Του ΣΤΕΡΓ. Γ. ΣΠΑΝΑΚΗ
| Από τον σπουδαιότατο αρχαιολογικό χώρο της Κρήτης, στην αινιγματική και μυστηριώδη Λατώ / Λητώ... Δεν είναι στο... Περού! Είναι στο Λασύθι, στην Κρητη...
Φωτ. Γ. Λεκάκης.
|
Η Κρήτη ήταν Εκατόμπολις.
ΣΧΟΛΙΟ: Γ. ΛΕΚΑΚΗΣ
Στον κώδικα 918 της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης[1], τον οποίο περιγράφω λεπτομερέστερα στη Διαθήκη του Αντρέα Κορνάρου[2], αναφέρεται ανάμεσα στ’ άλλα και μια περιγραφή της Κρήτης με τον τίτλο «Descrittione delle anime del Regno di Candia, con una notte delle spiaggie, porti e redotti di esso».
Η περιγραφή αυτή αρχίζει από το foglio 86r και είναι όμοια με τις περισσότερες τέτιες[3]. 'Ύστερα από όσα αναφέρει για την θέση του νησιού, τους κόλπους, τις παραλίες, τους ποταμούς, τα βουνά, τις πεδιάδες κλπ., από το foglio88r αρχίζει την απαρίθμηση των 100 πόλεων της Κρήτης, σημειώνοντας, σε μερικές απ’ αυτές, διάφορες πληροφορίες, από τις οποίες άλλες είναι γνωστές και άλλες άγνωστες. Για τον λόγο αυτό αξίζει, κοντά στους τόσους άλλους καταλόγους των αρχαίων κρητικών πόλεων, να δημοσιευτεί και τούτος, παρ’ όλο που δεν είναι πλήρης, όπως και όλοι οι άλλοι, γιατί αρκετές γνωστότατες πόλεις, όπως η Μίλατος, η Τύλισος, η Λατώ, κλπ. δεν αναφέρονται σ’ αυτόν. Επίσης στον κώδικα 363/7873[4] της αυτής Βιβλιοθήκης του Αγ. Μάρκου, υπάρχουν τρεις αλφαβητικοί κατάλογοι των αρχαίων πόλεων της Κρήτης:
- ο πρώτος είναι στα λατινικά,
- ο δεύτερος είναι ο του Στεφάνου Βυζαντίου, και
- ο τρίτος του Πτολεμαίου.
Το ζήτημα της ονομασίας και της τοποθεσίας των αρχαίων πόλεων της Κρήτης δεν λύθηκε μέχρι σήμερα τελειωτικά παρά μόνο για μερικές απ’ αυτές, από τα νομίσματα ή τις επιγραφές που βρέθηκαν ως τώρα. Σκοπός μου δεν είναι να κάμω εδώ μελέτη πάνω σ’ αυτό το θέμα μα να δώσω μόνο ένα άγνωστο μέχρι σήμερα κατάλογο των πόλεων αυτών, βοηθώντας έτσι τους μελλοντικούς ερευνητές και αρχαιολόγους, που θα ασχοληθούν με το θέμα. Για να διευκολύνω όμως και τον κοινό αναγνώστη της εργασίας αυτής συσχέτισα τον κατάλογο τούτο με τους ήδη γνωστούς, σημειώνοντας σε υποσημείωση την παραδεκτή θέση της κάθε πόλης, όπου ήτανε δυνατόν, ως και κάθε άλλη ενδιαφέρουσα πληροφορία.
Θεώρησα σκόπιμο να παραθέσω στο τέλος συγκριτικό πίνακα των πόλεων της Κρήτης μοιρασμένο σε πέντε στήλες. Στην πρώτη περιλαμβάνονται τα ονόματα των πόλεων που αναφέρονται στην Creta Sacra του F. Cornelius.[5]
Στην δεύτερη περιλαμβάνονται τα ονόματα των πόλεων, που αναφέρει το δημοσιευόμενο εδώ έγγραφο του κώδικα 918/8392 της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης.
Στην τρίτη περιλαμβάνονται τα ονόματα των πόλεων, που αναγράφει ο Coronelli στον χάρτη της Κρήτης[6].
Στην τέταρτη όσα ονόματα αναφέρει ο Dapper[7],
και η πέμπτη στήλη περιλαμβάνει τα ονόματα των κρητικών πόλεων που αναφέρει ο Ν. Σταυράκης στην «Στατιστική του πληθυσμού της Κρήτης»[8].
Biblioteca di San Marco di Venezia
Mss. Italiani Cl. 7 No 918 (8392).
Li Nomi delle Cento Città
che anticamente erano
nell’ Isola di Creta eopa[9].
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Γ. ΛΕΚΑΚΗΣ.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Mss. Italiani, Cl. 7, No 918/8392.
[2] Βλ. «Κρητικά Χρονικά», Θ΄, σελ. 379.
[3] Ό,τι αναφέρειαι εκεί για το Λασίθι δημοσίεψα στην εργασία μου. Συμβολή στην Ιστορία του Λασιθίου κατά τη Βενετοκρατία. Ηράκλειον 1957, σ. 73 κ. έξ.
[4] Βλ. Σ. Θεοτόκη «Κατάλογος των χειρογράφων της Βιβλιοθήκης του Αγ. Μάρκου εν Βενετία», περιοδ. «Ελληνικά» Γ΄, σελ. 376.
[5] Βλ. τομ. I, σελ. 110-124.
[6] Βλ. G. Gerola «Monumenti Veneti nell Isola di Creta», vol. I, Venezia 1905, tavola I.
[7] Βλ. Dapper, μετάφρ. Μ. Βερνάρδου «Ακριβής περιγραφή της Κρήτης», εν Αθήναις 1835, σελ. 39-77.
[8] Βλ. Αθήνησι 1890, σελ. 62-107.
[9] H Κρήτη ήτανε γνωστή στην αρχαιότητα με τα επίθετα Ιδαία, Αερία, Δολιχή, Χθονία, Μακαρία. Το επίθετο έοπα απαντώ πρώτη φορά. Είναι ίσως σύντμηση του E(ur)opa;
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου