Το σπίτι του πρώτου πρωθυπουργού της Ελλάδας, Ιωάννη Κωλέττη
Το σπίτι του Μακρυγιάννη, του Κωστή Παλαμά αλλά και του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη είναι ορισμένα μόνο από τα οικήματα που στέγασαν προσωπικότητες της Ελλάδας και σήμερα στέκονται αβοήθητα απέναντι στη φθορά του χρόνου
Στον αριθμό 13 της οδού Πολυγνώτου μια γυναίκα ατενίζει την πόλη επί σχεδόν δύο αιώνες.
Είναι η γυναίκα της οικίας Κωλέττη, ένα εμβληματικό πήλινο άγαλμα, σε μπλε φόντο, που επιμένει να θυμίζει την αίγλη ενός αρχοντικού που, παρά τη σημερινή του παρακμή, ακτινοβολεί ακόμη στα ριζά της Ακρόπολης.
Το σπίτι του πρώτου πρωθυπουργού της Ελλάδας, Ιωάννη Κωλέττη, με τα μοναδικά σκαλιστά μπαλκόνια και τη νεοκλασική ομορφιά του αποτελεί πλέον ένα ερείπιο και η κατάρρευσή του προμηνύεται αναπόφευκτη.
Είναι ένα από τα πολλά οικήματα που στέγασαν προσωπικότητες οι οποίες σημάδεψαν την ιστορία της Ελλάδας, κι όμως σήμερα παραδίδονται αβοήθητα στην καταστροφή.
Κάποια εξ αυτών συνιστούν σπάνια αρχιτεκτονικά στολίδια, ορισμένα έχουν, κατά τραγική ειρωνεία, χαρακτηριστεί διατηρητέα, η αξία άλλων υπερβαίνει το αρχιτεκτονικό τους στυλ συμπυκνώνοντας τις συλλογικές μνήμες ενός ολόκληρου λαού.
Το σπίτι του Μακρυγιάννη στο Άργος, της Σοφίας Βέμπο στον Βόλο, του Κωστή Παλαμά στην Πλάκα, του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη στα Εξάρχεια, της Μαρίας Κάλλας σε ένα από τα κεντρικότερα σημεία της πόλης επί της οδού Πατησίων αλλά και το πατρικό της κορυφαίας Ελληνίδας ηθοποιού Δέσπως Διαμαντίδου στην Καστέλλα πλέον δεν αποτελούν παρά «ευγενή κουφάρια», για τα οποία ελάχιστοι δείχνουν να ενδιαφέρονται.
Λίγο πριν την κατάρρευση
Στην οδό Πολυγνώτου ξυπνούν μνήμες από το παρελθόν: το κτίριο που έλαβε τη σημερινή του μορφή το 1870 βρίσκεται σχεδόν μέσα στον αρχαιολογικό χώρο.
Στην αυλή του κάποτε δέσποζε η περίφημη μαϊμού του Κωλέττη – πειραχτήρι για κάθε επισκέπτη του σπιτιού -, ενώ στο δρομάκι μπροστά από τον κήπο του συνέρρεαν, κατά τις διηγήσεις, πολίτες που περίμεναν για να ζητήσουν κάποιο ρουσφέτι από τον Κωλέττη, εικόνα που έμεινε να συνοδεύει τη μνήμη του στην ιστορία.
Πλέον λαβωμένο από την εγκατάλειψη και έχοντας δεχτεί το τελειωτικό χτύπημα από τον σεισμό του 1999, το κτίριο που έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο από το 1960 υφίσταται την ανελέητη φθορά. Παρότι αποτελεί κρατική περιουσία και η αποκατάστασή του εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ το 2012, οκτώ χρόνια μετά, τίποτε δεν έχει αλλάξει.
Το διατηρητέο
Σε τραγική κατάσταση, που ντροπιάζει το ελληνικό κράτος, εξακολουθεί να βρίσκεται, άλλωστε, και το σπίτι ενός από τους σημαντικότερους πρωταγωνιστές της Επανάστασης του 1821, του στρατηγού Μακρυγιάννη.
Παρά τις πολυετείς και επίμονες προσπάθειες διάσωσης και αποκατάστασής του από τον νομικό και ειδικευμένο σε θέματα φυσικού και ιστορικού περιβάλλοντος Βασίλη Δωροβίνη, η οικία του αγωνιστή στο Άργος αφέθηκε στην απαξίωση.
Ο Μακρυγιάννης έζησε στο Άργος για μεγάλο χρονικό διάστημα και εκεί ξεκίνησε να γράφει τα «Απομνημονεύματά» του που έμελλε να γίνουν το «ευαγγέλιο» της εθνικής παλιγγενεσίας.
Το σπίτι βρίσκεται σε μία από τις ιστορικότερες περιοχές της πόλης, απέναντι από τον ναό του Αγίου Ιωάννη.
Η περιπέτειά του ξεκίνησε το 1982, όταν το κτίριο χαρακτηρίστηκε διατηρητέο. Ο ιδιοκτήτης του προσέφυγε κατά της απόφασης, χωρίς όμως να καταφέρει τον αποχαρακτηρισμό.
Όπως επισημαίνει ο αρχαιολόγος Στέλιος Λεκάκης, ακολούθησε «σχεδόν μυθιστορηματικά μια σειρά δράσεων και παραλείψεων, που περιελάμβανε κινητοποίηση βουλευτών και πολιτικών παραγόντων, φιλολογική ανάλυση επίμαχου χωρίου των «Απομνημονευμάτων», αντικρουόμενες στάσεις και αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου, υφαρπαγές υπογραφών, ανακόλουθες διατυπώσεις των αρμόδιων υπουργείων», με κατάληξη την απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου το 1999, βάσει της οποίας το σπίτι δεν χρήζει κήρυξης.
Έτσι, ένα ακόμη ιστορικό κτίσμα στο Άργος, μαζί με την οικία του Σπυρίδωνος Τρικούπη, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια ο μετέπειτα πρωθυπουργός Χαρίλαος, γίνεται θύμα της αδιαφορίας και μετατρέπεται σε ερείπιο και στέκι τοξικομανών.
Στη γειτονιά των θεών
Στην οδό Περιάνδρου 5 στην Πλάκα, με θέα τους στύλους του Ολυμπίου Διός, ένα κτίριο που οικοδομήθηκε τη δεκαετία του ’20 στέγασε μερικά από τα πιο δυστυχή χρόνια του Κωστή Παλαμά. Στο κτίριο αυτό έζησε από το 1935 και πέθανε εν μέσω γερμανικής κατοχής στις 27 Φεβρουαρίου του 1943.
Η κηδεία του, που μετατράπηκε σε παλλαϊκό συλλαλητήριο λαμβάνοντας τον συμβολισμό αντίστασης στον κατακτητή, είχε ξεκινήσει από την οδό Περιάνδρου. Μία πινακίδα στην πρόσοψη του κτιρίου, που σήμερα ρημάζει, είναι το περισσότερο που μπόρεσε να κάνει η πολιτεία για έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του ’30.
Για ορισμένους, αυτά τα κτίσματα είναι απλώς πέτρες, μπετό και σίδερα, στην πραγματικότητα όμως είναι κομμάτια της συλλογικής ιστορίας. Κι από τους μισογκρεμισμένους τοίχους τους μοιάζουν να ψιθυρίζουν μυστικά στους περαστικούς και να κοιτούν αφ’ υψηλού έναν κόσμο που δεν σέβεται τη μνήμη.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου