Του Ευμηχάνου Μοσχονά
Ο Μεγασθένης (350 - 290 π.Χ.) είναι ίσως ο σημαντικότερος αρχαίος Έλλην περιηγητής και διπλωμάτης, γνωστός για το γενικότερο έργο του σχετικά με την Ινδία. Το πιο διάσημο 4τομο έργο του, «Τα Ἰνδικά», αποτελεί μία από τις πρώτες και πιο λεπτομερείς περιγραφές της Ινδίας από έναν δυτικό συγγραφέα και θεωρείται ο πατέρας της ιστορίας στις Ινδίες.
Ο Μεγασθένης γεννήθηκε στην Ιωνία, κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής εποχής. Ήταν διπλωμάτης στην αυλή του Σελεύκου Α΄ Νικάτορα, ενός από τους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ως απεσταλμένος, στάλθηκε από τον Σέλευκο στον αυτοκράτορα της Ινδίας, Τσαντραγκούπτα Μαουρύα, τον ιδρυτή της δυναστείας των Μαουρύα.
Το έργο «Ινδικά»
Η κύρια συνεισφορά του Μεγασθένη είναι το έργο του «Ἰνδικά», το οποίο περιγράφει την Ινδία κατά την εποχή του. Αν και το πρωτότυπο κείμενο δεν έχει διασωθεί ολοκληρωμένο, μεγάλα αποσπάσματα έχουν διασωθεί μέσω άλλων αρχαίων συγγραφέων, όπως ο Στράβων, ο Αρριανός και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης. Στο έργο του, ο Μεγασθένης περιγράφει:
- Την γεωγραφία της Ινδίας: Καταγράφει τα ποτάμια, τα βουνά και το κλίμα της περιοχής.
- Την κοινωνική δομή: Παρουσιάζει το σύστημα των καστών, αναφέροντας τις διάφορες επαγγελματικές ομάδες και τις λειτουργίες τους.
- Την οικονομία και την γεωργία: Περιγράφει την καλλιέργεια του ρυζιού, την εκτροφή ζώων και την παραγωγή αγαθών όπως το βαμβάκι.
- Τα πολιτικά και στρατιωτικά συστήματα: Εξηγεί τον τρόπο διακυβέρνησης του Τσαντραγκούπτα Μαουρύα, συμπεριλαμβανομένης της ισχυρής κεντρικής εξουσίας και του οργανωμένου στρατού.
- Την θρησκεία και τις φιλοσοφίες: Αναφέρεται στους Βραχμάνους και τους Σραμάνας, περιγράφοντας τις πρακτικές τους και τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις.
Ο Μεγασθένης ήταν ένας από τους πρώτους που παρουσίασε την Ινδία στον δυτικό κόσμο, αποκαλύπτοντας έναν πλούσιο πολιτισμό, άγνωστο έως τότε στους Έλληνες. Το έργο του αποτελεί πολύτιμη πηγή για την κατανόηση της Ινδίας κατά την αρχαιότητα.
Ετσι, ο Μεγασθένης αποτελεί έναν από τους πρωτοπόρους της γεωγραφικής και εθνολογικής γραφής. Το έργο του συνεχίζει να αποτελεί θεμέλιο λίθο για την κατανόηση της αρχαίας Ινδίας και την αλληλεπίδραση μεταξύ του ελληνικού και του ινδικού κόσμου.
Ο Μεγασθένης αναφέρεται λεπτομερώς στον Ηρακλή και τον Διόνυσο στο έργο του "Ινδικά", όπου παρουσιάζει μια ενδιαφέρουσα σύνδεση μεταξύ των θεών των Ελλήνων και των ινδικών παραδόσεων.
Ο Διόνυσος στην Ινδία
Ο Μεγασθένης υποστήριξε ότι ο Διόνυσος ήταν ένας από τους πρώτους ξένους που εισήγαγαν τον πολιτισμό στην Ινδία. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Διόνυσος κατέκτησε την Ινδία, δίδαξε στους ανθρώπους την γεωργία, τη λατρεία των θεών και την παραγωγή κρασιού. Αναφέρει, επίσης, ότι οι Ινδοί λάτρευαν τον Διόνυσο και διατηρούσαν τελετές προς τιμήν του, κάτι που ορισμένοι μελετητές ερμηνεύουν ως παραλληλισμό με τον ινδικό θεό Σίβα.
