Το σπήλαιο της Ειλείθυιας, θεά των τοκετών και το μυστήριο του Τσούτσουρα.

Όλη η Κρήτη είναι γεμάτη από αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν τη μακρόχρονη ιστορία της και τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στο νησί. Φυσικό είναι λοιπόν να είναι γεμάτη από θρύλους, παραδόσεις και δοξασίες.

Κάποιες ωστόσο περιοχές της Κρήτης είναι ιδιαίτερα πλούσιες τόσο σε αρχαιολογικά ευρήματα όσο και σε θρύλους. Μια από αυτές είναι και η αρχαία Ίναχος, σημερινός Τσούτσουρας. Η ονομασία της, συνδέεται άμεσα με το σπήλαιο της αρχαίας θεάς της γονιμότητας Ειλείθυιας, που διαφορετικά λέγονταν και Ινάτη. Σύμφωνα με ερευνητές αρχαίων γλωσσών η ετυμολογική ανάλυση της λέξης περιλαμβάνει το «ης» που στην αιτιατική γίνεται «ην» και σημαίνει δύναμη, το «να» που σημαίνει ναός και το «το» που προσδιορίζει το χώρο.

Ινάτη λοιπόν σημαίνει «χώρος με ναό που διαθέτει δύναμη» κι έτσι πιθανόν να εξηγούν κάποιοι τη μεγάλη ενεργειακή δύναμη που διαθέτει η πάλαι ποτέ Ίναχος και πλέον Τσούτσουρας, όνομα που επίσης προέρχεται από το βάθος του χρόνου, από την εποχή δηλαδή που οι Κρήτες διατηρούσαν εμπορικές συναλλαγές με τους Αιγυπτίους και σημαίνει «πατέρας και γιος του Ρα».

Το σπήλαιο της Ειλειθυίας είναι γνωστό στους ντόπιους ως Νεραϊδόσπηλιος. Σήμερα αποτελεί ένα από τα δημοφιλή και μυστηριώδη σπήλαια της Κρήτης, ενώ όπως απέδειξαν οι ανασκαφές υπήρξε τόπος λατρείας από τη Νεολιθική Εποχή. 

Η Μυθολογία θέλει την Ειλειθυία να βοηθούσε τις γυναίκες να γεννήσουν και να αντέχουν τους πόνους της γέννας, οι γυναίκες της προσέφεραν διάφορα αφιερώματα στο σπήλαιο, το οποίο αποτελούσε τον κυριότερο τόπο λατρείας της, για να κερδίσουν την εύνοια της. Η θεά συνδέεται επίσης με οργιαστικές ιδιότητες, χθόνια και υποχθόνια χαρακτηρηστικά, σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα του σπηλαίου: ανάγλυφες πλάκες με ιθυφαλλικές μορφές, πήλινα ομοιώματα αγκαλιασμένων ζευγαριών και άλλα. Κατά κάποιους, η λατρεία της είναι ο πρόγονος των Ελευσίνιων Μυστηρίων και εικάζεται ότι μεταφέρθηκαν από την Κρήτη στην Αττική.

Μάλιστα τα αφιερώματα προέρχονται από την Συρία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο, αποκαλύπτοντας τη μεγάλη φήμη του ιερού σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο. Αντίστοιχα σπήλαια αφιερωμένα στην Ειλείθυια βρισκόταν και σε άλλα μέρη της Κρήτης, στην Ολούντα, στο Δικτυνναίο, με γνωστότερο το σπήλαιο της Αμνισού, κοντά στο Ηράκλειο, αλλά η κύρια έδρα της θεάς ήταν στην αρχαία Λατώ. Η λατρεία της που ήταν διαδεδομένη όσο οπουδήποτε αλλού, διατηρήθηκε μέχρι τα ελληνιστικά χρόνια και την παλαιοχριστιανική εποχή.

Η νεομυθολογία για τη συγκεκριμένη περιοχή πάντως, ξεκίνησε μέσα από το βιβλίο του αείμνηστου Έλληνα συγγραφέα – ερευνητή Ιωάννη Φουράκη  «Ιχνηλάτης εις τον λαβύρινθον», ο οποίος ανέφερε την ιστορία με έναν βοσκό που εντελώς τυχαία, για πολλοστή φορά στον ελληνικό και όχι μόνο χώρο, ψάχνοντας την κατσίκα του ανακαλύπτει μια σπηλιά με φοβερά μυστικά που ανατρέπουν την αρχαιότητα όπως τη γνωρίζουμε μέσα από τις επιστήμες της ιστορίας και της αρχαιολογίας. Μέσα στις σπηλιές του Τσούτσουρου υποτίθεται ότι βρίσκονταν αεροσκάφη, που ο συγγραφέας θεωρεί ότι είναι οι πραγματικές Άρπυιες, καθώς και μια σειρά από κινούμενα, ομιλούντα αγάλματα.

Το θέμα αυτό ξαναέγινε γνωστό από την εκπομπή «οι πύλες του ανεξήγητου», όταν ένας Κρητικός μπήκε στη σπηλιά όπου έκανε λόγο για αρχαία αντικείμενα , εξοπλισμένα με υψηλή τεχνολογία και καταδικάστηκε σε ισόβια φυλάκιση για αρχαιοκαπηλία. Το θέμα αυτό για άλλη μια φορά ξεχάστηκε μέχρι πρότινος καθώς βρέθηκαν στο φαράγγι της Ζάκρου  που βρίσκεται στην ανατολική ακτή της Κρήτης, παρόμοια  εξώκοσμα ευρήματα και έτσι το έφεραν και πάλι στην επιφάνεια.

Όπως συνέβη στα περισσότερα λατρευτικά σπήλαια της Κρήτης, έτσι και στο σπήλαιο του Τσούτσουρα η επίσημη αρχαιολογική έρευνα ήρθε πολύ μετά τις λαθρανασκαφές, με αποτέλεσμα σπουδαία ευρήματα να έχουν χαθεί και να διατηρούνται ως θρύλοι .

 Σήμερα η είσοδος στο σπήλαιο είναι σφραγισμένη για λόγους ασφαλείας από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και έτσι παραμένει ένα άλυτο μυστήριο.

Μύθοι και Θρύλοι της Κρήτης