Αρχαία ελληνική γέφυρα, 2.300 χρόνων στα Λαγκά Ρεθύμνου Κρήτης

Του Γιώργου Λεκάκη

Τα Λαγκά είναι οικισμός της κοινότητας Μαργαριτών του Δήμου Μυλοποτάμου Ρεθύμνης Κρήτης, 27 χλμ. ανατολικά από το Ρέθυμνο και λίγο ΒΑ. της σπουδαίας αρχαιας Ελεύθερνας. Συνορεύει προς τα ΒΔ. με την κοινότητα της Αλφάς (ή των Αλφών - από τα πολλά πρωτοελληνικά τοπωνύμια της περιοχής).

Το όνομα του προέρχεται από την λέξη λαγκάδι[1], άρα το τοπωνύμιο είναι ουδέτερου γένους (τα Λαγκά). Το χωριό έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.

Γνωστός οικισμός για την αρχαία εντυπωσιακά καλά διατηρημένη γέφυρα (προφανώς της Ελεύθερνας), η οποία, κείται λίγο μετά την συμβολή τριών χειμάρρων (του Φαραγγίτη, του Ρέματος της Χαλοπότας, και του Νησιού), στο νοτιότερο τμήμα του μεγαλύτερου απ' αυτούς, που ρέει ανάμεσα στα Λαγκά και τα Αλφά. 

Έχει τμηματικά λαξευτεί στον φυσικό βράχο, ενώ το υπόλοιπο τμήμα της είναι κτισμένο με εκφορικό τρόπο. 

Είναι γέφυρα με οξυκόρυφη καμάρα και χρονολογείται στον 2ο αι. π.Χ. Από τα καλύτερα δείγματα αρχαίας ελληνικής γεφυροποιίας – βλ. Γ. Λεκακης «Αρχαια ελληνικα γεφυρια».

Δίπλα της ένα ξωκκλήσι, κτισμένο με αρχαίο δομικό υλικό.

Πρόσβαση με πεζοπορία ή ποδήλατο βουνού.

Λίγο πιο νότια και η μνημειακή υπεραιωνόβια ελιά, Γρε Ελέ!

Το χωριό αναφέρεται:

        - ως Langa, από τον Φρ. Μπαρότσι το 1577,

        - ως Langha, στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα, με «οφειλόμενες αγγαρείες»

        - ως Langa, από τον Φρ. Μπαζιλικάτα το 1630

και

        - ως Lanka στην οθωμανική απογραφή του 1671.

Ο κεντρικός ναός των Λαγκών είναι αφιερωμένος στην Yπαπαντή του Xριστού. Μονόκλιτος, του 1858. Στο τέμπλο του έχει εικόνες του 19ου αιώνα.

Με το όνομα αυτό είναι γνωστό και άλλο χωριό, η Λάγκα, στο ΝΑ. άκρον του νομού Καστοριάς, Μαρτυρικό Χωριό, λόγω της καταστροφής του από τους Γερμανούς ναζί το 1943. 

Αλλά και αρχαία πόλη-κράτος, η Lagash, ΒΔ. από την διασταύρωση του ποταμού Τίγρη με τον Ευφράτη, Α. της Ουρούκ, 22 χλμ. Α. από την σημερινή πόλη Αλ Σατράχ στο Ιράκ. Η Λαγκάς ήταν μία από τις αρχαιότερες πόλεις στην Μεσοποταμία!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - Λεκάκης Γ. «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις».

        - Σπανάκης Στ. «Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων», εκδ. Δετοράκης, 1993.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

[1] Αρχαία ελληνική λέξη ἄγκος (= χαράδρα ) > λαγκός > υποκορ. λαγκάδι > λαγγάδι, λακάδι, λαγκάδιν, λακκάδιον (υποκορ. του λάκκος), λαγγάζω, στενή κοιλάδα, ιδίως δασώδης, που βρίσκεται μεταξύ βουνών, χαράδρα, βουνό ή λόφος, τόπος με βαθούλωμα, κλπ.

Τοπωνυμια Λαγκάδι, Λαγκάδια, Λαγκαδιά, Λαγκαδιες, κλπ. υπάρχουν πάρα πολλά στην Ελλάδα.

ΠΗΓΗ: Β. Νινιού - Κινδελή, Ελένη Μαθιουδάκη (αρχαιολόγοι). ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΡΕΘΥΜΝΗΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.