Ο Ηρακλής και η σχέση του με την Ινδία
Ο Μεγασθένης ισχυρίστηκε επίσης ότι και ο Ηρακλής λατρευόταν στην Ινδία συνδέοντας αυτόν με τον Ινδικό θεό Κρίσνα. Ειδικά η πόλη Μαθούρα όπως αναφέρει ήταν το κέντρο της λατρείας του "Ινδικού Ηρακλή".
Ετσι, η λατρεία του Κρίσνα στη σύγχρονη εποχή, όπως αυτή εκφράζεται κυρίως μέσω του κινήματος Hare Krishna παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τη λατρεία των αρχαίων ελληνικών θεών και κυρίως του Διονύσου.
Τελετουργίες και λατρευτικές πρακτικές:
Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, οι τελετουργίες περιλάμβαναν προσευχές, ύμνους, θυσίες και εορτασμούς προς τιμήν των θεών.
Στην λατρεία του Κρίσνα, οι οπαδοί τραγουδούν ύμνους, εκτελούν προσφορές και συμμετέχουν σε ιεροτελεστίες, κάτι που θυμίζει τις αρχαίες ελληνικές πρακτικές.
Ύμνοι και τελετουργική μουσική
Οι ύμνοι του κινήματος Hare Krishna (Κίρταν) περιλαμβάνουν ρυθμικές επαναλήψεις του ονόματος του θεού, συχνά με μουσικά όργανα όπως τύμπανα και κύμβαλα.
Παρόμοια, στην λατρεία του Διονύσου, οι πιστοί τραγουδούσαν διθυράμβους, επαναλαμβάνοντας το όνομα του θεού και συνοδεύοντας την ψαλμωδία με τύμπανα, αυλούς και κύμβαλα.
Ενθουσιαστική λατρεία και έκσταση
Η λατρεία του Κρίσνα συχνά οδηγεί σε κατάσταση πνευματικής έκστασης, όπου οι πιστοί χορεύουν και τραγουδούν με αφοσίωση.
Οι αρχαίοι Βάκχες και οι ακόλουθοι του Διονύσου συμμετείχαν σε διονυσιακά όργια, χορεύοντας και τραγουδώντας σε κατάσταση θρησκευτικής μανίας, επιδιώκοντας να ενωθούν με το θείο μέσω της έκστασης.
Οργανολογία: Τα τύμπανα και οι αυλοί
Οι ινδουιστικές λατρείες χρησιμοποιούν μακρόστενα τύμπανα και τα κύμβαλα.
Στην αρχαία Ελλάδα, τα τύμπανα, ο αυλός και τα κύμβαλα ήταν βασικά όργανα στην διονυσιακή λατρεία, όπως αναφέρεται από τον Ευριπίδη στις Βάκχες.
Η έμφαση στη χαρά και την απελευθέρωση μέσω της λατρείας
Ο Κρίσνα, ως θεός του παιχνιδιού, του έρωτα και της θεϊκής χαράς, λατρεύεται με μουσική και τραγούδια που προκαλούν πνευματική ευφορία.
Ο Διόνυσος, θεός του κρασιού, της γονιμότητας και της θείας τρέλας, είχε τελετές όπου η έκσταση ήταν βασικός στόχος, απελευθερώνοντας τους πιστούς από τα κοινωνικά δεσμά.
Η ομοιότητα που παρατηρεί κάποιος στις εκφράσεις "Χαίρε Κρίσνα" και "Χαίρε Βάκχε" δεν είναι τυχαία. Αντικατοπτρίζει μια βαθύτερη παράδοση λατρευτικών επευφημιών που σχετίζονται με την έκσταση, τη χαρά και τη θεϊκή επίκληση.
1. "Χαίρε Βάκχε" και η λατρεία του Διονύσου
Στην αρχαία Ελλάδα, οι οπαδοί του Διονύσου (Βάκχες, Σάτυροι και Μαινάδες) φώναζαν φράσεις όπως:
- "Ευοί Ευάν" (κραυγή ενθουσιασμού και επίκλησης στον Διόνυσο)
- "Χαίρε Βάκχε" ή "Χαίρε Διόνυσε", εκφράζοντας την υποδοχή του θεού με χαρά και έκσταση.
- "Ιώ Βάκχε!", που σημαίνει μια δυναμική επίκληση στον θεό.
Η λέξη "Βάκχε" προέρχεται από τον τίτλο "Βάκχος", που αποδιδόταν στον Διόνυσο και σήμαινε τον θεό της έκστασης και του μυστικιστικού ενθουσιασμού.
Η χρήση του "Χαίρε" στις τελετές του Διονύσου είχε διττή σημασία:
- Εορταστική χαιρετιστική φράση (όπως λέμε «Χαίρε, θεέ!»).
- Λατρευτική επευφημία που συνόδευε τις διονυσιακές τελετές, συχνά σε συνδυασμό με μουσικά όργανα (τύμπανα, αυλούς, κύμβαλα).
Στην λατρεία του Κρίσνα, οι πιστοί φωνάζουν "Χαίρε Κρίσνα, χαίρε Ράμα" ή "Jaya Krishna" που σημαίνει "Δόξα στον Κρίσνα" ή "Χαίρε, Κρίσνα!".
Το μοτίβο επανάληψης του ονόματος του θεού σε ρυθμικές τελετουργίες είναι κοινό τόσο στη διονυσιακή λατρεία όσο και στη παράδοση της λατρείας του Κρίστα. Και στις δύο περιπτώσεις:
- Οι πιστοί φώναζαν το όνομα του θεού με ρυθμική ένταση.
- Η λατρεία περιλάμβανε μουσικά όργανα (αυλούς, τύμπανα, κύμβαλα).
- Ο στόχος ήταν η θρησκευτική έκσταση και η ένωση με το θείο.
Αυτή η πρακτική είναι γνωστή ως "θεοφιλική επανάληψη", δηλαδή η συνεχιζόμενη απαγγελία του ονόματος ενός θεού για την πνευματική ένωση μαζί του
Συμπέρασμα
Η ομοιότητα μεταξύ του "Χαίρε Κρίσνα" και του "Χαίρε Βάκχε" δεν είναι σύμπτωση, αλλά αποτέλεσμα δύο παραδόσεων που αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα, αλλά με κοινά χαρακτηριστικά:
- Μουσική λατρεία και έκσταση.
- Επαναλαμβανόμενες επικλήσεις προς το θεό.
- Χρήση τυμπάνων και χορού στις τελετές.
- Πνευματική απελευθέρωση μέσω της λατρευτικής πρακτικής.
Φαινεται ότι και οι δύο λατρείες αγγίζουν μια κοινή ανθρώπινη ανάγκη για θεία ένωση μέσω της χαράς, της μουσικής και της θρησκευτικής έκστασης.
Μεγασθένης ὁ τὰ Ἰνδικὰ Ἑλληνιστὶ γεγραφὼς, δικαίως ὁμολογεῖταὶ γὲ παρὰ πάντων, καὶ δή τῶν Ἰνδῶν, πατὴρ τῆς τῶν Ἰνδιῶν ἱστορίας εἶναι.Πρῶτος γὰρ οὗτος τετράτομον ἔργον γέγραφε, καλούμενον Ἰνδικὰ, περὶ τῆς γεωγραφίαςκαὶ ἱστορίας τῶν Ἰνδιῶν. Ἕλλην ἐξ Ἰωνίας τὸ γένος ὤν, κατὰ Ἀλέξανδρον τὸν μέγαν βασιλεύοντα τὸ πλεῖστον τοῦ βίου ἒζησεν.
Τριακονταέτης γενόμενος ὅδε ὁ δαιμόνιος Ἕλλην, ἀμφὶ τὸ 320, τὸ ἀξίωμα τοῦ πρέσβεως ἐδέξατο παρὰ τοῦ Σελεύκου Α΄ τοῦ Νικάτορος. Οὕτως οὐ μόνον τό τῆς πολιτείας ἀξίωμα ἔχων ἀλλὰ καὶ ἐν ἀξιώματι ὢν ὑπὸ πάντων τῶν ἀστῶν, παρὰ τοὺς Ἰνδοὺς ἐπρεσβεύσατο ὑπὲρ γὲ τὰ δέκα ἔτη ἐν τοῖς ἀνακτόροις τοῦ Τσαντραγκούπτα Μαουρύα τῆς πόλεως Παταλιπούτρα, νῦν καλουμένη Πάτνα.
