτό και ανταμείφθηκε με την αγάπη και την αφοσίωσή του. Ένας μύθος, μάλιστα,  αναφέρει πως με θυσίες προς τη Δήμητρα είχε αποτρέψει μεγάλο λιμό. 

Η Μήδεια ήταν επίσης ξακουστή και για την ομορφιά της, την οποία λιμπίστηκε και ο ίδιος ο Δίας.  Αυτή όμως αρνήθηκε τον έρωτά του από σεβασμό προς τη γυναίκα του, την Ήρα. Κι εκείνη για να την ανταμείψει, έκανε τα παιδιά της Μήδειας αθάνατα. 

Σύμφωνα με τον Κακριδή, το όνομα «Μήδεια» (όπως και τα ονόματα Ειδυία, Ανδρομέδα, Πρωτομέδεια, Μέδουσα, Ιππομέδουσα, Αστυμέδουσα, Ιφιμέδεια, Μήστρα, Κλυταιμήστρα, Μήτις) σημαίνει προνοητική, επινοητική, σοφή γυναίκα. Όλα αυτά -που στον μύθο συγκέντρωνε η βασίλισσα Μήδεια- εξέφραζαν το πρότυπο μιας αρχέγονης (προ-δωρικής) εποχής όπου η βασίλισσα ήταν η αρχιέρεια που συγκέντρωνε τη σοφία της φυλής της, την προστάτευε αποτρέποντας κάθε κακό και γνώριζε όλα τα «μυστικά του κράτους» καθώς και όλα τα βοτάνια και τα γιατροσόφια. Ως εκ τούτου μπορούσε να προβλέπει, να προλαμβάνει και να θεραπεύει.

Ο Κόρινθος, που έδωσε το όνομά του στην Εφύρα, υποδηλώνει τον εποικισμό της Κορίνθου από Μινύες*  της Ιωλκού ή από  Χαλκιδείς στους οποίους οφείλεται η διάδοση του μύθου των Αργοναυτών όπου εμπλέκεται η Μήδεια ως η βασιλοπούλα που συμβάλλει καθοριστικά στην επιτυχία της αποστολής τους.Κάτι που βλέπουμε και στον μύθο Θησέα και Αριάδνης.

Ο αριθμός δώδεκα αντιστοιχεί στον αριθμό των θεών του Ολύμπου που ήταν επίσης δώδεκα. 

Η Αρήτη αντιπροσωπεύει το πρότυπο της ομηρικής βασίλισσας που, αντιθέτως με τους αιώνες που ακολούθησαν, η γνώμη της είχε βαρύτητα, ήταν ισάξια με τον βασιλιά και συναποφάσιζε με εκείνον στα θέματα του κράτους. 

Ο Αλκίνοος είναι ακόμη μια μορφή που συνδέεται με την Ηλιολατρεία. Το παλάτι του περιγράφεται από τον Όμηρο να είναι επενδυμένο από χαλκό που ήταν το κατεξοχήν μέταλλο-σύμβολο του ήλιου. 

Η Μήδεια εξοντώνει τον Πηλέα χρησιμοποιώντας τις μαγικές δυνάμεις της με τρόπο αποκρουστικό. Για αυτές όμως θα μιλήσουμε στην επόμενη δημοσίευση, την ερχόμενη Δευτέρα. 

*Μινύες* προϊστορικό ελληνικό φύλο που κατοικούσε στον Ορχομενό της Βοιωτίας. 

Από Βάσω Μαγγανάρη  

ΠΗΓΕΣ:

Ελληνική Μυθολογία Ι. Θ. Κακριδής

Βικιπαίδεια-Διαδύκτιο

Εγκυκλοπαίδεια Υδρόγειος

Φωτογραφία δημοσίευσης:  "Ιάσων και Μήδεια" ( Η Τέχνη στην Αρχαία Ελλάδα) — στο σπίτι στην περιοχή Λεμεσός.


Διαβάστε Περισσότερα...

Σε μεγάλο κίνδυνο ο θησαυρός της Βακτριανής με Ελληνικά στοιχεία από την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου



  Μπορεί και να φαίνεται εντελώς παράταιρο μέσα στον ορυμαγδό και την παγκόσμια φρίκη που συνοδεύει την επάνοδο των Ταλιμπάν στην εξουσία του Αφγανιστάν να ασχολούμαστε με ένα αρχαίο σύνολο. Δεν είναι.

Ο θησαυρός της Βακτριανής, με Ελληνικά στοιχεία από την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου, ένα σύνολο 21.000 χρυσών και ασημένιων αντικειμένων και κοσμημάτων, δεν αποτελεί μονάχα ένα υπερπολύτιμο στοιχείο για τον πολιτισμό της χώρας. Αποτελεί ταυτοχρόνως έναν πολύ μεγάλο παγκόσμιο θησαυρό. Και τώρα, κινδυνεύει όσο ποτέ άλλοτε.

Όπως κινδύνεψαν οι ναοί της Παλμύρας στη Συρία, από τους οποίους κάποιοι ανατινάχθηκαν. Οι Ταλιμπάν, άλλωστε, είχαν ξεκινήσει τις καταστροφές τινάζοντας με εκρηκτικά δυο κολοσσιαίους Βούδες στην κοιλάδα του Μπαμιγιάν- και πάλι στο Αφγανιστάν.

Μπροστά στην αποχώρηση των ΗΠΑ και τα όσα μέλλονται να συμβούν με τους Ταλιμπάν στην εξουσία, μπροστά στο δράμα που περιμένει τους Αφγανούς, ιδίως τις γυναίκες και τα παιδιά, οι πολιτιστικοί θησαυροί, όσο σπουδαίοι κι αν είναι, έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Ξεχνάμε, συνήθως, πως είναι η καρδιά ενός λαού, η ενότητά του, η «ψυχή» της πατρίδας του. Ωστόσο, την περασμένη φορά, κατά τη δεκαετία του ’90, ο Θησαυρός της Βακτριανής είχε αποκρυβεί με τον καλύτερο τρόπο. Οι Ταλιμπάν δεν κατάφεραν να τον βρουν, παρότι απείλησαν πολλές φορές όσους γνώριζαν το μυστικό, ακόμα και με τη ζωή τους.

Τιλιά Τεπέ

Είναι φθινόπωρο του 1978 και ο ελληνικής καταγωγής αρχαιολόγος Βίκτωρ Σαριγιαννίδης πραγματοποιεί το όνειρο της ζωής του. Σκάβει σε έναν λόφο που ονομάζεται «Τιλιά Τεπέ» (Χρυσός λόφος) σε μια περιοχή όπου, αν και δεν έχει ενδείξεις, θεωρεί πως άνθισε ένας σπουδαίος πολιτισμός, με επαφές και αλληλοεπιδράσεις με τους γύρω του. Στους οποίους, ανήκει και ο ελληνιστικός πολιτισμός, καθώς οι επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου έχουν ιδρύσει βασίλεια κοντά στη Βακτριανή.

Εχει εντοπίσει εννέα τάφους. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 79, οπότε αναγκάζεται να σταματήσει λόγω περιόδου βροχών, έχει προλάβει να ανασκάψει τους έξι. Πρόκειται για μία ανδρική ταφή και πέντε γυναικείες. Τα θρυλικά ευρήματα, μεταφέρονται στην Καμπούλ και οι αρχαιολόγοι προσβλέπουν στη συνέχιση της ανασκαφής έπειτα από μερικούς μήνες. Τους πρόφθασε, όμως, ο πόλεμος.

Ο Βίκτωρ Σαριγιαννίδης συγκρίνει τον αντίκτυπο του ευρήματος με την ανακάλυψη του τάφου του Τουταγχαμών το 1922. «Ο χρυσός της Βακτριανής συγκλόνισε τον κόσμο της αρχαιολογίας», έγραφε. «Πουθενά στην αρχαιότητα δεν βρέθηκαν τόσα διαφορετικά αντικείμενα από τόσους διαφορετικούς πολιτισμούς- πόρπες μπότες εμπνευσμένες από την Κίνα, ρωμαϊκά νομίσματα, στιλέτα σε σιβηρικό στιλ». Οι νεκροί είχαν ταφεί μεταξύ του 1ου αι. π.Χ. και του 1ου αι. μ.Χ.

Ο Δρόμος του Μεταξιού

Ο ανασκαφέας παρατηρεί πως ο κάμπος της Βακτριανής, όπου και βρέθηκαν οι τάφοι, βρισκόταν στον Δρόμο του Μεταξιού. Στην αρχή ανακάλυψε έναν ναό που χρησιμοποιήθηκε για λατρεία της φωτιάς και χρονολογείται από το 1500 έως το 1300 π.Χ.. Βλέπει έναν μικρό χρυσό δίσκο στο έδαφος. Σκάβει βαθύτερα και αποκαλύπτει ένα κρανίο και ένα σκελετό περιτριγυρισμένο από χρυσά κοσμήματα και στολίδια - τα απομεινάρια μιας γυναίκας, 25 έως 30 ετών, την οποία αποκάλεσε νομάδα πριγκίπισσα. Εν συνεχεία βρήκε και ανέσκαψε πέντε επιπρόσθετους τάφους. Ηταν, όλοι απλοί τάφροι που περιείχαν ξύλινα φέρετρα χωρίς καπάκι με τα οστά των πάλαι ποτέ στολισμένων νεκρών, οι οποίοι ήταν ηλικίας 15-45 ετών. Τους επόμενους τρεις μήνες, καθάρισε και κατέγραψε περισσότερα από 20.000 αντικείμενα.

Στον τάφο ενός οπλισμένου μαχητή -του μόνου αρσενικού- η ομάδα του αποκάλυψε στιλέτα και μανδύες με τιρκουάζ και μια πλεκτή χρυσή ζώνη με μετάλλια που φέρουν εικόνα του Διόνυσου αγκαλιά σε έναν πάνθηρα. (Άλλοι εικάζουν ότι είναι η Βακτριανή θεά Νανά, καθισμένη σε ένα λιοντάρι.) Κοντά, οι ανασκαφείς βρήκαν ένα ινδικό μετάλλιο που, σύμφωνα με τον Véronique Schiltz, Γάλλο αρχαιολόγο στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας στο Παρίσι, φέρει μία από τις πρώτες παραστάσεις Βούδα. Ο άντρας είχε ταφεί με το κεφάλι ακουμπισμένο σε μια χρυσή πλάκα πάνω σε ένα μεταξωτό μαξιλάρι. Γύρω του ήταν δύο τόξα, ένα μακρύ σπαθί, ένα δερμάτινο πτυσσόμενο σκαμπό, το κρανίο και τα κόκαλα ενός αλόγου.

Σε έναν κοντινό τάφο, η αρχαιολογική ομάδα βρήκε τα λείψανα μιας γυναίκας περίπου 30 ετών, που φορούσε δαχτυλίδια με εικόνες της Αθηνάς, θεάς της σοφίας και ένα ζευγάρι ταιριαστά κοσμήματα με χρυσές φιγούρες δράκων σε σχήμα S, σαν να είχαν εξημερωθεί. Κάποιοι αρχαιολόγοι λένε πως ο τάφος αυτός μάλλον ανήκε σε Ελληνίδα.

Ένας άλλος τάφος, με οστά εφήβου, περιείχε λεπτές σόλες από χρυσό παπούτσι (για τη μετά θάνατον ζωή), μαζί με ένα ρωμαϊκό νόμισμα που κόπηκε στις αρχές του πρώτου αιώνα στη σημερινή Λυών της Γαλλίας. Το νόμισμα πιθανότατα έφτασε στη νότια Ινδία από τη θάλασσα πριν καταλήξει στη γυναίκα μέσω εμπορίου ή ως λάφυρο.

Εικάζεται επίσης ότι οι νομάδες είχαν μεταναστεύσει νότια από την Κεντρική Ασία ή την Κίνα και κατέληξαν να λεηλατήσουν τις ελληνοβακτριανές πόλεις. Τα πλούσια κοσμήματα που συνόδευαν τις ταφές τους, δείχνουν ότι η ομάδα ανήκε σε μια κυρίαρχη οικογένεια

Τα αρχαιολογικά στοιχεία για νομαδικές ομάδες είναι σπάνια. Οι τάφοι στο Tillya Tepe περιείχαν τα πρώτα παραδείγματα νομαδικής τέχνης που βρέθηκαν στο Αφγανιστάν. Αρχικά οι μελετητές πίστευαν ότι οι νομάδες είχαν αποκτήσει τα τεχνουργήματα "μαζεύοντας από τον δρόμο του μεταξιού". Αλλά μετά την καταγραφή των αντικειμένων, οι ομοιότητες τους έδειξαν ότι όλα προέρχονταν από κάποιο τοπικό εργαστήριο.

Αυτό σήμαινε ότι αυτοί οι νομάδες πήραν εικονογραφία από την Ελλάδα, τη Ρώμη, την Κίνα, την Ινδία, ακόμη και από τη Σιβηρία, και την έβαλαν μαζί στο δικό τους μοναδικό και εξαιρετικά εκλεπτυσμένο στυλ τέχνης. Ηταν δημιουργοί και όχι απλώς συλλέκτες. Ισως μάλιστα το εργαστήριο βρίσκεται θαμμένο κοντά στους τάφους.

