Συνωστισμός στην Αμφίπολη

Συντάκτης: Βασιλική Τζεβελέκου
Οχι σ’ ένα άτομο, αλλά σε πέντε τουλάχιστον ανήκουν τα 550 περίπου οστά που βρέθηκαν στο ταφικό μνημείο του λόφου Καστά στην Αμφίπολη. Μια γυναίκα άνω των 60 ετών, δύο άντρες μεταξύ 35-45 ετών, ένα νεογέννητο και άλλο ένα άτομο, που ενταφιάστηκε μετά από καύση, ταυτοποιήθηκαν κατά τη μακροσκοπική μελέτη του οστεϊκού υλικού.

Χθες επρόκειτο να είναι μια μεγάλη ημέρα για την ανασκαφή της Αμφίπολης. Ωστόσο, τα συμπεράσματα που δημοσιοποιήθηκαν από το υπουργείο Πολιτισμού ουδόλως μας διαφώτισαν για την ταυτότητα του περίφημου ενοίκου που εδώ και πέντε μήνες μονοπωλεί το ενδιαφέρον. Αντιθέτως, περιέπλεξαν τα πράγματα.

Διακεκριμένοι αρχαιολόγοι λένε ότι είναι απαραίτητη η επιστημονική παρουσίαση ή έστω τα ημερολόγια της ανασκαφής και κυρίως η στρωματογραφία, ώστε να αντλήσουν ασφαλή συμπεράσματα.

Για άλλη μια φορά πάντως, οι εκτιμήσεις της υπεύθυνης αρχαιολόγου της ανασκαφής, Κατερίνας Περιστέρη, δεν επιβεβαιώθηκαν από τα ευρήματα. Είχε δηλώσει πολλές φορές ότι το μνημείο προοριζόταν για επιφανή άνδρα, πιθανώς στρατηγό ή ναύαρχο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Για να μη θυμηθούμε το περίφημο «κάντε λίγη υπομονή και κάτι μεγάλο θα αποκαλυφθεί» από τον Αντώνη Σαμαρά, που έσπευσε να χαϊδέψει αυτιά και συνειδήσεις.

Κι ενώ η μακροσκελής ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού αναφέρει μεταξύ άλλων ότι τα πέντε άτομα είναι ο ελάχιστος αριθμός των ατόμων που ταυτοποιήθηκαν από τα διαγνωστικά σκελετικά κατάλοιπα, η επιστημονική κοινότητα αντέδρασε έντονα θέτοντας ερωτήματα γύρω από τα ευρήματα και θεωρώντας απίθανο ο τάφος να ανήκει στην Ολυμπιάδα.

■ «Δεν ξέρουμε από ποιο σημείο του μνημείου μάζεψαν τα κόκαλα. Η ανακοίνωση δεν δίνει καμιά απάντηση. Αναρωτιέμαι τι στοιχεία έδωσαν στους ερευνητές επιστήμονες και στην κ. Τριανταφύλλου (σ.σ. επίκουρη καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας και Οστεοαρχαιολογίας), που είναι πολύ σοβαρή και με μεγάλη εμπειρία σε αυτά τα θέματα», σχολίασε στην «Εφ.Συν.» έμπειρη αρχαιολόγος που δραστηριοποιείται στη βόρεια Ελλάδα. «Ο αριθμός των πέντε ατόμων δεν λέει απολύτως τίποτα έτσι όπως παρουσιάζεται». Σύμφωνα, πάντως με την ανακοίνωση, ο γυναικείος σκελετός στον οποίο αποδίδονται και τα περισσότερα οστά βρέθηκε στον κιβωτιόσχημο τάφο.

■ «Ολα αυτά που λέγονται είναι ατεκμηρίωτα -αν όχι άχρηστα- αν δεν ξέρουμε την ακριβή θέση που βρέθηκαν τα καμένα οστά», σχολίασαν άλλοι έμπειροι αρχαιολόγοι. Θέτουν κατ’ αρχήν το θέμα της χρονολόγησης των οστών. Είναι όλα της ίδιας εποχής; Τα οστά της καύσης ήταν πιο βαθιά στον χτιστό τάφο; Τα οστά των ανδρών και της γυναίκας βρέθηκαν πιο ψηλά και σε ποια θέση ακριβώς; Τα καμένα οστά ανήκουν σίγουρα σε άνδρα; Η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού κάνει λόγο για «πέμπτο άτομο», χωρίς να διευκρινίζει αν είναι όντως άνδρας. Είναι γνωστό ότι καύση γινόταν κυρίως για βασιλείς, επιφανείς άνδρες, ήρωες που έπεφταν στη μάχη, αλλά κατ’ εξαίρεση και για ορισμένες γυναίκες. Μήπως ο νεκρός που κάηκε ήταν και ο πρώτος του τάφου, άρα το πρόσωπο για το οποίο προοριζόταν το ταφικό μνημείο;
■ «Η δουλειά των ανθρωπολόγων είναι εξαιρετική αλλά δεν έχω καμιά εκτίμηση για τα ανασκαφικά στοιχεία. Περιμένω από την κ. Περιστέρη να μας πει πού βρέθηκε τι, για να ξεκαθαρίσουν ορισμένα πράγματα», μας είπε η αρχαιολόγος, καθηγήτρια του ΑΠΘ, Χρυσούλα Παλιαδέλη.

■ «Αυτή η ανακοίνωση δεν έχει καμιά ιδιαίτερη σημασία για να τη σχολιάσει κανείς. Δεν μπορείς να βγάλεις ασφαλή συμπεράσματα μέσα από διαλυμένα οστά και έναν καμένο σκελετό, μόνο υποθέσεις μπορείς να κάνεις. Ταύτισαν τα διαλυμένα οστά, που βρήκαν έξω από τον κιβωτιόσχημο τάφο, με πέντε άτομα. Οι εξετάσεις που έγιναν αφορούν την ηλικία και το φύλο, όχι όμως και τη χρονολόγηση των οστών, που είναι πολύ σημαντική. Πώς χρονολογούνται οι νεκροί; Θα μπορούσαν να είναι νεότεροι από τη χρονολόγηση του μνημείου. Ο ίδιος έχω βρει νεκρούς νεότερης εποχής μέσα σε μυκηναϊκά μνημεία που είχαν καταστραφεί - εκ των υστέρων έθαβαν εκεί άλλους νεκρούς», μας είπε ο επίτιμος καθηγητής αρχαιολογίας Πέτρος Θέμελης.

«Στον τάφο του Φιλίππου βρήκαν ολόκληρο τον σκελετό. Εδώ βρήκαν ένα μικρό μόνο μέρος από τα καμένα οστά και απορώ πώς ταύτισαν και το φύλο. Μπορεί αυτός να ήταν ο κύριος νεκρός;» αναρωτήθηκε ο Πέτρος Θέμελης. Και πρόσθεσε ότι η αναμόχλευση των οστών οφείλεται στη δραστηριότητα των τυμβωρύχων. «Εχουμε πολλαπλή σύληση του μνημείου και μάλιστα βίαιη».

■ Ζήτημα για τη χρονολογική τοποθέτηση των οστών θέτει και ο Νικόλαος Σταμπολίδης, καθηγητής αρχαιολογίας. «Αν η τοποθέτηση των οστών γινόταν κατά διαστήματα, κάθε 15-20 χρόνια, μιλάμε για μεγάλη χρήση του μνημείου που περνάει από τη μια γενιά στην άλλη», μας είπε. «Κάνω αρχαιολογία του θανάτου, κυρίως στην Ελεύθερνα, πάνω από είκοσι χρόνια. Εχω δει άπειρα οστά, καμένα και μη, και έχω το δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση να θέτω προβληματισμούς που θα πρέπει να απαντηθούν συνδυαστικά με τη στρωματογραφία και τα ευρήματα. Οι ανθρωπολόγοι θα πρέπει να αποφανθούν αν τα καμένα οστά ανήκουν σε άνδρα ή γυναίκα, γιατί σε ελάχιστες περιπτώσεις έχουμε καύσεις γυναικών. Το θέμα είναι πολύπλοκο και πρέπει ο αρχαιολόγος να κάνει μεγάλη επιστημονική έρευνα για ασφαλή συμπεράσματα».

Ερωτήματα όμως εγείρουν και τα οστά του νεογνού. Ηταν μωρό που πέθανε στη γέννα ή μεγαλύτερο; Από τι πέθανε και πού είναι η μητέρα του, αφού αποκλείεται να είναι η 60χρονη; Οσο για τα οστά των ζώων που αναγνωρίστηκαν («φαίνεται να ανήκουν σε μακρά οστά ιπποειδούς», σύμφωνα με την ανακοίνωση), προφανώς ανήκουν σε ζώα που θυσιάστηκαν κατά την ταφική πυρά του πέμπτου ατόμου.

Πηγή: efsyn.gr