Amfipoli News
















Τετάρτη 20 Νοεμβρίου 2024

«Η ασπίδα του Αχιλλέα» στην ομηρική Ιλιάδα



  H «ασπίδα του Αχιλλέα» είναι η ασπίδα που χρησιμοποίησε ο Αχιλλέας για να πολεμήσει τον Έκτορα. Ο Όμηρος αφιερώνει στην ασπίδα του Αχιλλέα τουλάχιστον 134 στίχους στην Ιλιάδα, το απόσπασμα της οποίας είχαν ονομάσει οι αρχαίοι «οπλοποιία».

Στο έπος, ο Αχιλλέας έχει χάσει την πανοπλία του, μετά το δανεισμό της στον σύντροφό του, τον Πάτροκλο. Ο Πάτροκλος έχει σκοτωθεί στη μάχη από τον Έκτορα ο οποίος πήρε τα όπλα του ως λάφυρα. Η μητέρα του Αχιλλέα, η Θέτις ζητάει από το θεό Ήφαιστο να σφυρηλατήσει μια καινούργια πανοπλία για τον γιο της.

O Αχιλλέας, γιος του Πηλέα και της Νηρηίδας Θέτιδας, ήταν ο πιο ικανός και άξιος πολεμιστής από τους Αχαιούς ήρωες. Η προσπάθεια της μητέρας του να τον κρατήσει μακριά από τον πόλεμο, στέλνοντάς τον στη Σκύρο, αποδείχτηκε άκαρπη.

Αν και δεν είχε δεσμευτεί με όρκο, ο Αχιλλέας αποφασίζει να ακολουθήσει τους Αχαιούς στον πόλεμο, έχοντας επίγνωση των ικανοτήτων του, του ιδιαίτερου ρόλου που θα παίξει ο ίδιος στη διεξαγωγή του πολέμου, καθώς και του γεγονότος ότι, εξαιτίας της απόφασης αυτής, θα βρει κατά πάσα πιθανότητα πρόωρο θάνατο.

Για την κατασκευή της ασπίδας του Αχιλλέα επιστράτευσαν και ο Ήφαιστος και ο Όμηρος όλη τους την τέχνη. Η ασπίδα του Αχιλλέα είναι ένας ύμνος στην τεχνολογία, μια ποιητική παρουσίαση του πλέον περίφημου σε τέχνη έργου της ομηρικής εποχής.

H περιγραφή του έργου:

Και φτιάχνει πρώτα μια τρανή και στιβαρή ασπίδα παντού στολίζοντάς τη. Και βάζει γύρω της λαμπρό τρίφυλλο μεταλλικό στεφάνι, όπου δένει το λουρί το ασημένιο. Πέντε μετάλλου στρώματα έχει η ασπίδα. Σκαλίζει πάνω της πολλά στολίδια, με τη σοφή των δυο χεριών του τέχνη.

Στη μια μέρα φτιάχνει τη γη, τον ουρανό στην άλλη, αλλού τη θάλασσα και τον ακούραστο ήλιο και τη σελήνη ολόγεμη. Σ’ άλλη μεριά τα ζώδια όλα φτιάχνει, τα άστρα που στεφανώνουν τον ουρανό. Τις Πλειάδες και τις Υάδες και το δυνατό Ωρίωνα παραφυλάει και μόνο αυτή μες στα νερά του Ωκεανού δε λούζεται.

Φτιάχνει και δυο όμορφες πόλεις θνητών ανθρώπων. Στη μια γάμοι γίνονται, συμπόσια μεγάλα, νύφες προβάλλουν από τα σπίτια τους και οι λαμπαδηφόροι από την πόλη περνούν κι αντιλαλούν τραγούδια, γαμήλια, πολλά. Νέοι χορευτές στριφογυρνούν κι ανάμεσα τους κιθάρες και αυλοί παίζουν.

Οι γυναίκες μπροστά στην πόρτα στέκονται και θαυμάζουν. Κόσμος συρρέει στην αγορά, όπου καβγάς θεριεύει. Δυο άντρες εκεί μαλώνουνε για την εξαγορά ενός άντρα σκοτωμένου.

Ο ένας λέει πως τα έχει όλα ξεπληρώσει και βεβαιώνει το λαό ενώ ο άλλος ισχυρίζεται πως τίποτα δεν πήρε. Και οι δυο τέλος θέλουν στο δικαστή να πάνε, απόφαση να βγάλει.

Οι άνθρωποι γύρω και τους δυο τους επιδοκιμάζουν και τους υποστηρίζουν. Οι κήρυκες τον κόσμο συγκρατούσαν και οι γέροντες κάθονται πάνω σε λαξεμένους λίθους, μέσα στον κύκλο τον ιερό, στα χέρια τους κρατώντας τα ραβδιά των μεγαλόφωνων κηρύκων.


arxaia-ellinika
Διαβάστε Περισσότερα...

Κέικ εκλέρ με φυστικοβούτυρο



Για τη γέμιση:

1 πακέτο (3,4 oz) στιγμιαίο μείγμα πουτίγκας βανίλιας

1 ¾ φλιτζάνι κρύο γάλα

1 φλιτζάνι κρεμώδες φυστικοβούτυρο

1 δοχείο (8 oz) χτυπημένη επικάλυψη, ξεπαγωμένη

Για τα στρώματα:

1 κουτί (14,4 oz) κράκερ Graham

Για τη γκανάζ σοκολάτας:

1 φλιτζάνι ημίγλυκα κομματάκια σοκολάτας

½ φλιτζάνι παχύρρευστη κρέμα

1 κουταλιά της σούπας ανάλατο βούτυρο

Οδηγίες:

1ο Βήμα: Σε ένα μεγάλο μπολ, χτυπήστε μαζί το μείγμα πουτίγκας βανίλιας και το γάλα μέχρι να πήξει. Ανακατεύουμε με το φυστικοβούτυρο μέχρι το μείγμα να γίνει λείο.

2ο Βήμα: Διπλώστε τη χτυπημένη επικάλυψη στο μείγμα με το φυστικοβούτυρο μέχρι να μην μείνουν ραβδώσεις, εξασφαλίζοντας μια αφράτη και ομοιόμορφη γέμιση.

3ο Βήμα: Απλώστε μια στρώση γέμισης με φυστικοβούτυρο στον πάτο ενός πιάτου 9×13 ιντσών για να ξεκινήσετε τη βάση του κέικ σας.

4ο Βήμα: Τοποθετήστε μια στρώση κράκερ Graham πάνω από τη γέμιση, σπάζοντας τα κομμάτια για να χωρέσουν όσο χρειάζεται και στη συνέχεια καλύψτε με μια άλλη στρώση γέμισης με φυστικοβούτυρο.

5ο Βήμα: Συνεχίστε να στοιβάζετε κράκερ Graham και γεμίζετε, τελειώνοντας με μια στρώση κράκερ Graham.

6ο Βήμα: Για τη γκανάζ, ζεσταίνουμε την κρέμα γάλακτος και το βούτυρο μέχρι να σιγοβράσουν και μετά περιχύνουμε τα κομματάκια σοκολάτας. Αφήνουμε να καθίσει και μετά ανακατεύουμε μέχρι να ομογενοποιηθούν.

7ο Βήμα: Απλώστε τη γκανάζ πάνω από την τελευταία στρώση κράκερ Graham, εξασφαλίζοντας ομοιόμορφη κάλυψη για ένα γυαλιστερό φινίρισμα.

8ο Βήμα: Βάλτε το κέικ στο ψυγείο για τουλάχιστον 4 ώρες, αφήνοντας τα κράκερ του Γκράχαμ να μαλακώσουν σε μια υφή που μοιάζει με κέικ.

9ο Βήμα: Κόψτε σε τετράγωνα κομμάτια και σερβίρετε παγωμένο, με κάθε μπουκιά μια τέλεια ισορροπία μεταξύ φυστικοβούτυρου και σοκολάτας.

https://trendnow.club

Διαβάστε Περισσότερα...

Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2024

Η σοφία του Ερμή του Τρισμέγιστου

 


Το πνεύμα είναι ίσως η πιο παρεξηγημένη λέξη στην εποχή μας. Αν και οι περισσότεροι πιστεύουν ότι κατανοούν τη λέξη “πνεύμα”, εντούτοις της αποδίδουν νοήματα που ελάχιστα την αντιπροσωπεύουν.

ΣΗΜΕΡΑ χαρακτηρίζουμε το έργο ενός συγγραφέα ή καλλιτέχνη με τη φράση “πνευματική δημιουργία”. Αυτό δεν θα ήταν ίσως υπερβολή αν εντρυφώντας κάποιος στο έργο αυτών των ανθρώπων διαπίστωνε ότι δεν αποτελεί προϊόν του ενστίκτου ή του συναισθήματος και ότι πράγματι έχει πνευματικές διαστάσεις.

Μια από τις έννοιες που αποδίδεται σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία στον όρο “πνεύμα” –ίσως όχι τυχαία– αφορά την άυλη υπόσταση ενός ανθρώπου που έχει πεθάνει. Μιλάμε δηλαδή πολλές φορές για τα “πνεύματα”, ή άλλως πως για τα φαντάσματα, με τα οποία ασχολούνται οι σαμάνοι και οι πνευματιστές. Λέγεται πως κάποιοι άνθρωποι, προσκολλημένοι υπερβολικά στα γήινα πράγματα, τριγυρνάνε μετά το θάνατο στα μέρη όπου σύχναζαν όταν ζούσαν και ότι μεταβάλλονται έτσι σε πρόσγεια πνεύματα.

Αν πράγματι συμβαίνει αυτό, φαίνεται ότι αυτός είναι ο πιο εύκολος δρόμος, γιατί αντί να ανέλθουν σε υψηλότερους τόπους, παραμένουν στα χαμηλά· ακολουθούν το καθοδικό τόξο και όχι το ανοδικό. Όμως αυτός δεν είναι ο φυσικός τρόπος, ούτε ο δρόμος ενός αληθινά πνευματικού ανθρώπου, δηλαδή ενός στοχαστή ή φιλοσόφου.

O Θεμίστιος, ένας φιλόσοφος του 4ου μ.X. αιώνα, παρατηρεί: «Πρώτα απ’ όλα, το όνομα του θανάτου φαίνεται να δηλώνει ότι καθετί που παθαίνει μετάλλαξη δεν πηγαίνει κάτω από τη γη και χαμηλά, αλλά πηγαίνει και τρέχει προς τα πάνω· γι’ αυτό λέγεται ότι, σαν να είναι κάποια πεταλούδα, η ψυχή αναπηδά και ορμάει προς τα πάνω, όταν το σώμα παύσει να αναπνέει, αναπνέοντας και αναζωογονούμενη η ίδια.

Πρόσεξε τώρα: το αντίθετο του θανάτου, η γέννηση, δηλώνει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή κάποια ροπή προς τα κάτω και κλίση προς τη γη, ενώ η ψυχή κατά το θάνατο, ορμάει προς τα πάνω».

Μια διαρκής αναγέννηση

Βλέπουμε πως αν και ο όρος “πνεύμα” σχετίζεται κατά μία έννοια με το αναπότρεπτο, για τους σημερινούς ανθρώπους το θέμα του θανάτου είναι κάτι σαν ταμπού. Οι περισσότεροι δεν θέλουν να σκέφτονται ότι κάποια μέρα θα πεθάνουν, ενώ άλλοι αρκούνται σε μια απλοϊκή αντίληψη για τη μεταθανάτια ζωή, πιστεύοντας ότι υπάρχει “παράδεισος” και “κόλαση”.

Έτσι ένα τόσο σοβαρό θέμα για την ανθρωπότητα παραμένει ανεξερεύνητο και όσοι αποτολμούν να το μελετήσουν χρησιμοποιούν διάφορες αθώες ή αποτρόπαιες λέξεις και φράσεις για να μας ανακοινώνουν τα συμπεράσματά τους: “Αγκαλιασμένοι από Φως”, “Ταξίδι στο Χρόνο”, “Κοντά στο Φως”, είναι τίτλοι βιβλίων που κυκλοφορούν και πραγματεύονται το θέμα του θανάτου.

Γιατί, πράγματι, αν το καλοσκεφτεί κανείς, ποιος θα αγόραζε το βιβλίο της γνωστής θανατηφόρου Eλίζαμπεθ Kύμπλερ-Pος με τίτλο “Θάνατος: το τελικό στάδιο ανάπτυξης”, ή ακόμη το πιο προκλητικό έργο του Σέργουιν Nιούλαντ, “Με ποιο τρόπο πεθαίνουμε”;

Όμως γιατί αυτός ο φόβος και η αποστροφή;

«Tους ανθρώπους» γράφει ο Επίκτητος «δεν τους ταράζουν τα ίδια τα πράγματα, αλλά οι ιδέες που έχουν για τα πράγματα».

Και συνεχίζει: «O θάνατος δεν είναι κάτι το φοβερό, επειδή τότε θα ήταν και για τον Σωκράτη. Αυτό που φοβίζει, είναι η ιδέα ότι είναι φοβερός».

Αλλά και ο Ερμής ο Τρισμέγιστος έχει παρόμοια γνώμη: «Ας μιλήσουμε τώρα για το θάνατο· γιατί ο θάνατος φοβίζει τους περισσότερους με την ιδέα ότι είναι πολύ μεγάλο κακό, επειδή αγνοούν την αλήθεια».

Αλλά, θα πει κάποιος, ο θάνατος μας τρομάζει επειδή σχετίζεται με το άγνωστο. Είναι λοιπόν πιο γλυκό να δεχτούμε την ιδέα του παραδείσου, ακόμη και αυτή της κόλασης.

Από φιλοσοφική άποψη η ιδέα του “παραδείσου” και της “κόλασης”, ως στατικών καταστάσεων, είναι κάπως παιδιάστικη. H ίδια η φύση μας δείχνει ότι το καθετί βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και αλλαγή. Ορισμένες μάλιστα φορές σε βίαιη αλλαγή.

H μεταβολή είναι η ουσία της ζωής. «Όλα κυλούν και τίποτε δεν μένει σταθερό», έλεγε ο Ηράκλειτος. Στον πλατωνικό Φαίδωνα ο Σωκράτης μας λέει ότι παντού στη φύση μπορεί να παρατηρήσει κανείς το παιχνίδι των αντιθέσεων: μέρα και νύχτα, ύπνος και εγρήγορση, ζωή και θάνατος κτλ.

Όλα τα ζεύγη των αντιθέτων έχουν παροδική και μεταβαλλόμενη μορφή· το καλό και το κακό μπορούν να μεταβληθούν σε καλύτερο και χειρότερο αντίστοιχα· η νύχτα προβάλλει από τη μέρα μέσω του λυκόφωτος και η μέρα από τη νύχτα μέσω του λυκαυγούς. Παντού στο σύμπαν διακρίνουμε το παιχνίδι του γιν και του γιανγκ.

Τίποτε δεν χάνεται

Οι αρχαίοι φιλόσοφοι έβλεπαν έναν κύκλο ζωής και θανάτου: γέννηση, βίος, θάνατος, μεταθανάτια κατάσταση και επαναγέννηση. Όμως αν και η βασικότερη διχογνωμία όσων ασχολούνται σήμερα με αυτά τα θέματα εστιάζεται στο αν υπάρχει μετενσάρκωση ή όχι, οι αρχαίοι Έλληνες προχωρούσαν πιο πέρα, δηλαδή στο ξεπέρασμα του κύκλου αυτού μέσω αναγνώρισης της φύσης του ίδιου του θανάτου.

Έτσι ο Σωκράτης βεβαιώνει: «Δεν υπάρχει θάνατος ούτε για τους ζωντανούς, ούτε για εκείνους που έχουν φύγει», υπονοώντας ότι είναι μόνο ένα γεγονός στη συνείδηση. Και ο Ερμής ο Τρισμέγιστος αποφαίνεται: «Ούτε γεννήθηκε, ούτε υπάρχει κάτι νεκρό στο κόσμο, ούτε θα υπάρξει ποτέ». Και για να μας διαλύσει κάθε πιθανή παρανόηση, διευκρινίζει: «Τίποτε από όσα υπάρχουν στον κόσμο, δεν θα χαθεί ποτέ».

Από την άλλη μεριά, ο Ευριπίδης, πιο ανθρώπινος, αναρωτιέται: «Ποιος ξέρει αν είναι ζωή αυτό που λέμε θάνατος κι αν ο θάνατος είναι η ζωή;»

Και ο Πίνδαρος έρχεται να δώσει τη θριαμβική απάντηση: «O ήλιος λάμπει για τους νεκρούς, ενώ οι ζώντες περιβάλλονται από τη σκιά της νύχτας!»

Όμως ο Πίνδαρος, αν και ποιητής, ήταν ταυτόχρονα φιλόσοφος και σοφός. Τα όσα λέει δεν απευθύνονται βέβαια στους κοινούς ανθρώπους, αλλά σ’ εκείνους που γνώριζαν το μυστικό των Ελευσίνιων Μυστηρίων.

Το μυστηριακό τυπικό

Για τους Έλληνες σοφούς η γέννηση, ο θάνατος και η επαναγέννηση θα μπορούσαν –και από μια σκοπιά έπρεπε– να συμβούν κάποια στιγμή στη ζωή του μύστη, όχι πραγματικά, αλλά μέσα στη συνείδησή του. O κύκλος αυτός έπρεπε να βιωθεί συνειδησιακά.

Παρ’ όλα αυτά, δεν ήταν λίγες οι φορές που θαβόταν κάποιος πραγματικά, για σύντομο χρονικό διάστημα, ώστε να αποκτήσει την εμπειρία τέτοιων σημαντικών ζητημάτων. H επακόλουθη στέψη του μύστη και η ανακήρυξή του σε “βασιλιά” (άνακτα) συμβόλιζε την πνευματική απελευθέρωση και τη θέωσή του. Αυτά τουλάχιστον επέβαλε το μυστηριακό τυπικό.

Με άλλα λόγια, ο νεόφυτος βίωνε την εμπειρία και θανάτου και κατόπιν επανερχόταν στη ζωή. Με αυτό τον τρόπο έβλεπε αφενός ότι ο θάνατος είναι ψευδαίσθηση, αφετέρου ότι ο άνθρωπος συνεχίζει να υπάρχει. Είναι η υπερβολική προσκόλλησή σας στο σώμα και στα γήινα πράγματα που δεν επιτρέπει στην αντίληψή μας να κατανοήσει το θέμα αυτό.

Από αυτό λοιπόν το σημείο ξεκινάει η ιδέα του λεγόμενου “φιλοσοφικού θανάτου”. Αυτό το είδος θανάτου υπονοεί και ο Δημόκριτος με την παράδοξη φράση: «Οι περισσότεροι άνθρωποι βαδίζουν ολοταχώς προς τον τάφο, επειδή φοβούνται το θάνατο».

Ένας φιλοσοφικός γρίφος

Όμως τι ακριβώς είναι ο φιλοσοφικός θάνατος; Αυτό μας το διδάσκει το ζώδιο του Σκορπιού. Πρόκειται για ένα μυστήριο –και με τις δυο έννοιες, αυτής της απόρρητης τελεστικής πράξης, αλλά και της αλήθειας που αποκαλύπτεται σε λίγους– γιατί όπως γράφει ο Θεμίστιος: «Κρυμμένη κρατούν τη ζωή οι θεοί από τους ανθρώπους», εννοώντας την αληθινή ζωή, πέραν του καθημερινού βίου, της παύσης του βιολογικού κύκλου και της επαναγέννησης.

Αφού λοιπόν ήταν ένα μυστικό που αποκαλυπτόταν μόνο κατά τη μύηση, αυτά που διασώθηκαν και έφτασαν έως εμάς είναι απλοί φιλοσοφικοί γρίφοι.

Έναν τέτοιο γρίφο μας διασώζει ο νεοπλατωνικός Πορφύριος: «O θάνατος έχει διπλή μορφή· τη μια όψη του την ξέρουν οι άνθρωποι, όταν δηλαδή το σώμα αποδεσμεύεται από την ψυχή, ενώ την άλλη, όταν η ψυχή αποδεσμεύεται από το σώμα, τη γνωρίζουν μόνο οι φιλόσοφοι».

Δηλαδή στη μια περίπτωση ο άνθρωπος γίνεται “πρόσγειο πνεύμα” –μια φασματική παρουσία– όχι μόνο μετά το θάνατό του αλλά και ενόσω ζει, ενώ στην άλλη περίπτωση η αιώνια ψυχή ενώνεται με το Πνεύμα κατά τη διάρκεια της ζωής και συνεχίζει το ίδιο και μετά το θάνατο του σώματος.

Ένας από τους μύστες της αρχαιότητας, ο ελεγειακός ποιητής Φιλιτάς, γράφει: «Πέρασα από το μονοπάτι του Άδη, από αυτό απ’ όπου δεν γύρισε με αντίστροφη διαδρομή κανένας ταξιδιώτης».

Αυτό άλλωστε ήταν και το νόημα της καθόδου στον Άδη του Ορφέα, του Ηρακλή, αλλά και όσων κατέβηκαν στον Κάτω Κόσμο και γύρισαν ζωντανοί.

Συμπερασματικά, λοιπόν, οι αρχαίοι Έλληνες στοχαστές έβλεπαν το θάνατο σαν ένα γεγονός που συμβαίνει στη συνείδηση· και αφού η συνείδηση και η ψυχή ζουν και μετά το θάνατο, η αποχώρηση από το σώμα ήταν γι’ αυτούς ένα απλό συμβάν. Απλό και εύκολο να επιτευχθεί, πολύ σημαντικό όμως για τον μυημένο.

Γιατί τι είναι τελικά ο θάνατος; Για τον Ηράκλειτο, «πραγματικός θάνατος είναι όλα όσα βλέπουμε ξύπνιοι». Όσο για τον άλλο θάνατο, εκείνον της μύησης, ο ίδιος ο σοφός της Εφέσου μας λέει: «Όταν τα μάτια του σβήνουν, (ο μύστης) ανάβει ένα φως στον εαυτό του μέσα στη νύχτα».

ΣHMEIΩΣEIΣ

– Ερμής Τρισμέγιστος. Το όνομα που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες για τον σεληνιακό θεό των Αιγυπτίων Θωθ, προστάτη και εμπνευστή της αστρολογίας και της αλχημείας που ταυτίσθηκε με τον Ερμή της ελληνικής μυθολογίας. Ονομάσθηκε έτσι από το πλήθος των ανακαλύψεων που αποδίδονταν σ’ αυτόν. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, «ανακάλυψε τους αριθμούς, τη γεωμετρία και τα γράμματα».

Είναι το σύμβολο της φωτεινής πλευράς της Σελήνης, που υποτίθεται ότι περιέχει την ουσία της δημιουργικής Σοφίας, το “ελιξίριο του Ερμή”. Με κεφάλι ίβιδας είναι ο ιερός γραφέας των θεών, αλλά ακόμη και τότε έχει ως στέμμα το σεληνιακό δίσκο. Είναι ο πιο μυστηριώδης από τους θεούς.

Στον Τρισμέγιστο Ερμή αποδίδονται και πολλά ελληνικά συγγράμματα περί των οποίων εικάζεται ότι μεταφράσθηκαν από την αιγυπτιακή στην ελληνική επί εποχής Πτολεμαίων. Μερικά από αυτά που έχουν σωθεί με τ’ όνομα του είναι μεταγενέστερα του 3ου μ.Χ. αιώνα και γράφηκαν από τους Νεοπλατωνικούς. Γνωστότερο γραπτό που αποδίδεται στον Ερμή τον Τρισμέγιστο είναι ο Σμαράγδινος Πίνακας.

Σύμφωνα με τον Ελιφάς Λεβί, «είναι το σύνολο της μαγείας σε μια σελίδα». Αυτό οδήγησε στην επαναγέννηση των απόκρυφων επιστημών που είχαν ξεχαστεί και παραμεληθεί σε ολόκληρο τον κόσμο κατά το μεσαίωνα.

– Θεμίστιος. Σοφιστής και ρήτορας από την Παφλαγονία, που απέκτησε μεγάλη δύναμη στην Αντιόχεια και στην Κωνσταντινούπολη (320-390). Νέος ακόμη έκανε παραφράσεις των αριστοτελικών συγγραμμάτων. Την εποχή που βρισκόταν στην Άγκυρα της Γαλατίας, προσφώνησε τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο, ο οποίος ετοιμαζόταν να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών. O λόγος του αυτός, με τίτλο Περί φιλανθρωπίας, σώζεται μέχρι σήμερα.

Κλήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου δίδαξε ρητορική και φιλοσοφία, έχοντας περιβληθεί με την αυτοκρατορική εύνοια. Για σαράντα χρόνια υπηρέτησε την πατρίδα και πέντε αλληλοδιαδόχους αυτοκράτορες. O Θεοδόσιος, πλην των άλλων αξιωμάτων, έστησε και δυο χάλκινους ανδριάντες προς τιμή του.

– Πορφύριος από την Τύρο. Νεοπλατωνικός φιλόσοφος (233-304), μαθητής και διάδοχος του Πλωτίνου. Σπούδασε αρχικά στην Αθήνα κοντά στον Κάσιο Λογγίνο. Περίφημα είναι τα ερμηνευτικά σχόλιά του στον Όμηρο (Ομηρικά ζητήματα). Υπήρξε πολυγραφότατος. Από αυτόν σώζεται η βιογραφία του Πυθαγόρα, η οποία πρέπει να ήταν μέρος μιας ιστορίας φιλοσόφων (Φιλόσοφος ιστορία) σε 4 βιβλία που έφτανε έως τον Πλάτωνα.

H μεγάλη συνεισφορά του είναι ότι επιμελήθηκε με υποδειγματικό τρόπο την έκδοση των έργων του Πλωτίνου, τις περίφημες Εννεάδες. Οι χριστιανοί συγγραφείς χρησιμοποίησαν τις σκέψεις του σε μεγάλο βαθμό.

– Φιλιτάς από την Κω. Γραμματικός και ποιητής του 4ου/3ου αι. π.X. O Πτολεμαίος A΄ τον είχε καλέσει να αναλάβει την αγωγή του γιου του στην Αλεξάνδρεια και εκεί είχε επίσης μαθητές τον Eρμησιάνακτα και τον Θεόκριτο, καθώς και τον Ζηνόδοτο από την Έφεσο. (Ο Ζηνόδοτος ήταν ο πρώτος βιβλιοθηκάριος της Αλεξανδρινής βιβλιοθήκης). O Φιλιτάς πέθανε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου του έστησαν ανδριάντα.

Με γνήσια αλεξανδρινό τρόπο ήταν ένας λόγιος με πλατιά μόρφωση και συγχρόνως ποιητής (ποιητής άμα και κριτικός). Έγραψε επιγράμματα και ελεγείες. O Φιλιτάς θεωρείται ιδρυτής της υποκειμενικής ερωτικής ελεγείας, που την παραπέρα εξέλιξή της μπορούμε να την παρακολουθήσουμε στους Ρωμαίους ελεγειακούς ποιητές. (Ελεγεία: μικρό λυρικό ποίημα με τρυφερό ή μελαγχολικό χαρακτήρα) 

youmagazine.


Διαβάστε Περισσότερα...

Τυροπιτσίνια



Υλικά

230 γρ.ελαιολαδο 

180 γρ.κρασι λευκό

1 καρότο τριμμένο λεπτά

50 γρ.κεφαλογραβιερα η γραβιέρα

530 γρ.αλεύρι 

1 κοφτό κουταλάκι αλάτι

2 κουταλάκια κοφτά μπεικιν

Για την επικάλυψη

Σάλτσα η ντομάτα τριμμένη poumaro με λίγο ελαιόλαδο, πιπέρι, πάπρικα γλυκιά, ριγανη.

3 φέτες ψιλοκομμένο μπέικον,

Τριμμένο τυρί γραβιέρα η κεφαλογραβιέρα

Τα τυροπιτσίνια είναι ένα αγαπημένο σνακ για μικρούς και μεγάλους. Τραγανά και χορταστικά, ξεφεύγουν από την κλασική γεύση με το σουσάμι. Το τυρί απογειώνει την γεύση τους και γι’ αυτόν τον λόγο κάθε φορά που βρισκόμαστε σε έναν καλό φούρνο, του ζητάμε να μας βάλει και από μισό κιλό.

Σαν τα δικά μας όμως, δεν έχει γι’ αυτό και αγαπημένη μας Γκόλφω μας δείχνει μία εύκολη συνταγή με αγνά υλικά για τυροπιτσίνια. Μπορείτε να τα φτιάξετε για το σχολικό κολατσιό, το παιδικό πάρτι, τον μεζέ των μεγάλων μαζί με αλλαντικά για την μπύρα και όχι μόνο αλλά και για το σνακ των μεγάλων μέσα στην μέρα.

Εκτέλεση

Σε ένα μπολ προσθέτουμε το ελαιόλαδο και το λευκό κρασί και ανακατεύουμε λίγο με το σύρμα. Προσθέτουμε το τριμμένο στον ψιλό του τρίφτη καρότο και την τριμμένη κεφαλογραβιέρα και ανακατεύουμε λίγο με το σύρμα.

Στην συνέχεια προσθέτουμε το αλεύρι για όλες τις χρήσεις, το αλάτι και το μπέικιν πάουντερ και ξεκινάμε να δουλεύουμε το μείγμα με τα χέρια μας και πλάθουμε μέχρι να ενωθούν τα υλικά μας. Θέλουμε να πάρουμε μία ζύμη εύπλαστη.

Σκεπάζουμε την ζύμη με μία διάφανη μεμβράνη και την βάζουμε στο ψυγείο για 10 λεπτά. Στην συνέχεια στρώνουμε λαδόκολλα σε ένα ταψί του φούρνου και πλάθουμε την ζύμη σε μπαστουνάκια. Βάζουμε τα μπαστουνάκια μας στο ταψί.

Ανακατεύουμε σε ένα μπολάκι τις τριμμένες ντομάτες, το ελαιόλαδο, την ρίγανη, την πάπρικα, το πιπέρι. Αλείφουμε τα πιτσίνια με την σάλτσα ντομάτας, χρησιμοποιώντας ένα πινέλο.

Προσθέτουμε από πάνω ψιλοτριμμένη κεφαλογραβιέρα, και το μπέικον κομμένο σε μικρά κομμάτια. Ψήνουμε τα τυροπιτσίνια στους 190 βαθμούς Κελσίου περίπου, εστία πάνω κάτω, στην μεσαία σχάρα, για περίπου 20 λεπτά.

Tips για τα Τυροπιτσίνια 

Αντί για κεφαλογραβιέρα μπορούμε να βάλουμε γραβιέρα τόσο στην επικάλυψη όσο και στην ζύμη. Οι δοσολογίες για την επικάλυψη είναι ανάλογα τα γούστα. Αντί για ελαιόλαδο μπορούμε να βάλουμε ηλιέλαιο.

Μπορούμε να βάλουμε και κεφαλοτύρι, αλλά βάζουμε λιγότερο αλάτι. Μπορεί να χρειαστεί να προσθέσουμε και 10 γραμμάρια αλεύρι. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε όποια σάλτσα μας αρέσει. Αντί για τριμμένη ντομάτα μπορούμε να βάλουμε και πουμαρό.

Δείτε την εκτέλεση στο παρακάτω βίντεο για τα Τυροπιτσίνια:

Golfo in the kitchen Γκόλφω Νικολου

Διαβάστε Περισσότερα...

Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2024

Το σπήλαιο Καιάδας στην αρχαία Σπάρτη

 


Με το όνομα Καιάδας αναφερόταν στην αρχαιότητα ένα μεγάλο βάραθρο κοντά στην αρχαία Σπάρτη δίπλα το όρος Ταΰγετος.

Όπως έχει αναφερθεί σε διάφορα θέματα για την Σπάρτη,ο μύθος για την χρήση του Καιάδα ως "σκουπιδότοπος" για τα αρρωστιάρικα μωρά, δεν ευσταθεί και οφείλεται σε μια παρερμηνεία του Πλούταρχου.

Το σπήλαιο Καιάδας βρίσκεται κοντά στο χωριό Τρύπη, σε απόσταση 10 χλμ. από τη Σπάρτη, δίπλα στο δημόσιο δρόμο Σπάρτης - Καλαμάτας. Είναι ένα σπηλαιοβάραθρο μήκους περίπου 50 μ.και έχουν αποδείξει οι σημερινοί επιστήμονες πως δεν υπήρξε περίπτωση εύρεσης βρεφικού σκελετού, παρά μόνο μεγάλων ανθρώπων.

Το σπηλαιοβάραθρο αυτό μπορεί να συνδεθεί με τις αρχαίες μαρτυρίες για τη μορφή και τον προορισμό του Καιάδα και ειδικότερα με τη χρήση του για τον καταποντισμό των εχθρών τους ή και άλλων καταδίκων.

Το οποίο βέβαια είναι σωστό αφού πέταγαν τους "ανεπιθύμητους" εκεί μέσα. Κατά ιστορικές αναφορές στον Καιάδα ρίχτηκαν από τους Σπαρτιάτες ο ήρωας του Β΄ Μεσσηνιακού πολέμου Αριστομένης μαζί με 50 αιχμαλώτους Μεσσηνίους.

Επίσης στον Καιάδα οι Σπαρτιάτες κατακρήμνισαν και το νεκρό σώμα του βασιλιά τους Παυσανία που είχε καταδικαστεί σε θάνατο για προδοσία.Ο κατακρημνισμός σε βάραθρο εφαρμοζόταν ακόμη και στην Αθήνα, στην Κόρινθο,στους Δελφούς.και στην Θεσσαλία.

Στη Θεσσαλία αυτός ο τόπος τιμωρίας ονομαζόταν ''Κόρακες''.Ακόμη και σήμερα πολύ συχνά όταν κάτι ή κάποιος μας θυμώνει, του βγάζουμε εισιτήριο χωρίς επιστροφή για τον κόρακα...λέμε δηλαδή την γνωστή σε όλους μας φράση "άι στον κόρακα!" Η φράση που συναντάται στα αρχαία κείμενα είναι "πέμπειν ἐς κόρακας".

Εκτός από το αυτονόητο μαρτύριο, η ποινή εμπεριείχε και μεταφυσικές προεκτάσεις, καθώς το σώμα παρέμενε άταφο και η ψυχή αδυνατούσε να λυτρωθεί.

