Επτασφράγιστα μυστικά και προσωπικά δεδομένα στην Ευρώπη του 16ου αιώνα

 

Μια γαλλική επιστολή από έναν άγνωστο συγγραφέα προς τους προξένους της πόλης με ημερομηνία 16 Δεκεμβρίου 1638. [Credit: Musée de La Poste]

Σε ένα βίντεο μπορεί να θαυμάσει κάποιος τον τρόπο που οι βασιλείς και οι ευγενείς «ασφάλιζαν» τα γράμματα και τα μηνύματα που έστελναν βασιλιάδες, βασίλισσες και ευγενείς, εξασφαλίζοντας με έναν περίπλοκο χειροτεχνικό τρόπο ότι κανένα μάτι και κανένα χέρι δε θα ανοίξει το σημείωμα και δε θα διαρρεύσει τα μυστικά που γράφει. Η Βρετανική Βιβλιοθήκη έχει μια μόνιμη έκθεση που αναδεικνύει μερικά από τα σημαντικά αυτά ξεκλειδωμένα γράμματα.

Η πρόσφατη έρευνα του ΜΙΤ, σε συνεργασία με επιστήμονες από το Κινγκς Κόλετζ του Λονδίνου, το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης και τη Βρετανική Βιβλιοθήκη υπογραμμίζει την τεχνική με την οποία κλείδωναν οι επιστολές τριών πολυσυζητημένων βασιλισσών, της Ελισάβετ, της Αικατερίνης των Μεδίκων και της Μαρίας, Βασίλισσας της Σκωτίας.

Για να προστατεύσουν την αλληλογραφία τους από τους κατάσκοπους που γέμιζαν τα παλάτια, οι συγγραφείς χρησιμοποίησαν ένα περίπλοκο μέσο ασφάλειας. Δίπλωναν το γράμμα και μετά έκοβαν μια λωρίδα στην άκρη του χαρτιού χρησιμοποιώντας την ως αυτοσχέδιο νήμα για να ράψουν βελονιές που κλείδωναν το γράμμα και μετέτρεπαν το χαρτί γραφής και σε φάκελο. Στη συνέχεια τον σφράγιζαν με βουλοκέρι και ήταν πρακτικά αδύνατον να ανοίξει χωρίς να κοπεί το χαρτί και το άνοιγμα της επιστολής να μείνει απαρατήρητο.

Επιστολή της Αικατερίνης των Μεδίκων προς τον Raimond de Beccarie, Monsieur de Fourquevaux, 1570. [Credit: Βιβλιοθήκη M.I.T.]

Η Αικατερίνη των Μεδίκων όπως αναφέρουν οι ΝΥΤ χρησιμοποίησε τη μέθοδο το 1570 - μια εποχή που κυβέρνησε τη Γαλλία ενώ ο γιος της, ο βασιλιάς Κάρολος Θ', ήταν άρρωστος, μάλιστα πέθανε πρόωρα το 1574, ενώ η ίδια συνέχισε να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην άσκηση της εξουσίας και επί του τρίτου γιου της, που έγινε βασιλιάς, του Ερρίκου Γ΄. Η βασίλισσα Ελισάβετ χρησιμοποίησε την ίδια μέθοδο το 1573 ως κυρίαρχη ηγεμόνας της Αγγλίας και της Ιρλανδίας. Και η Μαίρη Βασίλισσα της Σκωτίας χρησιμοποίησε τον ασφαλή αυτό τρόπο αλληλογραφίας το 1587 λίγες ώρες πριν τον αποκεφαλισμό της.

«Αυτοί οι άνθρωποι ήξεραν περισσότερους από έναν τρόπους για να στείλουν ένα γράμμα και επέλεξαν αυτόν», είπε η συντηρήτρια Jana Dambrogio, επικεφαλής μιας μελέτης που περιγράφει λεπτομερώς τη χρήση της τεχνικής από τους πολιτικούς της εποχής της Αναγέννησης. Για να κατασκευάσει κάποιος μια τέτοια χάρτινη κλειδαριά έπρεπε να καταβάλει κόπο και να το κάνει με μεγάλη ακρίβεια. Σε περίπτωση που κοβόταν το χαρτί θα έπρεπε για ώρες να ξαναγράψει την επιστολή. Αυτό δείχνει τον μεγάλο κόπο που έκαναν προκειμένου να διατηρήσουν την ασφάλεια τους.

Η εξαφανισμένη αυτή τέχνη του κλειδώματος των επιστολών που αποτελεί σήμερα αντικείμενο έρευνας έρχεται σε μια περίοδο που η συζήτηση γύρω από την ασφάλεια των επικοινωνιών βρίσκεται σε πρώτο πλάνο. Μόνο σήμερα όμως ανακάλυψαν την τεχνική να μπορούν να ξεκλειδώνουν τα γράμματα χωρίς να τα καταστρέφουν ενώ πριν από ένα χρόνο με μια τεχνική αξιοποίησης της εικονικής πραγματικότητας είχαν καταφέρει να κοιτάζουν κλειδωμένα γράμματα χωρίς να τα σκίζουν και να προξενούν ζημιές στο ιστορικό αρχείο.

Ένα γράμμα από τη Μαίρη, βασίλισσα της Σκωτίας που εστάλη στις 8 Φεβρουαρίου 1587, στον Ερρίκο Γ', βασιλιά της Γαλλίας. Η επιστολή γράφτηκε και κλειδώθηκε λίγες ώρες πριν την εκτέλεσή της για προδοσία. [Credit: Εθνική Βιβλιοθήκη της Σκωτίας]

Στο περιοδικό Electronic British Library Journal, οι μελετητές παρουσιάζουν το διαρκώς διευρυνόμενο σύμπαν των ανακαλύψεών τους υποστηρίζοντας ότι η μέθοδος «εξαπλώθηκε στις ευρωπαϊκές αυλές μέσω της βασιλικής αλληλογραφίας».

Αν και η χρήση των κλειδωμένων γραμμάτων ξεθώριασε τη δεκαετία του 1830 με την εμφάνιση φακέλων μαζικής παραγωγής και βελτιωμένων συστημάτων παράδοσης αλληλογραφίας, θεωρείται πλέον συναρπαστικός πρόδρομος της εκτεταμένης κρυπτογράφησης που χρησιμοποιείται παγκοσμίως στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες.

Αυτό που σήμερα εμφανίζεται -αφού αποκρυπτογραφήθηκε- σαν κάτι σχετικά «εύκολο», χρειάστηκε μια δεκαετία για να το αποκωδικοποιήσουν οι ερευνητές. Ο κύριος στόχος της επίπονης εργασίας είναι να βοηθήσει άλλους μελετητές να αναγνωρίσουν πότε η τεχνική χρησιμοποιήθηκε σε ιστορικά γράμματα που έχουν ήδη ανοιχθεί, ισοπεδωθεί και επισκευαστεί, συχνά με τρόπους που αφήνουν λίγα ίχνη της αρχικής τους κατάστασης. Η γνώση της τεχνικής, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάκτηση αποχρώσεων της προσωπικής επικοινωνίας που, μέχρι τώρα, είχαν χαθεί στην ιστορία.

Το γράμμα της Αικατερίνης των Μεδίκων που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο για σχεδόν μισό αιώνα στην πολιτική ζωή της Γαλλίας και το απευθύνει στον Raimond de Beccarie, έναν Γάλλο στρατιωτικό, πολιτικό και διπλωμάτη ήταν καθοριστικό για να αποκρυπτογραφηθεί η μέθοδος του κλειδώματος που έγινε από την ίδια και τους έμπιστους βοηθούς της. Το γράμμα που σώθηκε διατηρούσε έως και το 99% του περίπλοκου μηχανισμού κλειδώματος, επιτρέποντας μια λεπτομερή ανακατασκευή των επιμέρους βημάτων.

Πηγή: lifo.gr