Ο αρχαιότερος χάρτης του κόσμου. Έτσι έβλεπαν τον κόσμο το 600 π.Χ, με κέντρο του σύμπαντος τη Βαβυλωνία

Η ανακάλυψη του χάρτη της Βαβυλωνίας δίνει άλλη διάσταση στα ιστορικά δεδομένα. Πρόκειται για έναν πίνακα από πηλό που ανακαλύφθηκε γύρω στα 1810 στην πόλη Sippar του Ιράκ και λέγεται πως είναι ο αρχαιότερος χάρτης του κόσμου.

Ανακαλύφθηκε στις όχθες του Ευφράτη ποταμού και δημοσιεύτηκε το 1899, ενώ τώρα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Χρονολογείται το 600 π.Χ και απεικονίζει τον κόσμο όπως τον έβλεπαν οι άνθρωποι εκείνη την εποχή.

Με διαστάσεις 122×82 mm, ο μικρός αυτός χάρτης μας δίνει μια εικόνα για το πως οι Βαβυλώνιοι έβλεπαν τον κόσμο γύρω τους. Ο πίνακας είναι χάρτης της Μεσοποταμίας με κέντρο την Βαβυλώνα. Έχει επίσης χαραγμένες εικόνες και χαρακτηρίζεται από σφηνοειδή γραφή.

Η Βαβυλώνα περιβάλλεται από δύο ομόκεντρους κύκλους που συμβολίζουν τη Νεκρά θάλασσα. Αναφέρονται η Βαβυλωνία , η Ασσυρία και η Έλαμ, αρχαία χώρα ανατολικά της Βαβυλώνας. Οκτώ τριγωνικές περιοχές που αναφέρονται ως «Περιοχές ” ή «Νησιά” περιβάλλουν τη Νεκρά θάλασσα και έχουν πληροφορίες για αποστάσεις, περιγραφές της περιοχής αλλά και των ηρώων και των μυθικών πλασμάτων που ζούσαν σε κάθε περιοχή.

Οι βάλτοι στο νότο συμβολίζονται με δύο παράλληλες γραμμές στο κάτω μέρος του χάρτη και μια καμπύλη κοντά στην κορυφή του χάρτη συμβολίζει τα βουνά Zagros.

Ο Ευφράτης απεικονίζεται να κυλά από τα βουνά διασχίζοντας τη Βαβυλώνα ως τους βάλτους. Στο κέντρο του χάρτη υπάρχουν επτά περιοχές που αντιπροσωπεύουν πόλεις. Εξαιτίας της φθοράς του πίνακα φαίνεται να λείπουν τρία νησιά στην κάτω γωνία.

. Τρία από αυτά τα νησιά αναφέρονται ως: * η περιοχή του ανατέλλοντος ηλίου * ο ήλιος που κρύφτηκε * πέρα από τα πουλιά

Το σχέδιο δείχνει το περίγραμμα του χάρτη και υπάρχει κλειδί που αποκωδικοποιεί το κάθε στοιχείο.

1 βουνό

2 πόλη

3 Urartu

4 Ασσυρία

5 Der

6 Άγνωστο

7 Βάλτος

8 Έλαμ

9 Κανάλι

10 Bit Yakin

11πόλη

12 Habban 13 Βαβυλώνα διαχωρισμένη από τον Ευφράτη 14-17 Νεκρά θάλασσα 18-22 Πλάσματα της μυθολογίας

Εικάζεται ότι με αυτόν τον χάρτη έγινε προσπάθεια να καταγραφούν όλα τα στοιχεία του τότε γνωστού κόσμου. Είναι μοναδικός ως προς την απόπειρα να καταγραφούν τα νησιά πέρα από τη Νεκρά θάλασσα.

Όλοι οι οι υπόλοιποι χάρτες της εποχής περιορίζονταν μόνο στα στενά γεωγραφικά όρια της περιοχής τους και δεν συμπεριελάμβαναν περιοχές πέρα από τη θάλασσα γιατί τη θεωρούσαν το άκρο της γης.

Ο συμβολισμός του χάρτη έχει γίνει θέμα συζήτησης. Ενώ πολλά μέρη φαίνονται στο σωστό γεωγραφικό τους πλαίσιο, κάποιοι μελετητές πιστεύουν ότι ο χάρτης στόχευε μάλλον πιο πολύ να ερμηνεύσει τα γεγονότα της μυθολογίας.

Τα 18 μυθολογικά πλάσματα που αναφέρονται στον χάρτη, παραπέμπουν στο Βαβυλωνιακό έπος της Δημιουργίας που θεωρείται το παλαιότερο ποίημα της ανθρωπότητας και περιγράφει τις περιπέτειες του τρισέγγονου του Νώε.

Σύμφωνα με αυτό, ο κόσμος δημιουργήθηκε όταν τα μυθικά πλάσματα εκδιώχθηκαν στον «Ουράνιο Ωκεανό”. Άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι οι Βαβυλώνιοι ασχολήθηκαν με τη χαρτογράφηση για να διευκολύνουν τις δραστηριότητές τους στην εξαγωγή γεωργικών προϊόντων. Ενώ οι Βαβυλώνιοι γνώριζαν την ύπαρξη άλλων λαών, όπως π.χ των Περσών και των Αιγυπτίων, οι δημιουργοί του χάρτη δεν συμπεριέλαβαν τους λαούς αυτούς στην απεικόνιση. Η θέση της Βαβυλωνίας στον χάρτη δείχνει πως οι ίδιοι θεωρούσαν τον εαυτό τους το κέντρο του κόσμου.

Στη φωτογραφία βλέπουμε την απεικόνιση του κόσμου σύμφωνα με τον άγνωστο καλλιτέχνη

Η ανακάλυψη τέτοιων ευρημάτων, όπως ο βαβυλωνιακός χάρτης που επιχειρεί να απεικονίσει τον κόσμο, μπορεί να δώσει πολλές απαντήσεις για τους αρχαίους λαούς, τη ζωή τους, αλλά και για το πως έβλεπαν τον κόσμο. Όμως, παράλληλα γεννιούνται καινούργια ερωτήματα. Ποιος ήταν ο σκοπός του χάρτη; Ήταν προσπάθεια να απεικονίσουν τον πραγματικό κόσμο ή να ερμηνεύσουν την μυθολογία; 

Ερωτήματα που ίσως μείνουν για πάντα αναπάντητα.

Πηγές: Cartography-images,  The Basement Geographer .