Το ιερό της Κέρου Κυκλάδων 5.000 χρόνια πριν από σήμερα κατεργάζονταν μέταλλα: χαλκό, μόλυβδο, ίσως και χρυσό και άργυρου

The sanctuary at Keros
in the Early Bronze Age:
from centre of congregation
to centre of power

Των Colin Renfrew και Michael Boyd (κύριος ομιλητής)*

Στο Αιγαίο της 3ης χιλιετίας π.Χ. γεωγραφικά απομακρυσμένες κοινότητες ανθρώπων καθιστούσαν εμφανείς τις διασυνδέσεις τους μέσω μακραίωνων συνάξεων σε κέντρα συνάθροισης, όπως η Κέρος και η Κνωσός.

Οι νέες ανασκαφές στην Κέρο, στις κεντρικές Κυκλάδες, προσφέρουν μοναδικές δυνατότητες για την έρευνα της υλικής βάσης αυτών των διασυνδέσεων, καθώς και των δικτύων υλικών, πληροφοριών, ανθρώπων και δεξιοτήτων, που διαμορφώνονταν και επαναδιαμορφώνονταν μέσα από διαρκώς αναπτυσσόμενες διαδικασίες επικοινωνίας.

Περί το 2750 π.Χ. η Κέρος βρέθηκε στο επίκεντρο αυτού του είδους των συναθροίσεων. Οι επισκέπτες έφερναν μαζί τους στο νησί επιλεγμένα στοιχεία υλικού πολιτισμού, μεταξύ αυτών «κυκλαδικά ειδώλια» και «σαλτσιέρες», τα οποία προορίζονταν να αποτεθούν τελετουργικά σε δύο «ειδικές αποθέσεις». Περίπου έναν αιώνα αργότερα, ένα ακρωτήριο σε περίοπτη θέση δυτικά των ειδικών αποθέσεων γνωρίζει μια περίοδο έντονης κατασκευαστικής δραστηριότητας και μνημειοποίησης. Το κατασκευαστικό αυτό πρόγραμμα, το οποίο μαρτυρεί μια άνευ προηγουμένου επένδυση σε εργασία, καθώς και σαφείς ενδείξεις σχεδιασμού, οδήγησε στη δημιουργία ενός νέου τύπου οικισμού, που διαφέρει από τις αγροτικές θέσεις των παλαιοτέρων περιόδων.

Ο οικισμός του Δασκαλειού είναι η πρώτη θέση στο κεντρικό Αιγαίο, η οποία εμφανίζει όλα τα χαρακτηριστικά της πρώιμης αστικοποίησης.

Μέσα στη διαρκή ροή αγαθών και ανθρώπων στη θέση, το στοιχείο που ξεχωρίζει είναι τα μέταλλα: το Δασκαλιό εδραιώθηκε γρήγορα ως το πιο σημαντικό κέντρο μεταλλουργίας στις Κυκλάδες. Πανταχού παρόντα είναι μέσα στη θέση τα ίχνη κατεργασίας των μετάλλων, όπου εκτός από χαλκό και μόλυβδο εξετάζονται πλέον και πιθανές ενδείξεις για την κατεργασία χρυσού και αργύρου. Η μεταλλοτεχνία ενδεχομένως υπήρξε μία από τις πιο πρώιμες δραστηριότητες που λάμβαναν χώρα στο Δασκαλιό, ακόμη και πριν τη δημιουργία του οικισμού, η συγκέντρωση των πρώτων υλών και δεξιοτήτων που απαιτούνταν διευκολύνθηκε από τα δίκτυα που εξυπηρετούσαν ήδη τα μακροχρόνια δρώμενα των τελετουργικών αποθέσεων. Τα αντικείμενα που κατασκευάστηκαν εκεί, και ιδιαιτέρως το εγχειρίδιο, εξέφραζαν μια νέα αίσθηση ταυτότητας μέσω των θαλάσσιων δικτύων που είχαν ως επίκεντρο την Κέρο.

Οι ανασκαφές των ετών 2016-2018 στην Κέρο φώτισαν με σπάνιο τρόπο έναν κόσμο σε διαδικασία μετάβασης, μια εποχή όπου η ροή και η ταχύτητα της ανταλλαγής πληροφοριών επέφεραν μια πρώτη επανάσταση στο πεδίο της πληροφορίας.

Η μαρτυρία της Κέρου αποτελεί προάγγελο της αστικοποίησης που επρόκειτο να λάβει χώρα κατά τους επόμενους αιώνες στον γεωγραφικό αυτό χώρο, καθώς και μια πρώτη ένδειξη μόνιμων αλλαγών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.

(*) Περίληψη από την ομιλία που θα δώσει την Πέμπτη 7 Μαΐου 2020, στις ΑΙΓΑΙΑΚΕΣ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ - Σύνδεσμος, μαζί με τους Ειρήνη Λεγάκη, Εύη Μαργαρίτη, Γιώργο Γαβαλά, Ιωάννα Μουτάφη, Ayla Krijnen, Μυρτώ Γεωργακοπούλου, Μυρσίνη Γκούμα, James Herbst και Nathan Meyer.

(Η πλατφόρμα μπορεί να δεχτεί μέχρι 250 άτομα)

Το πτυχιακό πρόγραμμα «Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό» του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου και ο Αιγεύς – Εταιρεία Αιγαιακής Προϊστορίας σας προσκαλούν σε δημόσια αρχαιολογική τηλεδιάλεξη (στην αγγλική γλώσσα) με θέμα τις ανασκαφές του Πανεπιστημίου του Cambridge στο προϊστορικό ιερό της Κέρου, την Πέμπτη 7 Μαΐου 2020.

Ώρα: 20:00 (Αθήνα), 20:00 (Λευκωσία), 19:00 (Βιέννη), 19:00 (Παρίσι), 18:00 (Λονδίνο), 13:00 (Νέα Υόρκη)

Βόρεια άποψη του Δασκαλιού, με εμφανή τον μνημειώδη δρόμο που οδηγεί στην κορυφή.

ΠΗΓΗ: arxeion-politismou.gr