H Σοφία των Αριθμών αποτελούσε μέρος της διδασκαλίας των Αρχαίων Μυστηρίων

Οι Αριθμοί αποτελούν Αρχέτυπα Σύμβολα, Θεμελιώδεις Αρχές που εκφράζουν την Παγκόσμια Αλήθεια καθώς αυτή αντανακλάται μέσα στην υλική πολλαπλότητα.

Η επιστήμη της Αριθμολογίας (αριθμός+λέγω) είναι μια Πνευματική Μαθηματική Επιστήμη, ένα από τα μεγαλύτερα κλειδιά για την κατανόηση της αληθινής φύσης του Ανθρώπου, των Κόσμων και του Θεού. Ως τέτοια αποτελούσε μέρος της διδασκαλίας των Αρχαίων Μυστηρίων.

Οι Αριθμοί ως Αιώνιες Αρχές

Πίσω από τη διαδρομή των ιστορικών πολιτισμών απλώνεται η βάση μιας αρχαίας γνώσης, που αποτελεί το θεμέλιο του σύγχρονου πολιτισμού μας, παρότι δεν ασπαζόμαστε πλέον την κοσμοθεωρία που τη γέννησε. Σε αυτή την έκφραση του προϊστορικού πολιτισμού, ο κόσμος μας θεωρείτο εκδήλωση αριθμητικών δυνάμεων.

Μέσα από μια φιλοσοφική προσέγγιση, οι αρχαίοι επεξεργάστηκαν ένα σύστημα που περιέγραφε το σύνολο του κόσμου και του σύμπαντος με αριθμητικό τρόπο, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι το σύμπαν είχε δημιουργηθεί από μια αναγνωρίσιμη νοημοσύνη. Αυτή η παραδοχή γέννησε τις θρησκευτικές εικασίες που επεδίωξαν την αποκατάσταση της ένωσης με την πηγή των πάντων.

Για πολλούς ερευνητές των μυστηρίων η Φύση συνελήφθη στους κόλπους του άπειρου διαστήματος μέσω ιδεών που εκφράζονται με αριθμούς. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, μια ιδέα είναι ένα ασώματο Ον που δεν έχει υπόσταση, αλλά δίνει σχήμα και μορφή στην άμορφη ύλη και γίνεται αιτία της εκδήλωσης. Από αυτές τις ιδέες ή γενικές έννοιες προήλθαν τα πρωταρχικά στοιχεία, οι απέραντοι κύκλοι του χρόνου, τα κοσμικά σώματα και ολόκληρο το πλήθος των ουράνιων αλλαγών.

Στις πολιτιστικές παραδόσεις της προϊστορίας, υπάρχουν πραγματολογικά στοιχεία μέσα στον κόσμο των αριθμών, όπως η μουσική αρμονία, οι αισθητικές αναλογίες, η αστρονομική μονάδα μέτρησης, και μνημεία που κτίστηκαν βάσει αυτών, καθώς επίσης και γεωμετρικά αρχέτυπα.

Η ονομασία «αριθμός» δόθηκε επειδή παρέχει αναλογία και εύρυθμη διάταξη σε όλα τα πράγματα. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Συριανού[1], οι αρχαίοι απέδιδαν την έννοια συναρμόζω και συνθέτω με το ρήμα αραρίσκω, (απρμφ. άρσαι), από το οποίο προέρχεται ο αριθμός. Από την ίδια ρίζα παράγονται οι λέξεις άρθρο, αρμός, αρμονία, άρτιος, άριστος και πιθανώς και η λέξη αρετή, υπό την έννοια της τελειότητας.

Καθώς οι αριθμοί ήταν τα μέσα ή τα σύμβολα με τα οποία μπορούσε να συλληφθεί το νόημα των αφηρημένων καθολικών Ιδεών, στην πορεία του χρόνου έφτασαν να υποκαταστήσουν τις ίδιες τις ιδέες. Οι αριθμοφιλόσοφοι διδάσκονταν στην αρχή των σπουδών τους να σκέφτονται για την αύξηση και την ανάπτυξη με αριθμητικούς όρους και να θεωρούν τις εξελικτικές καταστάσεις των κοσμικών πραγματικοτήτων σαν αριθμητική ακολουθία.

Οι αριθμοί ταυτίστηκαν με τις διάφορες αυτές καταστάσεις. Στη μαγική φιλοσοφία, όταν κάποιος αναφέρεται, για παράδειγμα, στο Μηδέν, πιθανά υποδηλώνει πρωτίστως την ανεκδήλωτη Ουσία του Σύμπαντος πριν από την γέννηση των κόσμων, στο οποίο δεν υπήρχαν ούτε άστρα, ούτε ήλιοι, ούτε πλανήτες, ούτε άνθρωποι.

Έτσι, ο Κύκλος, ο οποίος είναι ένα Μηδέν (0) στο σχήμα του, θεωρείτο ότι ήταν μια ταιριαστή αναπαράσταση της πρωταρχικής Πραγματικότητας που είχε δώσει ύπαρξη σε όλα τα όντα μέσα στις αχανείς εκτάσεις του διαστήματος. Το μεταφυσικό και πνευματικό Σημείο, το οποίο φαίνεται να βρίσκεται σε αυστηρή αναλογία με τον κυκλικό νόμο, αναπαρίσταται από μια παύλα ή μία γραμμή που εκτείνεται από το ανώτερο μέχρι το κατώτερο σημείο του κύκλου, μια όρθια φιγούρα του Ένα.

Ο κάθε αριθμός, λόγω της εξελικτικής διαδικασίας την οποία αρχικά αναπαριστούσε, αντιστοιχήθηκε με την ίδια διαδικασία. Στη συνέχεια έχουμε τη λογική βάση των γεωμετρικών μορφών, των σφραγίδων και των συμβόλων.

