Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Ο πρώτος υπολογιστής της ιστορίας

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ο πιο πολύπλοκος αρχαίος μηχανισμός που έχει βρεθεί και θεωρείται ο πρώτος υπολογιστής της ιστορίας. 

Ανακαλύφθηκε σε ναυάγιο ανοικτά των Αντικυθήρων μεταξύ των Κυθήρων και της Κρήτης.

Σύμφωνα με τη μορφή των ελληνικών επιγραφών που φέρει, χρονολογείται μεταξύ του 150 π.Χ. και του 100 π.Χ., αρκετά πριν από την ημερομηνία του ναυαγίου, το οποίο θεωρείται ότι συνέβη ανάμεσα στο 87 π.Χ. και το 63 π.Χ.. 

Το ναυάγιο ανακαλύφθηκε το 1900 σε βάθος περίπου 40 με 64 μέτρων και πολλοί θησαυροί, αγάλματα και άλλα αντικείμενα, ανασύρθηκαν από Συμιακούς σφουγγαράδες και βρίσκονται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Στις 17 Μαΐου 1902, ο Βαλέριος Στάης, αρχαιολόγος και διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου, πρόσεξε ότι ένα από τα ευρήματα είχε έναν οδοντωτό τροχό ενσωματωμένο και εμφανείς επιγραφές με αστρονομικούς όρους. 

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το αρχαιότερο σωζόμενο μηχάνημα με γρανάζια. Είναι φτιαγμένος από μπρούντζο και είχε ξύλινο πλαίσιο. Πρόκειται για ιδιαίτερα πολύπλοκο μηχανισμό που έχει εντυπωσιάσει την επιστημονική κοινότητα από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε. 

Φέρει 30 οδοντωτούς τροχούς οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από 10 άξονες. Η λειτουργία του μηχανισμού κατέληγε σε τουλάχιστον 5 καντράν, με έναν ή περισσότερους δείκτες για το καθένα. Ακόμη και σήμερα οι ειδικοί δεν μπορούν να πουν με ακρίβεια το ρόλο και τον τρόπο λειτουργίας του μηχανισμού.

Η πιο αποδεκτή θεωρία υποστηρίζει ότι ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής, σχεδιασμένος να υπολογίζει και να απεικονίζει τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων, τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης και τις φάσεις της σελήνης. Μπορούσε να εμφανίσει τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης βασιζόμενος στον βαβυλωνιακό κύκλο του Σάρου. 

Τα καντράν του απεικόνιζαν επίσης τουλάχιστον δύο ημερολόγια, ένα ελληνικό βασισμένο στον Μετωνικό κύκλο και ένα αιγυπτιακό, που ήταν και το κοινό «επιστημονικό» ημερολόγιο της ελληνιστικής εποχής, ενώ σύμφωνα με τους ερευνητές προέβλεπε ακόμη και τις ημερομηνίες διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων!

Οι παλαιότερες απόψεις που έχουν αναπτυχθεί,κυρίως πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, για πιθανές χρήσεις του οργάνου είναι: αστρολάβος, δρομόμετρο, αναφορικό ρολόι, πλανητάριο, αστρονομικό ναυτικό ρολόι ή πλοογνώμονας της αρχαιότητας. Όλες αυτές οι χρήσεις δεν είναι αμοιβαία αποκλειόμενες.