«Ηρακλής, Ηρως Διαχρονικός και Αιώνιος»

«Κανέναν άλλο θεό δεν τίμησαν οι Θηβαίοι με τόσες τελετές και θυσίες όσο τον Ηρακλέα. Ηταν πολύ περήφανοι για το γεγονός πως δεν γεννήθηκε μόνο ο Διόνυσος στα μέρη τους αλλά και αυτός επίσης, ο γιος του Διός και της Αλκμήνης, ο "ήρωας θεός" όπως τον γνώριζε όλος ο κόσμος».*

«Θεωρήθηκε θνητός, γεννημένος από τον Δία με θνητή μητέρα. Επρεπε όμως να ζήσει μια μεγάλη γήινη ζωή, πριν να μπορέσει να γιορτάσει την είσοδό του στον Ολυμπο. Κανείς όμως δεν ήταν τόσο ολοφάνερα θεός ανάμεσα στους ήρωες, όσο ο Ηρακλής»*.

Ηρθε η ώρα να τιμηθεί αυτός ο «ήρωας θεός» και η ανάδειξη του προσώπου-συμβόλου του έρχεται από το Νομισματικό Μουσείο, που διοργανώνει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, περιοδική, έκθεση με τίτλο: «Ηρακλής, Ηρως Διαχρονικός και Αιώνιος», που θα παρουσιάζεται στον β’ όροφο του Ιλίου Μελάθρου, στη βιβλιοθήκη του Ερρίκου Σλήμαν, έως τις 31 Οκτωβρίου 2019.

Η έκθεση περιλαµβάνει τριακόσιες σαράντα έξι αρχαιότητες, οι περισσότερες από τις οποίες παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό: ένα πινάκιο, δύο γλυπτά και ένα χρυσό νόµισµα από τα Αρχαιολογικά Μουσεία Αµφισσας και ∆ελφών, δύο αττικές και µία βοιωτική επιγραφή από το Επιγραφικό Μουσείο, τριακόσια τριάντα εννέα αρχαία ελληνικά, ελληνορωµαϊκά και ρωμαϊκά νοµίσµατα αλλά και χρυσά, αργυρά, χάλκινα και από ήλεκτρο, µολύβδινα, πήλινα και χάλκινα σύµβολα, σφραγιδόλιθοι και δακτυλιόλιθοι από τις Συλλογές του Νοµισµατικού Μουσείου και από την Ιδιωτική Συλλογή του Θεόδωρου Αραβάνη.

Η έκθεση αποσκοπεί - κυρίως µέσω των νοµισµατικών παραστάσεων- στην παρουσίαση και ανάλυση των διαφόρων εικονογραφικών µορφών της πολυδιάστατης προσωπικότητας του θεού-ήρωα, που είναι αναγνωρίσιμος μέσα από συγκεκριμένα γνωρίσµατα και χαρακτηριστικά, η απόδοση των οποίων διαφοροποιείται ανάλογα µε την περιοχή και τις αισθητικές αντιλήψεις της κάθε περιόδου.

Τη μουσειολογική μελέτη και την επιστημονική επιμέλεια έχουν ο διευθυντής του Νομισματικού Μουσείου δρ Γεώργιος Κακαβάς -ο οποίος υπογράφει και την επιμέλεια της έκθεσης, με συνεργάτιδα την αρχαιολόγο δρ Μιμίκα Γιαννοπούλου - και οι νομισματολόγοι του μουσείου, Αντωνία Νικολακοπούλου και δρ Βασιλική Στεφανάκη.

Τα αντικείμενα που εκτίθενται καλύπτουν ένα ευρύ πολιτειακό, γεωγραφικό και χρονολογικό πλαίσιο.

Πόλεις-κράτη, έθνη, Κοινά, βασίλεια και αυτοκρατορίες από τη Δυτική Μεσόγειο µέχρι και τα βάθη της Ανατολής και από τους κλασικούς µέχρι και τους νεότερους χρόνους. Δίπλα τους συνοδοιπορούν δεκαεννέα ζωγραφικά έργα εμπνευσμένα από τον Ηρακλή και τους άθλους του, του εικαστικού Παύλου Σάµιου, καθηγητή της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών μέσα από μια λιτή μουσειογραφική προσέγγιση του Γιάννη Μετζικώφ.

Τέσσερις είναι οι θεµατικές ενότητες της έκθεσης:

● Η πρώτη πραγµατεύεται τις ιδεαλιστικές ή µη προσωπογραφίες (κεφαλή αγένειος, γενειοφόρος, µε ή χωρίς λεοντή) του θεού-ήρωα στους χαρακτήρες των νοµισµάτων, στα σύµβολα και στους σφραγιδόλιθους, καθώς και τους εικονογραφικούς τύπους του (ιστάµενος, καθήµενος, τοξότης).

