Ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΑΡΧΑΙΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΑΦΟΣ στην ΗΠΕΙΡΟ βρέθηκε στην ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΣΣΩΠΗ Πρεβέζης

 

Του Απόστολου Τσακρίδη

Η αρχαία Κασσώπη χτίστηκε σε δεσπόζουσα θέση, επάνω σε ευρύχωρο οροπέδιο ύψους 550-650 μ., στις νότιες πλαγιές του Ζαλόγγου. Οι Κασσωπαίοι αποτέλεσαν το νότιο κλάδο του φύλου των Θεσπρωτών, που αποσπάστηκε στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. Ήταν κυρίως γεωργοί και κτηνοτρόφοι και κατοικούσαν σε ατείχιστες κώμες στην περιοχή μεταξύ του Αμβρακικού κόλπου (προς Ν), του Ιονίου Πελάγους (προς Δ) και των ποταμών Αχέροντα (προς Β) και Λούρου (προς Α). Η χώρα τους, η Κασσωπαία, περιελάμβανε μεγάλη ορεινή ενδοχώρα και εύφορες πεδιάδες που έφθαναν ως τις ακτές του Ιουνίου και τις λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η τειχισμένη πόλη των Κασσωπαίων ιδρύθηκε κατά το α' μισό του 4ου αι. π.0, με το συνοικισμό των κωμών της ευρύτερης περιοχής σε μια φυσικά οχυρή θέση, που διασφάλιζε το στρατηγικό πλεονέκτημα ελέγχου και επιτήρησης του αρχαίου δρόμου, που διέσχιζε την περιοχή στον άξονα Β-Ν αλλά και αυτού που ένωνε την ορεινή ενδοχώρα με τα παράλια.

Εικ. 1: Γεωγραφική θέση Κασσώπης.
Σύγχρονες (πράσινο) και αρχαίες πόλεις (μαύρο).

Η πόλη οργανώθηκε ως πόλη-κράτος και υπήρξε το διοικητικό, πολιτικό, θρησκευτικό και οικονομικό κέντρο των Κασσωπαίων. Αμέσως μετά την ίδρυση της έκοψε δικό της νόμισμα. Οι κάτοικοι βαθμιαία ανέπτυξαν τη βιοτεχνία (κεραμουργία, αγγειοπλαστική, μεταλλουργία, επεξεργασία πορφύρας) και το διαθαλάσσιο εμπόριο μέσω των λιμανιών της στον Αμβρακικό κόλπο και το Ιόνιο Πέλαγος, και σύντομα οι εμπορικές και οικονομικές επαφές της επεκτάθηκαν σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο.

Διακόσια μέτρα ανατολικά από την πόλη και εξωτερικά των τειχών, βρίσκονται τα θεμέλια ενός μικρού περίπτερου ναού (6x10μ.), που χτίστηκε τον 4ο αι. π.0 και είναι αφιερωμένος στην Αφροδίτη, την Κασσωπαία, την επίσημη θεά της πόλης.

Η μεγάλη ακμή της Κασσώπης σημειώθηκε στα τέλη του 3ου και του 2ου αι. π.0, την περίοδο που η πόλη συμμετείχε στο Κοινό των Ηπειρωτών (234/3-168 π.0), και συμπίπτει με τη γενικότερη ανάπτυξη των Ηπειρωτικών πόλεων. Την εποχή αυτή κατασκευάστηκαν ή ανοικοδομήθηκαν τα μεγάλα δημόσια κτίρια της Αγοράς και η πόλη επεκτάθηκε προς τα ΝΔ. Ο πληθυσμός της τότε υπολογίζεται σε 8.000 με 10.000 κατοίκους.

Η καταστροφή των Ηπειρωτικών πόλεων από τους Ρωμαίους το 167 π.0 επηρέασε και την Κασσώπη, η οποία όμως από τα μέσα του 2ου αι. π.0, με την ανασύσταση του Κοινού των Ηπειρωτών, διένυσε μια μικρή περίοδο οικονομικής ανάκαμψης και ανοικοδόμησης. Η οριστική εγκατάλειψη της πόλης συνδέεται με την ίδρυση της Νικόπολης από τον Οκταβιανό Αύγουστο μετά τη νίκη του επί του Αντωνίου στη ναυμαχία του Ακτίου, το 31 π.Χ. Τότε οι κάτοικοι της Κασσώπης, όπως και πολλών άλλων πόλεων γύρω από τον Αμβρακικό κόλπο (Αμβρακία, Ανακτόριο, Πάλαιρος κ.ά.), υποχρεώθηκαν να εγκατασταθούν στη νέα πόλη.

Οι ανασκαφές στο χώρο διενεργήθηκαν από τον καθηγητή Σωτήριο Δακάρη υπό την αιγίδα της Αρχαιολογικής Εταιρείας τα έτη 1952-1955, και συνεχίστηκαν στο διάστημα 1977-1983 Με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου. Το 2003 ξεκίνησε από τη ΙΒ' ΕΠΚΑ, με χρηματοδότηση από το Π.Ε.Π. Ηπείρου του Γ' Κ.Π.Σ., και συνεχίστηκε από τη ΛΓ' ΕΠΚΑ, μέσω το Ε.Π. «Θεσσαλία - Στερεά Ελλάδα - Ήπειρος 2007-2013» του Ε.Σ.Π.Α., ένα ευρύ πρόγραμμα εργασιών, με στόχο τη βελτίωση των υποδομών για τους επισκέπτες και την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου.

 

Η οχύρωση της Πόλης

Η πόλη παρουσιάζει φυσική προστασία στα βόρεια από τη βραχώδη και απόκρημνη ράχη που διαμορφώνεται από δυο κορυφές, που ήταν οχυρωμένες με πολυγωνικό τείχος και χρησίμευαν ως Ακροπόλεις. Η οχύρωση αποτελείται από ισχυρό πολυγωνικό περίβολο πλάτους 3,20-3,60μ., του οποίου η δυτική πλευρά διατείνεται σε εντυπωσιακά μεγάλο ύψος. Η Β και η Ν πλευρά προστατεύονταν με τείχος μόνο στα ευπρόσβλητα σημεία. Η ασφάλεια της πόλης ενισχύθηκε με συμπληρωματικά τείχη που κατασκευάστηκαν στο ΝΔ και ΒΑ της άκρο. Ένας νέος περίβολος με πύλη που πλαισιώνεται από ορθογώνιους πύργους κατασκευάστηκε τον 3ο αι. π.0, για να συμπεριλάβει την επέκταση της πόλης προς τα ΝΔ. Στον περίβολο ανοίγονται δυο κύριες πύλες, ανατολικά και δυτικά, που συνδέονται με την κυρία οδό, η οποία διέσχιζε την πόλη κατά μήκος, και τρεις, τουλάχιστον μικρότερες πυλίδες, για την καθημερινή κίνηση ή διαφυγή των κατοίκων σε περιπτώσεις κινδύνου. Μια από τις πυλίδες αυτές, με θολωτή οροφή, σώζεται στη δυτική πλευρά του τοίχους, χαμηλότερα της δυτικής πύλης.

Εικ. 2: Πυλίδα στο δυτικό σκέλους του τείχους.

Εικ. 3: Τοπογραφικό διάγραμμα της Κασσώπης,
μουσειακές επιγραφές αρχαιολογικού χώρου.

Οργάνωση και Υποδομές

Η πόλη χτίστηκε με βάση το οργανωμένο πολεοδομικό σχέδιο. Παράλληλοι δρόμοι πλάτους 4,50μ., με κατεύθυνση Β-Ν και σε απόσταση 30μ. μεταξύ τους (στενωποί), διασταυρώνονται με δυο πλατύτερους κάθετους δρόμους πλάτους 6μ., με κατεύθυνση Α-Δ (πλατείαι) και διαμορφώνουν 60 περίπου στενόμακρα οικοδομικά τετράγωνα (νησίδες). Στο πλάτος κάθε νησίδας είναι χτισμένες δυο οικίες ίσου εμβαδού, με μικρό αποχετευτικό διάδρομο μεταξύ τους (περίστασις). Στην περίσταση συνέρρεαν τα νερά από τους λουτρώνες και τις στέγες των σπιτιών και μέσω ενός πλήρους δικτύου αγώνων, διοχετεύονταν έξω από το τείχος της πόλης.

Εικ. 4: Σχεδιαστική αναπαράσταση λιθόστρωτου δρόμου
στην Κασσώπη με κατασκευή ρείθρου για την απορροή των υδάτων.

Οι δρόμοι είναι λιθόστρωτοι στο μισό πλάτος τους, έχουν ρείθρο για τη συλλογή των υδάτων ή κτιστό καλυμμένο με ασβεστολιθικές πλάκες, υπόγειο αποχετευτικό αγωγό. Η ύδρευση της Κασσώπης εξασφαλιζόταν από πηγές που υπήρχαν σε μικρή απόσταση έξω από τα τείχη. Μεγάλες δεξαμενές νερού υπήρχαν στο βόρειο τμήμα της πόλης και τις δυο ακροπόλεις, για την επάρκεια νερού σε περίπτωση πολιορκίας (βλ. Εικ.3).

 

Οι Οικίες

Στο πλάτος κάθε οικοδομικής νησίδας είναι χτισμένες δύο οικίες ίσων διαστάσεων (14,40x15,60 μ.) και εμβαδού 225 τ.μ. Οι τοίχοι ήταν χτισμένοι με λίθινη πολυγωνική τοιχοποιία στο κάτω μέρος και ανωδομή από ωμοπλίνθους με ξυλοδεσιές και οπτοπλίνθους στις γωνιές και στα ανοίγματα, για την ενίσχυση της σταθερότητας. Οι στέγες, δίριχτες στα ψηλότερα τμήματα, έφεραν κεράμωση Λακωνικού τύπου.

Οι είσοδοι των σπιτιών ανοίγονταν στην πλευρά του δρόμου (στενωπού) και είχαν δίφυλλες ξύλινες εξώθυρες, συχνά κοσμημένες με χάλκινα εξαρτήματα. Τοποθετημένες στην εσωτερική πλευρά του τοίχου, δημιουργούσαν μικρό πρόθυρο προστασίας από τη βροχή.

Οι εξώθυρες των σπιτιών ήταν δίφυλλες, ξύλινες και είχαν πλάτος 1,40-1,55 μ. Άνοιγαν με μεγάλα σιδερένια κλειδιά και κοσμούνταν συχνά με χάλκινα εξαρτήματα, όπως εφηλίδες, ασπιδίδκες, χειρολαβές και ρόπτρα. Στηρίζονταν πάνω στα λαξεύματα των λίθινων κατωφλιών με ξύλινους άξονες, που έφεραν χάλκινη επένδυση. Σε ορισμένα μάλιστα κατώφλια διατηρούνται ακόμη οι χάλκινες υποδοχές για τους άξονες. Τα ίχνη άφησαν οι πόρτες πάνω στα κατώφλια δηλώνουν ότι από τα δύο θυρόφυλλά τους σε χρήση ήταν μόνο το ένα, ενώ το άλλο παρέμενε συνήθως κλειστό. Τα λίθινα κατώφλια ανήκαν στα κινητά μέρη του σπιτιού και πολλά από αυτά επαναχρησιμοποιήθηκαν στις μετέπειτα κατασκευαστικές φάσεις των σπιτιών.

Στην περίπτωση που ο δρόμος εξωτερικά του σπιτιού δεν ήταν λιθόστρωτος, κάποιοι από τους ιδιοκτήτες φρόντιζαν να διαμορφώνουν την περιοχή της εισόδου τους με πλακόστρωτο δάπεδο. Η εξώθυρα εξασφάλιζε την απομόνωση της ιδιωτικής ζωής των κατοίκων από τον έξω κόσμο. Οδηγούσε σε μικρή υπαίθρια αυλή, η οποία ήταν σχεδόν αθέατη από τον δρόμο.

Οι τοίχοι των σπιτιών ήταν επενδυμένοι με επίχρισμα. Στα πολυτελή δωμάτια του σπιτιού, όπως ο ανδρώνας, εντοπίζονται επιμελημένα επιχρίσματα, με έντονα κυρίως χρώματα (ερυθρό, κυανό και λευκό) πάνω σε στρώμα ασβέστη ή γύψου.

Οι οικίες της πόλης είχαν αυλές περίστηλες γύρω από τις οποίες ήταν τα δωμάτια: ο ανδρώνας, το διαιτητήριο, το μαγειρείο, η αποθήκη, ο πιθεών και το λουτρό. Πολλές φορές στη βόρεια πλευρά τους υπήρχε ένας όροφος.

Μεταβολές στη διάρθρωση των οικιών έγιναν στα τέλη του 3ου αι. π.0, εποχή οικονομικής άνθησης της πόλης. Πολλές οικίες επεκτάθηκαν σε βάρος των γειτονικών και σε αρκετές περιπτώσεις στέγασαν και την επαγγελματική-βιοτεχνική δραστηριότητα των κατοικιών.

Εικ. 5-6: (5) Σχεδιαστική αναπαράσταση τοίχου με λίθινη υποδομή πολυγωνικής τεχνικής, πλίνθους και ξύλινους αρμούς

(κατά W. Hoepfner και E.-L. Schwandner).

ΚΑΤΩ: (6) Χάλκινες κλειδαριές από την Κασσώπη.

Εικ. 7: Αναπαράσταση ενός οικοδομικού τετραγώνου με κατοικίες
(κατά W. Hoepfner και E.-L. Schwandner).

 

Αγορά - Καταγώγιον

Το κέντρο του δημόσιου βίου της πόλης αποτελούσε ο υπαίθριος χώρος της Αγοράς, πλαισιωμένος από μεγάλα δημόσια οικοδομήματα, που εκτείνονταν στο ΝΑ άκρο της πόλης, με πανοραμική θέα στην πεδιάδα της Κασσωπαίας, τον Αμβρακικό κόλπο και το Ιόνιο Πέλαγος. Το αρχιτεκτονικό πλαίσιο της Αγοράς αποτελούσαν οι στοές στα Β και Δ με εξέδρες όπου ήταν στημένοι χάλκινοι και μαρμάρινοι ανδριάντες.

Το μνημειώδες κτήριο βόρεια της πολιτικής Αγοράς, διαστάσεων 30x32,60μ., είναι ένα από τα δημόσια οικοδομήματα της πόλης και κατασκευάστηκε στα τέλη του 3ου αι. π.Χ. Είναι γνωστό ως Καταγώγιον, δηλαδή δημόσιος ξενώνας της πόλης για τη φιλοξενία των προσκεκλημένων της και των αντιπροσώπων άλλων πόλεων, όπως ερμηνεύει ο Σ. Δάκαρης. Σύμφωνα με άλλη άποψη που εκφράστηκε από τους αρχιτέκτονες W. Hoeppfner και E.L. Schwander, το κτήριο αποτελούσε την εμπορική αγορά της Κασσώπης, όπου σε κάθε δωμάτιο αντιστοιχούσε και ένα κατάστημα με αποθήκη στον όροφο.

Η ιδιαίτερα ψηλή κρηπίδα του κτηρίου είναι κατασκευασμένη από μεγάλους ασβεστόλιθους σε επιμελημένη πολυγωνική τοιχοποιία, εκτός από τη ΝΑ γωνία που είναι χτισμένη με το ισοδομικό σύστημα. Η ανωδομή ήταν κατασκευασμένη από ωμοπλίνθους που ενισχύονταν με ξυλοδεσιές και έφεραν εσωτερικά επίχρισμα. Οπτόπλινθοι χρησιμοποιήθηκαν στις γωνίες των τοίχων και των ανοιγμάτων για λόγους σταθερότητας. Το κτήριο ήταν διώροφο και η στέγη έφερε κεράμωση Κορινθιακού τύπου.

Η είσοδος ανοίγεται στη νότια πλευρά με μορφή προπύλου. Στο κέντρο διαμορφώνεται ορθογώνια αυλή, την οποία περιέβαλλε στοά με 26 οκτάπλευρους ασβεστολιθικούς πεσσούς (7x8) που απολήγουν σε δωρικό αμμολιθικό επίκρανο. Περιμετρικά της αυλής παριστάνονται 18 ανεξάρτητοι χώροι, 10 ορθογώνιοι στις πλευρές του κτηρίου και 8 τραπεζιόσχημοι στις τέσσερις γωνίες που επικοινωνούν μόνο με τη στοά. Στο μέσο κάθε δωματίου, μια λίθινη τετράπλευρη βάση με βαθιά λάξευση χρησίμευε για την έδραση της ξύλινης δοκού που στήριζε το δάπεδο του ανωγείου, το οποίο ήταν εξ’ ολοκλήρου ξύλινο. Στο Β και το Δ τοίχο του κτηρίου διακρίνονται εσωτερικά οι οπές για τη στήριξη των δοκών του δαπέδου του άνω ορόφου (δοκοθήκες). Στον όροφο διαμορφώνονταν 17 δωμάτια με εξώστη πάνω από τη στοά. Η κλίμακα προς τον όροφο βρίσκονταν στον Α τοίχο του προπύλου, ενώ μικρές ξύλινες σκάλες θα πρέπει να υπήρχαν σε κάθε δωμάτιο.

Κάτω από το κτήριο του 3ου αι. π.Χ. οι ανασκαφές αποκάλυψαν θεμέλια οικιών και ενός παλαιότερου στενόμακρου κτηρίου, πιθανόν από την εποχή ίδρυσης της πόλης ή λίγο μεταγενέστερα (4ος ή αρχές 3ου αι. π.Χ.). Το κτήριο είχε στοά σε σχήμα Π και ο αύλειος χώρος ανοιγόταν προς την κύρια οδό της πόλης.

Εικ. 8: Αεροφωτογραφία του Καταγωγίου.

Από CHRIS.P-LifeAfterGravity.

Στο ανατολικό άκρο της Αγοράς, δημιουργήθηκε ένα οικοδόμημα στον τύπο του Θεάτρου, που έχει θεωρηθεί ως μικρό Θέατρο ή Ωδείο της πόλης. Κατ’ άλλους χρησίμευε ως Βουλευτήριο, ο χώρος δηλαδή συνεδριάσεων των Κασσωπαίων. Διέθετε σκηνή και ορχήστρα και χωρούσε γύρω στα 2.500 άτομα.

Η σκηνή του μικρού Θεάτρου (ή Βουλευτηρίου) ήταν ορθογώνια, διαστάσεων 15,40×7,60 μ. και πλαισιωνόταν από τα παρασκήνια, δύο πλευρικά δωμάτια, που εκτείνονταν προς την ορχήστρα, διαμορφώνοντας το προσκήνιο.

Το κοίλο περικλειόταν από περίβολο, ενώ στην ανατολική πλευρά του Θεάτρου και σε επίπεδο ψηλότερα από την απόληξη των κερκίδων δημιουργήθηκε στωικό οικοδόμημα με διπλή κιονοστοιχία, για την κάλυψη πρακτικών, πιθανότατα, αναγκών.

Το οικοδόμημα πιθανόν χτίστηκε κατά στο β’ μισό του 3ου αι. π.Χ, περίοδος που συμπίπτει στο πλαίσιο της μνημειακής οικοδομικής διαμόρφωσης του κύριου χώρου της Αγοράς (Γεώργιος Ρήγινος, Αρχαιολόγος -ΔΙΑΖΩΜΑ).

 

Αρχαίο Θέατρο

Το Θέατρο στην αρχαιότητα δεν ήταν απλά θέαμα. Ήταν ανάταση και κάθαρση, ίαση, σωματική και ψυχική. Συχνά τα αρχαία ελληνικά θέατρα είναι χτισμένα εκεί όπου η φύση έχει δώσει τον καλύτερο εαυτό της, για να αγκαλιάσει λες, και να συμβάλλει, στους σκοπούς τους. Το Θέατρο της Κασσώπης, με τους ορίζοντες που ανοίγει προς τη ζωογόνο θάλασσα, είναι ίσως το ιδανικό παράδειγμα.

Το αρχαίο Θέατρο χτίστηκε στις υπώρειες του ψηλότερου λόφου της πόλης, κάτω από τη ΒΔ ακρόπολη. Η επιλογή του προσανατολισμού δεν ήταν τυχαία. Οι θεατές θα απολάμβαναν εκτός από τα δημιουργήματα των ποιητών και πανοραμική θέα, προς τον Αμβρακικό Κόλπο, το Ιόνιο Πέλαγος και το νησί της Λευκάδας (πηγή: Αρχαία Θέατρα Ηπείρου).

Δύο επιβλητικά πολυγωνικά αναλήμματα, ενισχυμένα με αντηρίδες στηρίζουν τα δύο άκρα του κοίλου, που χωρίζεται από ενδιάμεσο διάζωμα σε δύο τμήματα με είκοσι τέσσερις (24) σειρές λίθινων εδωλίων κάτω και δώδεκα (12) σειρές επάνω αντίστοιχα. Στην κορυφή του κοίλου ένα πλατύτερο διάζωμα προστατεύεται εξωτερικά από τοίχο, ο οποίος φέρει άνοιγμα, που διευκόλυνε πιθανότατα την έξοδο των θεατών από το ανώτερο τμήμα του Θεάτρου. Έντεκα (11) κλίμακες διαιρούσαν το κοίλο σε δέκα (10) κερκίδες, με τις δύο ακρινές να έχουν το μισό πλάτος από τις υπόλοιπες.

Η σκηνή είναι ορθογώνια και πλαισιώνεται από δύο παρασκήνια, που προεξείχαν εκατέρωθεν προς την ορχήστρα, μεταξύ των οποίων αναπτύσσεται το προσκήνιο με έξι (6) κίονες στην πρόσοψή του. Η χωρητικότητα του Θεάτρου υπολογίζεται σε 5.000-6.000 θεατές (Γεώργιος Ρήγινος, Αρχαιολόγος – ΔΙΑΖΩΜΑ).

Εικ. 9: Αερoφωτογραφία Αρχαίου Θεάτρου.

Από CHRIS.P-LifeAfterGravity.

Ταφικό Μνημείο

Το μοναδικό ταφικό μνημείο εντός των τειχών της Κασσώπης βρίσκεται στο ΝΔ άκρο της πόλης. Πρόκειται για επιβλητικό μνημείο, το οποίο χτίστηκε σύμφωνα με τα πρότυπα των ταφών μακεδονικού τύπου. Ο αρχιτεκτονικός αυτός τύπος εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Μακεδονία τον 4ο αι. π.Χ. και συμπίπτει χρονικά με την οικονομική άνοδο του Μακεδονικού Βασιλείου. Προοριζόταν για την ταφή επιφανών πολιτών, μελών του βασιλικού οίκου. Το ταφικό μνημείο της Κασσώπης αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα τάφου Μακεδονικού τύπου στην Ήπειρο και σχετίζεται προφανώς με τις σχέσεις που ανέπτυξε η περιοχή με τη Μακεδονία κατά τους ύστερους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους.

Πρόκειται για υπόγειο μνημείο με προθάλαμο και κυρίως ταφικό θάλαμο. Μια υπαίθρια λίθινη κλίμακα οδηγεί στον προθάλαμο, έναν καμαροσκέπαστο διάδρομο, μήκους 5,30 μ. Ο διάδρομος καταλήγει στον κυρίως ταφικό θάλαμο, έναν τετράγωνης κάτοψης χώρο, διαστάσεων 3,02x2,97 μ. και ύψους 3,30 μ., με λίθινη θολωτή οροφή.

Το υπόγειο μνημείο είναι χτισμένο με πολυγωνικούς λίθους από τοπικό ασβεστόλιθο. Το εσωτερικό των τοίχων καλύπτεται με ισχυρό κονίαμα, που μιμείται τοιχοποιία με ορθοστάτες και επίστεψη με ανάγλυφο γείσο. Εξωτερικά, ο τάφος θα πρέπει να σχημάτιζε λόφο (τύμβο), ο οποίος έφερε λίθινο κυκλικό περίβολο, όπως δηλώνει η παρουσία μετατοπισμένων λίθων, σε μικρή απόσταση από το μνημείο.

Το 1806, όταν ο Βρετανός περιηγητής William Martin Leake επισκέφτηκε την Κασσώπη, ο τάφος ήταν ήδη συλημένος, γεγονός που δεν επιτρέπει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων για την ταυτότητα του νεκρού. Ωστόσο, η θέση του μνημείου εντός των τειχών, καθώς και η μνημειακή αρχιτεκτονική του, οδηγούν στην ερμηνεία του θαλαμωτού τάφου ως Ηρώο-Κενοτάφιο κάποιου τοπικού ήρωα ή σημαντικού προσώπου, όπως πιθανόν ο ιδρυτής της πόλης.

Σύνοψη των παραπάνω και σχόλια

Η Αρχαία Κασσώπη αποτελεί υπόδειγμα οργανωμένης πόλεως με χαρακτηριστική γεωμετρική ευταξία όπως φανερώνεται από τα οικοδομικά τετράγωνα των κατοικιών της. Την πρωτεύουσά τους, οι Κασσωπαίοι, την ήθελαν προηγμένη, από κάθε άποψη και αυτό φαίνεται μέσα από τις άρτια λειτουργικές δημόσιες υποδομές (αποχετευτικό σύστημα, δίκτυο ύδρευσης) που εξασφάλιζαν πέραν από την ομαλή διαβίωση, την ποιότητα στη ζωή τους. Σε περίοπτη θέση και μοναδική θέα στο Ιόνιο πέλαγος και τον Αμβρακικό κόλπο τοποθέτησαν την αγορά τους, διαμορφώνοντας σε αυτήν καλαίσθητους δημόσιους χώρους. Οι ποιότητα της διαβίωσης των Κασσωπαίων φανερώνεται τόσο στην ιδιωτική ζωή εντός της οικίας τους αλλά και στις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες των κύριων κτισμάτων (Καταγώγιον).

Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθώ σε ένα πολύτιμο εύρημα από το χώρο της Αρχαίας Κασσώπης το οποίο κάνει και τη διαφορά. Από τη ψηφιακή έκθεση «Λεπτομέρειες» και τη δράση επικοινωνίας που συντονίζει η δρ. Αρχαιολόγος, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου, γίνεται γνωστό ένα περίτεχνο ακροκέραμο του 3ου αι. π.Χ. Σύμφωνα με τη σχετική δημοσίευση της ψηφιακής σελίδας ΔΙΑΖΩΜΑ, ο νεαρός Γανυμήδης, γυμνός, φορώντας ένα Φρυγικό σκούφο, δείχνει έντρομος από την παρουσία του Δία – αετού, ο οποίος και τον αρπάζει από τους γλουτούς. Το θέμα δείχνει την επιρροή της Ηπειρωτικής πόλης από την Κ. Ιταλία και αποδεικνύει τη σημασία του αντικειμένου, η οποία υπερβαίνει το όποιο απλά χρηστικό ρόλο (ΔΙΑΖΩΜΑ).

Εικ. 13: Ακροκέραμο από το χώρο της Κασσώπης.
ΠΗΓΗ: Aρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.
ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη: Την παράσταση του ανδρός εν μέσω αυτών των σπειροκυματίων την συναντάμε και στην Θράκη.

Από τα παραπάνω μπορεί εννοηθεί ότι οι κάτοικοι της Κασσώπης είχαν την ανάγκη να διακοσμήσουν με καλλιτεχνικές λεπτομέρειες αλλά και με έντονα χρώματα τη καθημερινότητα τους.

 Στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. έφτιαξαν και ένα μεγάλο Θέατρο, για να παρακολουθούν θεατρικές παραστάσεις αλλά και για να συζητούν ζητήματα πολιτικά. Η εντυπωσιακή και επιβλητική πολυγωνική τοιχοδομία που παρατηρείται στο αρχαίο Θέατρο, στα κτήρια και στα τείχη φανερώνει την ξεχωριστή τεχνοτροπία τοιχοδομίας των Κασσωπαίων.

Το ταφικό μνημείο στο ΝΔ άκρο της πόλης αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα τάφου Μακεδονικού τύπου στην Ήπειρο και σχετίζεται προφανώς με τις σχέσεις που ανέπτυξε η περιοχή με τους Μακεδόνες.

ΒΔ και Δ της πόλης υπάρχουν κρυφές σπηλιές που ακόμα παραμένουν ανεξερεύνητες, ενώ οι πελώριες βραχώδεις κατακόρυφες εξάρσεις, σου δίνουν την αίσθηση ότι τα βουνά «αγκαλιάζουν» και προστατεύουν την πόλη και ταυτόχρονα δημιουργούν ένα μυστηριακό απόκοσμο τοπίο.

Πιο ψηλά από το Αρχαίο Θέατρο και πίσω από αυτό, ξεχωρίζουν οι τρεις σπηλιές. Όταν επισκέφτηκα τον αρχαιολογικό χώρο, μου ήταν αδύνατο να τις προσεγγίσω, καθώς η αστάθεια του εδάφους από τις πέτρες που κατρακυλούσαν και η απότομη κλίση της βραχώδους πλαγιάς δεν μου το επέτρεψαν. Πιθανόν ο χώρος του σπηλαίου να σχετίζεται με χθόνια λατρεία και αυτό αποτελεί μονάχα δική μου υπόθεση (αν γνωρίζει κάποιος για τα σπήλαια της Κασσώπης, θα το εκτιμούσα να με ενημερώσει).

 

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 21.1.2022.

- Λεκάκης Γ. «Αρχαίες πόλεις της Ηπείρου: Κασσώπη, πρωτεύουσα της χώρας των Ηπειρωτών Κασσωπαίων», περ. «Ελληνική Αγωγή», τ. 13/66, 2000.

- Λεκάκης Γ. «Κάσσιος Ζευς: Ποιος ήταν ο πολιούχος άγιος της Κασσιόπης - Η λατρεία ενός θεού από την Κάσο των Δωδεκανήσων - Ο απόρρητος έρως τουΑπόλλωνος - Ο Ρωμαίος αυτοκράτωρ Νέρων τραγούδησε στον βωμό του Κασσίου Διός -Ο Κάσσιος Ζευς όρισε πού να κτισθεί η Σελεύκεια - Η λατρεία του αερόλιθου –Αρχαια ελληνική συνήθεια η λατρεία λίθων εξ ουρανού, την οποία οι Έλληνες διέδωσαν στους νομάδες πληθυσμούς της αραβίας», εφημ. «Ενημέρωση», 13.10.2002.

- Επιγραφές αρχαιολογικού χώρου Κασσώπης - ΥΠΠΟΑ

- ΔΙΑΖΩΜΑ.

- ΑΡΧΑΙΑ ΘΕΑΤΡΑ ΗΠΕΙΡΟΥ.

- Κανάλι Youtube Θρακολόγιον.

- Κανάλι Youtube CHRIS.P-LifeAfterGravity.

arxeion-politismou.gr