Τα Ελληνικά βασίλεια της Βακτριανής

Ερωτες, δελφίνια, ελάφια, θεοί και δράκοι από χρυσό και ασήμι, πουλιά, φίδια, περίτεχνα σχέδια, μυθικά ζώα και ψάρια, συχνά με ημιπολύτιμους λίθους, τα ευρήματα από τον θησαυρό παρουσιάζουν ένα σπάνιο μείγμα αισθητικών επιρροών (από τα περσικά έως τα κλασικά ελληνικά και τα ρωμαϊκά) και ένα υψηλό επίπεδο δεξιοτεχνίας. Διαδήματα, δαχτυλίδια, σκουλαρίκια, βραχιόλια και περιδέραια, δείχνουν τις υψηλές ικανότητες των τεχνιτών. Μαζί τους εντοπίσθηκαν δίσκοι, όπλα, άλλα αντικείμενα, κάποια από τα οποία πιθανώς ήταν τελετουργικά.

Τα χρόνια που ακολούθησαν, σε παζάρια του Πακιστάν και σε παλαιοβιβλιοπωλεία της Ευρώπης εμφανίστηκαν διάφορα αντικείμενα από τον λόφο Τιλιά Τεπέ. Ο αείμνηστος Βίκτωρ Σαριγιαννίδης υποστήριζε πως μάλλον προέρχονταν από τους τρεις τάφους που δεν είχε προλάβει να ανασκάψει.

Ο Μανόλης Ανδρόνικος στον πρόλογο του βιβλίου του Βίκτωρα Σαρηγιαννίδη «Βασιλικοί τάφοι στη Βακτριανή» σημείωνε: «Σπάνια μπορείς να συναντήσεις Νεοέλληνα που να γνωρίζει την ιστορία που έγραψαν οι παλαιοί εκείνοι Έλληνες στη Bακτριανή κι ακόμη πιο πέρα, στη χώρα των Iνδών, ύστερα από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αρχικά οι περιοχές αυτές ανήκαν στο κράτος των Σελευκιδών. Από τα μέσα, όμως, του 3ου π.X. αιώνα άρχισαν οι πρώτες προσπάθειες τοπικών ηγεμόνων για ανεξαρτησία και λίγο πριν από το 210 π.X. ο Eυθύδημος, Έλληνας από τη Mαγνησία, αναγορεύεται βασιλιάς της Bακτριανής και κόβει νομίσματα με την προτομή του από τη μια και τον καθιστό Ηρακλή από την άλλη. Το ελληνοβακτριανό βασίλειο συνεχίζει την κυριαρχία του, κάποτε με λαμπρή παρουσία, έως τον Γάγγη ποταμό μέχρι τα μέσα περίπου του 1ου π.X. αιώνα, όταν ο τελευταίος ηγεμόνας, ο Eρμαίος, αναγκάζεται να υποκύψει περί το 30 π.X. στους εισβολείς Kουσάν που θα δημιουργήσουν το δικό τους ισχυρό βασίλειο από τα μέσα του 1ου μ.X. αιώνα και ύστερα.

Ουσιαστικά, η βασιλική νεκρόπολη του Tιλιά Tεπέ μαρτυρεί ότι ανήκει στη δεύτερη-τρίτη γενιά των νομάδων Γιουέντζι - Kουσάν, οι οποίοι έβαλαν τέλος στο ελληνοβακτριανό κράτος, αλλά στη συνέχεια θέλησαν να αντιγράψουν τον ελληνικό πολιτισμό των ελληνιστικών χρόνων. Κάπως έτσι οι νομάδες μετατράπηκαν σε αριστοκράτες οι οποίοι έχτισαν νέες πόλεις και φορούσαν ενδυμασίες διακοσμημένες με χρυσό, ενώ οι ηγεμόνες Γιουέντζι - Kουσάν είχαν τεράστια πλούτη στην κατοχή τους, τα οποία είχαν αποκτήσει ως λάφυρα. Αυτός ήταν και ο λόγος που δημιούργησαν τη νεκρόπολη, με την ταφή να γίνεται συνήθως πριν από το ξημέρωμα, αλλά να έχουν και τη δυνατότητα να ελέγχουν τα ταφικά μνημεία στα οποία ενυπήρχε ανεκτίμητος πλούτος.