● Η δεύτερη ενότητα εστιάζει στα όπλα του Ηρακλή, το ρόπαλο με τη λεοντή φυσικά -τα δύο κατεξοχήν σύµβολα του ήρωα-, το τόξο και τη φαρέτρα.

● Η τρίτη ενότητα επικεντρώνεται στην παιδική του ηλικία µε τις γνωστές παραστάσεις του Ηρακλή δρακονοπνίγοντα, στους άθλους και τα κατορθώµατά του.

● Η τέταρτη στην αφοµοίωσή του µε άλλες θεότητες της Ανατολής.

Και στις τέσσερις ενότητες παρουσιάζονται απεικονίσεις του θεού-ήρωα σε νοµίσµατα πόλεων, Κοινών και βασιλείων που συνδέονται µε τη λατρεία του ως µυθικού οικιστή/ιδρυτή και γενάρχη.

Αλλη μια αξιόλογη δράση είναι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που απευθύνεται σε μαθητές και θα πραγματοποιείται σε όλη τη διάρκεια της έκθεσης, με στόχο την εξοικείωσή τους με τη μυθική μορφή του θεϊκού ήρωα Ηρακλή, τις αξίες και τα ιδανικά που απορρέουν από τα κατορθώματα και τους άθλους του.

«Το ομοίωμα του γήινου Ηρακλέους -επειδή και ο περιπλανώμενος πάνω στη γη έμεινε με τους μόχθους του αλησμόνητος- το είδωλό του ήρθε στον κάτω κόσμο. Εκεί τον συνάντησε ο Οδυσσεύς. Εμοιαζε κει κάτω με τη σκοτεινή νύχτα, έχοντας το τόξο στο χέρι και το βέλος πάνω στη χορδή. Με τρομερό βλέμμα στα ορμητικά μάτια του φαινόταν διαρκώς έτοιμος να σκοπεύσει. Σε μια παρόμοια μορφή τον έβλεπε κανείς στον ουρανό: στον αστερισμό "εν γόνασιν", όμοιο με άνδρα γονατισμένο στο δεξί του πόδι, αδιάκοπα σκυμμένο από τον μόχθο -ένα μνημείο που πρέπει να το τοποθέτησε ο Ζευς για τους μόχθους του γιου του… Αφού ο Ηρακλής γύρισε από τον κάτω κόσμο, δίκαια πήρε την περιφημότερη επωνυμία του: Καλλίνικος, που σημαίνει εκείνον "με την ωραία νίκη". Η ωραία νίκη ανάμεσα στις άλλες νίκες, ήταν ίσως πάνω στο θάνατο. Και Καλλίνικος ονομαζόταν μόνον σχεδόν ο Ηρακλής ανάμεσα σε όλους τους θεούς και τους ήρωες. Οι πολύ απλοί άνθρωποι συνήθιζαν, και βέβαια όχι για πρώτη φορά στην κατοπινή αρχαιότητα, να γράφουν στις πόρτες: Ο γιος του Διός, ο Καλλίνικος Ηρακλής κατοικεί εδώ: μη μπαίνει λοιπόν κανένα κακό μάτι μέσα».*

Ο Καλλίνικος Ηρακλής λοιπόν μας γνωρίζεται μέσα από αυτήν την αξιόλογη έκθεση και μας ταξιδεύει στους τόπους που έζησε ανά τους αιώνες.

Ο επιστημονικός κατάλογος που συνοδεύει την έκθεση είναι αφιερωμένος στη μνήμη της διαπρεπούς νομισματολόγου Βάσως Πέννα. Την έκδοσή του υποστήριξε η Alpha Bank, που είναι µόνιµος υποστηρικτής των δράσεων του Νοµισµατικού Μουσείου.

*«Η μυθολογία των Ελλήνων», Κ. Κερένυι, βιβλιοπωλείον της Εστίας

 Info

Νομισματικό Μουσείο, Ιλίου Μέλαθρον. Ελ. Βενιζέλου (Πανεπιστημίου) 12, Αθήνα. Μετρό: Σύνταγμα, Πανεπιστήμιο. Τηλ.: 210-3612834, 210-3632057 / Fax: 210 3635953. nm@culture.gr 

● Η έκθεση πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Alpha Bank, των Φίλων του Νομισματικού Μουσείου, του Πολιτιστικού Συλλόγου Υπάτης «οι Αινιάνες», των Μουσικών Συνόλων JERAX, του μουσικού οίκου ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΝΑΚΑΣ, των πυρήνων της Τέχνης ART CORE, της εταιρείας μεταφοράς αρχαιοτήτων και έργων τέχνης ORPHEEBEINOGLOU, των εταιρειών ARTBATTERY, JOHNVENETIS και ΟΙΝΗΓΟΣ. Χορηγός επικοινωνίας είναι η ΕΡΤ.

Συντάκτης: Βάση Παναγοπούλου

efsyn.gr