Κρητικό δράμα, του 1619, επικαλείται την βοήθεια του Διός, για να απαλλάξει την Κρήτη από τους Βενετούς!

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο Αντώνιος Πάνδημος (ίσως ψευδώνυμο) ήταν λυρικός ποιητής από την Κρήτη τα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας.

Το 1619, όταν εσπούδαζε στην Πάντοβα, έγιναν στο Ρέθυμνο οι γάμοι της κοντέσσας Καλιέργας (< Καλλιέργας) ή Καικιλίας (> Σεσίλιας), θυγατέρας του Ιωάννη Καλλέργη, με τον Ενετόκρητα πατρίκιο Φραγκίσκο Κουερίνη, κόμη Τεμένους και Δάφνης. Για τους γάμους αυτούς, ο 18χρονος τότε Πάνδημος έγραψε ένα βουκολικό δράμα… Σε αυτό, μια παρθένος θυσιάζεται στην Κνωσό στον Μινώταυρο, για να εξευμενιστεί ο Ποσειδώνας – ο κυρίαρχος της θάλασσας Ποσειδών αλληγορείται με τους κυρίαρχους στην θάλασσα Ενετούς. Στο δράμα αυτό, ο Πάνδημος θρηνεί την υποδούλωση της Κρήτης και επικαλείται την βοήθεια του Διός για να την απαλλάξει από το βενετσιάνικο λιοντάρι. Σε μερικά μάλιστα σημεία του δράματος διαφαίνεται η ύπαρξη τρυφερού αισθήματος του ποιητή προς την Καλιέργα, που ακυρώθηκε από τον γάμο της.

Το βουκολικό δράμα τιτλοφορείται «Fede Amorosa» - «Ερωτική πίστη». Η ενετική έκδοση της «Ερωτικής Πίστης» στα ιταλικά, του Αντωνίου Πάνδημου του εκ Κρήτης, με το οικόσημο των Καλλέργηδων, τυπώθηκε και κυκλοφόρησε το 1620! Χαλκογραφίες του Francesco Valesio (1560-1610;). Στο εξώφυλλο το οικόσημο ελληνικής εκ Κρήτης αρχοντικής οικογένειας Καλέργη, με πλοκάμια και στην Ενετία, και ρίζες στην βυζαντινή εποχή, με τον δικέφαλο αετό και την επιγραφή «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ». Το δράμα, επέρασε από τον έλεγχο της Ιεράς Εξέτασης. Το έργο επανακυκλοφόρησε με τον τίτλο Antonio Pandimo "L’amorous Faith" επιμ. Cristiano Luciani, με την συνεργασία του Alfred Vincent, Βενετία 2003 (κείμενο στα ιταλικά). Ελληνικό Ινστιτούτο Βενετίας.

Διαβάζουμε στην εισαγωγή:

ΤΕΤΡΑΣΤΙΧΟΝ

Και πόλον αστερόπεπλον, ενί γραφίδιαι χαράσσει

τέχνη ζωογόνου έκτοθεν αγλαΐης.

και σύ γραπτόν έχεις ΑΝΤΩΝΙΕ σείο πρόσωπον,

έκτοθε σων αρετών, έκτοθε σής σοφίης.

Όπως ξαναβλέπουμε, παρ’ όλες τις μακρόχρονες και σκληρές κατοχές, είτε από Τούρκους, είτε από Ενετούς, οι Έλληνες δεν ξέχασαν ποτέ τους πατρώους θεούς τους…

ΠΗΓΗ: Comunità dei Greci Ortodossiin Venezia,  26.1.2022. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 27.1.2022.

L' AMOROSA FEDE

ΕΡΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΙΣ

Tragicomedia pastorale di Antonio Pandimo "Candiotto". Nelle nozze dell'illustrissima, & eccellentissima contessa Calerga Calergi, con l'illustriss., & eccell. Sig. cavalier Francesco Quirini conte di Temenos, e di Dafnes.

Con licenza, e privilegio.

Venezia, appresso Giacomo Sarzina, 1620 (4.c.523)

Versi del poeta greco Antonio Pandimo (1602-1647). Varie illustrazioni; cornice calcografica di Francesco Valesio (1560-ca. 1610).

Il frontespizio presenta una parte dello stemma della famiglia greco-veneta dei Calergi, nobiltà bizantina di Creta: aquila bicipite e l'iscrizione "ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ" (Con questo segno vincerai, In hoc signo vinces).

Vedi anche: Antonio Pandimo, L’amorosa Fede. Tragicommedia pastorale, cura di Cristiano Luciani con la collaborazione di Alfred Vincent, Venezia 2003 (testo in italiano). Istituto Ellenico.

Antonio Pandimo era un poeta lirico di Creta durante gli ultimi anni del dominio veneziano.

 Nel 1619, mentre studiava a Padova, si tenevano a Retimo i matrimoni di Calerga o Cecilia, figlia di Giovanni Calergi, con il patrizio veneto-cretese Francesco Querini. Per questo matrimonio, l'allora diciottenne Pandimo scrisse un dramma bucolico, con una storia che attingeva dall'antica mitologia cretese, narrante il sacrificio di una vergine di Cnosso al Minotauro per placare l'ira di Poseidone.  In questo dramma, Pandimo in modo abile e indiretto piange la schiavitù di Creta e invoca l'aiuto di Zeus per liberarla dal leone veneziano. In alcune parti del dramma, è evidente l'esistenza del tenero sentimento del poeta verso Calerga-Cecilia, a cui osta il matrimonio tra lei   e il Querini.  Il dramma, che ha superato il vaglio dell'Inquisizione, si intitola Fede Amorosa - Erotikì Pìstis.

arxeion-politismou.gr