Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΡΤΟΥ & ΤΟΥ ΟΙΝΟΥ ΣΤΗ ΜΕΘΕΞΗ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ

 

Ο Διόνυσος (Διος Νύσος ή Διος Νους), αποκαλείται διφυής και διμήτωρ, διότι ενσαρκώθηκε δύο φορές. Την πρώτη από τον Δία και την Δήμητρα, οπότε και ομιλούμε περί του Διονύσου Ζαγρέως σε αυτή την περίπτωση. Αφού επήλθε ο διαμελισμός και ο θάνατός του, ξαναγεννήθηκε από τον μηρό του Διός.

Ο Διόνυσος όμως αναγεννάται από τη Σεμέλη, η οποία κατακαίγεται από τη λάμψη του Διός, πριν από τη γέννηση του γιού της. Η Σεμέλη αντιπροσωπεύει την θνητή φύση η οποία κυοφορεί το θείο βρέφος και μέσω του καθαρτήριου-εξαγνιστικού πυρός αναδύεται ο αναγεννώμενος Υιός, αναδεικνύεται η θεία φύση του θεϊκού μύστη…

Ο Διόνυσος έρχεται σε βιολογική εκδήλωση έχοντας κατισχύσει με τη δύναμη του Διός επί του θανάτου. Ως μυσταγωγική θεότητα εκπροσωπείται από την άμπελο, τον κισσό και τον Οίνο που προσφέρει στους ανθρώπους ευφορία και έκσταση, ενώ η αρχέγονη μητέρα του, η Δή-μητηρ/Γη Μήτηρ/Μητέρα Γη συμβολίζει τον σίτο και τον άρτο.

Οι μύθοι και οι τελετουργίες που συνοδεύουν τις ιερές τροφές, το κρασί και το ψωμί ακολουθούν τον κύκλο του Ηλίου, της Γης και της Σελήνης… Η Δήμητρα, η προστατεύει τις καλλιέργειες, τους καλλιεργητές και τις σοδειές τους. Στα έγκατα της γης όπου φυτεύεται ο κόκκος του σίτου, η Δήμητρα έχει την καρδιά της – την κόρη της- αναμένοντας την ΄Ανοιξη ώστε ν΄ ανθίσει η Γη και να ανέλθει στον άνω κόσμο η Περσεφόνη… Αντίστοιχα, ο καλλιεργητής περιμένει να βλαστήσει ο κόκκος του σιταριού ώστε να διασφαλίσει την σοδειά και κατ΄επέκταση την τροφή του…

Η Θεά Δήμητρα που συντηρεί τη ζωή τρέφοντάς την από το ίδιο της το σώμα, η μητέρα ζωοδότης και τροφός δια του σιταριού που φυτρώνει μέσα από τα σπλάχνα της, συνιστά την θηλυκή υπόσταση της τροφής και επεξηγεί απόλυτα το γιατί ο Ιεροφάντης στα Ελευσίνια Μυστήρια απευθυνόμενος προς την Γη αναφωνούσε “Κύε”, ενώ τείνοντας προς τον Ουρανό, αναφωνούσε “΄Υε” (βρέξε).

Το αμπέλι παράγει το σταφύλι το οποίο αυτοζυμώνεται,  και τελικά μεταμορφώνεται σε κόκκινο σαν αίμα κρασί, ποτό που πίνεται όχι κυρίως για να θρέψει όπως τα άλλα ιερά τρόφιμα αλλά και για να ευχαριστήσει τον άνθρωπο, ώστε να ασχοληθεί με την καλλιτεχνική πτυχή του βίου, καθιστώντας τον άνθρωπο ευδαίμονα…

Οι Έλληνες απέδωσαν το κρασί στον Διόνυσο, μια πανάρχαιη θεότητα, συνδεδεμένη με την γη και τη γονιμική υγρασία, Θεός με έντονα αρσενικά χαρακτηριστικά γι΄ αυτό και το κρασί αποτελεί την αρσενική υπόσταση της τροφής.
Για τον Διόνυσο Ζαγρέα, οι άνθρωποι θυσίαζαν Ταύρο και έτρωγαν ωμές τις σάρκες του γιατί πίστευαν ότι έτσι έτρωγαν τη σάρκα και έπιναν το αίμα του ίδιου του θεού για να λάβουν τη δύναμή του. Πρόκειται για το αρχέγονο έθιμο της ωμοφαγικής μεταλήψεως του θείου το οποίο μεταγενέστερα υποκαταστήθηκε από την συμβολική πόση οίνου και τη συμβολική βρώση άρτου, εξ ου και τα λόγια του ιερέα κατά την θεία μετάληψη: «Λάβετε φάγετε τούτον εστί το σώμα μου το υπέρ υμών… λάβετε πίετε τούτον εστί το αίμα μου…» είπε ο Ιησούς Χριστός προς τους μαθητάς του διανέμοντας συμβολικά τον άρτο και τον οίνο κατά την διάρκειαν του Μυστικού Δείπνου, κατ΄ αντιστοιχία προς τις συμποσιακές συνάξεις των Ορφικών και του Σωκράτη…

Η αγάπη του για την Ευρυδίκη έκανε τον Ορφέα να κατέλθει στον Άδη και μετά τριημέρου να την επαναφέρει στα εγκόσμια, όχι όμως για πολύ… Την σταυρική θυσία υπέστη και ο Ορφεύς, ως απεικονίζεται σε αρχαιοελληνικές παραστάσεις…

Εαν δεχθούμε ότι στο αίμα ενυπάρχει η ψυχή, τότε στον οίνο υφίσταται η πνευματική ουσία. “Εγώ ειμί η άμπελος” λέγει ο Χριστός. Δια τούτο ο οίνος δια της μυσταγωγικής ιερουργίας και δια της “αναιμάκτου θυσίας” μεταβάλλεται, μετουσιώνεται, συμβολικά, σε αίμα…

Γι΄ αυτό και στην τέλεση του μυστηρίου της θείας μεταλήψεως, ενυπάρχει διάχυτος Μυστικισμός, έκσταση, πραγματώνεται η μυστηριώδης επικοινωνία με το θείο η οποία καθαίρει την ψυχή, εξαγνίζει τον άνθρωπο, δημιουργώντας την προσδοκία ότι η θνητότητα είναι εφικτό να υπερνικηθεί…
Δεδομένου ότι ο οίνος συμβoλίζει τη ζωή, τυγχάνει απαγορευμένος στον κάτω κόσμο. Ο άνθρωπος τελεί σπονδές για τον θεό, ρέοντας το κρασί μέσα στη γη, προς εξευμενισμό και αγαλλίαση των ψυχών που ενοικούν στον Κάτω Κόσμο… Καθόλου τυχαία, σε κάποιες περιπτώσεις, το σώμα του νεκρού πλένεται με κρασί πριν ντυθεί, μικρές ποσότητες κρασιού χύνονται πάνω στον τάφο, αρχαίες σπονδές προσφέρονται προς τους χθόνιους θεούς, άφθονο κρασί πίνεται για να απαλυνθεί ο πόνος των ψυχών… Ακόμη και τα οστά μετά την εκταφή, πλένονται με κρασί ή ακόμη και κατά την αρχαιότητα, μετά την αποτέφρωση, τα οστά του νεκρού πλένονταν επίσης με οίνο.

Οίνος και αίμα συμβολικά ταυτίζονται. Ο άρτος συμβολικά αντιπροσωπεύει την ίδια τη γήϊνη ύπαρξη, στην υλική της διάσταση. Όταν εμβαπτισθεί στον Οίνο, το Πνεύμα καθαγιάζεται, εξαγνίζεται. Μέσα από αυτή την μυσταγωγική διεργασία της μετουσιώσεως και της καθάρσεως, οι λατρευτικές δοξασίες της Δήμητρας και του Διονύσου, ενσωματώθηκαν και κατέλαβαν περίοπτη θέση στον πυρήνα των μυστηριακών δρωμένων που ελάμβαναν χώρα στα Ελευσίνια Μυστήρια.
Στο σημείο αυτό, ως παρέκβαση, να αναφέρουμε ότι πεφωτισμένοι μύστες Απολλώνειος Τυανεύς, Ιουλιανός και Γεώργιος Πλήθων, όπως άλλωστε και οι Ορφέας και Πυθαγόρας προγενέστερα, κατήργησαν τις αιματηρές θυσίες και τις υπεκατέστησαν με συμβολική προσφορά καρπών της γης, δηλ. με αναίμακτες θυσίες/προσφορές. Στην βάση αυτή στηρίζεται και η προσαρμογή του εθίμου της ωμοφαγικής μεταλήψεως του θείου σε προσφορά άρτου και οίνου…

Ο Μύστης προσφέρει δια της θείας κοινωνίας, δια του κυκεώνος, την πνευματοποιημένη ζωή του, θυσιάζοντας και υπερβαίνοντας ευατόν δια την σωτηρία των ψυχών. Δια της πραγματώσεως του μυστηρίου της θείας κοινωνίας, επέρχεται μυστηριακώ τω τρόπω η μέθεξη στη θεία φύση και αναδεικνύεται το αρχέτυπο του θεϊκού ανθρώπου-μυσταγωγού. Οι ψυχές μεταλαμβάνουν του Διονυσιακού Οίνου και του της Δήμητρος Άρτου και ο Διόνυσος καθίσταται λυτρωτής των ανθρώπινων ψυχών, λαμβάνων την προσωνυμία “Ελευθερεύς”.
Σύμφωνα με τον Σοφοκλή (“Οιδίπως επί Κολωνώ”) προσφέρονταν αναίμακτες σπονδές προς τους χθόνιους θεούς ή τους νεκρούς, οι καλούμενες “χοές” (εκ του χέω=χύνω), με σκοπό τον εξαγνισμό. Ο χοηφόρος άδειαζε τον κρατήρα με άκρατο οίνο (ενίοτε και μέλι, γάλα ή λάδι) στο έδαφος, συχνά έθετε άνωθεν αυτού κρίθινο αλεύρι, σκόρπιζε κλαδιά ελιάς που είχε φέρει μαζί του και έφευγε χωρίς να κοιτάξει πίσω του.

Οίνος, αλεύρι, λάδι, βασικά στοιχεία που συνέθεταν τις χοές και εν γένει τις τελετουργίες που σχετίζονται με τον Κάτω Κόσμο και τις ενοικούσες ψυχές στο βασίλειο αυτό. Η διαδικασία αυτή αποτελεί μετεξέλιξη αρχέγονων θυσιών και τον ρόλο του αίματος έχει λάβει το κρασί. Ο Ιπποκράτης αλλά και πολλοί Ασκηλιάδες ιατροί το χρησιμοποιούσαν ως αντισηπτικό είτε χύνοντας το κατ' ευθείαν στα τραύματα είτε βρέχοντας μ' αυτό τους επιδέσμους που τα τύλιγαν προσδίδοντάς του ιαματικές ιδιότητες.
Τόσο στην αρχαιότητα έτσι και στον σύγχρονο κόσμο, οι γιορτές του Διονύσου συμπίπτουν με τις γιορτές για τους νεκρούς. Οι σύγχρονες Απόκριες και τα αρχαία κατ' αγρούς Διονύσια, ημερομηνιακά συμπίπτουν με τα μεγάλα ψυχοσάββατα και τους Χύτρους ή Ποιθίγια…

Ο Διόνυσος δίδαξε στον Ικάριο στην Πεντέλη την τέχνη της οινοποιήσεως κι εκείνος προσέφερε το κρασί στους Αθηναίους. Παραβλέποντας όμως το μέτρο εξ αγνοίας, εκείνοι ήπιαν μέχρι που μέθυσαν, έχασαν τον έλεγχο και σκότωσαν τον Ικάριο. Την πράξη τους τη συναισθάνθηκαν όταν πέρασε η μέθη. Το αίμα και πάλι είναι το τίμημα της απώλειας του μέτρου, και συνάμα αποτελεί το τίμημα της γνώσης που παρέδωσε ο Ικάριος και ‘'θυσιάστηκε'' γι' αυτό, όπως συνέβη άλλωστε και με τον Προμηθέα…

Ο Βίκτωρ Ουγκώ εύλογα απεφάνθη: Ο Θεός έφτιαξε το νερό αλλά ο άνθρωπος δημούργησε το κρασί. Δημήτηρ και Διόνυσος ευεργετούν το ανθρώπινο γένος μετουσιώνοντας συμβολικά και αλληγορικά τις ιδιότητες των προιόντων τους σε αίμα και σώμα του θυσιαζόμενου και ανασταινόμενου Θεού!

Στο επίπεδο αυτό κατανοούμε λοιπόν γιατί και η αποχή από την βρώση εμψύχων είναι απευκταία και ανεπιθύμητη από όλες τις μυσταγωγικές φυσιογνωμίες, οιαδήποτε ατραπό κι αν ακολουθούν, σε κάθε εποχή, σε κάθε τόπο. Ιδίως όμως οι Έλληνες Μύστες, του Ορφέως, του Πυθαγόρου και του Απολλωνείου του Τυανέως προεξαρχόντων, απείχαν από την βρώση εμψύχων, για το θέμα δε αυτό ο αρχιερεύς των Δελφών Πλούταρχος συνέγραψε ως και ο Πορφύριος ειδική διατριβή, έχοντας επίγνωση ότι συγκοτίζει το νου και βαραίνει το σώμα και την ψυχή…
Από τον μύστη Ιησού μέχρι τον εσταυρωμένο Ορφέα και τον νεοπυθαγόρειο Σπυρίδωνα Νάγο και τον Πλάτωνα Δρακούλη, μας βρωντοφωνάζουν: Απέχετε από την βρώση και την θανάτωση εμψύχων! Η θεία φύση σας παρέχει το σώμα και το αίμα της, τον καθαγιασμένο άρτο από τον ιερό σπόρο της Δήμητρος και τον καθαγιασμένο οίνο από τον Διονυσιακό χυμό της σταφυλής. Για σήμερα και για πάντα!

IΩΑΝΝΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΣ

ellinikonadyton.blogspot.com