Του Γιώργου Λεκάκη
Οι Γουρούνσιοι[1] είναι ένα σύνολο συγγενών εθνοτικών ομάδων, που κατοικούν στην βόρεια Γκάνα και στην νότια και κεντρική Μπουρκίνα Φάσο.
Στις εθνοτικές ομάδες τους συμπεριλαμβάνονται οι Frafra, Nabt, Talensi (στην Ghana) και οι Ko, Lyele, Nuna, Sisaala (στην Burkina Faso). Και οι Kassena και οι Nankani, που κατοικούν και στην Γκάνα, και στην Μπουρκίνα Φάσο.
Οι προφορικές παραδόσεις των Γκουρούνσι υποστηρίζουν ότι προήλθαν από το δυτικό Σουδάν, από την περιοχή της λίμνης Τσαντ, περνώντας από το Σαχέλ. Είναι άγνωστο πότε συνέβη αυτή η μετανάστευση. Οι Γουρούνσιοι είναι παρόντες στην σημερινή τους θέση από το 1100 μ.Χ. Οι λαοί των Γκουρούνσι δεν υποτάχθηκαν ποτέ πλήρως, παραμένοντας ανεξάρτητοι.
Το όνομά τους στην γλώσσα Djerma του Νίγηρα προέρχεται από το Guru si και έχει σχέση με τον σίδηρο.[2]
Μετά την Διάσκεψη του Βερολίνου (1885), η γη των Γουρουνσίων… «μοιράστηκε» μεταξύ Γάλλων, Άγγλων και Γερμανών…
Οι Κασσένοι, μια από τις παλαιότερες φυλές της Μπουρκίνα Φάσο, είναι γνωστοί για τα πήλινα σπίτια τους, τα οποία κτίζονται από τους άνδρες, ενώ οι γυναίκες διακοσμούν τους εξωτερικούς χώρους των σπιτιών με γεωμετρικά σχέδια! Οι Kassena έχουν εξαιρετικές αρχιτεκτονικές δεξιότητες. Τα χωριά τους περιβάλλονται από εκτάσεις λαχανόκηπων στα δάση… Είναι ένας λαός αφοσιωμένος στην γεωργία, γνωστός για την καλλιέργεια καλαμποκιού, φιστικιών, σουσαμιού, σόργου, γλυκοπατάτας, ρυζιού, γιαμ και φασολιών. Ο καταμερισμός της εργασίας είναι αυστηρός και έντονος: οι γυναίκες κάνουν την σπορά και την συγκομιδή. Το καθάρισμα οι άνδρες.
Αλλά ένα από τα χωριά τους, είναι ιδιαίτερα δημοφιλές και τουριστικό:
Το Tiebelè «το χωριό με τα ζωγραφισμένα στο χέρι σπίτια από λάσπη»! Το Tiébélé είναι πρωτεύουσα του ομωνύμου διαμερίσματος[3], της επαρχίας Nahouri της Μπουρκίνα Φάσο.
Είναι ένα μικρό αγροτικό χωριό, βρίσκεται στα νότια της Μπουρκίνα Φάσο, κοντά στα σύνορα με την Γκάνα. Είναι οχυρωμένο, με κάθετα τείχη, κτισμένα για καλύτερη άμυνα από τους εχθρούς. Η ιδιαίτερη διάταξή του (και όλων των χωριών του διαμερίσματος) είχε αμυντικό σκοπό: Η μόνη πρόσβαση είναι από έναν στενό και ελικοειδή διάδρομο, που ο πιθανός εισβολέας θα αναγκαστεί να ακολουθήσει. Έτσι θα είναι στην θέα και την αντίληψη των κατοίκων, από τα πεζούλια τους. Αν όμως φθάσει στην κεντρική πλατεία, για να διεισδύσει στα σπίτια, είναι απαραίτητο να περάσει την χαμηλή πόρτα τόσο, ώστε κατέβει στα… τέσσερα και να βάλει πρώτα το κεφάλι του! Έτσι οι υπερασπιστές του σπιτιού θα του το κόψουν…
Τα σπίτια (λέγονται sonron) είναι φτιαγμένα από λάσπη, άχυρο, ξύλο και χώμα. Μόλις ολοκληρωθούν στολίζονται αποκλειστικά από τις «παντρεμένες» γυναίκες της φυλής του χωριού, τις μόνες εξουσιοδοτημένες να δημιουργήσουν αυτά τα υπέροχα υπαίθρια και μοναδικά καλλιτεχνικά αριστουργήματα. Οι διακοσμήσεις, γίνονται μετά την περίοδο των βροχών, για να προστατεύονται από το νερό, που θα μπορούσε να τις ξεθωριάσει. Μια διαδικασία που πραγματοποιείται με την χρήση μαύρου χρώματος, το οποίο λαμβάνεται με το μαύρισμα των λίθων στην φωτιά και με την προετοιμασία ενός μείγματος αργίλου, που στην συνέχεια θα καλυφθεί με ένα λεπτό στρώμα κόκκινου λατερίτη. Οι τοιχογραφίες αντιστέκονται στα στοιχεία χάρη σε μια φυσική βαφή βρασμένων λοβών, που λαμβάνονται από τους καρπούς της χαρουπιάς.
Όλα τα υλικά υπάρχουν στην περιοχή τους. Πρόκειται για πραγματικές χειροποίητες τοιχογραφίες, που αναπαριστούν καθημερινά αντικείμενα ζωής (τύμπανα, δέρματα λεοπάρδαλης, κεχρί) ζώα (φίδια, γύπες) ή παραπέμπουν σε θρησκευτικούς συμβολισμούς. Για την παράδοσή τους είναι αποτροπαϊκά σχέδια.
Τα σπίτια του χωριού έχουν κυκλική διάταξη και προέκταση περίπου 1,2 στρεμμάτων. Οι τοίχοι έχουν πάχος άνω των 30 εκατ. χρησιμεύουν για την προστασία των κατοίκων από την καυτή ζέστη. Δεν υπάρχουν παράθυρα, αλλά μόνο ένα μικρό άνοιγμα για να μπαίνει φως.
Το Tiebelè δεν είναι βέβαια το μοναδικό ζωγραφιστό χωριό του λαού αυτού…
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Pat J. «From the Home Front: 'Flintstones' architecture; decorated cob homes; architectural jewelry; Roof House», Oregon Live, 7.2.2013.
[1] Γκουρούνσι / Γκρούνσι / Γκρούσι / Γκορίσε / Γκουρένσε / Γκουρίνσε / Γκουρουνς < Grunsi, Grunshi, Grussi, Gorise, Gurense, Grunshi, Gurinse, Gurunsi, Gourounsi, Guruns.
[2] Βλ. ιατρό S. T. Lankoande, στο «Noms de famille au Burkina Faso» (Πατρώνυμα).
[3] Το διαμέρισμα λέγεται και Korabié και έχει 68 χωριά. Κείται στον 11ο παράλληλο [11°06′N 0°57′W].
ΠΗΓΗ: Amici della scienza. Γ. Λεκακης «Λεξικο των παραδοσεων». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου