Αίτια ιδρύσεως της Θεσσαλονίκης

 

Η ύπαρξη της Θεσσαλονίκης ξεκινά στις αρχές μιας νέας μεγάλης περιόδου της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, της λεγόμενης ελληνιστικής, την εποχή που ο ελληνικός πολιτισμός μετά τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου διαδίδεται σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο.

«Η τεράστια αυτή εξάπλωση και διείσδυση του ελληνισμού στις απομακρυσμένες χώρες της Ανατολής, φέρνει έναν μεγάλο κλονισμό στην εξέλιξη του αρχαίου κόσμου. Μόνο η ανακάλυψη της Αμερικής, θα μπορούσε να πει κανείς, είχε παρόμοια αποτελέσματα.»

(Α. Βακαλόπουλος)

Οι αλλαγές στους ρυθμούς της ζωής, η επιτάχυνση στην ανάπτυξη της επιστήμης, η εξερεύνηση νέων χωρών, η επαφή με άλλους πολιτισμούς, το άνοιγμα νέων αγορών δημιουργούν νέα πνευματικά, οικονομικά και πολιτικά δεδομένα. Οι Έλληνες γίνονται φορείς του πολιτισμού τους, αλλά δέχονται κι αυτοί πολυποίκιλες επιδράσεις, μέσα στο πλαίσιο μιας έντονης ανταλλαγής υλικών και ηθικών αγαθών, εμπορευμάτων και ιδεών. Τότε ακριβώς ξένες λατρείες και θρησκευτικές δοξασίες αρχίσουν να πλημμυρίζουν την Ελλάδα και να βρίσκουν απήχηση στις ψυχές πολλών Ελλήνων.

Η κοσμογονία αυτή δημιουργεί νέες ανάγκες που πρέπει να πληρωθούν. Στα επίκαιρα σημεία των σημαντικών εμπορικών δρόμων ιδρύονται και αναπτύσσονται μεγάλα αστικά κέντρα με την Αντιόχεια και την Αλεξάνδρεια να ξεχωρίζουν. Αισθητή είναι τώρα και η ανάγκη της στενής επαφής της Μακεδονίας με τις απομακρυσμένες χώρες των κρατών των διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου.

Η ανάγκη αυτή γίνεται περισσότερο πιεστική, όταν αναλογιστεί κανείς ότι το μακεδονικό κράτος μετά τις προς Β. της Μακεδονίας κατακτήσεις του Φιλίππου Β’ και του Μ. Αλεξάνδρου έχει μια εκτεταμένη και πλούσια ενδοχώρα, που επιζητεί μια ομαλή φυσική διέξοδο προς τη θάλασσα. Έπρεπε λοιπόν να βρεθεί το κατάλληλο σημείο επαφής των δύο αντίρροπων ρευμάτων της εισαγωγής και της εξαγωγής των αγαθών.

Η Κασσάνδρεια που είχε κτιστεί την ίδια εποχή με τη Θεσσαλονίκη επάνω στην παλιά Ποτίδαια είναι αλήθεια ότι είχε επίκαιρη θέση ως προς τις θαλάσσιες συγκοινωνίες, αλλά δεν θα ήταν δυνατόν να εξυπηρετήσει το εμπόριο της μακεδονικής ενδοχώρας, καθώς ο ορεινός όγκος της Χαλκιδικής την απομόνωνε από το εσωτερικό.

Έτσι ο βασιλιάς Κάσσανδρος έπρεπε να βρει το κατάλληλο εκείνο λιμάνι που θα παρουσίαζε τα εξής πλεονεκτήματα: ευνοϊκή θέση, ασφάλεια και εύκολη πρόσβαση από το εσωτερικό. Έτσι ο διορατικός Κάσσανδρος στρέφει την προσοχή του προς τον εσώτατο μυχό του Θερμαϊκού κόλπου, με τους πολλούς φυσικούς όρμους, και συλλαμβάνει το σχέδιο της ιδρύσεως της Θεσσαλονίκης.

Η Θεσσαλονίκη κτίστηκε ή καλύτερα συνοικίστηκε το 316 π.Χ., στη θέση της αρχαίας Θέρμης, όταν ο Κάσσανδρος πήρε γυναίκα την αδελφή του Μ. Αλεξάνδρου, τη Θεσσαλονίκη, της οποίας το όνομα έδωσε στην νέα πόλη.

___

πηγή: Α. Βακαλόπουλος, Ιστορία της Θεσσαλονίκης

εικόνα: επιγραφή (150-200 μ.Χ.), Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

πηγή εικόνας: διαδίκτυο

Alexia Chatzopoulou