Μεγαλιθικά κτίσματα 5.300 χρόνων με αρχαιοαστρονομικό προσανατολισμό στην Ιρλανδία! Από ανθρώπους «με εκλεπτυσμό και γνώση της επιστήμης και της αστρονομίας»…

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Brú na Bóinne – δηλ. το Παλλάτι του Boyne στην Κοιλάδα Boyne της επαρχίας Meath της ΒΔ. Ιρλανδίας, είναι μια περιοχή που βρίσκεται σε μια στροφή του ποταμού Boyne. Περιέχει ένα από τα σημαντικότερα «προϊστορικά» τοπία του κόσμου, που χρονολογούνται (τουλάχιστον) από την Νεολιθική περίοδο, όπως οι μεγαλιθικοί «τάφοι» στο Knowth, το Newgrange και το Dowth, καθώς και περίπου άλλα 90 μνημεία! Είναι φημισμένος χώρος της «αινιγματικής» μεγαλιθικής τέχνης… 

Γι’ αυτό, ο ιδιαίτερος αυτός αρχαίος πολιτισμός, ονομάσθηκε «πολιτισμός Boyne», από την ατολμία των αρχαιολόγων να τον πουν «μινυακό» ή «κρητομινωικό» πολιτισμό της Ιρλανδίας.

Εσωτερικοί διάδρομοι στην τούμπα του Knowth.

Η τοποθεσία είναι μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς, όπως ορίστηκε από την UNESCO, ήδη από το 1993, και γνωστός από το 2013 ως «Brú na Bóinne - Archaeological Ensemble of the Bend of the Boyne».

Η περιοχή υπήρξε κέντρο οικισμού ανθρώπων πριν από τουλάχιστον 6.000 χρόνια! Οι κύριες δομές της χρονολογούνται πριν από περίπου 5.000 χρόνια. Οι «τάφοι» κατασκευάστηκαν από το 3300 π.Χ. περίπου και οι εργασίες σταμάτησαν περίπου το 2900 π.Χ. Ίσως απομεινάρια των Αργοναυτών...

Η τούμπα στο Newgrange.

Ο χώρος είναι ένα συγκρότημα νεολιθικών τύμβων (σαν τις μακεδονικές «τούμπες» ή τις θεσσαλικές / μινυακές «μαγούλες»), ταφικών θαλάμων και διαδρόμων, ορθολίθων, και άλλων «προϊστορικών» μνημείων, μερικά κτισμένα ήδη από τον 35ο π.Χ. αιώνα. Έτσι, ο χώρος προηγείται του ορόσημου των αιγυπτιακών πυραμίδων!

Εκτίσθη και ιδρύθηκε από ανθρώπους «με εκλεπτυσμό και γνώση της επιστήμης και της αστρονομίας», κάτι το οποίο είναι πιο εμφανές στον τάφο του Newgrange. Και αυτοί ήταν σίγουρα οι αρχαίοι Έλληνες ναυτικοί!

Ο χώρος καλύπτει έκταση 1.927 στρέμματα. Περιέχει περίπου 40 «τάφους». Τα περισσότερα μνημεία συγκεντρώνονται στην βόρεια πλευρά του ποταμού. Δύο από τους «τάφους», στο Knowth και το Newgrange, φαίνεται να περιέχουν πέτρες που επαναχρησιμοποιήθηκαν από ένα αρχαιότερο μνημείο του χώρου. Το Newgrange είναι η κεντρική τούμπα του αρχαίου «νεκροταφείου» στο πέρασμα της κοιλάδας Boyne. Είναι κυκλικό και εντός του ευρίσκεται ένας σταυροειδής θάλαμος ταφής, με διάμετρο άνω των 100 μέτρων! Το Knowth και το Dowth είναι παρομοίου μεγέθους. Υπάρχουν ενδείξεις και για αρχαιότερη δραστηριότητα στον χώρο, από ευρήματα πέτρινων εργαλείων, που άφησαν οι κυνηγοί της μεσολιθικής περιόδου.

Οι τρεις μεγαλύτεροι τάφοι του Newgrange, του Knowth και του Dowth έχουν κατασκευαστεί έτσι, ώστε να είναι ορατοί ο ένας από τον άλλον, και από βόρειες και από νότιες προσεγγίσεις, κατά μήκος του ποταμού Boyne. Καθένας από τους τρεις κύριους μεγαλιθικούς χώρους έχει και σημαντική αρχαιοαστρονομική σημασία. Οι του Newgrange και του Dowth έχουν ευθυγραμμίσεις χειμερινού ηλιοστασίου, ενώ το Knowth προσανατολίζεται προς την εαρινή και την φθινοπωρινή ισημερία. Επί πλέον, και τα άμεσα περιβάλλοντα των κυρίων χώρων έχουν διερευνηθεί για άλλες πιθανές αστροευθυγραμμίσεις. Η διάταξη δε και ο σχεδιασμός όλου του συγκροτήματος Brú na Bóinne, σε όλην την κοιλάδα, έχει επίσης μελετηθεί για αστρονομική σημασία. Όλα αυτά μας παραπέμπουν στον λόγο οικοδόμησης πυραμίδων ή φάρων, όπως πολλάκις έχω πει και έχουμε δει στην αρχαία Ελλάδα, η οποία ήταν γεμάτη πυραμίδες.

Η περιοχή συνέχισε να χρησιμοποιείται για σκοπούς κατοίκησης, αλλά και για τελετουργίες μέχρι την αρχή της Εποχής του Χαλκού, κατά την διάρκεια της οποίας κτίστηκαν επίσης αρκετοί τύμβοι, κ.ά.

Για την Εποχή του Σιδήρου υπάρχουν μόνο ενδείξεις σποραδικής δραστηριότητας, όπως ταφές κοντά στο Knowth και στο Rosnaree. Πολύτιμα αντικείμενα από την ρωμαϊκή περίοδο, όπως νομίσματα και κοσμήματα, ευρέθησαν επίσης ως αναθηματικές προσφορές κοντά στο Newgrange.

Πολλοί άλλοι χώροι με μεγαλιθικά έχουν εντοπιστεί εντός της στροφής του ποταμού, όπως το Cloghalea Henge, ο Τάφος του Townleyhall, το Monknewtown henge, μια «τελετουργική λίμνη», το Newgrange cursus, κ.ά.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ…

ΠΗΓΕΣ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.4.2018.

Lewis-Williams D. και Pearce, D. «Inside the Neolithic Mind», εκδ. Thames and Hudson, Λονδίνο, 2005.

O'Kelly, M. J. «Newgrange: archaeology, art, and legend», εκδ. Thames and Hudson», Λονδίνο, 1982.

Stokes Mairead "Digging into the roots of the rich and varied Boyne Culture", στους Irish Times, 17.3.1984.

Stout Geraldine «Newgrange and the Bend of the Boyne», εκδ. Cork University Press, 2002.

arxeion-politismou.gr