Στη συλλογή ευρημάτων του Tιλιά Tεπέ ξεχωρίζουν ορισμένες ομάδες αντικειμένων, οι οποίες αντανακλούν και διαφορετικές πολιτιστικές τεχνοτροπίες και παραδόσεις. H πρώτη ομάδα αποτελείται από λιγοστά αντικείμενα εισαγωγής, στα οποία συμπεριλαμβάνονται καθρέπτες που προέρχονται από την Κίνα, οστέινα τεχνουργήματα από την Ινδία, μαζί και το χτένι με εγχάρακτη διακόσμηση, νομίσματα από την Παρθία, την Ινδία, τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Στη δεύτερη ενότητα ανήκουν αντικείμενα κατασκευασμένα με ελληνιστική τεχνοτροπία, τα οποία έπεσαν λάφυρα στα χέρια νομάδων κατακτητών. Παράδειγμα αποτελεί το υπέροχο αγαλματίδιο αίγαγρου, το οποίο είναι κατασκευασμένο σύμφωνα με τις καλύτερες ρεαλιστικές παραδόσεις της ελληνιστικής τέχνης. Την τρίτη, σπουδαιότερη ενότητα, την απαρτίζουν τα αντικείμενα με τεχνοτροπία της ύστερης ελληνιστικής περιόδου, τοπικής προελεύσεως. Εδώ ανήκουν τα ελάσματα με την παράσταση ανθρώπου με πόδια φιδιού, με δελφίνι στον ώμο και κουπί στο χέρι. Οι δύο πόρπες από τον δεύτερο και τον τρίτο τάφο, που αποδίδουν το δημοφιλές στον κόσμο της Μεσογείου θέμα των “ερώτων πάνω στα δελφίνια”, υπογραμμίζουν ακόμα περισσότερο την απομάκρυνση από τις παλιές ελληνικές παραδόσεις».

Στα υπόγεια της Κεντρικής Τράπεζας

Με τους Ταλιμπάν να προελαύνουν, η κυβέρνηση του Αφγανιστάν μαζί με τους εργαζόμενους στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καμπούλ έκρυψε τον Θησαυρό της Βακτριανής στο υπόγειο θησαυροφυλάκιο της Κεντρικής Τράπεζας το 1989. Επτά κλειδιά υπήρχαν, απαραίτητα όλα για το άνοιγμα, κανένα δεν βρέθηκε όταν ήρθε η ώρα, το 2003, να ανοιχτεί το θησαυροφυλάκιο. Το… διέρρηξαν. Ηταν απλό, αλλά οι προηγούμενοι είχαν φυλάξει το μυστικό με κίνδυνο της ζωής τους. Παρών και ο Βίκτωρ Σαριγιαννίδης. Χάρη στον σεβαστό καθηγητή αλλά και χάρη στις φιλικές σχέσεις που είχε η χώρα μας με την τότε κυβέρνηση του Αφγανιστάν, ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως τότε υπουργός Πολιτισμού είχε φροντίσει να αποσταλούν 750 χιλιάδες δολάρια για την επισκευή του Μουσείου της Καμπούλ μέσω UNESCO.

Μέχρι να γίνει αυτό, μια εντυπωσιακή έκθεση με αντικείμενα του Θησαυρού, πήγε σε πολλά μέρη του κόσμου, αποφέροντας στο Αφγανιστάν 4,5 εκατ δολάρια (από μέρος των εισπράξεων).

Τους τελευταίους μήνες, και ενώ η κατάσταση στη χώρα ήταν εφιαλτική, η κυβέρνηση σκέφτηκε να στείλει τον Θησαυρό σε ουδέτερη χώρα, ώστε να μην κλαπεί. Τελικά, τον Ιανουάριο αποφάσισε να τον εκθέσει στο Προεδρικό Μέγαρο, στην Καμπούλ. Η ανθρωπότητα κρατά την αναπνοή της και γι’ αυτό το πολύτιμο σύνολο. Εξι ή επτά κιλά ζυγίζει ο χρυσός. Αν λιώσει και πουληθεί, όπως έγινε και στη Συρία, τίποτα δεν θα κερδίσει ο ISIS. Θα εξαλείψει όμως κάποιες σπουδαίες αρχαιότητες, που ανήκουν στην ανθρωπότητα. Τι κρίμα!

Πηγή: liberal

Διαβάστε Περισσότερα...