Υπήρχαν όμως μέρη στα όποια αφήναν τα δύσμορφα και άρρωστα μωρά να τα μεγαλώσουν οι είλωτες. Ο Καιάδας έχει μάλλον κακώς ταυτιστεί με τους Αποθέτες.τον τόπο δηλαδή που οι Σπαρτιάτες απέθεταν τα μη αρτιμελή βρέφη, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος και μόνον αυτός, στον βίο του Λυκούργου.

Οι σύγχρονοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτή την τύχη είχαν μόνο τα παιδιά με βαριές δυσμορφίες και όχι ελαφρές αναπηρίες, αλλά και παιδιά από ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες.

Πιθανότατα, οι αόριστες αναφορές για την εγκατάλειψη νεογνών στους «Αποθέτες» του Ταΰγετου, που συνδέονται συχνά με τον αρχαίο Καιάδα, συγχέονταν με τη γνωστή, σε όλη την αρχαιότητα, πρακτική της βρεφοκτονίας.

Η πρακτική της βρεφοκτονίας, αποτελούσε έσχατο και επώδυνο μέσο οικογενειακού προγραμματισμού σε όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, από την απώτερη προϊστορία μέχρι τη σύγχρονη ιατρική επανάσταση και την εφαρμογή προηγμένων μεθόδων αντισύλληψης και αποφυγής ανεπιθύμητων κυήσεων.

Η δε, έκθεση των παιδιών με κάποια γενετική δυσπλασία ή δυσμορφία αποτελούσε κοινή πρακτική και δεν παρατηρούνται διακρίσεις ή πολυνομία από πόλη σε πόλη και από εποχή σε εποχή.

Γενικότερα, στην αρχαιότητα οι αναφορές για τη θανάτωση βρεφών στον Καιάδα είναι εξαιρετικά περιορισμένες και χαρακτηρίζονται από ασάφεια και απροσδιοριστία, ενώ στη σύγχρονη εποχή αποκτούν μεγαλύτερη αποδοχή και διάδοση και μάλιστα σε συγγράμματα της στοιχειώδους εκπαίδευσης, παρά την παντελή έλλειψη τεκμηρίωσης και υποστήριξης της αινιγματικής μυθοπλασίας.

Ο θρύλος αυτός, φαίνεται να παίρνει σάρκα και οστά το 1904, όταν κατά την διεξαγωγή αρχαιολογικής έρευνας, τα αρχαιολογικά ευρήματα εντός του Καιάδα οδήγησαν την τότε ομάδα των ξένων αρχαιολόγων στη διαπίστωση, που έως σήμερα κακώς παραμένει, ότι οι αρχαίοι Σπαρτιάτες έριχναν στον γκρεμό τα ανάπηρα παιδιά, με το σκεπτικό ότι τους ήταν βάρος και άχρηστα για την κοινωνία τους.


Διαβάστε Περισσότερα...

Πατάτες στον τρίφτη με γέμιση τυρί

 


Υλικά

3 πατάτες τριμμένες στον τρίφτη
αλάτι πιπέρι
4 φέτες τυρί του τοστ
λίγο ελαιόλαδο
1 κουταλιά βούτυρο για το ψωμί

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Τρίβουμε της πατάτες μέσα σε ένα μπολ και αμέσως μετά τις στίβουμε πολύ καλά.
Τις ξαναβάζουμε στο μπολ ρίχνουμε αλάτι και πιπέρι και ανακατεύουμε πολύ καλά.

39467665 962991837244900 2433237039202697216 n
39453535 226190904906434 3554701889801027584 n

Βάζουμε στο τηγάνι λίγο λάδι μαζί με μία κουταλιά βούτυρο και μόλις λιώσει κάνουμε μία παχιά στρώση από την τριμμένη πατάτα στρώνοντας ομοιόμορφα. Το τηγάνι καλό θα ήταν να έχει μέγεθος ενός ρηχού μικρού πιάτου.

Αμέσως μετά από πάνω τοποθετούμε τις φέτες του τοστ να καλύψουν όλη την επιφάνεια χωρίς να βγει πιο έξω από την πατάτα, διαφορετικά θα λιώσει και θα κολλήσει.

39515207 244578169533974 784491835497119744 n
39467269 281856052409214 5226616182915727360 n

Σκεπάζουμε με την υπόλοιπη πατάτα —κάτω θα βάλετε πιο πολύ πατάτα, για επάνω θα κρατήσετε πιο λίγη.

39509582 478431945956468 8284102598055690240 n

Με μία σπάτουλα ξύλινη του δίνουμε γύρω γύρω ομοιόμορφο σχήμα και μαγειρεύουμε περίπου 15 λεπτά σε μέτρια φωτιά.

Με την βοήθεια ενός μεγαλύτερου πιάτου την αναποδογυρίζουμε .. αν δεν έχει πάρει χρώμα χρυσαφί την ξαναβάζουμε από την ίδια πλευρά δίνοντας εύκολα πάλι με την σπάτουλα το ωραίο σχήμα.

Αυτό το κάνουμε 4 φορές με το πιάτο για να μαγειρευτούν οι πατάτες και να σταθεροποιηθεί το σχήμα και πάντα με την ξύλινη σπάτουλα φτιάχνουμε ωραίο το γύρω γύρω μέχρι να ψηθεί και να σταθεροποιηθεί.

39442451 1665747490201169 1846891569991385088 n

Τέλος το τοποθετούμε σε πιάτο το κόβουμε σε τρίγωνα κομμάτια και τρέχει το λιωμένο τυράκι και απολαμβάνουμε! 

Θέλει λίγο προσοχή στο συχνό αναποδογύρισμα μην καείτε. Αν κατά το αναποδογύρισμα σας χαλάσει το σχήμα φτιάχνει ξανά εύκολα με την σπάτουλα κι όταν ψηθεί παραμένει ωραίο.

Από ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΓΕΣ

Διαβάστε Περισσότερα...

Κυριακή 17 Νοεμβρίου 2024

Η πανάρχαια Ελληνική επιστήμη της Γεωμετρίας

 


Η Γεωμετρία δεν είναι βέβαια το μόνο από τα αγαθά τού πολιτισμού, πού κατέλιπεν η Ελληνική αρχαιότης, είναι όμως ασφαλώς τό διαχρονικώτερο.

Η γεωμετρία τού Ευκλείδου, τα περίφημα "Στοιχεία", ισχύουν απαράλλακτα μέχρι σήμερα, χωρίς να χρειασθούν αναθεωρήσεις, βελτιώσεις ή κάποιες προσθήκες. Τα "Στοιχεία" αποτελούν ένα από τα αθάνατα μνημεία της ανθρώπινης σοφίας, κτήμα εσαεί των επιγιγνομένων.

Η γεωμετρία υπό την πρακτική και εμπειρική της μορφήν δεν ήταν βεβαίως άγνωστος στους αρχαίους ανατολικούς λαούς.

Ο Ηρόδοτος παραδίδει ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χάρις στις γεωμετρικές τους γνώσεις μπορούσαν να αποκαθιστούν τα όρια των κτημάτων τους μετά τις ετήσιες πλημμύρες τού Νείλου.

Όμως οι σχετικές γνώσεις τους ήταν ασυστηματοποίητες και δεν ξεπερνούσαν τα όρια της απλής εμπειρίας. Εγνώριζαν τό "πώς", αλλά δέν κατώρθωσαν ποτέ νά φθάσουν στό "διατί". Αυτήν τήν δόξαν επέπρωτο νά δρέψη η ιδιοφυϊα τών αρχαίων Ελλήνων.

Ο Θαλής ο Μιλήσιος (640-546 π.Χ.) είναι εκείνος πού εισήγαγε ή μάλλον ανεκάλυψε τήν απόδειξι τών γεωμετρικών καί μαθηματικών προτάσεων. Η εύρεσις τής αποδεικτικής μεθόδου ήταν μία από τίς μεγάλες στιγμές τής Ανθρωπότητος καί εν τούτοις πολλοί λίγοι έχουν συνειδητοποιήσει τήν καταλυτική σημασία τής καινοτομίας εκείνης στήν εξέλιξι τού ανθρωπίνου πνεύματος καί στήν ιστορία τού πολιτισμού γενικώτερον.

Ο άνθρωπος αποτινάζει σιγά-σιγά τά δεσμά τής αυθεντίας καί γίνεται αυτεξούσιος, αφού μπορεί μόνος του πλέον νά γνωρίζη, νά αποδεικνύη, νά βεβαιώνεται. Ετσι λοιπόν ο Θαλής δέν θεωρείται απλώς ως ο ευρέτης τής θεωρητικής γεωμετρίας, αλλά καί ο εισηγητής τής παγκοσμίου επιστήμης.

Ιστορικό είναι τό επίτευγμα, πού διέσωσεν ο Πλούταρχος, κατά τό οποίον ο Θαλής κατέπληξε τόν Φαραώ Αμασιν, όταν υπελόγισε τό ύψος τής μεγάλης πυραμίδος εκ τού μήκους τής σκιάς, μέ τήν μέθοδο τών αναλογιών. Θά έπρεπε ο ανδριάς τού μεγάλου αυτού Μιλησίου νά κοσμή όλα τά Ανώτατα Εκπαιδευτικα Ιδρύματα, ως ελάχιστος φόρος τιμής στόν πρώτον πραγματικόν επιστήμονα τής ανθρωπότητος, πού μάλιστα εθεώρει εαυτόν ευτυχή πού εγεννήθη Ελλην.

Ο Πυθαγόρας (572-500 π.Χ.), ο μέγας αυτός φιλόσοφος, μαθηματικός καί μύστης, έδωσε νέα ώθησι στήν γεωμετρία, μισόν αιώνα αργότερα. Μάλιστα τά μισά περίπου από τά δέκα τρία βιβλία τών "Στοιχείων" τού Ευκλείδου, στηρίζονται σέ εργασίες τού Πυθαγόρου καί τής Σχολής του.

Ο Πυθαγόρας έβλεπε τήν γεωμετρία μέσα από τήν πνευματική της διάστασι, ο δέ όρκος τών νεοφύτων τού "Ομακοείου", δηλ. τής μυητικης Σχολής του, ήταν "Η Γεωμετρία νά χρησιμεύη γιά τήν πνευματική καλλιέργεια καί όχι πρός πλουτισμόν". Ονομαστόν έγινε τό Πυθαγόρειον Θεώρημα, τού οποίου τήν απόδειξιν εύρεν ο φιλόσοφος καί καταληφθείς υπό ενθουσιασμού εθυσίασε, κατά τήν παράδοσιν εκατόμβην. Τό θεώρημα αυτό εξακολουθεί ακόμη καί σήμερα νά ασκή ακαταμάχητον γοητείαν καί μέχρι τώρα έχουν καταγραφή 370 διαφορετικές αποδείξεις.

Οι αρχαίοι Ελληνες μαθηματικοί εθεώρουν τά τιθέμενα προβλήματα ως πνευματικά παίγνια καί ως καλοί αθληταί ησθάνοντο τήν υποχρέωσιν νά τιμήσουν τούς Θεούς μετά τήν νίκην των. Ετσι καί ο Θαλής, όταν απέδειξε τήν σημαντική πρότασιν ότι επί ημιπεριφερείας κύκλου βαίνει ορθή γωνία, ευγνώμων πρός τούς Θεούς εθυσίασε βούν.

Είναι δύσκολο σήμερα νά συλλάβωμε ποία σημασία είχε γιά τούς αρχαίους προγόνους μας η λύσις κάποιου προβλήματος ή η ανεύρεσις τής αιτίας ενός φαινομένου. Ο Δημόκριτος έλεγε ότι προτιμά νά ανεύρη τήν αιτίαν ενός φαινομένου παρά νά τού χαρίσουν τόν θρόνον τού Μεγάλου Βασιλέως τής Περσίας. Νά μή ξεχνούμε επίσης τόν ένθεον ζήλον τού Αρχιμήδους, όταν ανήγγειλε τήν ανακάλυψι τού νόμου τής ανώσεως, μέ τό περίφημον έκτοτε καταστάν "Εύρηκα"!.

Αμέσως μετά τήν πρώτη συγκρότησι καί συστηματοποίησι τής γεωμετρίας, τρία μεγάλα προβλήματα άρχισαν νά απασχολούν τήν ελληνική φιλοσοφική διανόησι: α) Ο τετραγωνισμός τού κύκλου, β) Τό Δήλιον Πρόβλημα (ο διπλασιασμός τού κύβου) καί γ) Η τριχοτόμησις τής γωνίας. Τά μόνα επιτρεπόμενα μέσα ήσαν ο (αβαθμολόγητος) κανών καί ο διαβήτης. Τά υπόλοιπα έπρεπε νά αναλάβη η ανθρώπινη διάνοια. Ηταν καί αυτό ένα δείγμα τού υψηλού ήθους τών αρχαίων Ελλήνων μαθηματικών, μέ την πρωτοκαθεδρία πού έδιδαν στόν καθαρό λογισμό.

Τά προβλήματα αυτά έμειναν άλυτα, όμως η προβληματική περί τήν αναζήτησιν τών λύσεων ωδήγησεν εμμέσως στήν μεγάλη ανάπτυξι τής γεωμετρίας στήν κλασσική ελληνική αρχαιότητα καί μετέπειτα. Σήμερα βέβαια, μέ τό μοιρογνωμόνιο, τίς τριγωνομετρικές μεθόδους, τούς πίνακες, τούς υπολογιστάς κτλ, τά προβλήματα αυτά είναι πλέον άνευ αντικειμένου.

Ομως η θεωρητική τους αξία παραμένει απαραμείωτος. Οι αρχαίοι είχαν σέ υψηλή περιωπή τήν γεωμετρία. Τήν εθεώρουν σάν απαραίτητο εργαλείο γιά τήν φιλοσοφική καί γενικώτερα τήν επιστημονική σκέψι. Στό υπέρθυρον τής Πλατωνικής Ακαδημείας, η επιγραφή "Μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω" απεθάρρυνε τούς αμοίρους τής γεωμετρικής τέχνης νά γευθούν τά υψηλά νάματα τής φιλοσοφίας.

Μάλιστα ο Πλάτων (427-347 π.x.) εθεώρει τά μαθηματικά δώρο τών Θεών πρός τούς ανθρώπους. Εις αυτόν αποδίδεται η περίφημος φράσις: "Αεί ο Θεός γεωμετρεί", τής οποίας οι τρείς πρώτες λέξεις, κατά τρόπον παράδοξον, δίνουν τήν κατά προσέγγισιν τιμήν τού αριθμού π = 3,14. Τό "παράδοξον" δέ έγκειται εις τό ότι οι αρχαίοι Ελληνες υποτίθεται ότι αγνοούσαν τήν χρήσιν τών δεκαδικών αριθμών, καθώς δέν είχαν συλλάβει την έννοια τού μηδενός. Είναι όμως έτσι ή μήπως έχομε πολλά ακόμη να μάθωμε από την σοφία των αρχαίων προγόνων μας;

Ας σημειωθεί ακόμη ότι ο Πλάτων, μέγας μαθηματικός ο ίδιος, ήταν εκείνος πού καθιέρωσε την χρήση τού κανόνος και τού διαβήτου, πού απετέλεσε στοιχείον εγκυρότητος γιά τίς προτεινόμενες λύσεις τών γεωμετρικών προβλημάτων καί αναγκαίαν συνθήκην διά τό πνευματικώς "εύ αγωνίζεσθαι".

Στούς Αλεξανδρινούς Χρόνους, ο Ευκλείδης (330-270 π.Χ.) με τά "Στοιχεία" του εσυστηματοποίησε καί εκωδικοποίησε όλες τίς προγενέστερες γνώσεις καί παρέδωσε στήν ανθρωπότητα ίσως τό πλέον πολυδιαβασμένο καί πολυμεταφρασμένο επιστημονικό βιβλίο. Τά "Στοιχεία" δέν είναι μόνον ένα εγχειρίδιον γεωμετρίας, όπως θά ενόμιζε κανείς. Περιέχουν επίσης τίς βάσεις τής θεωρίας τών αριθμών, στήν θεμελίωσι τής οποίας ο μέγας εκείνος "Στοιχειωτής" συνέβαλεν όσον ολίγοι. Γνωστός καί εν χρήσει ακόμη σήμερα είναι ο "Αλγόριθμος τού Ευκλείδου", γιά τήν εύρεσι τού μεγίστου κοινού διαιρέτου (ΜΚΔ), η "Ευκλείδειος Διαίρεσις" κτλ.

Σήμερα ο Ευκλείδης με την γεωμετρία του εξακολουθεί να παραμένη επίκαιρος, παρά την ραγδαία μεταβολή των αντιλήψεων περί τού χώρου και τού σύμπαντος κόσμου. Ακόμη και οι νέες, "μη ευκλείδειες γεωμετρίες" τού Riemann καί τού Lobatsevski δεν εστάθησαν ικανές να αμφισβητήσουν την διαχρονική αξία των "Στοιχείων", πολλώ δε μάλλον να τα υποκαταστήσουν.

Ακολούθησε μία πλειάς λαμπρών μαθηματικών, πού διηύρυναν τον ορίζοντα της γεωμετρίας, όπως οι: Ίππαρχος, Μέναιχμος, Μενέλαος, Πτολεμαίος, Ήρων, Απολλώνιος ο Περγαίος και πολλοί άλλοι. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στον Αρχιμήδη (284-212 π.Χ.), πού κατά πολλούς υπήρξε ο μεγαλύτερος μαθηματικός όλων των εθνών και όλων των εποχών.

Ακόμη ο Αλεξανδρινός Θέων, τού οποίου κόρη ήταν η περίφημος διά τήν καλλονήν της νεοπλατωνική φιλόσοφος Υπατία, εξ ίσου μεγάλη μαθηματικός και αυτή, αποκληθείσα μάλιστα "Γεωμετρική".

Η Υπατία (370-415 μ.Χ.) υπήρξε αθώο θύμα του Χριστιανικού φανατισμού, ενώ με τον Θέωνα και την ιδία ετερματίσθη ουσιαστικά η συνεισφορά των Ελλήνων στην παγκόσμια μαθηματική επιστήμη.

Η γεωμετρία αποτελεί το τελειότερον όργανον λογικής, στην ουσία είναι η λογική εφηρμοσμένη. Προάγει την σκέψη και την φαντασία, αν δε εγκύψη κανείς στο βαθύτερο περιεχόμενό της, θα συλλάβει το νόημα της αρμονίας και της εν τώ κόσμω τάξεως. Η σκέψης γίνεται εδραία, στερεά και αποφεύγονται οι άνευ έρματος νοητικές ακροβασίες. Μέσα από την γεωμετρία και τα μαθηματικά καθίσταται ευκολωτέρα η προσπέλασις των υψηλών φιλοσοφικών εννοιών.

Πριν από λίγα χρόνια, σ' ένα συνέδριο διδακτικής, ο Σοβιετικός ακαδημαϊκός Α.Δ. Αλεξανδρώφ είπε ότι εκτός από τούς μηχανικούς και τούς αρχιτέκτονες, τούς πολεοδόμους κ.α., πρέπει να διδάσκονται την Γεωμετρία σε πανεπιστημιακό επίπεδο και οι ιατροί και οι δικαστικοί. Ημείς οι σύγχρονοι Έλληνες, ως φορείς της μεγάλης εκείνης κληρονομίας, επιβάλλεται να επανασυνδεθούμε με την λαμπράν παράδοσιν των αρχαίων γεωμετρών και να φανούμε αντάξιοί τους. Είναι η ιστορική μας οφειλή. Η καλλιέργεια της Γεωμετρίας είναι δική μας υπόθεσης.

Δυστυχώς όμως η γεωμετρική παιδεία στην χώρα όπου εγεννήθη, ευρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε πλήρη υποβάθμισι και νοσεί επικίνδυνα. Η Γεωμετρία διδάσκεται ξηρά, αποσπασματικά και το χειρότερο, αποκομμένη από τις ιστορικές της καταβολές και την ευρύτερη πνευματική της διάσταση. Όπως δε παρατηρεί η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία σε πρόσφατο (Οκτώβριος 1995) διάβημά της προς το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,

"Ο περιορισμός της διδακτέας ύλης (άρα και της αντίστοιχης θεωρίας) της Γεωμετρίας, όχι μόνο οδηγεί στην υποβάθμιση τού ρόλου της, όταν είναι γνωστό ότι στην διεθνή μαθηματική κοινότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, αλλά είναι βέβαιο ότι θα έχει σοβαρότατες συνέπειες στην όλη εκπαιδευτική πράξη, αφού είναι γνωστό ότι η Γεωμετρία είναι το κατ' εξοχήν μάθημα, πού βοηθάει το μαθητή να αναπτύξει την ικανότητα κριτικής σκέψεως. "Αεί ο Θεός γεωμετρεί ης καί φαντασίας".

Ιωάννης-Αδωνις Μελικέρτης

jonitogel018.com

Διαβάστε Περισσότερα...