Ανάβατος. Δείτε από ψηλά τον δυσπρόσιτο μεσαιωνικό οικισμό που αποκαλούν «Μυστρά του Αιγαίου». Ερήμωσε όταν οι Τούρκοι έσφαξαν όλους τους κατοίκους (Drone)

Ο Ανάβατος είναι ένας σπάνιος μεσαιωνικός οικισμός στην Ελλάδα. Το όνομα του οικισμού δηλώνει το μέρος όπου δεν μπορεί κανείς να ανεβεί. Είναι γνωστός και ως «Μυστράς του Αιγαίου» ή «Μυστράς της Χίου». 

Πρόκεται για ένα Μεσαιωνικό οικισμό με οχυρωματικό χαρακτήρα που είναι κτισμένος στην κορυφή ενός απόκρημνου λόφου ύψους 450μ ο οποίος περιβάλλεται από δύο φαράγγια. Στην κορυφή του λόφου βρίσκεται το Κάστρο έκτασης 800 τμ, το οποίο χαρακτηρίζεται από την πυκνή δόμηση των οικιών, οι οποίες ακουμπούν η μία στην άλλη. 

Η φυσικά οχυρή θέση και ο τρόπος κατασκευής δείχνουν ότι ο λόγος δημιουργίας του οικισμού ήταν πρωτίστως αμυντικός για την προστασία των κατοίκων και για την επιτήρηση των δυτικών ακτών της Χίου.  Τα κτίρια που ξεχωρίζουν είναι ο ναός του Ταξιάρχη, σε ρυθμό δίκλιτης βασιλικής και το λεγόμενο Τριώροφο, το οποίο είχε λιοτρίβι στο ισόγειο, δεξαμενή και σχολείο στον όροφο και στην κορυφή το ναό της Παναγιάς των Εισοδίων. 

Ο Ανάβατος  είναι συνδεδεμένος με ιστορίες και θρύλους, από τις πειρατικές επιδρομές και τις βαρβαρότητες των Οθωμανών το 1822, όταν οι γυναίκες για να μην πέσουν στα χέρια τους τραγουδώντας έπεσαν στο βάραθρο. Αποκαλείται «Μυστράς του Αιγαίου» και μαγεύει τους επισκέπτες του. Chios Photos – By Konstantinos Anagnostou 

Τα υπόλοιπα κτίρια είναι κυρίως διώροφα, με το ισόγειο να χρησιμοποιείται ως αποθηκευτικός χώρος ή στάβλος και στον όροφο βρισκόταν η κατοικία της οικογένειας. Οι δύο όροφοι επικοινωνούν με εσωτερικό κλιμακοστάσιο. Τα σπίτια είναι χτισμένα πάνω στο βράχο χωρίς θεμέλια. Το υλικό κατασκευής είναι ο τοπικός ασβεστόλιθος και για κονίαμα χρησιμοποιείται αργιλόχωμα με μικρή περιεκτικότητα σε ασβέστη και άμμο. 

Η οριστική διαμόρφωση του οικισμού στη μορφή που τον βλέπουμε σήμερα έγινε επί Τουρκοκρατίας. Κυρίως το τμήμα που είναι πιο κάτω από την ακρόπολη. Οι Οθωμανοί όμως δεν είχαν καμία ανάμειξη σε αυτή τη διαμόρφωση. Πρόκειται για «μεταβυζαντινό» οικισμό. 

     Κάτοψη του οικισμού. Αερολήψη Κων. Αναγνώστου 

Σε αντίθεση με άλλα χωριά της Χίου, όπως τα μαστιχοχώρια στο νότο, εδώ δεν υπάρχουν σημάδια της παρουσίας των Γενοβέζων. Το μόνο ορατό ίχνος γενοβέζικης επιρροής είναι ο κεντρικός πύργος, που αργότερα μετασκευάστηκε σε εκκλησία των Ταξιαρχών. 

Μετά τις φοβερές σφαγές του 1822 και τον καταστρεπτικό σεισμό του 1881, το χωριό ερημώθηκε και οι λιγοστοί κάτοικοι που σώθηκαν έκτισαν στους πρόποδες, στα τέλη του 19ου αιώνα, το Νέο Χωριό 

Ο Ανάβατος καταστράφηκε κατά τη Σφαγή της Χίου το 1822 και από τότε ερήμωσε. Τα κτίσματα υπέστησαν καταστροφές και στο σεισμό του 1881. Σήμερα το χωριό έχει τρεις κατοίκους. Η περιοχή χαρακτηρίστηκε αρχαιολογικός χώρος καθώς ο οικισμός αποτελεί τυπικό δείγμα μεσαιωνικής οχύρωσης, πολεοδομίας και αρχιτεκτονικής. 

Στην κορυφή της ακρόπολης δεσπόζει η δίκλιτη βασιλική του «παλαιού» Ταξιάρχη, η οποία διασώζει μορφολογικά στοιχεία παλαιότερων φάσεων, καθώς και της όψιμης Τουρκοκρατίας. 

Σε μικρή απόσταση και προς τα ΝΑ του ναού βρίσκεται τριώροφο οικοδομικό συγκρότημα του οποίου το ισόγειο ήταν ελαιοτριβείο, ο πρώτος όροφος σχολείο και ο δεύτερος όροφος ο ναός της Παναγίας. Στα ΒΑ του οικισμού και σε πολύ μικρή απόσταση από αυτόν βρίσκεται ο μεταβυζαντινός κοιμητηριακός ναός του Αγ. Γεωργίου.

Δείτε τον μεσαιωνικό οικισμό από ψηλά, όπως τον κατέγραψε ο συνεργάτης μας στη Χίο, Κωνσταντίνος Αναγνώστου. 

 

 Με πληροφορίες από τα Κάστρα της Ελλάδας.

mixanitouxronou.gr