Ψυχικές διαταραχές: Θα εντοπίζονται και από μια απλή εξέταση αίματος

 

Επιστήμονες σε όλον τον κόσμο προσπαθούν να βρουν τρόπους για να 'δίνει' το αίμα μας, τις περισσότερες δυνατές πληροφορίες. Πρόσφατη μελέτη ερεύνησε πώς θα 'δείχνει' ψυχικές διαταραχές.

Μέχρι τώρα, στο check up που κάνουμε κάθε χρόνο (ή τουλάχιστον θα έπρεπε να κάνουμε -για το δικό μας το καλό), δίνουμε λίγο από το αιματάκι μας για να αναλυθεί και να δούμε πού βρίσκονται ο αιματοκρίτη, τα τριγλυκερίδια, τα λευκά και τα ερυθρά -μεταξύ άλλων.

Επειδή μπορεί να είσαι σαν κι εμένα και άρα να αρκείσαι στο τι λέει ο γιατρός για την αντιμετώπιση του όποιου 'σφάλματος' έχουν οι αριθμοί που έχει μπροστά του, τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεταφέρουν οξυγόνο στα όργανα του σώματος, τα λευκά είναι οι άμυνα του οργανισμού. Aντιμετωπίζουν τις λοιμώξεις, τα αιμοπετάλια 'σταματούν' την αιμορραγία μετά έναν τραυματισμό.

Ο αιματοκρίτης είναι τα ερυθρά αιμοσφαίρια ανά μονάδα όγκου του αίματος (βλ. πόσο πυκνό είναι το αίμα) και οι φυσιολογικές τιμές γύρω στο 45%. Πέραν της ικανότητας του σώματος να μεταφέρει οξυγόνο, δείχνει πόσο ενυδατωμένοι είμαστε, αν έχουμε ή πλησιάζουμε στην αναιμία.

Σε ό,τι αφορά τα τριγλυκερίδια, κάποιες ορμόνες τα απελευθερώνουν για να έχει ο οργανισμός ενέργεια, μεταξύ των γευμάτων. Φυσιολογικά είναι τα επίπεδα κάτω των 150 χιλιοστών του γραμμαρίου, ανά δέκατο του λίτρου. Τα υψηλά επίπεδα συμβάλουν στην σκλήρυνση των αρτηριών που με τη σειρά της αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος, εγκεφαλικού επεισοδίου και στεφανιαίας νόσου.

Κάποια στιγμή -που δεν θα αργήσει πάρα πολύ-, οι πολίτες αυτού του πλανήτη θα μπορούν να μάθουν -μέσω των αιματολογικών εξετάσεων- αν έχουν ψυχικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων των κατάθλιψης, ανορεξίας και σχιζοφρένειας.

Σημείωση: Μόλις την Τετάρτη 6/4 δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό Nature, μελέτη που διήρκεσε πολλά χρόνια και την έκαναν επιστήμονες από όλον τον κόσμο (μεταξύ τους ήταν αυτοί του MIT και του Harvard), που συνέδεσε μεταλλάξεις σε 10 γονίδια που αυξάνουν την εμφάνιση της σχιζοφρένειας αποό 10 έως 50 τοις εκατό.

Πίσω στις αιματολογικές που θα δείχνουν ψυχικές διαταραχές, ο μεταδιδακτορικός ερευνητής στη σχολή των Βιοατρικών Επιστημών και Φαρμακευτικής, στο University of Newcastle της Νέας Νότιας Ουαλίας -στην Αυστραλία-, William Reay έγραψε στο Conversation για την έρευνα που έκανε η ομάδα του, με δείγμα 1.000.000 ανθρώπους. Σε αυτήν αναζητήθηκαν -στο αίμα- βιολογικοί δείκτες που συνδέονται με συγκεκριμένες ψυχικές διαταραχές.

«Τα ευρήματα θα αυξήσουν την κατανόηση μας ως προς το τι τις προκαλεί και ενδεχομένως να βοηθήσουν στην αναγνώριση νέων θεραπειών»

Να δούμε όμως, τι αναφέρει η δημοσίευση της μελέτης, στην περίληψη. “Υπάρχει μακροχρόνιο ενδιαφέρον, για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ βιοδεικτών που υπάρχουν στο αίμα και ψυχιατρικών διαταραχών -παρ' ότι ο αιτιώδης ρόλος τους είναι δύσκολο να διευκρινιστεί σε μελέτες παρατήρησης. Σε αυτήν τη μελέτη, αξιοποιούμε δεδομένα μελέτης συσχέτισης σε όλο το γονιδίωμα, για μια μεγάλη ομάδα κληρονομήσιμων βιοχημικών χαρακτηριστικών ορών αίματος, για να βελτιώσουμε την κατανόηση μας ως προς την αιτιολογική επίδραση στο ζευγάρωμα βιοχημικών και ψυχιατρικών χαρακτηριστικών. {...} Συλλογικά, αυτά τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι υπάρχουν κοινά μονοπάτια που επηρεάζουν τόσο τα βιοχημικά χαρακτηριστικά όσο και τις ψυχιατρικές ασθένειες”.

Ας δούμε όμως, κάποια βασικά πράγματα που βοήθησαν τους επιστήμονες στη μεθοδολογία.

“Οι ψυχιατρικές διαταραχές προκύπτουν από μια πολύπλοκη αλληλεπίδραση, μεταξύ γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου. {...} Η ομάδα μας παρουσίασε προηγουμένως πως διάφορα γονίδια που σχετίζονται με τη σχιζοφρένεια, μοιράζονται με άλλες ψυχικές διαταραχές. {...} Η πρόκληση για την ψυχιατρική γενετική, από εδώ και πέρα, είναι να ενσωματώσει και να επεκτείνει αυτά τα δεδομένα, ώστε οι βιολογικές γνώσεις που αποκτώνται να είναι άμεσα σχετικές με την ψυχιατρική πρακτική”.

Η ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΗΛΕΝΔΕΤΗ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΣΩΜΑ

Ο Dr. Reay σημείωσε ότι “οι άνθρωποι συχνά θεωρούν πως η ψυχική υγεία δεν έχει σχέση με την υγεία στο υπόλοιπο σώμα. Αυτό δεν ισχύει. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι πολλές βιοχημικές ουσίες που εμπλέκονται σε ασθένειες (όπως ο διαβήτης και οι αυτοάνοσες παθήσεις) επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργία του εγκεφάλου μας.

Έγιναν πολλές μελέτες που προσπάθησαν να θέσουν επί τάπητος αυτό το θέμα, εστιάζοντας στις ουσίες που λέγονται βιοδείκτες -οι οποίοι μπορούν να μετρηθούν εύκολα στο αίμα". Είναι ουσίες που παράγονται από φυσιολογικά ή καρκινικά κύτταρα και εντοπίζονται σε βιολογικά υγρά και ιστούς.

"Με απλά λόγια, ένας βιοδείκτης είναι κάτι στο σώμα που είναι σημάδι συγκεκριμένης ασθένειας ή διαδικασίας. Οι βιοδείκτες σχετίζονται με το είδος των πραγμάτων που αναφέρονται σε μια αιματολογική εξέταση που παραγγέλνει ένας γιατρός -όπως η χοληστερόλη, το σάκχαρο στο αίμα, τα ηπατικά ένζυμα, οι βιταμίνες ή είδη φλεγμονής.

Αυτοί που βρίσκονται στις συνήθειες εξετάσεις αίματος είναι χρήσιμοι, καθώς συχνά επηρεάζονται από τη διατροφή, τον τρόπο ζωής ή ένα φάρμακο που λαμβάνουμε για μια θεραπεία. Είναι συχνά δύσκολο να μελετηθεί ο ρόλος αυτών των βιοδεικτών, σε καταστάσεις ψυχικής υγείας. Πολλές εκ των μελετών που έγιναν, σε αυτόν τον τομέα, δεν ήταν αρκετά μεγάλες ώστε να προκύψουν 'ισχυρά' συμπεράσματα.

Μια λύση είναι να εξετάσουμε τις γενετικές επιδράσεις στις ψυχικές ασθένειες και στις ουσίες που μετρώνται στο αίμα. Η γενετική είναι χρήσιμη, καθώς τώρα έχουμε δεδομένα από εκατομμύρια άτομα που προσφέρθηκαν -εθελοντικά- να πάρουν μέρος σε ερευνητικές μελέτες.

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΗΤΑΝ ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ

“Οι ψυχικές ασθένειες και οι βιοδείκτες αίματος αποκαλούνται από τους γενετιστές 'σύνθετα χαρακτηριστικά', καθώς εμπλέκονται πολλά γονίδια, ενώ παίζουν ρόλο και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Η ευρεία διαθεσιμότητα γενετικών δεδομένων μας επέτρεψε να διερευνήσουμε πώς τεράστιοι αριθμοί μικροσκοπικών αλλαγών στην αλληλουχία του DNA (ή 'παραλλαγές') σχετίζονται με τον κίνδυνο ψυχικής ασθένειας. Αυτές οι παραλλαγές μπορούν στη συνέχεια, να συνδεθούν με τα μετρούμενα επίπεδα ενός βιοδείκτη στο αίμα”.

Παράδειγμα: μια παραλλαγή σε συγκεκριμένο γονίδιο, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης σχιζοφρένειας. Επίσης, μπορεί να συνδέεται με μείωση των επιπέδων μιας βιταμίνης που κυκλοφορεί στο αίμα.

“Οι περισσότερες από αυτές τις παραλλαγές, συνδέονται μεμονωμένα, με πολύ μικρές αλλαγές σε κάτι όπως ο κίνδυνος για ψυχική ασθένεια. Την ίδια ώρα, μπορούν να συνδυαστούν για να παράγουν μεγαλύτερα αποτελέσματα”.

Και πώς ακριβώς συνδέονται οι βιοδείκτες με τις ψυχικές ασθένειες;

“Η πρόσφατη μελέτη μας επεδίωξε να χρησιμοποιήσει τη γενετική, ώστε να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ 9 διαταραχών ψυχικής υγείας και 50 παραγόντων, που μετρώνται στις συνήθεις εξετάσεις αίματος -πχ χοληστερόλη, βιταμίνες, δείκτες φλεγμονής.

Χρησιμοποιήσαμε δεδομένα, από πολύ μεγάλες μελέτες και άλλα από σχεδόν ένα εκατομμύριο εθελοντές. Η έρευνα μας επιβεβαίωσε αρχικά, την ύπαρξη αυτού που ονομάζεται 'γενετική συσχέτιση μεταξύ βιοδεικτών αίματος και ψυχικών ασθενειών'. Αποδείχθηκε και ότι είναι πιο διαδεδομένη, από ό,τι είχε διαπιστωθεί πρωτύτερα".

Σημείωση: η γενετική συσχέτιση σημαίνει ότι η επίδραση των αλλαγών (παραλλαγών) στην αλληλουχία του DNA, στον κίνδυνο ψυχικής ασθένειας και τα επίπεδα των συγκεκριμένων βιοδεικτών, ήταν παρόμοια μεταξύ τους -από ό,τι θα συνέβαινε μόνο από τύχη.

Δόθηκε και ένα σχετικό παράδειγμα: “Στη μελέτη μας, υπήρχε θετική γενετική συσχέτιση μεταξύ του αριθμού των λευκών αιμοσφαιρίων και της κατάθλιψης. Αυτό θα μπορούσε να υποδεικνύει ότι κάποια διαδικασία στο σώμα μας επηρεάζει -μαζί- την κατάθλιψη και τα λευκά αιμοσφαίρια.

Εάν μπορούσαμε να προσδιορίσουμε ποια είναι αυτή η διαδικασία, θα μπορούσαμε να καταλάβουμε καλύτερη τι προκαλεί την κατάθλιψη και έτσι θα είχαμε τη δυνατότητα για περισσότερο στοχευμένη θεραπεία”.

ΤΙ ΕΓΙΝΕ -ΑΝΤΙ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΔΟΚΙΜΗΣ

Τα ευρήματα της ομάδας επιστημόνων του University of Newcastle έδειξαν πως υπάρχει συσχέτιση, μεταξύ γενετικής και ψυχικής ασθένειας και των παραγόντων του αίματος, αλλά δεν έγινε ξεκάθαρο αν οι βιοδείκτες εμπλέκονται σε αυτό που προκαλεί τη ψυχική υγεία.

“Για να γίνει διάκριση της συσχέτισης από την αιτιότητα στην ιατρική, ο χρυσός κανόνας είναι η κλινική δοκιμή, όπου οι ασθενείς λαμβάνουν τυχαία θεραπεία ή εικονικό φάρμακο (placebo). Αυτές οι δοκιμές είναι δαπανηρές και δύσκολες -ως προς τη διεξαγωγή τους. Οπότε πήραμε την αμέσως επόμενη καλύτερη επιλογή: χρησιμοποιήσαμε παραλλαγές του DNA που συνδέονται με αλλαγές στους βιοδείκτες αίματος -ώστε να κάνουμε φυσική κλινική δοκιμή.

Αυτή η διαδικασία εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι κληρονομούμε -τυχαία- παραλλαγές DNA από τους γονείς μας, με τον ίδιο σχεδόν τρόπο που οι συμμετέχοντες σε μια κλινική δοκιμή λαμβάνουν τυχαία θεραπεία ή placebo. Η μέθοδος μας είναι πολύπλοκη και τα αποτελέσματα χρήζουν προσεκτικής ερμηνείας.

Βρήκαμε ενδείξεις που θέλουν ορισμένες ουσίες, οι οποίες μετρώνται στο αίμα μπορεί πράγματι να εμπλέκονται στην αιτία ορισμένων ψυχικών ασθενειών. Για παράδειγμα, οι πρωτεΐνες που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να εμπλέκονται στην κατάθλιψη, τη σχιζοφρένεια και την ανορεξία.

Τώρα χρειάζεται περαιτέρω εργασία, για τον προσδιορισμό του τρόπου με τον οποίο αυτά τα μέτρα αίματος εμπλέκονται ακριβώς σε αυτές τις διαταραχές -ώστε να διαπιστωθεί εάν μπορούν να γίνουν 'στόχος' για θεραπεία”.

news247.gr