Η ΠΛΑΝΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΤΑΦΟΥΣ ΤΗΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ

Tο 274 π.Χ., όταν βασιλιάς της Μακεδονίας ήταν ο Αντίγονος Γονατάς, ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος, εισέβαλε στη Μακεδονία και όταν έφθασε στις Αιγές (Βεργίνα), εσύλησε όλους τους βασιλικούς τάφους και διασκόρπισε τα οστά όλων των βασιλέων, μεταξύ των οποίων ήταν και αυτά του Φιλίππου Β΄ και του γιου του Αρριδαίου (Διοδ. Σικελιώτης, Πλούταρχος, Παυσανίας).

Στον ίδιο χώρο, πριν από 23 χρόνια ο καθηγητής Μαν.Ανδρόνικος ανακάλυψε τρεις βασιλικούς τάφους. Οι δύο από αυτούς (ΙΙ,ΙΙΙ) βρέθηκαν ασύλητοι και αποδόθηκαν από τον ίδιο, ο ΙΙος στοβασιλιά Φίλιππο Β΄ και στην τελευταία σύζυγό του Κλεοπάτρα, ο ΙΙΙος ονομάστηκε «Τάφος του Πρίγκηπα» και ο Ιος «Τάφος της Περσεφόνης».

Ο καθ.Ανδρόνικος σε βιβλίο του αναφέρεται στη σύληση των βασιλικών τάφων από τον Πύρρο, αλλά διατυπώνει την άποψη ότι «…από τη σύληση αυτή εντελώς συμπτωματικά φαίνεται ότι γλύτωσε ο τάφος του Φιλίππου Β΄». Ο τάφος όμως αυτός ήταν γνωστός σε όλους και δεν ήταν δυνατό να διασωθεί από τη σύληση, όπως έγινε και για όλους τους πριν από το 274 π.Χ. βασιλικούς τάφους της Βεργίνας.

Η άποψη αυτή αποτέλεσε κατά τη γνώμη μου, μια σοβαρή ιστορική πλάνη στον αρχαιολογικό χώρο στην οποία, όπως προκύπτει στηρίζονται τα τελικά συμπεράσματα του καθ.Ανδρόνικου για την ταυτότητα των τάφων και των νεκρών της Βεργίνας.

Η πλάνη αυτή ενισχύθηκε σημαντικά το 1981 από τα πορίσματα μιας ομάδας Βρεττανών επιστημόνων υπό τον Ανατόμο Dr. J Musgrave, η οποία υποστήριξε σε σχετική έκθεσή της ότι «…επέτυχε να αναπλάσει τη μορφή του βασιλιά Φιλίππου Β΄ με βάση τα οστά του κρανίου που βρέθηκε στον τάφο ΙΙ»(Πρακτικά ΧΙΙ Διεθνούς Συνεδρίου Αρχαιολογίας, Αθήνα, 4-10.9-1983). Το κρανίο όμως αυτό, όσο και ο σκελετός του νεκρού, όπως προκύπτει από τις αρχαίες ιστορικές πηγές, δεν ανήκει στο βασιλιά Φίλιππο Β΄». Ανήκει όπως έχει αποδειχθεί όμως, σε άλλον νεκρό βασιλιά ο οποίος τάφηκε στον ίδιο τάφο μετά το 274π.Χ.

Η ΠΡΩΤΗ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, σε συνδυασμό με την ηλικία των νεκρών του τάφου ΙΙ και ΙΙΙ και τα ταφικά κτίσματα και κτερίσματα, σχημάτισα εντελώς διαφορετικές απόψεις από εκείνες του καθ. Ανδρόνικου, όταν ήδη αυτές είχαν καθιερωθεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και το 1993 έγραψα ένα σχετικό βιβλίο στο οποίο διατύπωνα αμφισβητήσεις τόσο για τα πορίσματα του καθηγητού Ανδρόνικου όσο και του Dr J.Musgrave, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι:

Τα οστά του τάφου ΙΙ δεν ανήκουν στο βασιλιά Φίλιππο Β΄ και στην τελευταία του γυναίκα, Κλεοπάτρα.

Στο ίδιο συμπέρασμα είδα ότι καταλήγουν σε σχετική τους έκθεση ο καθ. Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θράκης, κ. Νικ.Ι. Ξηροτύρης και η συνάδελφος του, κα Franziska Langenscheidt, αργότερα δε και ο επίσης καθ. Ανθρωπολογίας κ.Αντ.Μπαρτσιώκας.(Ελληνική Αρχαιολογική Εφημερίδα, 1981, Science Magazine 21.4.2000)
Από τα ιστορικά στοιχεία προκύπτει ότι στον τάφο αυτόν αρχικά τάφηκε το 316 π.Χ. από τον Κάσσανδρο ο βασιλιάς Αρριδαίος που δολοφονήθηκε το 317π.Χ. από την Ολυμπιάδα στην Πέλλα.(Παυσανίας)
Ο βασιλιάς Φίλιππος Β΄ τάφηκε μεταξύ του 336-335π.Χ. στον αμέσως παρακείμενο τάφο ΙΙΙ. Για το γεγονός αυτό υπάρχουν σημαντικά στοιχεία που αποδεικνύουν την ταυτότητα του

Ο ΙΙος ΤΑΦΟΣ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΦΗΜΗ
ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΥΝΗΓΙΟΥ

Ο ΙΙος τάφος μετά την εκδίωξη του Πύρρου το 273π.Χ., διαμορφώθηκε από τον Αντίγονο Γονατά στη σημερινή του μορφή με την περίφημη τοιχογραφία του κυνηγίου (Εικ.1), το οποίο εξελίχθηκε στη Βακτριανή της Περσίας το 327 π.Χ., εννιά χρόνια μετά το θάνατο του Φιλίππου(Αρριανός). Σ’αυτήν βλέπουμε έφιππο τον Μ.Αλέξανδρο, ενώ λείπει, τόσο ο βασιλιάς Φίλιππος Β΄, όσο και ο Αρριδαίος. Η αμφίεση την οποία φέρει ο Αλέξανδρος (Εικ.1) επαληθεύει τον Διοδ. Σικελιώτη, ο οποίος γράφει ότι στην Περσία «…έφερε λευκό χιτώνα και Περσική ζώνη χωρίς αναξυρίδες». Επαληθεύεται επίσης και ο Ηρόδοτος, ο οποίος μας πληροφορεί «ότι στην Περσία αυτοί που επρόκειτο να κάνουν θυσία φορούσαν στεφάνι από φύλλα μυρτιάς» (όπως επαληθεύεται από την τοιχογραφία).
Για την άποψη του καθ. Ανδρόνικου ν’ αποδώσει τον έφιππο κυνηγό, ο οποίος αντιμετωπίζει ένα λιοντάρι, στον Φίλιππο Β΄ λόγω της ομοιότητάς τους, έχω διαφορετική γνώμη. Ο έφιππος αυτός είναι ο αρχηγός των σωματοφυλάκων του Αλεξάνδρου, Πτολεμαίος του Λάγου. Αυτός σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές ήταν γιος του Φιλίππου Β΄, κατ’όνομα δε του Στρατηγού Λάγου, αφού η μητέρα του Αρσινόη- παλλακίδα του Φιλίππου- όταν ήταν έγκυος δόθηκε από τον Φίλιππο ως σύζυγος στον Λάγο (Παυσανίας, Πλούταρχος). Άρα ήταν επόμενο να μοιάζει με τον πραγματικό του πατέρα που ήταν ο Φίλιππος Β΄.
Η άλλη άποψη μιας ομάδας αρχαιολόγων να αποδώσει τον ίδιο έφιππο κυνηγό (Εικ.1) στο βασιλιά Αρριδαίο είναι λανθασμένη για τους εξής λόγους:
Το κυνήγι αγρίων ζώων θεωρείται πολύ επικίνδυνο και κατά κοινή λογική οι μετέχοντες σ’αυτό πρέπει να έχουν πολύ καλή σωματική υγεία, τόλμη, ευστροφία, εμπειρία και ετοιμότητα αντιδράσεως.
Ο Αρριδαίος έπασχε από σωματική αναπηρία, υπέφερε από ανίατη ψυχική νόσο, ήταν πνευματικά καθυστερημένος και ανακηρύχθηκε μετά το θάνατο του Μ.Αλεξάνδρου βασιλιάς λόγω της κληρονομικής διαδοχής στο θρόνο, δεδομένου ότι ήταν ετεροθαλής αδελφός του και δεν υπήρχε άλλος διάδοχος, εκτός βέβαια από το αναμενόμενο να γεννηθεί παιδί του Μ. Αλεξάνδρου (Πλούταρχος, Διοδ. Σικελιώτης). Επομένως, αποκλείεται το ενδεχόμενο να ήταν ο Αρριδαίος ο έφιππος κυνηγός που αντιμετωπίζει ένα λιοντάρι

Η ΤΑΦΗ ΤΟΥ Μ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΤΟΥ

Ο Μ.Αλέξανδρος με Μακεδονικό κράνος με λοφίο.

Όπως είναι γνωστό, ο Μ.Αλέξανδρος πέθανε στη Βαβυλώνα το 323 π.Χ. Εκεί οι νεκροί κατά τους Ηρόδοτο, Στράβωνα και Στοβαίο δεν μουμιοποιούνταν ούτε καίγονταν αλλά θάπτονταν τοποθετημένοι μέσα σε μέλι ή κερί. Το ίδιο έγινε, όπως προκύπτει και για τη σορό του Μ.Αλεξάνδρου που ενώ προοριζόταν να ταφεί στη Μακεδονία οδηγήθηκε το 321π.Χ. από τη Δαμασκό κατά τρόπο βίαιο από τον Πτολεμαίο Α’ στην Αίγυπτο (Παυσανίας, Αρριανός, Αιλιανός). Εκεί κατά τις επικρατέστερες πληροφορίες τάφηκε στην ιερή πόλη Μέμφη «σύμφωνα με το Μακεδονικό νόμο ο οποίος προέβλεπε καύση των νεκρών» (Παυσανίας, Πάριον Χρονικόν, Κούρτιος Ρούφος).
Μία άλλη άποψη ότι μεταφέρθηκε αμέσως στην Αλεξάνδρεια όπου και τάφηκε (Διοδ. Σικελιώτης) κρίνεται ως αδύνατη για το λόγο ότι ήταν ανέφικτο τεχνικώς να ετοιμασθεί το μεγαλοπρεπές μαυσωλείο που προοριζόταν για την ταφή του και για άλλους ακόμα λόγους.
Η βασίλισσα Ρωξάνη με το βρεφικής ηλικίας παιδί της «αφίχθηκαν τον ίδιο χρόνο στη Μακεδονία και το 311π.Χ. δολοφονήθηκαν από τον Κάσσανδρο στην Αμφίπολη και τα οστά τους διασκορπίστηκαν» (Διοδ. Σικελιώτης, Στράβων, Ιουστίνος [Επιτ]). Η πόλη Αμφίπολη είναι σχετικά κοντά στη Βεργίνα και ήταν εύκολη η μεταφορά τους στους βασιλικούς τάφους.
Η πραγματοποιηθείσα πρώτη καύση του νεκρού Αλέξανδρου στη Μέμφη επιβεβαιώνεται μεταξύ των άλλων και από το γεγονός ότι κατά τον καθ. Ανθρωπολογίας, Α. Μπαρτσιώκα «…ο σκελετός του νεκρού του τάφου ΙΙ αποτεφρώθηκε στεγνά (ξηρά), απαλλαγμένος από τις σάρκες του». Αν είναι ακριβές αυτό, τότε σημαίνει ότι στη Βεργίνα έχουμε πιθανότατα μία επαναταφή του ίδιου βασιλιά.

Κράνος σιδερένιο από τον τάφο ΙΙ που διαφέρει από το Μακεδονικό κράνος.

Μια άλλη ακόμα σοβαρή ανθρωπολογική διαπίστωση για τα οστά του ιδίου τάφου αποτελεί το γεγονός ότι κατά τον καθ. Ανθρωπολογίας, Ν.Ι. Ξηροτύρη, «ο σκελετός αυτός ήταν σχεδόν ολοκληρωμένος, ακόμα και τα πολύ μικρά τεμάχια είχαν συλλεγεί. Τα οστά είχαν προσεκτικά πλυθεί και είχαν καθαριστεί οι στάχτες. Τα υπόλοιπα τεμάχια των οστών ταξινομήθηκαν με βάση το μέγεθος και το μήκος και τοποθετήθηκαν ανατομικά ορθά στη λάρνακα. Στο ανώτερο στρώμα βρέθηκαν τα τεμάχια του κρανίου, στο μέσο στρώμα τα μικρά οστά του μετακρανιακού σκελετού και στο κατώτερο στρώμα τα μακρά οστά των άκρων τοποθετήθηκαν διαγωνίως» (Ελληνική Αρχαιολογική Εφημερίδα, 1981).
Αντίθετα, κατά τον ίδιο πάλι, τα γυναικεία οστά του προθαλάμου του ίδιου τάφου «ήταν λιγότερα και λερωμένα με στάχτες και δεν μπορούσαν να επαναδομηθούν ολοκληρωτικά».
Αυτό κατά τη γνώμη μου ερμηνεύεται ότι τα λείψανα αυτά μεταφέρθηκαν και τάφηκαν στη Βεργίνα από δυο διαφορετικούς τόπους όπως συμβαίνει με την περίπτωση του Μ.Αλεξάνδρου και της γυναίκας του βασίλισσας Ρωξάνης της οποίας τα οστά όπως αναφέρεται παραπάνω «είχαν διασκορπισθεί» και ήταν επόμενο να μην είχαν συλλεγεί όλα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν, όλα τα προσωπικά ενθυμήματα του Μ.Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης καθώς και τα όπλα του ακολούθησαν επί Αντίγονου Γονατά, μετά το 274π.Χ., τη βασιλική οικογένεια στους τάφους της Βεργίνας, όπου και βρέθηκαν. Αποτελούσε ιερή παράδοση για τους Έλληνες στην αρχαιότητα η μετακομιδή στη γενέτειρα γη των οστών των βασιλέων που πέθαιναν σε ξένους τόπους και από την παράδοση αυτή δεν ήταν δυνατόν να αποτελέσουν εξαίρεση τα λείψανα του Μ.Αλεξάνδρου.
Όπως προκύπτει επίσης, οι αρχαίοι Μακεδόνες «ύστερα από δύο ανεπιτυχείς προσπάθειες, το 321π.Χ» πέτυχαν τελικά -όπως δείχνουν όλα τα στοιχεία που αναφέρονται στο βιβλίο μου- να αφαιρέσουν πιθανότατα από τη Μέμφη- τα λείψανα του Μ.Αλεξάνδρου (Διοδ. Σικελιώτης, Αιλιανός). Αυτό, όπως πιστεύω, έγινε πριν μεταφερθούν μετά διετία από τον Πτολεμαίο Α’ ή και περισσότερα χρόνια από τον Πτολεμαίο Β’ στην Αλεξάνδρεια, (Παυσανίας) αντικαθιστώντας τα με άλλα ξένα λείψανα ή με είδωλο (ομοίωμα) του Αλεξάνδρου που είδαν, αν είδαν αργότερα Ρωμαίοι αυτοκράτορες.
Λέμε είδωλο (μούμια) γιατί όπως έχει προαναφερθεί η Σορός του Μ.Αλέξανδρου δεν είχε μουμιοποιηθεί αλλά κάηκε προηγουμένως και επομένως η μούμια που είδαν δεν μπορούσε να ήταν πραγματική.
Η Αίγυπτος ήταν γνωστή από την αρχαιότατη εποχή ως χώρα κατασκευής καταπληκτικών ειδώλων (Διοδ. Σικελιώτης). Μια γνώμη για το θέμα αυτό μπορεί να σχηματίσει κανείς από το βιβλίο του Αιγυπτίου αρχαιολόγου Abbas Chalaby στο οποίο περιλαμβάνονται καταπληκτικά είδωλα Αιγυπτίων πριγκίπων και βασιλέων.
Η ανακάλυψη το 1887 στη Σιδώνα του Λιβάνου της λεγομένης «Σαρκοφάγου του Μ.Αλεξάνδρου» φρονώ ότι ίσως να μην είναι άσχετη με την περιπέτεια των λειψάνων του. Δεν βρέθηκε βέβαια κανένα αρχαίο κείμενο το οποίο να αναφέρεται στην επαναταφή του Μ.Αλεξάνδρου από την Αίγυπτο στις Αιγές (Βεργίνα). Αναφέρονται εν τούτοις από τους: Αρριανό, Πλούταρχο, Στράβωνα και άλλους ιστορικούς ότι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς έγραψαν μεταξύ των άλλων για «το θάνατο και την ταφή του Μ.Αλεξάνδρου», αλλά όλα αυτά χάθηκαν όπως και το 7ο βιβλίο του Στράβωνα, το οποίο αναφερόταν στην Μακεδονία.

Ο Μ.Αλέξανδρος εικονίζεται σε εξάρτημα της πολεμικής του πανοπλίας στον ΙΙ βασιλικό τάφο της Βεργίνας

Το 274π.Χ. ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος κατέλαβε αιφνιδιαστικά τη Μακεδονία, όταν βασίλευε σ’ αυτήν ο Αντίγονος Γονατάς. Στις Αιγές (Βεργίνα) εσύλησε όλους τους βασιλικούς τάφους, διεσκόρπισε τα οστά όλων των βασιλέων και αφαίρεσε όλα τα κτερίσματα[1] .
Στον ίδιο χώρο το 1977-1980, ο καθ. Αρχαιολογίας Μαν. Ανδρόνικος ανακάλυψε δυο ασύλητους βασιλικούς τάφους τον ΙΙ και ΙΙΙ και τους απέδωσε στο βασιλιά Φίλιππο Β’ και στην τελευταία του σύζυγο μαζί με όλα τα χρυσοποίκιλτα κτερίσματα. Τον ΙΙΙο τον ονόμασε «Τάφο του Πρίγκηπα»[2] .
Τα παραπάνω συμπεράσματα του καθ. Ανδρόνικου δεν με είχαν πείσει.
Ο Φίλιππος Β’ είχε ταφεί εκεί 62 και ο γιος του Αρριδαίος 42 χρόνια πριν από την εισβολή του Πύρρου και κρίνεται αδύνατον να είχαν διασωθεί τα οστά τους. Τρεις καθηγητές Ανθρωπολογίας αποφάνθηκαν ότι «τα ανδρικά οστά του τάφου ΙΙ δεν ανήκαν στο Φίλιππο Β’»[3] .
Ύστερα από μια μακρόχρονη ερευνητική προσπάθεια, έγραψα το 1993 ένα σχετικό βιβλίο, στο οποίο παρουσίασα ιστορικά στοιχεία που αμφισβητούσαν τα παραπάνω συμπεράσματα του καθ. Ανδρόνικου[4] .
Μελέτησα για αρκετά χρόνια την αρχαία ελληνική και περσική ιστορία και τέχνη. Οι πληροφορίες που πήρα, με βοήθησαν σημαντικά στην ερμηνεία των κτερισμάτων και στην αποκάλυψη της ταυτότητας ενός ζεύγους με το δωδεκάχρονο παιδί τους που είχαν επαναταφεί στους ΙΙ και ΙΙΙ τάφους, μετά την εκδίωξη του Πύρρου το 273π.Χ.

Εικ.1 Χρυσό περιλαίμιο (ή περιτραχήλιο) από την πανοπλία του Μ.Αλεξάνδρου. Είναι πιθανότατα δώρο του βασιλιά των Σκυθών. Βρέθηκε στον τάφο ΙΙ της Βεργίνας.

Τα συμπεράσματα που κατέληξα μου έδωσαν τη δυνατότητα να γράψω το 2001 το δεύτερο βιβλίο «Ο ΙΙος βασιλικός τάφος της Βεργίνας αποκαλύπτει τον Μ.Αλέξανδρο».
Σήμερα 26 χρόνια μετά την ανακάλυψη των τάφων της Βεργίνας, έχω την χαρά και την ικανοποίηση να παρουσιάσω το παρακάτω σοβαρό θέμα με την ερμηνεία του οποίου ασχολήθηκα πρόσφατα.
Μέσα στα κτερίσματα του τάφου ΙΙ βρέθηκε από τον καθ. Ανδρόνικο ένα επίχρυσο περιλαίμιο διακοσμημένο με ρόδακες. Στους τέσσερις μεγάλους κύκλους του, διακρίνεται ένας έφιππος που καλπάζει, κρατώντας στο δεξιό υψωμένο χέρι του ένα αντικείμενο που μοιάζει με δέσμη από άνθη ή στεφάνι. Μεταξύ των ποδιών των αλόγων εικονίζονται κατά σειρά ένα ερίφιο, πιθανόν μικρό ελάφι, ένας σκύλος και ένας λαγός. Στο επάνω κυκλικό μέρος διακρίνονται μέλισσες και στους δυο μικρούς κύκλους εικονίζεται κεφαλή νέου, που έχει μεγάλη ομοιότητα με αυτήν του Μ.Αλεξάνδρου(Εικ.1).
Άλλο ένα παρόμοιο έργο βρέθηκε στον ίδιο τάφο πιθανόν για το λινοθώρακα του.
Βέβαια η ομοιότητα και μόνο μεταξύ δυο προσώπων δεν αποτελεί πάντοτε αποδεικτικό στοιχείο ταυτότητας. Εδώ όμως στην περίπτωση του περιλαιμίου, όπως θα φανεί από τα παρακάτω στοιχεία, φαίνεται καθαρά ότι ο εικονιζόμενος στους δυο μικρούς κύκλους ταυτίζεται αποκλειστικά με τον Μ.Αλέξανδρο και δεν τίθεται θέμα ομοιότητας με κάποιον άλλο.
Ο καθ. Ανδρόνικος στο βιβλίο του «Βεργίνα-Οι βασιλικοί τάφοι 1984» (σελ.189) γράφει για το περιλαίμιο αυτό, ότι μέσα στους δυο μικρότερους κύκλους, «εικονίζεται μετωπικά κεφαλή αγένειου νέου, πιθανόν Ηρακλή, αν ερμηνεύω σωστά ως λεοντή το σχηματοποιημένο κάλυμμα της κεφαλής».

• Από ότι βλέπουμε όμως δεν υπάρχει κάλυμμα στο κεφάλι, ούτε διακρίνονται γνωρίσματα λεοντής που να προσδίδουν, κατά τον     καθ. Ανδρόνικο, πιθανή ομοιότητα με τον Ηρακλή. Άλλωστε οι παραστάσεις των μικρών ζώων στους τέσσερις κύκλους σχετίζονται κατά την Ελληνική Μυθολογία, με τον Διόνυσο  και μόνο[5].
• Η ανάγλυφη κεφαλή που βλέπουμε, δεν είναι βέβαια έργο του Απελλή ή του Λεοχάρη, αναγνωρίζεται όμως από τις χαρακτηριστικές λεπτομέρειες του προσώπου του σε σύγκριση με άλλα έργα που εικονίζεται, ότι είναι αναμφισβήτητα του Μ.Αλεξάνδρου.
• Το υπόψη περιλαίμιο αποτελούσε εξάρτημα της πανοπλίας του Μ.Αλεξάνδρου και είναι πιθανόν το ίδιο που αναφέρει ο Πλούταρχος[6] ότι το έφερε πριν την έναρξη της μάχης στα Γαυγάμηλα το 331π.Χ. Εκτιμώ ότι μπορεί να συγκαταλεγόταν στα πολυτιμότατα δώρα που έστειλε, κατά τον Αρριανό[7] , με ειδική πρεσβεία ο βασιλιάς των Σκυθών της Ευρώπης στον Μ.Αλέξανδρο, όταν βρισκόταν στην Ασία.
• Από έρευνα μας, προκύπτει ότι άλλα δυο εξαρτήματα της πανοπλίας του, όπως είναι ο θώρακας (επιπόρπωμα) και το ξίφος, που ανακαλύφθηκαν στον τάφο ΙΙ από τον ίδιο καθηγητή, κατασκευάστηκαν, κατά τον Πλούταρχο[8] , το πρώτο στη Ρόδο και το δεύτερο στο Κίτιο της Κύπρου και δόθηκαν ως δώρα στον Μ.Αλέξανδρο (Εικ.2).
• Και τα δυο μοιάζουν καταπληκτικά με αυτά που βλέπουμε να φέρει ο Μ.Αλέξανδρος στο ψηφιδωτό της Πομπηίας, διακοσμημένα, μεταξύ των άλλων, και με τα εμβλήματα των δυο νησιών[9] .
• Κρίνεται βέβαιο ότι οι παραστάσεις στους τέσσερις κύκλους του περιλαιμίου σχετίζονται με τον Μ.Αλέξανδρο ως θεό Διόνυσο, ο οποίος στις μετακινήσεις του συνοδευόταν κατά την Ελληνική μυθολογία[10] από σκύλους, και σχετίζονταν και με αφιερωμένα σ’ αυτόν μικρά ζώα και μέλισσες, ίδια με αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω. Επιπλέον φρονώ, ότι συμβολίζουν την πορεία που ακολούθησε ο Μ.Αλέξανδρος και ο Διόνυσος στη Μ.Ασία – Παλαιστίνη, Αίγυπτο, Περσία, Ινδική.
• Κατά τους αρχαίους ιστορικούς, ο Μ.Αλέξανδρος ταύτιζε τον εαυτό του με τον Διόνυσο και ανακηρύχτηκε τελικά επίσημα θεός Διόνυσος[11] . Πίστευε ότι ακολουθούσε τα βήματα του στην εκστρατεία της Ασίας. Κατά τον Πλίνιο[12] ο ζωγράφος Πρωτογένης τον είχε ζωγραφίσει ως θεό Διόνυσο. Στην Πέλλα βρέθηκε αγαλματίδιο που αποδίδεται στον Αλέξανδρο ως Πάνα ή Διόνυσο. Στον τάφο ΙΙ βρέθηκαν πολλές ελεφαντοστέινες και χρυσές παραστάσεις του Διονύσου και της ακολουθίας του.

Εικ.2α

Χρυσοποίκιλτο ξίφος από την πανοπλία του Μ.Αλεξάνδρου. Είναι δώρο του Κιτίου της Κύπρου. Λόγω φθορών δεν διασώθηκε η χρυσελεφάντινη επικάλυψη. Βρέθηκε στον τάφο ΙΙ της Βεργίνας.

    

 Εικ.2β
Χρυσοποίκιλτος θώρακας από την πανοπλία του Μ. Αλέξανδρου.
Είναι δώρο της νήσου Ρόδου. Λόγω φθορών δεν διασώθηκε η χρυσελεφάντινη επικάλυψη. Βρέθηκε στον τάφο ΙΙ της Βεργίνας.

Η παρουσία της εικόνας του Μ.Αλεξάνδρου σε ένα εξάρτημα της πανοπλίας του αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός, που δίνει μια άλλη διάσταση στις πολυετείς αναζητήσεις του τάφου και των λειψάνων του στην Αίγυπτο. Αμφισβητεί όλες τις μυθοπλασίες και αμφιλεγόμενες μαρτυρίες που έχουν αλλοιώσει σε πολλές περιπτώσεις την αληθινή ιστορία του. Τέλος επιβεβαιώνει τα συμπεράσματα μου, από όσα έχω γράψει μέχρι τώρα, ότι στη Βεργίνα βρισκόμαστε μπροστά στην επαναταφή όχι μόνο του Μ.Αλεξάνδρου αλλά ολόκληρης της οικογένειας του. 
Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα μου: www.tdpapazois.gr

Συμπέρασμα
Όχι μόνο η πανοπλία, αλλά όλα τα ευρήματα, σε συνδυασμό με την «τοιχογραφία του κυνηγίου», την ηλικία των νεκρών κ.α., μου δίνουν το δικαίωμα να υποστηρίξω και τη δυνατότητα να παρουσιάσω σειρά στοιχείων που αποδεικνύουν ότι ο Μ.Αλέξανδρος επανατάφηκε μαζί με την οικογένειά του μετά το 273 π.Χ. στους βασιλικούς τάφους ΙΙ και ΙΙΙ της Βεργίνας.

---

[1] Παυσανία Α’ Αττικά 13• Πλουτάρχου Πύρρος 26• Διοδ.Σικελιώτης ΧΧΙΙ.12, Ε’32

[2] Μαν.Ανδρόνικου «Βεργίνα – Οι βασιλικοί τάφοι» 1981.

[3] Ελληνική Αρχαιολ.Εφημερίδα 1981 σελ.157, 158.

[4] Τριαντ.Δ.Παπαζώη «Στον Φίλιππο Β’ ή στον Μ.Αλέξανδρο ανήκει ο ΙΙος βασιλικός τάφος της Βεργίνας;»1993.

[5] Jean Richepin «Ελληνική Μυθολογία» τομ.Α’ 492.

[6] Πλουτάρχου «Αλέξανδρος» 32.

[7] Αρριανού «Αλεξάνδρου Ανάβασις» Δ’ 15.

[8] Πλουτάρχου «Αλέξανδρος» 32• Περιοδικό «Αρχαιολογία και Τέχνες» τεύχη 78, 79/2001.

[9] Αρχαιολ.Μουσείο Νάπολης Ιταλίας.

[10] Jean Richepin «Ελληνική Μυθολογία» τομ.Α’ (Σύμβολα του θεού Διόνυσου) σελ.492.

[11] Πλουτάρχου «Περί της Αλεξάνδρου τύχης ή αρετής» 332Β• Αρριανού «Ανάβασις» Δ’9-11• Ιστορ.Ελλην.Έθνους Δ’ σ.229• Διογ.Λαέρτιος «Βίοι φιλοσόφων Γ’» (Διογένης) 62

[12]  Πλίνιος Ν.Η. ΧΧΧVII, 101-120• Ιστ.Ελλ.Έθνους Δ’ 229.

Μυθοπλασίες και αμφιλεγόμενες μαρτυρίες επισκιάζουν την αλήθεια για την τύχη των λειψάνων του Μ.Αλεξάνδρου

