Το ελληνικό αλφάβητο χρησιμοποίησε και η βακτριανή γραφή

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Η βακτριανή / αρια / arja[1] γραφή (αριανική > ιρανική) είναι σήμερα μια εξαφανισμένη ανατολική γλώσσα, η οποία ομιλείτο παλαιότερα στην περιοχή της αρχαίας Βακτρίας της Κεντρικής Ασίας (σημερινό Αφγανιστάν). Ήταν η επίσημη γλώσσα των Κουσάνων και των Εφθαλιτικών[2] αυτοκρατοριών.

Η βακτριανή, γράφτηκε κυρίως σε αλφάβητο βασισμένο στην ελληνική γραφή.

Μεταξύ των λεγομένων «ινδοϊρανικών γλωσσών», η χρήση της ελληνικής γραφής είναι μοναδική στην Βακτριανή.

Το γράμμα sho (Ϸ, ϸ) ήταν για το ς / ʃ. Το ξι και το ψι δεν χρησιμοποιήθηκαν. Ούτε τα συμπλέγματά τους (ks και ps). Ίσως, πιθανότατα χρησιμοποιήθηκαν για να αναπαραστήσουν αριθμούς (όπως και άλλα ελληνικά γράμματα).

Στην βακτριανή γραφή διακρίνονται επίσης το βραχύ και το μακρόν άλφα.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.8.2018.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Άριοι / Arya ελέγοντο γενικώς οι λαοί, που κατοικούσαν στα εδάφη όπου σήμερα η Ινδία και το Ιράν. Είναι επίσης γνωστοί στην ιστορία ως Ελληνοβακτριανοί ή Κουσάνοι ή ΚουσανοΒακτριανοί.

[2] Οι Ἐφθαλῖται / Εφθαλίτες ήταν ένας λαός, που έζησε στην Κεντρική Ασία κατά τον 5ο - 8ο αιώνα μ.Χ. Επισήμως θεωρούνται κλάδος των Ιρανών Ούννων (Huns).

Ζούσαν στις εκτάσεις των σημερινών Αφγανιστάν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν, Κιργιστάν, Πακιστάν, Ινδίας και Κίνας. Πρωτεύουσά τους ήταν στο Τοχαριστάν (αρχαία Βακτρία), στις βόρειες πλαγιές του Ινδοκούχ (νυν βορειοανατολικό Αφγανιστάν).

Και αυτοί χρησιμοποιούσαν την ελληνική βακτριανή γραφή. Το επωνύμιό τους στην τοπική ήταν ηβοδαλο > Ebodalo >  Εφθαλίτες > Abdel - Avdel > βυζ. Αβδέλες / αρμενικά Hephthal, Hep't'al και Tetal. Στα κινεζικά χρονικά, ονομάζονται Yàndàiyílìtuó ή [στην πιο συνηθισμένη συντομευμένη μορφή], Yèda (ή Hua, στο Βιβλίο του Liang του 635) / Ye-da και Yanda. Αντίστοιχα στα κορεατικά λέγονται Yipdaat και Yeoptal. Αποκαλούνται και Λευκοί Ούννοι / ιρανικά Spet Xyon (> Χιονίτες) / σανσκριτικά Sveta-huna. Από κάποιους ταυτίζονται με τους Kushans.

Σχημάτισαν την Αυτοκρατορία των Εφθαλιτών, και ήταν στρατιωτικά σημαντικοί από το 450 μ.Χ., όταν ενίκησαν τους Κιδαρίτες, έως το 560 μ.Χ., όταν οι συνδυασμένες δυνάμεις από το Πρώτο Τουρκικό Χαγανάτο και την Σασανική Αυτοκρατορία τους ενίκησαν.

arxeion-politismou.gr