ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΡΩΜΥΛΙΑΣ

 Του Παύλου Αλμπανούδη

Ανατολική Ρωμυλία ονομάζεται η βόρεια περιοχή της Θράκης (*), με την ευρύτερη γεωγραφική και ιστορική έννοια του όρου, που εκτείνεται ανάμεσα στους ορεινούς όγκους των οροσειρών του Αίμου και της Ροδόπης, ενώ τα φυσικά όρια ανατολικά είναι η Μαύρη Θάλασσα και δυτικά η οροσειρά του Όρβηλου μαζί με τμήμα της βορειοδυτικής Ροδόπης.

Η μεγάλη αυτή και εύφορη πεδιάδα (περίπου 35.000 τετρ. χλμ.), που σήμερα αποτελεί το νότιο τμήμα της Βουλγαρίας, διασχίζεται από τον ποταμό Έβρο (βουλγ. Maritsa) με τους δεκάδες παραπόταμους, με κυριότερους τον Τόντζο (βουλγ. Tundza) και τον Άρδα (βουλγ. Arda), που ενώνονται μ’ αυτόν έξω από την Αδριανούπολη.

Κυριότερες πόλεις είναι: Φιλιππούπολη (σημερ. Plovdiv), Πύργος (σημερ. Burgas), Γιάμπολη ή ∆ιάμπολη (σημερ. Jambol)[1], Αγχίαλος (σημερ. Pomorie), Μεσημβρία (σημερ. Nesebar), Σωζόπολη (σημερ. Sozopol), Αγαθούπολη (σημερ. Ahtopol), Στενήμαχος (σημερ. Asenovgrad), Καβακλί (σημερ. Topolovgrad)[2].

Ο ελληνικός πληθυσμός της βόρειας Θράκης μπορεί να χωριστεί σε τρεις ευρύτερες ζώνες:

Η πρώτη ζώνη περιλαμβάνει τις πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά που βρίσκονται στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας ή κοντά σ’ αυτήν (Πύργος, Αγχίαλος, Μεσημβρία, Σωζόπολη, Αγαθούπολη, Βασιλικός, Άσπρος, Αίμονας, Ραβδάς, Ηράκλεια, Κόζιακας, Άγιος Βλάσης και στην ενδοχώρα Αετός, Μπάνα, Κουρούκιοϊ, Ακρανιά, Νταουτλί κ.ά).

Η δεύτερη ζώνη, στα δυτικά, περιλαμβάνει την περιοχή της Φιλιππούπολης (Φιλιππούπολη, Στενήμαχος, Τατάρ Παζαρτζίκ, Χάσκιοϊ, Βοδενά, Περιστερά, Κούκλαινα, ∆ερμενδερέ, Κ. Αρβανιτοχώρι, Κόζλουτζα, Ουρούμκιοϊ κ.ά.).

Η τρίτη ζώνη, ανάμεσα στις δύο προηγούμενες, στην περιοχή νότια της Γιάμπολης, περιλαμβάνει την επαρχία Καβακλί.

Η επαρχία Καβακλί υπαγόταν στο νομό Σηλύμνου (σημερ. Sliven) και βρισκόταν σε μια περιοχή που εκτείνεται ανάμεσα στα βουνά Καρατζά Νταγ (τουρκ. Karaca Dağ «Βουνό των Ελαφιών») (σημερ. Sarnena Gora «Βουνό των Ζαρκαδιών») και Στράντζα (σημερ. Strandzha) και διασχίζεται από τον ποταμό Τόντζο (Τundzha).

Εκεί ήταν κτισμένα έντεκα χωριά με αμιγή ελληνικό πληθυσμό. Τα χωριά αυτά, ανάμεσα στα οποία δέσποζε η κωμόπολη Καβακλί (περίπου 9.000 κάτοικοι {σημερ.Τopolovgrad), που ήταν και η πρωτεύουσα της επαρχίας μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους το 1878, ήταν:

Καρυές (περίπου 4.000 κάτοικοι, πρωτεύουσα της επαρχίας πριν το 1878, σημερ. Oreshnik), Σιναπλί (περίπου 1.800 κάτοικοι, σημερ. Sinapovo), Μεγάλο Μοναστήρι (περίπου 1.600 κάτοικοι, σημερ. Goljam Manastir), Μεγάλο Μπογιαλίκι (περίπου 1.500 κάτοικοι, σημερ. Sharkovo), Μικρό Μοναστήρι (περίπου 1.100 κάτοικοι, σημερ. Malak Manastir), και, με μικρότερο πληθυσμό, τα Τσιουκούρκιοϊ (περίπου 850 κάτοικοι, σημερ. Tshukarevo), ∆ογάνογλου (περίπου 800 κάτοικοι, σημερ. Doganovo), ∆ράμα (περίπου 750 κάτοικοι, σημερ. Drama), Ακ Μπουνάρ (περίπου 800 κάτοικοι, σημερ. General Inzovo), Μικρό Μπογιαλίκι (περίπου 800 κάτοικοι, σημερ. Malko Sharkovo), Μουρανδαλί (περίπου 700 κάτοικοι, σημερ. Mamartshevo).

Τα χωριά αυτά αποτελούσαν μια συμπαγή γλωσσογεωγραφική ενότητα, είχαν τον ίδιο τρόπο ζωής, είχαν τα ίδια έθιμα και μιλούσαν το ίδιο γλωσσικό ιδίωμα με μικρές διαφορές.

ΠΗΓΗ: Παύλου Αλμπανούδη «Το γλωσσικό ιδίωμα των Μοναστηριωτών επαρχίας Καβακλί».

(*) Ευχαριστώ τον κ. Αλ. Καραδέδο για την γνωστοποίηση.

ΣΧΟΛΙΑ Γ. Λεκάκης:

(*) Εννοείται με τα νεώτερα γεωγραφικά όρια της Θράκης. Γιατί η αρχαία Θράκη ήταν πολύ μεγαλύτερη και τα βόρεια όριά της, πολύ βορειότερα...

[1] Σ.σ.: Υάμπολις.

[2] Σ.σ.: Πρόσφυγες απ’ το Καβακλί και το Άκ-μπουναρ της Ανατ. Ρωμυλίας εγκαταστάθηκαν στο Λιμπάνοβο, μετέπειτα Αιγίνιο Πιερίας.

arxeion-politismou.gr