Σκωτία: Γεμάτη Αρχαιοελληνικά Τοπωνύμια

"Γνώριζα ήδη την εκδοχή πού θεωρεί ότι το όνομά της προέρχεται από την Ελληνική λέξη «σκότια χώρα» δηλαδή «σκοτεινή» χώρα, γεγονός πού είναι αληθές και απηχεί μια ανέκαθεν πραγματικότητα, εφ’ όσον οι ομίχλες και οι συννεφιές είναι η συνηθισμένη μετεωρολογική της κατάσταση.

Πέραν αυτού όμως, κανένα στοιχείο πού να παραπέμπει σε προφορικές παραδόσεις ή για ευρήματα αρχαιοελληνικής παρουσίας στην Σκωτία σε ακαθόριστες χρονολογικά εποχές, δεν είχε υποπέσει στην αντίληψή μου, έως τότε.
Ωστόσο, για κάποιον που έχει «πονηρευτεί» ερευνητικά, τα πράγματα είναι πιο εύκολα και αυτό επιβεβαιώθηκε όταν, σε έναν αρκετά λεπτομερή χάρτη της Σκωτίας και ειδικότερα των δυτικών παραλίων της, εντόπισα μια ονομασία πού μου φάνηκε «οικεία».

Πρόκειται για μία παραθαλάσσια πόλη στα νοτιοδυτικά τής Γλασκόβης πού ονομάζεται «Ayr», γεωγραφικά είναι εντελώς «ανοιχτή» προς τον Βορρά και -τι απλό- θα πρέπει να υποφέρει από «αέρηδες», οπότε η ονομασία της έχει αντίστοιχη γλωσσική/νοηματική σημασία στην Ελληνική γλώσσα.

Από εκεί και πέρα, όλα ήταν ένα «παιχνίδι» στον χάρτη: Μια σειρά τοπωνύμια  με «υποκρυπτόμενη» (στην Αγγλική γλώσσα), αρχαιοελληνική σημασία άρχισαν να αποκαλύπτονται διαδοχικά, προς έκπληξή μου. Υπάρχει λοιπόν εκεί πέρα ένα νησί με το όνομα «Gigha» (δηλαδή Γίγας!!!), ενώ ένα άλλο ονομάζεται «Jura» (Γιούρα), όπως και το αντίστοιχο νησί των Κυκλάδων.

• Βορειότερα, ένα άλλο νησί ονομάζεται «Colonsay». Eκ πρώτης όψεως η ονομασία υποκρύπτει την Ελληνική λέξη «Κολώνα», όμως το Αγγλικό λεξικό την αποδίδει και ως «αποικία» !!!

Πολύ κοντά στα προηγούμενα, ένα άλλο νησί ονομάζεται «Ιοna» και βέβαια δεν χρειάζεται πολύ φαντασία για ν’ αναζητηθεί ο Ίωνας πρόγονός μας, ο ταξιδευτής / αποικιστής πού έφτασε εκεί, «τις οίδε» πότε. (Εκ των υστέρων πληροφορήθηκα από το διαδίκτυο ότι, στο συγκεκριμένο νησάκι έχουν εντοπισθεί και σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα αλλά χωρίς να προσδιορίζεται η «πατρότητά» τους…)

• Στην συνέχεια, σ’ ένα άλλο μικρό νησί υπάρχει μια πόλη-λιμάνι πού ονομάζεται «Αchill» δηλαδή παραφθορά εκ τού «Αχιλλεύς» ή «Αχίλλειον» (!!!) δοθέν προφανώς προς τιμήν τής μνήμης τού κορυφαίου Ομηρικού ήρωα των αρχαίων προγόνων μας.
• Όμως και άλλος ονομαστός Ομηρικός ήρωας φαίνεται πώς έχει δώσει έμπνευση ονοματοθεσίας στην ίδια περιοχή, αφού ένας θαλάσσιος δίαυλος ονομάζεται «Εasdale», δηλαδή το «πέρασμα τού Αίαντα»!!!

Ωστόσο, εξ ίσου «Ομηρικές» ονοματοθεσίες είναι αδιαμφισβήτητα και τα τοπωνύμια «Kirkisbowl», δηλαδή «το κύπελλον» ή «το κοίλον» της Κίρκης αλλά και το «Aris aig», εκεί στα ίδια νησιωτικά περάσματα τής Σκωτίας.
Ακόμη, εκπληκτικής «Ελληνικότητος» είναι και τα τοπωνύμια: «Cori» («Κόρη»), «Couros» («Κούρος»), «Troon» («Τρώων») και «Helen’s burg» («Ελένης κάστρον»), σε σημείο να νομίζει κάποιος ότι ομιλούμε για αρχαία παραλιακή ή νησιωτική ζώνη τού Αιγαίου ή τού Ιονίου πελάγους.

Τέλος, υπάρχει στην ίδια περιοχή, νησιωτικό συγκρότημα αποτελούμενο από τρία νησάκια, το οποίο ονομάζεται «Treshnish isles» (Τρία νησιά) (!!!)
Το εκπληκτικό στην περίπτωση αυτή είναι ότι, ο Βρετανός γεωγράφος - χαρτογράφος, προφανώς αγνοώντας τι σημαίνει στην Ελληνική γλώσσα «Τresh nish», εφ’ όσον παρέλαβε και κατέγραψε την ονομασία αυτή από την προφορική «ντοπιολαλιά», αυτονόητα προσέθεσε την Αγγλική ονομασία «Isles», οπότε δημιούργησε -άθελά του- έναν «ωραίο» λεκτικό πλεονασμό, δηλαδή καθ’ ερμηνείαν : «Τρία νησιά, νησιά» (…)

• Συμπληρωματικά θα αναφέρω ότι, η ονομασία τής ακτής έναντι των «Τριών Νησιών», ονομάζεται «Gometra», δηλαδή είναι προδήλως λεκτική σύνθεση  από τις ελληνικές λέξεις  (Γή + Μέτρο).

Όλες αυτές οι ονομασίες αφορούν παραθαλάσσιες τοποθεσίες και νησιωτικά συγκροτήματα στον θαλάσσιο δίαυλο ανάμεσα στην νοτιοδυτική Σκωτία και την Βορειοανατολική Ιρλανδία και σε καμία περίπτωση τοποθεσίες τής ενδοχώρας τους.

Και αυτό το στοιχείο επιβεβαιώνει την υπόθεση ότι, οι «ονοματοθέτες» ήσαν  μετά Ομηρικοί αρχαίοι Έλληνες ναυτικοί - έμποροι - εξερευνητές, οι οποίοι προφανώς έφθασαν εκεί προς εμπορία μετάλλων (μιλάμε για την περιοχή όπου ήσαν οι περίφημες «Κασσιτερίδες νήσοι», απ’ όπου προμηθεύονταν τον πολύτιμο κασσίτερο οι δαιμόνιοι πρόγονοί μας…), χωρίς όμως να έχουν την δυνατότητα ή και την διάθεση να εισχωρήσουν στην ενδοχώρα, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν εκεί αντίστοιχα αρχαιοελληνικά τοπωνύμια.

Αξίζει να προστεθεί ότι, αρκετά βορειότερα, στο άκρο της χερσαίας Βόρειας Σκωτίας, υπάρχει πόλη-λιμάνι με την ονομασία «Τhurso» και -βέβαια- η λέξη αυτή δεν απέχει από την αρχαία Ελληνική λέξη «Θύρσος» την οποία το Επίτομο Λεξικό του «Ηλίου» αποδίδει ως: «Ράβδον διακόσμητον εις την κορυφήν με φύλλα κισσού ή κώνον πίτυος και με ταινίες».

Διονυσιακοί εορτασμοί η μορφή δεξιά  στο άκρο κρατά Θύρσο

Όμως, εξ’ ίσου πιθανό είναι για εμάς, το συγκεκριμένο τοπωνύμιο να «απηχεί» πλόες ναυτικών από την αρχαία Μεσογειακή Ελληνική πόλη Ταρσό, έναντι τής Ανατολικής Κύπρου.

• Στο Αγγλοελληνικό λεξικό δεν βρήκαμε την αντίστοιχη λέξη/έννοια, επομένως, η ονοματοθεσία αυτή -όπως και οι περισσότερες από τις προηγούμενες- δεν απηχούν κάποια αντίστοιχη έννοια στην Αγγλική, άρα  δεν  ονομάσθηκαν έτσι από τους γνωστούς «πρώιμους» λαούς τής Βόρειας Βρετανίας (Πίκτους, Κέλτες ή Σάξωνες).

Είναι λοιπόν σαφές ότι, οι ονοματοθεσίες εκείνες διατηρήθηκαν προφορικά    από τούς λαούς αυτούς ή και άλλους προγενέστερους (επομένως «προϊστορικούς»), κατοίκους τής περιοχής, οι οποίοι, ακούγοντάς τις από τούς -πλέον προηγμένους πολιτισμικά και γλωσσολογικά- πρωτοΕλληνες ναυτικούς πού έφθασαν εκεί, τις κράτησαν στην μνήμη τους αναπαράγοντάς τις, χωρίς όμως να κατανοούν και  την αντίστοιχη σημασία τους στην Ελληνική γλώσσα.

Άλλωστε μια άλλη πασίγνωστη ονομασία της Σκωτίας είναι «Kalydonia» και, ενώ η λέξη αυτή δεν  έχει κάποια συγκεκριμένη έννοια στην Αγγλική γλώσσα, εμείς οι Έλληνες γνωρίζουμε την αρχαία Καλυδώνα (στην περιοχή τού Μεσολογγίου), η οποία προ Ομηρικά ήταν παραθαλάσσια πόλη και εκεί βασίλευσε ο Οινέας, πατέρας τού Αργοναύτη Τυδέα και παππούς τού σπουδαίου Ομηρικού ήρωα Διομήδη.

Τελευταίο -αλλά όχι αμελητέο- αποδεικτικό στοιχείο των παραπάνω ισχυρισμών μας, είναι και το εξής εύρημα :
Στον ίδιο θαλάσσιο δίαυλο, πού ορίζεται, αφ’ ενός από τις ακτές Ουαλίας και Σκωτίας και αφ’ ετέρου από εκείνες της Ιρλανδίας, βρίσκεται το -σχετικά γνωστό- νησί του «Μάν» («Ιsle of Man»).

Επιφυλασσόμαστε για τυχόν λεπτομέρειες τής ιστορίας του και των αρχαιολογικών ευρημάτων πού πιθανόν έχουν εντοπισθεί εκεί. Περιοριζόμαστε να αναφέρουμε ότι, η επίσημη σημαία («Τhe flag of Isle of Man»), δεν είναι άλλο από την περίφημη «Τρισκελίδα», δηλαδή ένα από τα πλέον διαδεδομένα διακοσμητικά σύμβολα των αρχαιοΕλληνικών ασπίδων!!!

Ελληνική αφιερωματική κεραμική ασπίδα από την Μ.Ελλάδα 

Τέτοιο «διακοσμητικό» -εξ όσων γνωρίζουμε-  δεν  έχει εντοπισθεί σε αναφορές περί ασπίδων άλλων λαών (σε αντίθεση με άλλα γνωστά σύμβολα, όπως λ.χ. αετούς, λέοντες, ταύρους, «δράκους», αστέρες κ.λπ.), προφανώς δε, παρέπεμπε στην «ωκυποδία» (δηλαδή στην ταχύτητα των ποδιών, στο γρήγορο τρέξιμο), τού συγκεκριμένου -κάθε φορά- αρχαίου Έλληνα πολεμιστή.

• Προφανέστατα, κάποιος ή κάποιοι από τούς θαλασσοπόρους προγόνους μας πού έφθασαν, αποβιβάσθηκαν ή και εγκαταστάθηκαν στο νησί τού «Μάν» σε εκείνα τα παν αρχαία χρόνια, διέθεταν τέτοιες ασπίδες και εκείνο το εντυπωσιακό διακοσμητικό σύμβολο τους, «έμεινε» και διατηρήθηκε στην μνήμη των («μικτών»;;;) επιγόνων τους εκεί.

Ήταν δε τόσο σεβαστό -εφ’ όσον παρέπεμπε στην ανάμνηση «θρυλικών» προγόνων- ώστε επιλέχθηκε ως σύμβολο τής σύγχρονης σημαίας του εν λόγω Βρετανικού νησιού.

Ολοφάνερο λοιπόν είναι ότι, η Μυκηναϊκή/Αχαϊκή θαλάσσια εξάπλωση που επακολούθησε την καθυπόταξη της Τροίας και των συμμάχων της, έφθασε μέχρι την συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή πού ορίζεται, αφ’ ενός από τις δυτικές ακτές Ουαλίας-Σκωτίας και αφ’ ετέρου τις ανατολικές ακτές τής Ιρλανδίας.
Μήπως όμως όχι μόνον εκεί, όχι μόνον τότε αλλά -ίσως- και προηγουμένως;Όντως, στο εξαιρετικό βιβλίο τού Ηπειρώτη συγγραφέα-αρχαιολόγου Αποστ.  Δ.Σπήλιου, με τίτλο «ΠΕΛΑΣΓΙΚΗ ΗΠΕΙΡΟΣ» (Εκδόσεις «ΝΕΑ ΘΕΣΙΣ», Αθήνα, 2002, σελ. 29-30), γίνεται εκτενής αναφορά στην ναυσιπλοΐα των Μυκηναίων/Αχαιών.

• «…Είναι φανερό το μέγεθος των ικανοτήτων των Πελαγικών απολήξεων της εποχής εκείνης» -δηλαδή των Μυκηναίων/Αχαιών- «για υπερπόντια ταξίδια στα πέρατα του κόσμου…».
• «…Κατά τεκμήριο, κατείχαν γνώσεις ναυπηγικής για την κατασκευή ποντοπόρων πλοίων. Κατείχαν, επίσης, γνώσεις ναυσιπλοΐας για ν’ αυλακώνουν τις ανοιχτές θάλασσες και -βεβαίως- γνώσεις αστρονομίας. Μόνο με αυτές τις γνώσεις η επιστροφή τους, είτε από ανάγκη είτε από νοσταλγία, θα ήταν σίγουρη…»

Τοιχογραφία από το Ανάκτορον του Βοιωτικού Ορχομενού .

( Ιδέτε Γρηγόρη Νικηφ.Κοσσυβάκη: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΣ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ», Εκδόσεις «ΚΑΔΜΟΣ», Θεσσαλονίκη 2010, 6η Εκδοση, Κεφ. «Ποιοί ήσαν» )
ΦΩΤ. ΕΠΙΚΟΥΡΙΑ ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ 

ellinondiktyo