Μεγασθένης κατὰ τὸ ἔθος τοῦ Ἠροδότου τε Ἐκαταίουτε Σκύλακος καὶ Κτησίου παράδειγμα ποιούμενος αὐτοὺς τοῦ γράφειν, γέγραφε τὰκαλούμενα Ἰνδικὰ. Λέγεται δὲ ὅτι Στράβων τε καὶ Ἀρριανός κατὰ τὸ Μεγασθένους ἔθοςτὰ ἑαυτῶν ἔργα γεγράφασιν.
Ἐν τοῖς τοῦ Μεγασθένους ὑπομνήμασιν ἔξεστι τινὰ ἀναγνῶσαι οὐ μόνον τοὺς καλουμένους Ἰνδικοὺς μύθους ἀλλὰ καὶ πολλὰ τῶν γεωγραφικῶν καὶ ἐθνολογικῶν περὶ τῶν Ἰνδιῶν.
Ἐν τοῖς πρώτοις λόγοις, ἐν τῇ πρώτῃ τῶν Ἰνδικῶν, ὁ Μεγασθένης μάλιστα πάντων φανερὸν ποεῖ τοῖς πᾶσιν τὴν τοῦ Ἡρακλέους καὶ Διονύσου ἔλευσιν εἰς Ἰνδίαν κατὰ τὸ πάνυ παλαιὸν. Μάλιστα δὲ πάντων φανερὸν ποεῖ τήν Ἡρακλέους / Σίβα λατρείαν ἀλλά καὶ τὴν Διονύσου / Κρίσνα! Τούς μὲν ὀρεινοὺς τῶν φιλοσόφων ὑμνητὰς εἶναι τοῦ Διονύσου δεικνύντας τεκμήριον τὴν ἄμπελον, τούς δὲ πεδινούς τοῦ Ἡρακλέους, λέγεται. Ἄξιον δὲ προσοχῆς ἐστι ὅτι οὔκ ἐστι οὐδὲν ἐν τοῖς γεγραμένοις περὶ Βουδισμοῦ. Ἐκ τούτου δὲ πάρεστι ἰδεῖν ὅτι ὁ νῦν καλούμενος Βουδισμὸς ὡς ἀληθῶς ἤρξατο κρατεῖν ἅμα τῇ ἀναλήψει τῆς ἀρχῆς ὑπὸ τοῦ Ἀσόκα. Πρὸς τούτοις Μεγασθένης τὴν εὐδαιμονίαν τῆς Ἰνδικῆς φανερὰ ποιεῖ λέγων ὅτι δίκαρπὸν τε καὶ δίφορον εἶναι, ἀφόρου μηδέποτε οὔσης!
Οὕτως ἡ Ἰνδικὴ γῆ παρέχει τοῖς ἐνοικοῦσιν σήσαμον, ὄρυζα ἀλλά καὶ πυροὺς, ὄσπρια, καὶ ἄλλους καρποὺς ἐδωδίμους. Καὶ περὶ θηρίων, ὄφεων, λίθων, ὑδάτων, πιθήκων, κυνῶν, μυρμήκων, ἀλλὰ καὶ περὶ δυσβάτων καὶ ἐνθήρων ὄρεων, δένδρων φυομένων ἐν τῇ θαλάττῃ, πολλά διηγεῖται ὁ Μεγασθένης ἐν τοῖς ὑπομνήμασιν. Ἔτι δὲ λέγει ὅτι τοῖς ἀποθανοῦσιν οἱ Ἰνδοὶ μνημεῖα οὐ ποιοῦσιν ἀλλὰ τὰς ἀρετὰς μόνον τῶν ἀποθανουμένων εἰς μνήμην τίθενται, ὠδὰς ποιούμενοι περὶ τῶν ἀρετῶν αἵ αὐτοῖσιν ἀεὶ ἐπάδονται! Εὐτελεῖς δὲ πάντες οἱ Ἰνδοὶ κατὰ τὴν δίαιταν διατελοῦσιν ὄντες.Ἴππον δὲ καὶ ἐλέφαντα οὐκ ἔξεστιν ἰδιώτην τρέφειν. Ἐκ τούτων δῆλον ἐστὶν ὅτι τῶν μεγίστων Ἑλλήνων ὁ Μεγασθένης ἔτι καὶ νῦν ἐστιν. Ὀρθῶς δὲ καὶ δικαίως ὁ πατὴρ τῆς Ἰνδῶν ἱστορίας ὁμολογεῖται.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου