Πλωτινόπολη στο Διδυμότειχο

 

Έβρος και πόλις

Στη ΝΑ πλευρά του Διδυμοτείχου υπάρχει ο λόφος της Αγίας Πέτρας, που έχει ταυτιστεί από τον καθηγητή Γεώργιο Μπακαλάκη με την Πλωτινόπολη. Η Πλωτινόπολη είναι μία ρωμαϊκή πόλη που ιδρύθηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Τραϊανό, ο οποίος έδωσε το όνομα της γυναίκας του Πλωτίνης.

Πριν από τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο διαπιστώθηκε ότι ο λόφος αυτός με τη στρατηγική θέση παρουσιάζει αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Το 1965, κατά την κατασκευή χαρακώματος από στρατιώτες, βρέθηκε η χρυσή σφυρήλατη προτομή του Πωμαίου αυτοκράτορα Σεπτίμιου Σεβήρου (193-211 μ.Χ.).

Χάρτης της Θράκης όπου σημειώνεται η θέση της Πλωτινόπολης.

Μαρμάρινο πλακίδιο με ανάγλυφη παράσταση «Θράκα Ιππέα»

Η συστηματική ανασκαφική έρευνα αρχίζει το καλοκαίρι του 1977 και έδωσε σπουδαία κινητά ευρήματα. Ανάμεσά τους και ένα μαρμάρινο ανάγλυφο με παράσταση αλόγου και αναβάτη, του τύπου που οι αρχαιολόγοι ονομάζουν «Ήρωα της Θράκης» ή «Θράκα Ιππέα».

Στα μέσα της δεκαετίας του '80 ανασκάφηκε κτήριο με ψηφιδωτά δάπεδα. 

«Θαλάσσιος θίασος» (ιχθυοκένταυροι, νηρηίδα και ερωτιδέας που ιππεύει δελφίνι)

«Θαλάσσιος θίασος» (ιχθυοκένταυροι, νηρηίδα και ερωτιδέας που ιππεύει δελφίνι)

«Θαλάσσιος θίασος» (ιχθυοκένταυροι, νηρηίδα και ερωτιδέας που ιππεύει δελφίνι)

«Θαλάσσιος θίασος» (ιχθυοκένταυροι, νηρηίδα και ερωτιδέας που ιππεύει δελφίνι)

«Κόμβος του Σολομώντα» (λεπτομέρεια)

Το πιο εντυπωσιακό, όμως, εύρημα είναι ένα πηγάδι με εσωτερική διάμετρο 2,20 μ., κατασκευασμένο με λαξευτούς γωνιόλιθους σύμφωνα με το ισοδομικό σύστημα. Στο βόρειο τμήμα του πηγαδιού  υπάρχει άνοιγμα που οδηγεί σε καμαρόσκέπαστο θάλαμο. Το παραπάνω συγκρότημα (το πηγάδι και ο θάλαμος) έχει σχέση με την υδροδότηση της πόλης και θα πρέπει να είναι σύγχρονο με την ίδρυσή της (2ος αι. μ.Χ.). 

Ανασκαφή πηγαδιού

Ανασκαφή πηγαδιού

Το πηγάδι από κάτω.

Γωνιόλιθοι με διαμπερείς οπές στο κέντρο τους από προγενέστερο σύστημα αποχέτευσης ρωμαϊκών χρόνων.

Άνοιγμα από το πηγάδι προς το θάλαμο.

Άποψη ψηφιδωτού δαπέδου με πτηνά και φυτικά μοτίβα (από ανατολικά).

Άποψη ψηφιδωτού δαπέδου με πτηνά και φυτικά μοτίβα (από δυτικά).

Άποψη ψηφιδωτού δαπέδου με πτηνά και φυτικά μοτίβα (λεπτομέρεια)

Άποψη ψηφιδωτού δαπέδου με πτηνά και φυτικά μοτίβα (λεπτομέρεια)

Άποψη ψηφιδωτού δαπέδου όπου διακρίνονται «κόμβος του Σολομώντα» και διάφορα γεωμετρικά μοτίβα

Γείσο με γρύπες και αστραγάλους.

Γεωμετρικά μοτίβα (λεπτομέρεια).

Διακεκομμένο μαιανδρικό κόσμημα.

Δάπεδο κτιρίου με σύστημα αγωγών κάτω από αυτό (2ος αι. μ.Χ.).

Εξωτερική πλευρά εισόδου θαλάμου.

Η δευτερογενής χρήση του χώρου κατά την παλαιοχριστιανική περίοδο.

Θάλαμος από βόρεια (στο βάθος φαίνεται το πηγάδι).

Θάλαμος από νότια (η είσοδος του θαλάμου).

Κεντρική παράσταση εκατέρωθεν του μεταγενέστερου τοίχου.

Κεντρική παράσταση και «θαλάσσιος θίασος».

Τέλος εντοπίστηκε αδιατάρακτο προϊστορικό στρώμα της νεότερης νεολιθικής περίοδο. Αποκαλύφθηκαν 35 πασσαλότρυπρες από πασσαλόπηκτο κτήριο. 

Λείψανα κτιρίων (2ος-τέλος 6ου αι. μ.Χ.).

Λίθινοι τροχοί (τέλη 4ου-αρχές 5ου αι. μ.Χ.).

Οχυρωματικός πύργος.

Παλαιοχριστιανική φάση (4ος-5ος αι. μ.Χ.).

Πασσαλότρυπες από προϊστορικό πασσαλόπηκτο κτίριο (5η χιλιετία π.Χ.).

Πηγάδι και θάλαμος (μοναδικό δείγμα υδραυλικής αρχιτεκτονικής).

Σπαράγματα τοιχογραφιών.

Τετράγωνο με εγγεγραμμένο «κόμβο του Σολομώντα» και εφαπτόμενες πέλτες στις πλευρές.

Τοιχογραφία in situ (τέλος 2ου-αρχές 3ου αι. μ.Χ.).

Τοίχος με κατεύθυνση Β-Ν

Υπόκαυστο λουτρού.

Ψηφιδωτό δάπεδο (από βόρεια). Φαίνεται η συσκευή ψηφιακής σάρωσης με την οποία γίνεται η αποτύπωση της ανασκαφής, από τον Αναπληρωτή Καθηγητή ΤΑΜ/ΔΠΘ κ. Νίκο Λιανό.

Ψηφιδωτό δάπεδο.

Ψηφιδωτό δάπεδο.

Κατά το τελευταίο έτος (2006) ανασκάφθηκε η περιοχή βόρεια της εισόδου του θαλάμου του πηγαδιού. Αποκαλύφθηκαν τρεις (3) αγωγοί αποχέτευσης, ο ένας ρωμαΪκών χρόνων και οι δύο παλαιοχριστιανικών. Αποκαλύφθηκε επίσης και τμήμα ψηφιδωτού ρωμαϊκών χρόνων. Στην περιοχή της ΝΑ γωνίας της τομής, όπου δεν εντοπίστηκαν κτήρια και η ανασκαφή "προχώρησε" σε βάθος, βρέθηκε αττική εισηγμένη κεραμική (μελαμβαφής και κεραμική με διακόσμηση "Δυτικής κλιτύος") του 4ου αι. π.Χ. μαζί με ντόπια χειροποίητη "θρακική" κεραμική.

Πηγή: ΥΠΠΟΑ