- Ο Μινωϊκός πολιτισμός είναι γνωστός σε όλους. Όχι όμως και η σχέση της Κρήτης με τον Όμηρο. Αυτήν την έφερε στο φως η 30ετής ανασκαφή στην Ελεύθερνα και το Μουσείο (το πρώτο αρχαιολογικό του νησιού).
Το Μουσείο χτίστηκε μέσα σε τρία χρόνια (2013-2016) χάρη βέβαια στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος ‘Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 2007-2013» (ΕΣΠΑ), από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Υπουργείο Πολιτισμού, χωρίς να λείψει και η ιδιωτική πρωτοβουλία.
.
Η ανασκαφή στην Ελεύθερνα αποτελεί αναμφίβολα μία από τις πιο εντυπωσιακές και ενδιαφέρουσες εργασίες. Μυστηριώδεις γυναικείες ταφές και καύσεις νεκρών με άμεση αναφορά σε όσα περιγράφει ο Όμηρος στην Ιλιάδα, φέρνουν μπρος στα μάτια μας «ζωντανή», την «αρχαιολογία του θανάτου» όπως ανέφερε ο καθηγητής πολιτισμό της», όπως εξήγησε ο επικεφαλής της ανασκαφής, αρχαιολόγος Νίκος Σταμπολίδης.
Πριγκήπισσες ή ιέρειες;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Οι ανασκαφές ξεκίνησαν συστηματικά το 1985. Είχε προηγηθεί βέβαια μια ανασκαφική έρευνα το 1928 από τον αρχαιολόγο H. Payne ο οποίος υποστήριξε ότι «η περιοχή δεν δικαιολογεί μεγαλύτερο ανασκαφικό ενδιαφέρον». Ωστόσο όταν ο κ. Σταμπολίδης στα μέσα του ’80 άρχισε εργασίες στην περιοχή, ακολούθησε τη διαίσθηση του που του έλεγε ακριβώς το αντίθετο. Και εντέλει είχε απόλυτο δίκιο.
Σε υψόμετρο 380 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, άρχισε να αποκαλύπτεται μια πόλη με ζωή από το 3.000 π.Χ. έως τον 14ο αι. μ.Χ. και με πιο σημαντική περίοδο της την πρώιμη εποχή του Σιδήρου (900 π.Χ. έως τέλη 6ου ή αρχές 7ου αι. π.Χ.), που συνδέεται άμεσα με τον Όμηρο και την αυγή του ελληνικού πολιτισμού. Το ευρήματα, το ένα πιο εντυπωσιακό από το άλλο.
Πρώτα απ’όλα στο νεκροταφείο της Ορθής Πέτρας μέσα σε ένα μνημειακής κατασκευής λίθινο δωμάτιο βρέθηκαν τέσσερις γυναίκες που πέθαναν και ενταφιάστηκαν μαζί. Μια 13χρονη, μια 16χρονη, μια 18χρονη και μια 72χρονη, η μόνη που τάφηκε καθιστή, όπως οι Πατριάρχες. Δεν έπασχαν από αρρώστια, ούτε σκοτώθηκαν, όπως απέδειξε και η μελέτη των οστών τους από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Adelfi, Νότη Αγελαράκη. Σύμφωνα με τη μελέτη μάλιστα, έχουν συγγενική σχέση και ενταφιάστηκαν και οι τέσσερις μαζί πριν από τα μέσα του 7ου αι. π.Χ., φορώντας πολυτελή ενδύματα με ραμμένα επάνω τους χρυσά ελάσματα και χρυσές ταινίες που κάλυπταν μέλη του σώματος τους.
Ανάμεσα στα προσωπικά τους αντικείμενα βρέθηκαν μινωϊκοί σφραγιδόλιθοι (αποτελούν δείγμα εξουσίας) και σκαραβαίοι από την Αίγυπτο ή τη Φοινίκη.
Πριγκήπισσες ή ιέρειες λοιπόν; Και ο θάνατος τους; Αυτοθυσία; Αναπάντητα προς το παρόν τα ερωτήματα και όπως σωστά υποστηρίζει ο κ. Σταμπολίδης «θα χρειαστεί χρόνος να βεβαιωθούμε και θα γίνει πρώτα δημοσίευση των συμπερασμάτων, πριν ανακοινωθούν ευρέως». Από την άλλη, πιο καθαρά στοιχεία δίνει η αποκάλυψη του σκελετού ενός γεροδεμένου άνδρα, ακέφαλου και άκαυστου δίπλα σε ταφική πυρά, καθώς ανακαλεί τη δραματική σκηνή της σφαγής των αιχμάλωτων Τρώων από τον Αχιλλέα μπροστά στην πυρά του Πατρόκλου.
Σύμφωνα με τον αρχαιολόγο «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι ένας αιχμάλωτος που εκτελέστηκε μπροστά στην πυρά του πολεμιστή». Αυτή η ανακάλυψη αποτελεί και τον «συνδετικό κρίκο» με τον Όμηρο και όλα μαζί τα στοιχεία της ανασκαφής αποτελούν ένα μικρό μόλις δείγμα από τον πλούτο της.
Υπερ-εξοπλισμένα εργαστήρια
Το Μουσείο, εφάμιλλο σε σπουδαιότητα και ιδιαιτερότητα όπως αυτό της Βεργίνας για παράδειγμα, όπως σημείωσε ο κ. Σταμπολίδης, είναι όχι απλά σύγχρονο, αλλά και με πλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια συντήρησης και φύλαξης των ευρημάτων, που θα χρησιμεύσουν και για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Ο επισκέπτης θα βρει πλάι στα εκθέματα βιντεοπροβολές όπου παρουσιάζεται η γεωγραφική προέλευση κάθε αντικειμένου, τρισδιάστατες ψηφιακές αναπαραστάσεις χώρων της ανασκαφής και προβολή ταινιών.
Η Ελεύθερνα έχει να δώσει σπουδαία ευρήματα για πολλά ακόμη χρόνια. Με το δίκιο του ο κ. Σταμπολίδης ανυπομονεί. Μαζί του και εμείς.
Έλσα Σπυριδοπούλου
stokokkino.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου