Η Ελιά του Πλάτωνα

 

Η Ελιά του Πλάτωνα (ή Ελαία του Πλάτωνος) ήταν μια ιστορική ελιά επί της Ιεράς Οδού, μεταξύ των αριθμών 89-91, λίγο μετά τον Βοτανικό Κήπο και πριν τη γέφυρα του Κηφισού.

Σύμφωνα με κάποια παράδοση κάτω από τη σκιά της δίδασκε ο Πλάτωνας. Οι Αρχαίοι Αθηναίοι είχαν θεσπίσει αυστηρούς νόμους εναντίον οποιουδήποτε προκαλούσε βλάβη σε ελαιόδεντρο, ενώ υπήρχαν ειδικοί υπάλληλοι γνωστοί ως «επιγνώμονες», οι οποίοι μεριμνούσαν για τη συντήρηση των ελιών και τη συγκομιδή των καρπών τους. Όλα αυτά περιγράφονται αναλυτικά από τον Αριστοτέλη στην  Αθηναίων Πολιτεία  (49, 3 και 60). Τα περισσότερα ιερά της Αττικής είχαν ελαιόδεντρα στον περίβολό τους, ενώ οι εντυπωσιακοί αμφορείς που λάμβαναν ως έπαθλα οι αθλητές νικητές  στους Παναθηναϊκούς αγώνες ήταν γεμάτοι ελαιόλαδο.

Παλαιότερα επί εποχής Γεωργίου του Α΄ χαρακτηριζόταν από τους Αθηναίους και ως «ελαία του Περικλέους». Σύμφωνα με την γνώμη του αθηναιογράφου Δημητρίου Καμπούρογλου και οι δύο παραπάνω προσωνυμίες απέδιδαν τον σεβασμό των Αθηναίων στη συγκεκριμένη υπεραιωνόβια ελιά αποκαλώντας την «Μεγάλη Κυρία», ή «Σεβάσμια Κυρία». Ο Καμπούρογλου αναφέρει ότι στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα οι τουρίστες κατέφθαναν με άμαξες στην περιοχή, προκειμένου να θαυμάσουν το πανάρχαιο δέντρο.

Ιστορική πηγή που να απέδιδε αυτή στον Πλάτωνα δεν υφίσταται, επικράτησε όμως η ονομασία της μετά και από την ομώνυμη επιγραφή καφενείου έναντι αυτής που αποτέλεσε και στάση συγκοινωνιακών μέσων. Χαρακτηριστική ήταν η μεγάλη περίμετρος του κορμού της αλλά το ύψος της δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλο.

Ο Δήμος Αθηναίων προκειμένου να διασώσει το δένδρο προκάλεσε σχετικό διάταγμα απαλλοτρίωσης του πέριξ χώρου προς καλλωπισμό και ανάδειξη και το ανακήρυξε ιστορικό μνημείο. Δυστυχώς όμως λόγω του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι εργασίες δεν πραγματοποιήθηκαν. Παρά ταύτα με μέριμνα του γιατρού Δημητρίου Κουλούκη τοποθετήθηκε ένα προστατευτικό περιμετρικό κιγκλίδωμα.

Η γηραιότατη ελιά,  έως    δέχτηκε ισχυρότατο πλήγμα από φορτηγό το 1976 , πράγμα που οδήγησε στην αποκόλληση του κορμού της, ο οποίος φυλάσσεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στη Γεωπονική Σχολή.

0

Τον Ιανουάριο του 2013 κυκλοφόρησαν δημοσιεύματα ότι κάποιοι κατέστρεψαν την ελιά για καυσόξυλα στα οποία απάντησε η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως εξής:

«Το ελαιόδεντρο, το λεγόμενο “Ιερή Ελιά του Πλάτωνα” το οποίο βρισκόταν έως το 1976 στην Ιερά Οδό, μεταξύ των αριθμών 89-91, ξεριζώθηκε στις 7 Οκτωβρίου του 1976 όταν προσέκρουσε λεωφορείο στον κορμό του.

Ό,τι απέμεινε από τον αρχαίο κορμό μεταφέρθηκε σε κτίριο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών όπου φυλάσσεται σε ειδικά κατασκευασμένη προθήκη. Με ενέργειες του ίδιου Πανεπιστημίου στη θέση του παλαιού ελαιόδεντρου φυτεύτηκε νεότερο το οποίο είχε τη μορφή τριών κορμών, διαμέτρου 30 εκ. περίπου έκαστος. Ο ένας από αυτούς τους κορμούς ο οποίος είχε εν τω μεταξύ απονεκρωθεί αφαιρέθηκε την 6η Ιανουαρίου 2013 από αγνώστους. Οι δύο ζωντανοί κορμοί παραμένουν ανέπαφοι».

Πηγές: periodiko.net , enet.gr