Οι αρχές που διέπουν τους Αριθμούς θεωρούνταν σαν αρχές όλων των Πραγματικών Υπάρξεων. Καθώς οι Αριθμοί είναι τα κύρια συστατικά των μαθηματικών ποσοτήτων, και ταυτόχρονα παρουσιάζουν πολλές αναλογίες σε διαφορετικές πραγματικότητες, συμπεραίνεται ότι τα στοιχεία των Αριθμών είναι στοιχεία των Πραγματικοτήτων.

«Οι αριθμοί του Πυθαγόρα», λέει ο Πορφύριος, που έζησε γύρω στο 300 μ.Χ. «ήταν ιερογλυφικά σύμβολα με τα οποία εξηγούσε όλες τις ιδέες σχετικά με τη φύση των πραγμάτων», και η ίδια μέθοδος εξήγησης των μυστικών της φύσης υιοθετήθηκε ξανά στο σύγχρονο φιλοσοφικό έργο η Μυστική Δοξασία από την Ε.Π. Μπλαβάτσκυ (E.P. Blavatsky). «Οι Αριθμοί είναι ένα κλειδί για τις αρχαίες όψεις της κοσμογονίας –θεωρούμενη με την πλατιά έννοια τόσο πνευματικά όσο και φυσικά– και της εξέλιξης της τωρινής ανθρώπινης φυλής. Όλα τα συστήματα θρησκευτικού μυστικισμού βασίζονται στους αριθμούς. Η ιερότητα των αριθμών αρχίζει με τη Μεγάλη Πρώτη Αιτία, το Ένα, και τελειώνει με το τίποτα ή μηδέν, σύμβολο του άπειρου και απεριόριστου σύμπαντος».

Τα Μαθηματικά θεωρούνταν πάντα ως θεία επιστήμη από τους πιστούς της εσωτερικής φιλοσοφίας, ιδιαίτερα από τους Πυθαγόρειους, καθώς σκιαγραφούν τις δημιουργικές διαδικασίες τόσο του σύμπαντος όσο και της ανάπτυξης του ανθρώπινου όντος με τη βοήθεια των αριθμών.

Η Πυθαγόρεια Φιλοσοφία για τους Αριθμούς

Η Πυθαγόρεια σκέψη δομήθηκε μέσα από ένα κράμα θρησκευτικής πίστης και φιλοσοφίας, καθώς η φιλοσοφία του Πυθαγόρα υπήρξε η φιλοσοφική πραγμάτωση της ορφικής πίστης.

Όπως αναφέρει ο Ιάμβλιχος, ο Πυθαγόρας χρησιμοποίησε τα Μαθηματικά για να καταφέρει να διεισδύσει στις πλέον υψηλές περιοχές του νου, επιτυγχάνοντας να θεμελιώσει τη Μαθηματική Επιστήμη και να την αναγάγει σε φιλοσοφική θεωρία. Ξέφυγε από μετρήσεις και λογιστικές ενασχολήσεις. Εργάσθηκε σε επίπεδα ιδεών. Κατέστη πρωτοπόρος του μαθηματικού στοχασμού, ανακαλύπτοντας νέες μαθηματικές αρχές και θεωρίες με διαχρονική εφαρμογή. Συνέδεσε τους αριθμούς με έννοιες και ποιότητες. Πίστευε πως οι αριθμοί δεν ήταν απλά ποσότητες, αλλά αντιπροσώπευαν ιδέες και αρετές και μέσω των συσχετίσεών τους ήταν δυνατόν να αναπτυχθεί και να βελτιωθεί η ανθρώπινη οντότητα.

Ουσιαστικά εξομοίωσε ολόκληρη τη φύση με τους αριθμούς και υπέθεσε ότι τα στοιχεία των αριθμών είναι στοιχεία όλων των όντων και όλος ο κόσμος είναι αρμονία και αριθμός[2].

Ο Πυθαγόρας και οι Πυθαγόρειοι θεωρούσαν πως η αρμονία της ψυχής, η αρμονία των ήχων και αυτή η ίδια η αρμονία του σύμπαντος σχετίζεται με τον τέλειο αριθμό, την ιερή τετρακτύν (1+2+3+4=10), της οποίας ενσαρκωτές είναι οι αριθμοί 1,2,3,4.

Δίδασκε ότι ο αριθμός είναι η τελική απάντηση σε όλα τα ερωτήματα του φυσικού στερεώματος, ότι παντού υπάρχει αρμονία εκφραζόμενη με αριθμητικές σχέσεις και ότι ο αριθμός είναι η ουσία των πραγμάτων[3].

Παρότι όρισε την αρμονία στη μουσική, χαρακτηριστικά ως «…κράσις και σύνθεσις εναντίων», θεωρούσε πως η αρμονία δεν είναι μόνο αυτή που παράγεται από τα μουσικά όργανα, αλλά πως είναι η μελωδική αρμονία του Σύμπαντος, το οποίο πληρούται με τις συμφωνίες της.

Η μουσική που σχηματίζεται εξ ολοκλήρου από αριθμούς, αλλά και κάθε ήχος είναι σειρά δονήσεων σε ορισμένη ποσότητα, και οι αρμονικές σχέσεις του ήχου δεν είναι παρά οι αριθμητικές σχέσεις. Η μουσική κλίμακα είναι κλίμακα αριθμών και οι συμφωνίες δεν είναι παρά αλγεβρικοί συνδυασμοί. Η μουσική αποτέλεσε τη βάση της πνευματικής σκέψης και διδασκαλίας του Πυθαγόρα, η δε μουσική αρμονία εξαρτώμενη από αριθμητικές σχέσεις μεταξύ των μουσικών ήχων, ενέτεινε βαθύτερα το ενδιαφέρον του στους αριθμούς.

Οι παρατηρήσεις αυτές προερχόμενες από τη μελέτη του ήχου εμφανίζονται και στη μελέτη του φωτός. Διότι, όπως ο μουσικός τόνος προέρχεται από τον αριθμό ακουστικών δονήσεων, έτσι και τα χρώματα προέρχονται από τον αριθμό των φωτιστικών κυμάτων τους. Παντού, λοιπόν, η αρμονία υπάρχει σε αριθμητικές σχέσεις.

Έπειτα από ενδελεχή παρατήρηση και μακροχρόνια μελέτη εξήγαγαν το συμπέρασμα ότι, παρά τις αισθητές μεταβολές της ύλης, τα πάντα υπόκεινται σε μια μαθηματική ακρίβεια και μουσική αρμονία. Έλεγαν, ότι τα όντα δεν είναι μόνο τα φαινόμενα, δηλαδή τα υλικά σώματα, τις μεταβολές των οποίων αντιλαμβανόμεθα, αλλά ότι στα σώματα υπάρχει και κάτι άλλο, άϋλο και αΐδιο, ένας αόρατος κόσμος που γίνεται γνωστός μέσω της ενόρασης και της διαίσθησης και συντελεί στην τάξη και αρμονία στον κόσμο.

Αυτό το κάτι ο Πυθαγόρας το ονόμασε αριθμό, χωρίς τον οποίο είναι αδύνατον να νοηθούν τα όντα. Όπως οι αριθμοί ανάγονται όλοι στη μονάδα, από την οποία προέρχονται, έτσι και τα δια των αριθμών δηλούμενα στοιχεία ανάγονται σε μια αρχή πρωταρχική, την οποία συμβολικά παριστά με την Μονάδα «ἧς οὐκ ἐστι γένεσις», και όπως η μονάδα είναι η αιτία της τάξης στο σύμπαν, έτσι και οι αριθμοί είναι η αιτία (το κινούν αίτιο) της τάξης σε κάθε πράγμα.

Έτσι η Μονάδα είναι ο Θεός του Πυθαγόρα, ο οποίος αποτελεί τον πρώτο σταθμό της κοσμοθεωρίας. Δεν εύρισκε όμως αριθμό μόνο στα πράγματα, αλλά και στις ιδιότητες και παντού, δίδασκε ότι τα πάντα έχουν σχηματισθεί «κατ’ απομίμηση των αριθμών».

Η Καββάλα των Αριθμών

Το σύστημα της Καββάλα, ένα από τα αρχαιότερα φιλοσοφικά συστήματα, που διερευνά τα προβλήματα της αρχής και της φύσης της ζωής και της εξέλιξης του ανθρώπου και του σύμπαντος, είναι σύμφωνα με κάποιους ιστορικούς απόρροια Πυθαγόρειων, Γνωστικών και Νεοπλατωνικών πηγών.

Το κεντρικό σύμβολο της Καββάλα, το Δέντρο της Ζωής, ένα σύμβολο της Ψυχής του ανθρώπου και του Σύμπαντος, ένα ιερόγλυφο ιδεών, αποτυπώνει μέσω αριθμητικών συμβόλων και συνδυασμών τις ιδέες και τη δυναμική των Δέκα Σεφιρόθ και των Τριάντα Δύο Ατραπών που τα συνδέουν, καθώς αυτά διατάσσονται σε τρεις κατακόρυφες Στήλες.

Οι μελετητές που εργάστηκαν αρχικά επάνω στην Καββάλα, ανακάλυψαν τη σπουδαιότητα που ενυπάρχει πίσω από την επιφανειακή αξία αριθμών και λέξεων που ενσωματώνουν και αντιπροσωπεύουν αυτούς τους αριθμούς, ώστε ανέπτυξαν σταδιακά μια επεξεργασμένη επιστήμη αριθμητικών εννοιών, η οποία ήταν τελείως ξεχωριστή από τα μαθηματικά. Επινόησαν διάφορες μεθόδους ερμηνείας των αριθμών για να ανακαλύψουν κυρίως την απόκρυφη σημασία των γραφών τους. Η Γκεμάτρια είναι μία από αυτές τις μεθόδους, είναι η τέχνη της ανακάλυψης της μυστικής έννοιας μιας λέξης μέσα από τον αντίστοιχο αριθμό του κάθε γράμματος.

Η διαδικασία αυτής της μεθόδου εξαρτάται από το γεγονός ότι κάθε γράμμα της εβραϊκής αλφαβήτου έχει μια ορισμένη αριθμητική αξία και στην πραγματικότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θέση κάποιου αριθμού που έχει την ίδια αριθμητική αξία. Οπότε όταν το άθροισμα των αριθμών των γραμμάτων κάποιας λέξης ήταν ίσο με το αριθμητικό άθροισμα μιας άλλης, αδιάφορο το πόσο διαφορετική ήταν η σημασία ή η μετάφρασή της, τότε διέκριναν μία στενή αντιστοιχία και αναλογία.

Η Θεωρητική Προσέγγιση των Αριθμών

Η Μονάδα, ο αριθμός Ένα, έχει ορισθεί από τον μαθηματικό Θέωνα[4] της Σμύρνης, σαν η «αρχή και η βάση των αριθμών, που ενώ όταν είναι σε πλήθος μπορεί με αφαίρεση να μειωθεί, η ίδια στερείται κάθε αριθμού και παραμένει αμετάβλητη και σταθερή».

Έτσι σαν αριθμός είναι αδιαίρετη και πολλαπλασιαζόμενη με τον εαυτό της παραμένει η ίδια, αφού ότι είναι ένα παραμένει πάντα ένα και η μονάδα ακόμα και αν πολλαπλασιάζεται επ’ άπειρον με τη μονάδα, παραμένει η αναλλοίωτη μονάδα. Ανάμεσα στους αριθμούς είναι ξέχωρη και μόνη, γιατί κανένας αριθμός δεν μπορεί να παρθεί από αυτή, ούτε να διαχωριστεί από την μοναδικότητά της.

Η Μονάδα, αποκαλείτο από τους Πυθαγόρειους Νους, Άρρεν και Θήλυ, Θεός και κατά μία άποψη Ύλη. Ο Πρόκλος αναφέρει ότι, «Η Πρώτη Μονάδα είναι ο ίδιος ο κόσμος, η Δεύτερη είναι η αλάθητη σφαίρα στην Τρίτη ακολουθούν οι σφαίρες των πλανητών, που η καθεμιά τους είναι μια μονάδα και τελικά έρχονται οι σφαίρες των στοιχείων που είναι επίσης Μονάδες.

Το Ζοχάρ[5], απαγορεύει την απεικόνιση του Θεού καθ’ οιονδήποτε τρόπο, αφού το «άρρητο» είναι προγενέστερο πάσης έννοιας αριθμού. Αντίθετα, όταν η μονάδα αποσπάται από την αιωνιότητα (οπότε μέσα στο νήμα σχηματίζεται το σημείο, το «Εν»), μπορούμε να την αισθανθούμε, να την συνειδητοποιήσουμε και να την παραστήσουμε ως το σύμβολο του Υιού.

Όπως αναφέρεται στον Σμαράγδινο Πίνακα του Ερμή του Τρισμέγιστου: «Ότι είναι κάτω είναι όπως είναι επάνω και ότι είναι επάνω είναι όπως ότι είναι κάτω, προς επιτέλεσιν των θαυμάτων ενός. Και καθώς τα πάντα προήλθαν από Ένα, έτσι τα πάντα γεννήθηκαν σ’ αυτό το Ένα διά προσαρμογής».

Η Δυάδα, το «ΙΙ», το «2», το «Δύο»

Η Μονάδα αυτοαντανακλάται και παράγει τον αριθμό Δύο. Η Δυάδα, είναι γενικά αντίθετη προς τη Μονάδα. Είναι η αιτία της ανομοιότητας και το ενδιάμεσο σημείο ανάμεσα στην πολλαπλότητα και τη Μονάδα.

Η Δυάδα είτε πολλαπλασιαστεί με τον εαυτό της, είτε προστεθεί, παράγει ίση ποσότητα, σε αντίθεση με τους άλλους αριθμούς που αυξάνονται περισσότερο μέσω πολλαπλασιασμού, παρά μέσω πρόσθεσης.

Οι Πυθαγόρειοι αποκαλούσαν την Δυάδα Αρχή και η Αιτία του άρτιου, Πηγή πάσης συμφωνίας, Δικαιοσύνη και Ίσις, Φύσις και Ρέα, Φρυγίαν, Λυδίαν, Δινδημήνη, Δήμητρα, Αστερίαν, Αφροδίτη, Άρτεμιν και Έρωτα και από τις Μούσες η Ερατώ.

Την έλεγαν ακόμα Τόλμη, «επειδή πρώτη αυτή αποχωρίστηκε από τη Μονάδα». Και την συνέδεαν με την Ερατώ, «επειδή ελκύει προς τον εαυτό της μέσω του έρωτα την προσχώρηση της Μονάδας ως είδους και έτσι γεννά τα εναπομένοντα αποτελέσματα».

Η Τριάδα, το «ΙΙΙ», το «3», το «Τρία»

Η Τριάδα, που αυξάνει περισσότερο με τον πολλαπλασιασμό παρά με την πρόσθεση, είναι ο πρώτος τέλειος αριθμός, αφού ούτε η Μονάδα, ούτε η Δυάδα αυξάνεται με τον ίδιο τρόπο.

Είναι το Μέσον και η Αναλογία, γιατί όλες οι συγκρίσεις αποτελούνται τουλάχιστον από τρεις όρους, γι’ αυτό και οι αναλογίες ονομάζονταν από τους αρχαίους «μέσα».

Οι Πυθαγόρειοι την συνέδεαν με την Φυσιολογία και την Αιτία όλων όσων έχουν τριπλή διάσταση. Έλεγαν ότι είναι η Κυρία της Μουσικής και της Γεωμετρίας και διέπει οτιδήποτε μετέχει της Αστρονομίας, της Φύσης και της Γνώσης των Ουράνιων σωμάτων, συνδέοντάς τα και οδηγώντας τα σε αποτελέσματα.

Είναι Κυρία της Γεωμετρίας, γιατί το τρίγωνο είναι η αρχή των Σχημάτων και του επιπέδου. Είναι επίσης Κυρία της Μουσικής, γιατί η αρμονία περιέχει τρεις συμφωνίες, δηλαδή το διαπασών, το διαπέντε και το διατεσσάρων.

Μυθολογικά τη συνέδεαν με τον Κρόνο, τον Χρόνο, το Παρελθόν, το Παρόν και το Μέλλον, την Λητώ, το Κέρας της Αμάλθειας, της Τροφού του Δία και ανάμεσα στις Μούσες με την Πολύμνια.

Λόγω της τελειότητας της Τριάδας, οι χρησμοί δίνονταν από την εκάστοτε Ιέρεια, πάνω σε ένα Τρίποδα, όπως γνωρίζουμε από το μαντείο των Δελφών.

Η Τετράδα, το «IV», το «4», το «Τέσσερα»

Η Τετράδα, όπως αναφέρει ο Νικόμαχος, ονομαζόταν από τους Πυθαγόρειους Μέγιστο Θαύμα, Θεός (κατά ένα τρόπο διαφορετικός από την Τριάδα), ένας πολλαπλός ή μάλλον κάθε Θεός. Είναι επίσης η Πηγή των Φυσικών Αποτελεσμάτων και ο Κλειδούχος της Φύσης. Είναι ο Εισηγητής και η Αιτία της σύστασης των μαθηματικών επιστημών. Παρόμοια, είναι η φύση του Αίολου, του Ηρακλή και η Εξύψωση, η Ευρωστία, η Αρρενωπότητα και η Αρσενική Φύση. Είναι ο Ερμής και ο Ήφαιστος, ο Βάκχος και Σωρείτης, Μαιαδεύς ή Μαιάδης. Γιατί η Τετράδα είναι ο Γιος της Μαίας, δηλαδή της Δυάδας.

Σε αυτήν περιέχονται οι πρώτες ιδέες όλων των πραγμάτων και αυτή, όπως αναφέρει ο Πρόκλος, είναι η πρώτη εκδηλωμένη θεότητα, αφού όλες οι πέραν αυτής είναι άρρητες. Συνεπώς η τετράδα, ως εκπληκτική, θαυμαστή και απροσδόκητη θεότητα, μπορεί μυθολογικά να θεωρηθεί ως μέγιστο θαύμα.

Όλοι σχεδόν οι λαοί της αρχαιότητας κατείχαν ένα όνομα για τη Θεότητα που αποτελούνταν από τέσσερα γράμματα και πολλοί από αυτούς θεωρούσαν το 4 σαν Θείο αριθμό.

Σύμφωνα με τον Θέωνα της Σμύρνης υπήρχαν έντεκα Τετρακτύες, και αναφέρει ότι «οι Πυθαγόρειοι εκτιμούσαν εξαιρετικά την Τετρακτύ, όχι μόνο επειδή όλες οι συμφωνίες περιέχονται σε αυτή, αλλά και επειδή φαίνεται πως περικλείει τη φύση όλων των πραγμάτων». Αυτή η Τετρακτύς φαίνεται να είναι η σύνθεση των πρώτων αριθμών 1,2,3,4.

Ο αριθμός 4, όντας η Τελείωση της ομάδας που αποτελείται από το σημείο, τη Γραμμή, την Επιφάνεια και το Σώμα, έχει αυτό το χαρακτήρα γιατί όταν τα στοιχεία του 1, 2,3,4, προστεθούν μας δίνουν το 10 που είναι τόσο τέλειος ώστε δεν μπορούμε να τον υπερβούμε, αλλά για να προχωρήσουμε οφείλουμε να επιστρέψουμε στην Μονάδα.

Η Πεντάδα, το «V», το «5», το «Πέντε»

Τη γνώση μας για την πυθαγόρεια δοξασία σχετικά με την Πεντάδα την αντλούμε από τα Αποσπάσματα του Νικόμαχου.

Είναι σφαιρικός και κυκλικός αριθμός, γιατί με κάθε πολλαπλασιασμό αποκαθιστά τον εαυτό του και βρίσκεται σαν τελευταίο ψηφίο στο γινόμενο. Κινούμενος κυκλικά και παράγοντας φως αλλάζει την ποιότητα, γιατί μετατρέπει ότι έχει τρεις διαστάσεις σε ομοιομορφία μιας σφαίρας. Έτσι το «Φως» συσχετίζεται με τον αριθμό 5.

Ένας ανώνυμος συγγραφέας αναφέρει ότι «οι Πυθαγόρειοι ονόμαζαν την πεντάδα ανίκητη, όχι μόνο επειδή το πέμπτο στοιχείο, ο αιθέρας –που στην ταξινόμηση αντιστοιχεί στην Πεντάδα και που η υπόστασή του είναι πάντα όμοια- τερματίζει τη διαμάχη και μετατροπή των στοιχείων που υφίστανται κάτω από αυτόν ως τη γη, αλλά επειδή συνδέει φιλικά και ενοποιεί τα πρώτα δύο διαφορετικά και ανόμοια είδη αριθμών, των περιττών και άρτιων (δηλαδή το 3 και 2), αποβαίνοντας η ίδια το σύστημα της σύνδεσής τους».

Ο ίδιος συγγραφέας μας πληροφορεί ότι ο λόγος που ονόμαζαν την Πεντάδα «Νέμεσι», είναι επειδή διανέμει με έναν κατάλληλο τρόπο τα ουράνια και τα θεία πράγματα, καθώς και τα φυσικά στοιχεία. Αλλά την χαρακτήριζαν και «Αφροδίτη», σύμφωνα με τον ανώνυμο συγγραφέα, επειδή οι αρσενικοί και θηλυκοί αριθμοί συμπληρώνονται αμοιβαία.

Ο Πλούταρχος στην πραγματεία του Περί Γενέσεως της Ψυχής Συμφώνως τω Πλάτωνι, αναφέρει ότι οι Πυθαγόρειοι αποκαλούσαν την Πεντάδα Τροφό, πράγμα που υποδηλώνει έναν ήχο, γιατί θεωρούσαν ότι το πρώτο από τα διαστήματα ενός τόνου που είναι ικανός να παράγει ήχο, είναι το πέμπτο.

Το πέμπτο στοιχείο, ή Πεμπτουσία των αλχημιστών, έβγαινε προοδευτικά από τα τέσσερα: «Στην αρχή το Ένα, έπειτα το Δύο Αντίθετα, μετά οι Τρεις Αρχές και τέλος τα Τέσσερα Στοιχεία. Χώρισε το καθαρό από το ακάθαρτο, απαλά και με κρίση, και θα αποκτήσεις έτσι την Πεμπτουσία, τον Γιο του Ήλιου».

Η προοδευτική εξέλιξη ήταν: πέτρα, φυτό, ζώο, άνθρωπος, Θεός. Οι αρχαίοι συγγραφείς έλεγαν, «Αν αυτά μπορέσουν να ταιριάξουν, θα γνωρίσεις αρκετά».

Η Εξάδα, το «VI», το «6», το «Έξι»

Οι Πυθαγόρειοι, όπως μαθαίνουμε από τα αποσπάσματα του Νικόμαχου, έλεγαν ότι η εξάδα είναι «ο μόνος αριθμός προσαρμοσμένος στη ψυχή», επειδή η ψυχή, όντας το συνδετικό μέσο ή δεσμός των νοητών και αισθητών, συνδέεται κυρίως με την Αφροδίτη, η οποία –όπως πληροφορούμαστε από τον Πρόκλο στο Υπόμνημα εις τον Πλάτωνος Παρμενίδην– «παρέχει την κοινωνία στο πλήθος και στα νοητά και σε όλα τα όντα». Και προσθέτει ότι κανένας αριθμός δεν είναι πιο προσαρμοσμένος στην ψυχή από την Εξάδα ή μπορεί να ειπωθεί ότι είναι «ο δημιουργός της ψυχής», επειδή βρίσκουμε ότι παράγει τη ζωτική «έξι», γι’ αυτό και ονομάζεται Εξάδα. Επίσης ονομάζεται «αρμονία», επειδή κάθε ψυχή είναι αρμονική.

Ο Ιάμβλιχος στο έργο του Περί της Νικομάχου Αριθμητικής Εισαγωγής, σημειώνει για τον αριθμό 6, «ότι πέρα από το ότι είναι τέλειος αριθμός, είναι ο πρώτος αρτιοπέριττος και ο πρώτος ετερομήκης. Προσθέτει ότι αποκαλείτο Γάμος από τους Πυθαγόρειους, επειδή η πρώτη συζυγία αρσενικού και θηλυκού υφίσταται λόγω μιας ανάμιξης, σύμφωνα με αυτόν τον αριθμό. Επίσης, σαν συνέπεια της ακεραιότητας και συμμετρίας που περιέχει, τον ονόμαζαν Υγεία και Κάλλος».

Σύμφωνα με τους Πυθαγόρειους, μετά από μια περίοδο 216 χρόνων –το 216 είναι ο κύβος του 6– όλα τα πράγματα αναγεννιούνται, και έλεγαν ότι αυτή ήταν η χρονική περίοδος της Μετεμψύχωσης ή επαναγέννησης του ανθρώπου μετά από κάθε θάνατο.

Πολλαπλασιαζόμενη με τον εαυτό της η Εξάδα, όπως και η Πεντάδα, αναπαράγει πάντα τον εαυτό της στη θέση του τελευταίου ψηφίου του αριθμού.

Σύμφωνα με την Γένεση, «σε έξι μέρες δημιούργησε ο Θεός την εκδήλωση, τη δε έβδομη ημέρα αναπαύθηκε».

Η Επτάδα, το VII, το «7», το «Επτά»

Η Επτάδα, όπως αναφέρει ο ανώνυμος συγγραφέας και Επινοητής των Ετυμολογικών, ονομάστηκε έτσι από το ρήμα σέβω, τιμώ ευσεβώς, όντας σεπτάς, ως θεία και δίχως μητέρα και παρθένος, σεπτάς τις ούσα, ώς θεία καί αμήτωρ καί παρθένος.

Οι Πυθαγόρειοι την ονόμαζαν Τύχη και Καιρός, Αθηνά, Άρης και Ακρεώτις, Αγελέα και Ατρυγώνη, Φυλακίτις και Οβριμοπάτρη (κόρη ισχυρού πατέρα), Τριτογένεια και Γλαυκώπις (γαλανομάτα), Αλαλκομένια και Παντευχία, κρίσις και Αδράστεια, Εργάνη και Πολυαρήτη (η δεχόμενη πολλές ικεσίες), κέρας της Αμάλθειας, Αιγίς και Όσιρις, Όναρ και Φωνή, και από τις Μούσες Κλειώ.

Από αυτά τα επίθετα, η «Τύχη», ο «Καιρός», η «Αθηνά», η «Τριτογένεια» και η «Φωνή», εξηγούνται ως εξής από τον ανώνυμο συγγραφέα: «Η Επτάδα αποκαλείται Αθηνά, επειδή, μοιάζοντας με ότι έχει ειπωθεί στους μύθους για τη θεά, είναι σίγουρα παρθένος και άγαμη μη γεννημένη από μητέρα, η οποία είναι άρτιος αριθμός, παρά μόνο, από πατέρα, που είναι περιττός αριθμός, παρά μόνο, όπως η θεά πρόβαλε από το κεφάλι του πατέρα των πάντων, έτσι και η Επτάδα προέρχεται από την κεφαλή ή κορυφή των αριθμών. Και είναι «Τύχη», επειδή, σύμφωνα με όσα λέγονται στους μύθους για την θεά αυτή, εξουσιάζει τις υποθέσεις των θνητών και κατά κάποιο τρόπο αιτιωδώς και έγκαιρα παρεμβαίνει και αποφαίνεται».

Χαρακτηρίζεται επίσης «Φωνή», επειδή υπάρχουν επτά στοιχειώδη είδη ήχων, όχι μόνο στην ανθρώπινη φωνή αλλά και σε όλους τους οργανικούς, κοσμικούς και αρμονικούς ήχους. Και αυτό όχι μόνο επειδή οι πρώτοι αρμονικοί ήχοι εκπορεύονται από τους επτά πλανήτες, αλλά και επειδή το πρώτο διάγραμμα για τους μουσικούς είναι το επτάχορδο.

Επίσης χαρακτηρίζεται «Τριτογένεια», επειδή, όντας τρεις οι μορφές ή τα μέρη της ψυχής, δηλαδή νοητικό, θυμικό και επιθυμητικό, τέσσερις τελειότατες αρετές παράγονται που ανήκουν σε αυτά τα μέρη, ακριβώς όπως για τις τρεις διαστάσεις (μήκος, πλάτος και ύψος) υπάρχουν τέσσερα όρια στη σωματική ανάπτυξη (δηλαδή σημείο, γραμμή, επιφάνεια στερεό).

Στην Αποκάλυψη, ο αριθμός Επτά αναφέρεται στο πρώτο μήνυμα το οποίο δίδεται στον Ιωάννη από το Άγιο Πνεύμα: «Το μυστήριον των επτά αστέρων ών είδες επί της δεξιάς μου, και τας επτά λυχνίας τας χρυσάς^ οι επτά αστέρες άγγελοι των επτά εκκλησιών εισί, και αι λυχνίαι αι επτά εκκλησίαι εισίν»[6].

Η Οκτάδα, το «VIII», το «8», το «Οκτώ»

«Ο αριθμός Οκτώ», αναφέρει ο ανώνυμος συγγραφέας «είναι ο πρώτος κύβος εν ενεργεία και είναι ο μόνος αρτιάρτιος αριθμός μέσα στη δεκάδα». Η δύναμη αυτού του αριθμού είναι τόσο μεγάλη ώστε, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική παροιμία, «τα πάντα είναι οκτώ» μια παροιμία, που σύμφωνα με τον προαναφερόμενο συγγραφέα προήλθε από το γεγονός ότι όλα τα πράγματα περικλείονται μέσα στην όγδοη σφαίρα.

Οι Πυθαγόρειοι διέκριναν τους μουσικούς λόγους με αυτόν τον αριθμό και γι’ αυτό τον αποκαλούσαν Παγκόσμια Αρμονία. Και επειδή η Αρμονία ήταν σύζυγος του Κάδμου τον έλεγαν και «Καδμεία» . Την αποκαλούσαν επίσης «Μητέρα», «Ρέα», «Κυβέλλη» και «Δινδυμήνη», επειδή ήταν «ο πρώτος κύβος» και ο κύβος είναι το στοιχείο της γης που αντιστοιχεί στη Ρέα, μια θεά που την ταύτιζαν με την Δήμητρα η οποία είχε και τα ονόματα Κυβέλη και Δινδυμήνη. Επίσης, αφού η Ρέα είναι η ζωοποιός θεά, η ζωή –της οποίας είναι πηγή- πρέπει να είναι ένα θηλυκό χαρακτηριστικό και έτσι εξηγείται ο λόγος που η Ογδοάδα τιμάται ως η παραγωγική αιτία των θηλυκών.

Η Ογδοάδα ονομαζόταν από τους Πυθαγόρειους και «Δικαιοσύνη», επειδή η σύνθεσή της προέρχεται από μια άρτια ισότητα και η ανάλυσή της επιστρέφει εξίσου μέχρι τη μονάδα.

Η Εννεάδα, το «ΙΧ», το «9», το «Εννέα»

Η Εννεάδα είναι το πρώτο τετράγωνο ενός περιττού αριθμού. Οι Πυθαγόρειοι την παρομοίαζαν με τον ωκεανό επειδή περιβάλλει όλους τους αριθμούς που είναι μέσα στη Δεκάδα. Μετά το εννέα δεν υπάρχει άλλος μονός αριθμός, γι’ αυτό είναι σαν τον ορίζοντα που περιορίζει όλους τους αριθμούς.

Την αποκαλούσαν Προμηθέα, Απαλλαγή από Διαμάχη και Ήφαιστο, γιατί οι αριθμοί ανέρχονται μέχρι το 9, όπως και τα πράγματα που αποσυντίθενται από το πυρ ανέρχονται μέχρι τη σφαίρα του Πυρός (το αποκορύφωμα του αέρα).

Ονομαζόταν ακόμα Εκάεργος και Παιάν, Νησσυίς και Αγυίκα, Ενυάλιος και Αγελία, Τριτογένεια και από τις Μούσες Τερψιχόρη.

Η Δεκάδα, το «Χ», το «10», το «Δέκα»

Η Δεκάδα, ο αριθμός Δέκα, ή Παντέλεια, είναι το μεγάλο αποκορύφωμα των αριθμών που προσεγγίζεται αλλά δεν μπορεί να ξεπεραστεί. Για να αυξήσουμε αυτή την ποσότητα οφείλουμε να επιστρέψουμε στην Μονάδα.

Ο Πυθαγόρας γοητευόταν με τις δυνάμεις της και την αποκαλούσε Θεότητα, Ουρανό, Αιωνιότητα και Ήλιο.

Το Δέκα, όντας ο δέκτης ή υποδοχέας όλων των αριθμών ονομαζόταν Δεκάδα από το δέχομαι, και Ουρανός επειδή ο ουρανός έχει οριστεί να δέχεται όλους τους ανθρώπους.

Το Δέκα, όπως και η Θεότητα, είναι ένας Κύκλος με ορατό κέντρο, αλλά η περιφέρειά του είναι πολύ τεράστια για να γίνει ορατή.

Όπως προαναφέρθηκε, είναι το άθροισμα των μονάδων του τέσσερα, έτσι 4+3+2+1=10 και γι αυτό το δέκα δοξάζεται λόγω των προγόνων του.

Αναφέρεται και σαν Αιωνιότητα, που σημαίνει άπειρη ζωή, γιατί περιέχει κάθε αριθμό μέσα του, και ο αριθμός είναι άπειρος.

Ονομαζόταν και Κόσμος, δηλαδή «Σύμπαν» και όπως αναφέρει ο Πρόκλος, «Η Δεκάδα είναι και κοσμική, είναι ο κόσμος που δέχεται τις εικόνες όλων των θείων αριθμών που μεταδίδονται υπερβατικά σ΄ αυτή».

Αποκαλείται «Πηγή της Αιώνιας Φύσης», γιατί αν πάρουμε σαν βάση το μισό της -το πέντε είναι ο μισός αριθμός- και προσθέσουμε τον αριθμό πάνω από αυτό με εκείνον που είναι κάτω από αυτόν σχηματίζεται το 10. Δηλαδή το 6 με το 4, το 7 με 3, το 8 με το 2, και το 9 με το 1, έχουμε άθροισμα δέκα.

Όλα τα έθνη αναγνωρίζουν μια δεκαδική κλίμακα αρίθμησης και αυτό αναμφίβολα προήλθε από τα δέκα δάκτυλα των χεριών.

Αναφέρεται και σαν Κλειδούχος, ή Αποθήκη των άλλων αριθμών, γιατί οι άλλοι αριθμοί είναι κλάδοι της. Ακόμα ονομάζεται Μοίρα, γιατί περικλείει όλα τα είδη συμβάντων, και Αιώνας και Ισχύς, Άτλας, γιατί στηρίζει τις Δέκα Σφαίρες του Ουρανού, και Φάνης, Μνήμη, Ουρανία και «πρώτο Τετράγωνο γιατί αποτελείται από τους πρώτους τέσσερεις αριθμούς».

Οι Καββαλιστές αποκαλούσαν το 5, το 6, και το 10 κυκλικούς αριθμούς, γιατί όταν αναχθούν στο τετράγωνο, το αποτέλεσμα παρουσιάζει τον ίδιο αριθμό στο τελευταίο ψηφίο του αριθμού: 5Χ5=25 και 5Χ25=125, το ίδιο στο 6Χ6=36 και 6Χ36=216. Το 10Χ10=100 και το10Χ100=1000.

Η Αιώνια Επιστήμη

Η Αριθμητική από τη φύση της υπερέχει της αστρονομίας, που προηγείται της μουσικής και της γεωμετρίας, διότι με αριθμούς σημειώνουμε την ανατολή και τη δύση των άστρων, την ταχύτητα και τη βραδύτητα των πλανητών, τις εκλείψεις και τις πολυάριθμες μεταβολές της σελήνης.

Η φιλοσοφία όμως των αριθμών στοχεύει στην αγαθή διάνοια από την οποία η ίδια μας η ύπαρξη και η ευδαιμονία συνίσταται. Οι μαθηματικές αρχές έχουν μελετηθεί με στόχο περισσότερο τις ανάγκες και τις ανέσεις μιας ζωής απλώς ζωώδους και το πυθαγόρειο αίνιγμα «ένα σχήμα και ένα βήμα, αλλά όχι ένα σχήμα και τρεις οβολοί», έχει διαστραφεί εντελώς. Έτσι, το μεγαλύτερο μάτι της ψυχής έχει τυφλωθεί και θαφτεί, αν και όπως παρατηρεί ο Πλάτωνας με λεπτότητα, «αυτό εξαγνίζεται και αναζωογονείται με τη σωστή μελέτη των επιστημών αυτών και αξίζει περισσότερο από δέκα χιλιάδες σωματικά μάτια, αφού η αλήθεια μόνο με αυτό γίνεται ορατή». Ας αφήσουμε λοιπόν την πρακτική αριθμητική στον κοινό ωφελιμιστικό της χαρακτήρα κι ας μελετήσουμε τη θεωρητική αριθμητική που δημιουργήθηκε για να εξαγνίσει, να αναζωογονήσει, να φωτίσει τη σκέψη, να την ανυψώσει από μια αισθητηριακή ζωή σε μια διανοητική, προάγοντας έτσι το πιο αληθινό και υψηλό αγαθό του ανθρώπου.

Η μελέτη των αριθμών προσφέρει μια ονειρική αντίληψη της πρώτης και πλέον ουσιώδους χρήσης τους, στη δημιουργία μιας γέφυρας για να περάσει κανείς από το σκοτάδι της υλικής φύσης, όπως πάνω από μια σκοτεινή θάλασσα, στις φωτεινές περιοχές της τέλειας πραγματικότητας, ή όπως λέει ο Πλάτωνας «για την περιαγωγή της ψυχής, για την επιστροφή της δηλαδή από μια νυχτερινή μέρα στην αληθινή της άυλης ύπαρξης, που είναι η αληθινή φιλοσοφία η ίδια».

Σημειώσεις

[1] Ο Συριανός, με καταγωγή από την Αλεξάνδρεια, όπου και έλαβε τη βασική εκπαίδευση, υπήρξε μαθητής του Πλουτάρχου στην Αθήνα, τον οποίο και διαδέχτηκε ως επικεφαλής της σχολής το 432 (χρονολογία θανάτου του Πλουτάρχου). Ο Συριανός έμεινε για λίγα χρόνια καθηγεμών της σχολής: πέθανε πριν από το 439, ίσως το 437.

[2] Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Συριανού στο Μετά τα Φυσικά του Αριστοτέλη, Βιβλίο 13.

[3] Οι Πυθαγόρειοι ισχυρίζονταν ότι η φύση δημιουργεί τα αισθητά από τους αριθμούς, όχι από τους μαθηματικούς αριθμούς, αλλά τους φυσικούς. Μιλώντας συμβολικά, συνήθιζαν να εξηγούν κάθε ιδιότητα των αισθητών με μαθηματικούς όρους π.χ. η ρήση «αεί ό Θεός ο μέγας γεωμετρεί» συμβολιζόταν με τον αριθμό 3,14159.

[4] Ο Θέων ο Αλεξανδρεύς (περ.335-περ.405) ήταν Έλληνας λόγιος και μαθηματικός, που έζησε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

[5] Ζοχάρ: Ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της Καββάλα, γραμμένο στα αραμαϊκά .Το πλήρες όνομά του είναι «Σεφέρ Χα Ζοχάρ» και σημαίνει «Η βίβλος της Λαμπρότητας». Ουσιαστικά πρόκειται για συλλογή κειμένων που εκδόθηκε για πρώτη φορά από τον ισπανό καββαλιστή Μωυσή ντε Λεών (1240 μ.Χ.-1305 μ.Χ.), στην Κόρδοβα της Ισπανίας.

[6] Αποκ. 1.19.

Βιβλιογραφία

• Τόμας Τέυλορ, η Θεωρητική Αριθμητική των Πυθαγορείων, Πύρινος Κόσμος, 1994

•  Γουίλιαμ Γουέστκοτ, Αριθμοσοφία, Πύρινος Κόσμος, 1993

•  A.S.Raleigh, Η Ερμητική Επιστήμη της Κίνησης και των Αριθμών, Ιάμβλιχος, 1992

•  Israel Regardie, Η Καββάλα και τα Σύμβολά της, Ιάμβλιχος, 1991

•  Ιάμβλιχος, Περί του Πυθαγορείου Βίου, Ζήτρος, 2001

•  Ιάμβλιχος, Προτρεπτικός επί Φιλοσοφίαν, Ζήτρος, 2001

•  Ιάμβλιχος, Τα Θεολογούμενα της Αριθμητικής, Ιδεοθέατρον, 1998

•  Dion Fortune, Η Μυστική Καββάλα, Ιάμβλιχος, 1986

•  Margaret B. Peeke, Η Καββαλιστική Τεχνική των Γραμμάτων και των Αριθμών, Κυβέλη, 1998

Πηγή: kosmos-zine