Αρχαίο θρακικό άρμα βρέθηκε στην καρδιά της Γαλλίας!

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Κάτω από την πίσσα και το σκυρόδεμα, οι αρχαιολόγοι αποκαλύπτουν την μνήμη των πόλεων… Κάτω από μια διασταύρωση του αυτοκινητόδρομου, στην στροφή του ποταμού Σηκουάνα και στην καρδιά της Ναντέρ[1], στο Île-de-France, στον 48ο παράλληλο [48°53′56″N 2°11′49″E], «κοιμάται» μια γαλλική πόλη, ίσως η παλαιά πρωτεύουσα των Παρισίων (σήμερα απέχει μόλις 11 χλμ. από αυτό), πολύ πριν από  την ίδρυση της Λουτεσίας / Lutèce  κατά την ρωμαϊκή εποχή…

Η ανθρώπινη παρουσία στην θέση της Nanterre χρονολογείται από την νεολιθική εποχή (από τυχαίες ανακαλύψεις λίθινων εργαλείων). Ήταν ένα ποτάμιο λιμάνι, κέντρο εμπορίου και ανταλλαγής.

Ίσως όμως μελλοντικές ανασκαφές την πάνε πίσω στην Παλαιολιθική, όπως συνέβη στην γειτονική πόλη Rueil-Malmaison, την δεκαετία του 1990, κατά την διάρκεια σωστικών ανασκαφών κατά την κατασκευή του A86.

Στα τέλη του 2003 αποκαλύφθηκε, με σωστικές ανασκαφές, μια νεκρόπολη, από το α΄ μισό του 3ου αιώνα  π.Χ.  καθώς και πιο πρόσφατες οικιστικές και βιοτεχνικές συνοικίες, βορειοδυτικά της Ναντέρ, κατά μήκος του Σηκουάνα. Η έκταση, υπολογίζεται σε 20 - 25 εκτάρια, τουλάχιστον για το αστικοποιημένο τμήμα. Βρέθηκαν κρανία βοδιών, με ίχνη σφαγής και κοπής, από τον 1ο αιώνα  π.Χ. – βλ. έκθεση των αρχαιολογικών ανασκαφών της Ναντέρ, τον Απρίλιο του 2008.

Αλλά εδώ και 3-4 χρόνια, η αρχαία πόλη αναδύεται πιο συστηματικά μέσα από αρχαιολογικές ανασκαφές.

Η μεγαλύτερη αρχαιολογική ανακάλυψη σε αυτήν ήταν ένας τάφος με άρματα, που χρονολογείται στις αρχές του 4ου- 2ου αιώνα π.Χ. - τώρα φυλάσσεται στο  Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο  (Saint-Germain-en-Laye). Το άρμα της Nanterre βρίσκει «στενά παράλληλα» με το άρμα που ανασκάφηκε σε έναν τάφο στην καρδιά του αρχαίου ελληνικού θρακικού βασιλείου: Πριν από πέντε χρόνια, στο  Sboryanovo[2] της νυν έκτασης της Βουλγαρίας, όπου ανασκάφηκε ένα άρμα και τα δύο αρματωμένα άλογά του, σε θέση αγώνων! Ωστόσο, αυτό το θρακικό άρμα μοιράζεται τα ίδια μυστικά κατασκευής με αυτό της Nanterre! Ίσως ήταν ένα διπλωματικό δώρο ή, αντίθετα, έπαθλο πολέμου… Επισήμως, ο «τάφος των αρμάτων της Nanterre» ανήκει σε έναν Γαλάτη πολεμιστή.

Άλλο στοιχείο που συνδέει την περιοχή με την Θράκη είναι το χωριό Sartrouville, στον 48ο παράλληλο [48°56′14″N 2°09′52″E], (μεσαιωνικό όνομα) από τα μεσαιωνικά λατινικά Sartoris Villa, που προέρχεται από τους Σατύρους, ακολούθους του Διονύσου.[3] Σε αυτό ευρέθησαν όπλα από την γαλλορωμαϊκή εποχή, στην θέση Πεδίον του Άρεως / Champ de Mars, κοντά στην εκκλησία και το νεκροταφείο που την περιέβαλλε. Επίσης στα λατομεία άμμου του Vaudoire βρέθηκαν αρκετές σαρκοφάγοι της ιδίας εποχής, καθώς και οστά και όπλα.

Με αφορμή την ανέγερση δημοτικού σχολείου, σωστικές ανασκαφές επίσης εφεραν στο φως και μύλο στην Σαρτρουβίλ. Μάλλον δεν υπήρχαν ανεμόμυλοι κατά την αρχαιότητα. Η ιδέα της σύλληψης του ανέμου για την μετατροπή σε ενέργεια και κίνηση ανεμόμυλου, εμφανίσθηκε στην Γαλλία στα τέλη του 12ου αιώνα. Οι μύλοι κινούνταν με την χρήση του νερού - υδραυλικός μύλος. Στην σύγχρονη εποχή, στο Sartrouville, υπήρχαν 4 ανεμόμυλοι, που παρήγαγαν αλεύρι για το Παρίσι. Τον 19ο αιώνα, αυτοί οι οικογενειακοί μύλοι εξαφανίσθηκαν από τους βιομηχανικούς αλευρόμυλους.  Οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν τα πέτρινα θεμέλια ενός μύλου και βρήκαν και ένα αλεξικέραυνο!

Ο N. Samuelian αναφέρει: «Η ανασκαφή μύλου είναι σχετικά σπάνια, ιδιαίτερα επειδή αυτοί οι ανεμόμυλοι ήταν ουσιαστικά κατασκευασμένοι από ξύλο και δεν έχουν απομείνει πολλά από αυτούς, για εμάς, τους αρχαιολόγους. Είμαστε τυχεροί, εκεί, στο Sartrouville, ότι υπήρχε ένας πέτρινος μύλος, και παραμένει ακόμα ολόκληρο το πέτρινο στέμμα του, το οποίο έχει διάμετρο 8 μ. και διατηρείται ακόμη σε ύψος 3 μ. [. ..] Ο αριθμός των μύλων που έχουν πραγματικά ανασκαφεί σωστά, είναι πολύ μικρός... Το οικόπεδο, στο Κτηματολόγιο του Ναπολέοντα (1820), ονομάζεται "les Moulins". Έχουμε και τα rue des Moulins, chemin des Moulins… Έχουμε δηλ. ακόμα τα τοπωνύμια. Όμως, η ιστορία του μύλου μας είχε εξαφανιστεί. Υπήρχαν 4 ανεμόμυλοι στο Sartrouville, τρεις ομαδοποιημένοι σε μια ακτίνα 100 μ. γύρω από τον μύλο μας.

Στην Ναντέρ, κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα, λειτουργούσαν και λατομεία (άμμου και πέτρας). Σε αυτά ευρέθη ένας θησαυρός 2.000 ρωμαϊκών νομισμάτων, που θάφτηκαν το 256 μ.Χ.

Την εποχή της κατάκτησης (του Καίσαρα), η Ναντέρ ήταν ένα μεγάλο αστικό συγκρότημα του Παρισιού, με ορθογώνιο οδικό σύστημα, με οικίες στην μία πλευρά και βιοτεχνικές μονάδες από την άλλη (άλεσμα, κρεοπωλεία). Την εποχή της ρωμανοποίησης, η Ναντέρ σιγά-σιγά θα παρακμάσει. Ο ιστός του χωριού θα μετατοπιστεί και οι δραστηριότητες θα στραφούν περισσότερο προς τις αγροτικές δραστηριότητες [...] Η Ναντέρ χάνει λίγο την σημασία της την εποχή που αναπτυσσόταν η Λουτεσία».

Αλλά στην καρδιά της επικρατείας των Παρισίων, κόπηκαν νομίσματα και σε αυτή την πόλη - απόδειξη της πολιτικής της σημασίας.

Ανασκάφηκε επίσης, μερικώς, ένα τείχος, γύρω από το χωριό, του 17ου αιώνα μ.Χ. Το 1642, το χωριό Nanterre εγνώρισε μια κοινωνική, αστική, οικονομική και δημογραφική αναταραχή, κατά την διάρκεια της κατασκευής ενός θρησκευτικού ιδρύματος, του Κολλεγίου των Génovéfains[4]. Αυτό το ίδρυμα εδίδαξε ανθρωπιστικές επιστήμες σε περίπου 100 μαθητές, στο απόγειό του, από τις πιο προνομιούχες τάξεις του Βασιλείου της Γαλλίας! Τον 18ο αιώνα έγινε βασιλικό κολλέγιο, υπό την επίβλεψη του Υπουργείου Πολέμου. Ο Nicolas Samuelian εξηγεί: «Από το 2022, έχουμε ξεκινήσει ένα προγραμματισμένο έργο ανασκαφής στο πάρκο των παλαιών δημαρχείων. Πρόκειται για ένα Κολλέγιο του Τάγματος της Sainte-Geneviève. [...] Αυτό το κολλέγιο θα καταλάμβανε περισσότερο από το 10% του χωριού Nanterre. Το παλαιότερο σχέδιο της Ναντέρ που έχουμε, χρονολογείται από το 1688 και δείχνει ήδη αυτό το Βασιλικό Κολλέγιο».

Και ο Nicolas Samuelian εξηγεί: «Είμαστε ακόμα τυχεροί, στην Ναντέρ, που έχουμε μια παλαιά πόλη με παλαιό χωριάτικο ιστό και παλαιούς δρόμους. Επομένως, σε αυτές τις παλαιές αυλές ή σε αυτούς τους κήπους, μπορούμε να βρούμε υπολείμματα των αρχαίων περιόδων»…

ΠΗΓΗ: Απόσπασμα από το πρόγραμμα Carbone 14, που μεταδόθηκε στις 18.11.2018 με τίτλο «Γαλλικά ίχνη στο Θρακικό βασίλειο;»… αντί του ορθού τίτλου «Θρακικά ίχνη στο Γαλλικό βασίλειο;»… ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Και «Les villes autour de Paris ont-elles une Histoire?», Radio France.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Το όνομα της Ναντέρ υπάρχει πριν από την ρωμαϊκή κατάκτηση της Γαλατίας. Οι Ρωμαίοι μετέγραψαν το όνομα ως Nemetodorum. Από την λέξη nemeto (< νεμέτωρ < ρ. νέμω = αυτός που αποδίδει τα δίκαια, τους νόμους, ο κριτής, επίθετο του Διός («Ζευς νεμέτωρ», Αισχύλ. > νεμέτης [Synes. l.d.] > ναός = ιερό μέρος) και την λέξη duron (= σκληρό, σκληρό, ανθεκτικό > ντούρος < ελλ. λέξη γύρος, δύρος, δούρος > γερός). Γι’ αυτό πιστεύεται ότι εδώ υπήρχε διάσημο ιερό στην αρχαιότητα. Οι κάτοικοι της Ναντέρ ονομάζονται «Nanterrien(ne)s» ή «Nanterrois(es)».

[2] Πρωτεύουσα των Γετών Θρακών, τον 4ο -3ο αι. π.Χ. Ευρέθησαν αρχαίες αναθηματικές πλάκες του λεγομένου «Θρακιώτη ιππέα», αρχαίοι τύμβοι θρακικής νεκροπόλεως από τον 8ο - 9ο αι. π.Χ. θρακικό ιερό, παλαιοχριστιανικές επιγραφές, κ.ά. Το Εθνικό Καταφύγιο Sboryanovo στην ΒΑ Βουλγαρία, ανακηρύχθηκε το 1988, ένας από τους πιο σημαντικούς χώρους για την κατανόηση της ποικιλομορφίας των πολιτιστικών παραδόσεων της χώρας.

[3] Κατ’ άλλους το όνομα προέρχεται από το ρωμαϊκό πατρώνυμο Saturus (πιθανώς ένας Γαλλο-Ρωμαίος γαιοκτήμονας) άρα «κτήμα (βίλα) του Saturus». Κατ΄ άλλους από το μεσαιωνικό λατινικό exsartum («καθαρισμένο για καλλιέργεια»), ή από το λατινικό sartum (= «κτήμα των καθαριστών γης»), κλπ.

[4] Στον «Βίο της Αγίας Geneviève» (αρχές 6ου αιώνα), αναφέρεται η γέννηση της Geneviève στην Nanterre,στο 423 - 429 μ.Χ. και της αποδίδει την θαυματουργή θεραπεία της τύφλωσης της μητέρας της, με ιαματικό νερό από το πηγάδι που βρίσκεται κοντά στο σπίτι της! Μετά τον θάνατό της δημιουργήθηκε το Αββαείο της Sainte-Geneviève στο Παρίσι, με τεράστια περιουσιακά στοιχεία. Ένα από αυτά, το χωριό Nanterre! Πολυάριθμες σαρκοφάγοι μεροβιγγείων, ανακαλύφθηκαν κατά τις αρχαιολογικές ανασκαφές, που πραγματοποιήθηκαν κάτω από την πλατεία του καθεδρικού ναού το 1973 και το 2007.

arxeion-politismou.gr