Συνεχίζοντας τις ερευνητικές μου αναζητήσεις για το Μ.Αλέξανδρο και τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, μπόρεσα να ολοκληρώσω τελευταία, με βάση τις αρχαίες Ελληνικές πηγές και τα ευρήματα των βασιλικών τάφων της Βεργίνας, δυο σχετικές  μελέτες οι οποίες δεν έχουν δημοσιευθεί ακόμη. 
1. Η πρώτη μελέτη αναφέρεται, μεταξύ των άλλων, σε ορισμένες μυθοπλασίες και αμφιλεγόμενες μαρτυρίες που γράφτηκαν για τον Μ.Αλέξανδρο από μερικούς αρχαίους Έλληνες και κυρίως Λατίνους ιστορικούς (Κλείταρχος, Ονησίκρατος, Διοδ.Σικελιώτης (17ο βιβλίο), Σουητώνιος, ποιητής Λουκανός, Κουίντος Κούρτιος Ρούφος, Ιουστίνος κ.α.).
Τα συμπεράσματα από την έρευνα αυτή μου έδωσαν τη δυνατότητα να διαχωρίσω, στο μέτρο του δυνατού, το μυθικό από το αληθινό στοιχείο της ζωής και της δράσης του Μ.Αλεξάνδρου.
Η ενέργεια αυτή, μεταξύ των άλλων, είχε ως αποτέλεσμα να προκύψουν σοβαρά ιστορικά στοιχεία, που ξεδιαλύνουν τους μύθους που πλάστηκαν, αιώνες τώρα, για την φερόμενη ως επιθυμία του Μ.Αλεξάνδρου «να ταφεί στον Άμμωνα Δία στη Σίβα», «για την ανάθεση στο στρατηγό Αρριδαίο της μεταφοράς της Σορού του στον Άμμωνα» καθώς και «για την περιπέτεια των λειψάνων του ίδιου και της οικογένειας του».
Έναντι της αναφερομένης παραπάνω «μυθοπλασίας» προκύπτουν περιληπτικά τα εξής ιστορικά αποδεικτικά στοιχεία που περιλαμβάνονται αναλυτικά στις δυο σχετικές μελέτες μου.
α.  Οι αρχαίοι Έλληνες βιογράφοι του Μ.Αλεξάνδρου δεν αναφέρονται σε εκφρασθείσα επιθυμία του «για τον τόπο της ταφής του».
Επώνυμοι Πανεπιστημιακοί Έλληνες και ξένοι όπως: J. Droysen, Felix Jacoby, A.Lesky, Κ. Παπαρηγόπουλος, Απ. Δασκαλάκης κ.α. θεωρούν αδύνατο να είχε εκφράσει ο βασιλιάς την επιθυμία «να ταφεί στον Άμμωνα».
Ο Αλέξανδρος από τις 10-13 Ιουνίου του 323π.Χ. που εξέπνευσε, δεν μπορούσε να μιλήσει σε κανέναν γιατί είχε περιπέσει σε αφασία. Κατά τον Πλούταρχο στις «Βασίλειες Εφημερίδες» γράφτηκε ότι ήταν «άφωνος».
Οι Λατίνοι ιστορικοί Κούρτιος Ρούφος και Ιουστίνος, που είναι οι μόνοι οι οποίοι αναφέρονται «στην επιθυμία του Αλεξάνδρου να ταφεί στον Άμμωνα Δία», καθώς και ο Διόδ.Σικελιώτης που αναφέρεται «στη διαδικασία με την οποία θα μεταφερόταν η Σορός του στον Άμμωνα», έχουν κατά τους παραπάνω Έλληνες και ξένους ιστορικούς, ως πηγή πληροφοριών για το θέμα αυτό, τον αρχαίο Έλληνα ιστορικό Κλείταρχο. Ο Κλείταρχος έγραψε μεταξύ του 310-300π.Χ. βιβλίο με τίτλο «Περί Αλεξάνδρου ιστορίαι». Όμως τόσο από τους Στράβωνα και Πλούταρχο, όσο και άλλους αρχαίους και νεότερους ιστορικούς, το έργο του χαρακτηρίζεται από «αναξιοπιστία, μυθοπλασία και υπερβολές» και δημιούργησε την παράδοση «volgata» με τα μυθιστορηματικά της χαρακτηριστικά».
β. Ο Αλέξανδρος, κατά τον Αρριανό, και Πλούταρχο, επτά τουλάχιστον φορές είχε εκδηλώσει την επιθυμία του «μετά την ολοκλήρωση των αντικειμενικών του σκοπών να επανέλθει στη Μακεδονία» και κρίνεται αδύνατο να είχε εκφράσει την επιθυμία να ταφεί σε ξένη γη.

• Κατά τους Αρριανό, Στράβωνα, Αιλιανό, Παυσανία κ.α. η Σορός του Μ.Αλεξάνδρου αναχώρησε το 321π.Χ. για την ταφή του, όχι στην Αίγυπτο αλλά στις Αιγές. Στην πολυπληθή συνοδεία της περιλαμβάνονταν ο βασιλιάς Αρριδαίος και η χήρα του Αλέξανδρου Ρωξάνη με το βρεφικής ηλικίας παιδί της.
• Στο ύψος της Δαμασκού, κατά τους ίδιους ιστορικούς κ.α., η ένοπλη συνοδεία με τη Σορό του βασιλιά εξετράπη του προορισμού της για τη Μακεδονία και οδηγήθηκε βίαια από τον Πτολεμαίο Α’ στην Αίγυπτο, όπου κατά τις πληροφορίες του Παυσανία, Κουίντου Ρούφου, ΠΑΡΙΟΥ ΧΡΟΝΙΚΟΥ κ.α., τάφηκε αρχικά δια καύσης στη Μέμφη και όχι στην Αλεξάνδρεια.
• Ο Αρριδαίος, η Ρωξάνη και το παιδί της, κατά τον Διοδ.Σικελιώτη, Στράβωνα κ.α., μετά τα γεγονότα αυτά, επέστρεψαν στη Μακεδονία, όπου ο Αρριδαίος εκτελέστηκε το 317π.Χ. από την Ολυμπιάδα στην Πέλλα, η δε Ρωξάνη με το παιδί της εκτελέστηκαν στην Αμφίπολη από τον Κάσσανδρο το 311π.Χ. Η απόσταση μεταξύ Αμφίπολης και Βεργίνας είναι πολύ μικρή.
• Η βίαια αρπαγή της Σορού του Αλεξάνδρου από τον Πτολεμαίο Α’ ήταν επόμενο να είχε προκαλέσει αντιδράσεις στους Μακεδόνες. Θα αποτελούσε άλλωστε μοναδική εξαίρεση στον Ελλαδικό χώρο, να έχει πεθάνει σε ξένη χώρα βασιλιάς και μάλιστα ένδοξος και μεγάλος όπως ήταν ο Αλέξανδρος, χωρίς να μεταφερθούν τα οστά του στον τόπο που γεννήθηκε.
• Και οι Μακεδόνες, ύστερα από δυο ανεπιτυχείς προσπάθειες για τις οποίες αναφέρονται οι Αιλιανός και ο Διοδ.Σικελιώτης, πέτυχαν τελικά, όπως προκύπτει από τα λείψανα και τα ευρήματα του τάφου ΙΙ της Βεργίνας, να αφαιρέσουν από τη Μέμφη τα οστά του Μ.Αλέξανδρου μεταφέροντας τα στη Μακεδονία. Τα πραγματικά λείψανα, όπως προκύπτει, αντικαταστάθηκαν το πιθανότερο, με ξένα, και μεταφέρθηκαν αργότερα στην Αλεξάνδρεια όπου είδαν, αν τα είδαν, Ρωμαίοι αυτοκράτορες.

γ. Λέμε «αν τα είδαν», γιατί μεταξύ των άλλων, προκύπτουν ισχυρότατα ιστορικά αποδεικτικά στοιχεία ότι στον τάφο ΙΙ και ΙΙΙ της Βεργίνας τα οστά και η ηλικία τους, τα κτερίσματα ένα προς ένα, το εξάρτημα της πανοπλίας και ένας τουλάχιστον ασημένιος «αμφορέας» με την εικόνα του, τα ταφικά κτίσματα και η τοιχογραφία του κυνηγίου σχετίζονται όλα με τον Μ.Αλέξανδρο, τη βασίλισσα Ρωξάνη και το δωδεκάχρονο γιο τους Αλέξανδρο Δ’ που επανατάφηκαν μετά το 273π.Χ. στους τάφους αυτούς.
Στους ίδιους τάφους ήταν θαμμένοι πριν από το έτος αυτό ο βασιλιάς Φίλιππος Β’ και ο γιος του Αρριδαίος, αλλά το 274π.Χ., κατά τον Πλούταρχο, Διοδ.Σικελιώτη, Παυσανία κ.α.,  ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος κατέλαβε τη Μακεδονία. Τότε εσύλησε όλους τους βασιλικούς τάφους στη Βεργίνα, διασκόρπισε τα οστά όλων των βασιλέων και τα κτερίσματα των τάφων τα αφαίρεσε. Οι τάφοι επομένως του Φιλίππου Β’ και του γιου του Αρριδαίου δεν είχαν διασωθεί από τη σύληση και τα οστά τους δεν υπάρχουν από τότε στη Βεργίνα. Αυτά που βρέθηκαν το 1978 στους τάφους ΙΙ και ΙΙΙ ανήκουν σε μεταγενέστερη ταφή.
Δεν βρέθηκε βέβαια κανένα αρχαίο κείμενο που να αναφέρεται στην επαναταφή του Μ.Αλεξάνδρου και της οικογένειας του στη Βεργίνα. Από τους Αρριανό, Πλούταρχο και Στράβωνα, αναφέρεται εν τούτοις, ότι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς έγραψαν για «τον θάνατο και την ταφή του Μ.Αλεξάνδρου», αλλά όλα αυτά χάθηκαν όπως και το Ζ’ βιβλίο του Στράβωνα που αναφερόταν στη Μακεδονία.

2.  Η δεύτερη μελέτη σχετίζεται επίσης, μεταξύ των άλλων, με ορισμένα ευρήματα, τόσο στο λεγόμενο «Ανάκτορο», όσο και στους τάφους ΙΙ και ΙΙΙ της Βεργίνας, όπου οι αρχαιολόγοι μελετητές, όπως προκύπτει, άλλα από αυτά μάλλον τα αντιπαρήλθαν ή δεν τα πρόσεξαν και για κάποια άλλα δεν επιβεβαιώνεται η ερμηνεία που δόθηκε!
Αντίθετα, έχει προκύψει από την έρευνα μου, ότι αρκετά από τα ευρήματα αυτά, όπως το «περιλαίμιο» με την εικόνα του Μ.Αλεξάνδρου, καθώς και κάποια Ασιατικά και Ελληνικά εθνικά και θρησκευτικά σύμβολα κρίνονται πολύ σοβαρά. Συνδυαζόμενα δε όλα αυτά με τα λοιπά κτερίσματα των τάφων ΙΙ και ΙΙΙ, «την τοιχογραφία του κυνηγίου», τα λείψανα και την ηλικία των τριών νεκρών, συνθέτουν μια παραστατική και πειστικότατη εικόνα, η οποία αποκαλύπτει ότι:
Ο Μ.Αλέξανδρος και η βασίλισσα Ρωξάνη επανατάφηκαν επί Αντίγονου Γονατά στον τάφο ΙΙ της Βεργίνας ως βασιλείς της Μακεδονίας και της Ασίας, με τα εθνικά σύμβολα και τα εικονίσματα θρησκευτικής λατρείας των δυο χωρών, όπου ο Μ.Αλέξανδρος είχε ανακηρυχθεί βασιλιάς στο 336 και 331π.Χ. αντίστοιχα. Στον τάφο ΙΙ επανατάφηκε το 12χρονο παιδί τους Βασιλιάς Αλέξανδρος Δ’.

Απάντηση στη θεωρία του καθ.Αρχαιολογίας Μαν.Ανδρόνικου και του Βρετανού καθ.Ανατομίας J.Musgrave σχετικά με την ταυτότητα του νεκρού βασιλιά του τάφου ΙΙ της Βεργίνας

Του Τριαντ.Δ.Παπαζώη
Ιστορ.Ερευνητή Με την υπόψη θεωρία, η οποία δημοσιεύτηκε στον Ελληνικό και ξένο τύπο και μεταδόθηκε από τα ΜΜΕ (Σεπτ. 2010), ο Dr. Musgrave επιβεβαιώνει την ίδια θεωρία του καθ. Αρχαιολογίας Μ. Ανδρόνικου για την ταυτότητα του ίδιου νεκρού που ανακάλυψε στις ανασκαφές του το 1997-80 στη Βεργίνας. Δεν είμαι Αρχαιολόγος. Είμαι Ιστορικός Ερευνητής και αρκετά χρόνια τώρα ασχολούμαι ερευνητικά και συγγραφικά με την ταυτότητα των νεκρών στους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας. Έγραψα δυο σχετικά βιβλία (1993 και 2001) και από το 2000 μέχρι τώρα σειρά άρθρων και μελετών μου κυρίως με το παραπάνω θέμα, έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ» του Ιδρύματος Μελετών Χρ.Λαμπράκη. Με την εμπειρία αυτή θα προσπαθήσω να παρουσιάσω παρακάτω για το επίμαχο αυτό θέμα, πληροφορίες των αρχαίων Ελληνικών και νεότερων πηγών οι οποίες περιληπτικά έχουν ως εξής:

• Το 274/273 π.Χ. όταν βασιλιάς της Μακεδονίας ήταν ο Αντίγονος Γονατάς, ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος εισέβαλε αιφνιδιαστικά στη Μακεδονία και μέσα σε ελάχιστο χρόνο κατέλαβε ένα μεγάλο μέρος της.
• Όταν τα στρατεύματα του Πύρρου έφτασαν στις αρχαίες Αιγές (Βεργίνα), όπου υπήρχε το βασιλικό Νεκροταφείο, «εσύλησαν όλους («άπαντας») τους τάφους, διασκόρπισαν τα οστά όλων των βασιλέων και αφαίρεσαν όλα τα κτερίσματα», «τα οποία ο Πύρρος δώρισε στη συνέχεια στο Ναό της Ιωνίδας Αθηνάς παρά τη Λάρισα και στο Ναό του Διός στη Δωδώνη» .
• Ο Πύρρος για την ολοκλήρωση του καταστροφικού του έργου, εγκατέστησε στις Αιγές Φρουρά μισθοφόρων Γαλατών, η οποία παρέμεινε εκεί μέχρι τον επόμενο χρόνο, οπότε και απελευθερώθηκε η Μακεδονία από τους εισβολείς.

Μέσα στους «άπαντας» περιλαμβάνονται, όπως προκύπτει, και οι τάφοι του βασιλιά Φιλίππου Β’ και του γιού του Αρριδαίου – Φιλίππου, που τάφηκαν στο βασιλικό Νεκροταφείο 62 και 42 χρόνια αντίστοιχα πριν από τη σύλησή τους και δεν ήταν δυνατό να διασωθούν, αφού η θέση τους ήταν σε όλους γνωστή. Μέχρι το 1977, μας πληροφορεί ο καθ.Ανδρόνικος, ότι στην περιοχή της Βεργίνας είχαν ανασκαφεί 9 Μακεδονικοί τάφοι και είχαν συληθεί όλοι (Μαν.Ανδρόνικος Ο.Π. σελ/219). Η σύληση όλων των τάφων στο βασιλικό Νεκροταφείο των Αιγών το 274π.Χ. αποτελεί ένα σημαντικό γεγονός που σηματοδοτεί μια καταλυτική πραγματικότητα, σύμφωνα με την οποία: Aλλοι ήταν οι Μακεδόνες βασιλείς που είχαν ταφεί στους τάφους αυτούς πριν από το 274π.Χ. και τα οστά τους διασκορπίστηκαν από τον Πύρρο. Aλλοι είναι οι επίσης Μακεδόνες βασιλείς που επανατάφηκαν στους ίδιους τάφους μετά το 273π.Χ. επί της βασιλείας του Αντίγονου Γονατά και στους οποίους ανήκουν τα οστά και τα ευρήματα που ανακαλύφθηκαν από τον καθ.Ανδρόνικο και υπάρχουν σήμερα στους τάφους αυτούς και στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βεργίνας, προκαλώντας την εθνική υπερηφάνεια των Πανελλήνων και τον παγκόσμιο θαυμασμό για τον Αρχαίο Μακεδονικό πολιτισμό. Στο ίδιο νεκροταφείο πριν από 32 περίπου χρόνια ο καθηγητής Αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. Μαν.Ανδρόνικος με συνεργάτες έξι συναδέλφους του, του ιδίου Πανεπιστημίου, ύστερα από επιτυχείς ανασκαφές ανακάλυψε τρεις βασιλικούς τάφους (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ). Οι δυο από αυτούς (ΙΙ, ΙΙΙ) βρέθηκαν ασύλητοι και αποδόθηκαν από τον ίδιο καθηγητή, μαζί με όλα τα κτίσματα και την περίφημη τοιχογραφία του κυνηγίου, στο βασιλιά Φίλιππο Β’ και στην τελευταία του σύζυγο Κλεοπάτρα, ο ΙΙΙος ονομάστηκε «Τάφος του Πρίγκηπα» και ο Ιος «Τάφος της Περσεφόνης» (Μαν.Ανδρόνικου «Βεργίνα-Οι βασιλικοί τάφοι –Αθήνα 1984). Ο βασιλιάς Φίλιππος Β’ άλλωστε, όπως προκύπτει από σημαντικά αποδεικτικά στοιχεία, δεν τάφηκε στον τάφο ΙΙ, αλλά στον τάφο ΙΙΙ. Η ζωφόρος του προθαλάμου που, όπως προκύπτει από σχετική έρευνα, είναι έργο του Απελλή, αποκαλύπτει κατά τρόπο βέβαιο την ταυτότητα του. Ο καθ.Ανδρόνικος στο ίδιο βιβλίο του αναφέρεται στη σύληση των βασιλικών τάφων από τον Πύρρο, αλλά διατυπώνει την άποψη ότι «…από αυτήν εντελώς συμπτωματικά φαίνεται ότι γλίτωσε ο τάφος του Φιλίππου Β’». (Μαν.Ανδρόνικου Ο.Π. σελ.230). Η άποψη αυτή αποτέλεσε την απαρχή μιας σοβαρής ιστορικής πλάνης στην οποία, όπως προκύπτει, στηρίζονται τα τελικά συμπεράσματα του για την ταυτότητα των νεκρών της Βεργίνας, την ερμηνεία των κτερισμάτων και κυρίως της «τοιχογραφίας του κυνηγίου» στην οποία εντοπίζει έφιππο το βασιλιά Φίλιππο Β’ να αντιμετωπίζει ένα λιοντάρι. Από τη σχετική μας έρευνα προκύπτει ότι το κυνήγι αυτό δεν έγινε στη Μακεδονία αλλά «στη Βακτριανή το 327π.Χ.», εννιά χρόνια μετά το θάνατο του βασιλιά Φίλιππου Β’. Με βάση τις πληροφορίες των αρχαίων ιστορικών, σε συνδυασμό με τα ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των οστών και του κρανίου του νεκρού βασιλιά, καθώς και τα ταφικά κτίσματα και ευρήματα, σχημάτισα διαφορετική άποψη από εκείνη του καθ.Ανδρόνικου και το 1993 έγραψα ένα σχετικό βιβλίο που κατέληγε στο συμπέρασμα ότι: -Ο ΙΙος τάφος δεν ανήκει στο βασιλιά Φίλιππο Β’ και στην τελευταία του γυναίκα Κλεοπάτρα. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται μεταξύ των άλλων και από σχετική δημοσιευθείσα έκθεση του καθ.Ανθρωπολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, κ.Ν.Ξηροτύρη και της συναδέλφου του κας Franziska Langensheidt, που πρώτοι εκλήθησαν και εξέτασαν τα οστά και αποφάνθηκαν ότι: «Από την Ανθρωπολογική ανάλυση δεν προκύπτει καθαρή απόδειξη ότι τα οστά είναι του βασιλιά Φίλιππου Β΄ και της τελευταίας του συζύγου Κλεοπάτρας. Στο ίδιο συμπέρασμα για το Φίλιππο Β΄ κατέληξε αργότερα και ο καθ.Ανθρωπολογίας Αντ.Μπαρτσιώκας μόνο που αντί του Φίλιππου Β΄ αποδίδει τα οστά στον Αρριδαίο». (Αρχαιολ. Ελλην. Εφημερίδα, 1981, σελ. 142, κ.εξ., περιοδικό ARCHAEOLOGY NY, 20/04/2000, SCIENCE Λονδίνου, 21/04/2000, Εφημ. INDEPENDENT Λονδίνου, 21/04/2000). Δεν γνωρίζω τους λόγους, για τους οποίους στη συνέχεια εκλήθη Βρετανική ομάδα επιστημόνων αποτελούμενη από τον Ανατόμο Dr. J. Musgrave, Αρχαιολόγο Dr. A. Prag και Dr. R. Neave, καλλιτεχνικό συνεργάτη των πανεπιστημίων Manchester και Bristol. Η ομάδα αυτή παρουσίασε στο ΧΙΙ Διεθνές Συνέδριο Κλασσικής Αρχαιολογίας που έγινε στην Αθήνα από 4-10.09.1983 την αναπλασμένη, όπως υποστηρίζουν, μορφή του βασιλιά Φιλίππου Β΄ που κατασκεύασαν. Επίσης παρουσίασε και τα τελικά της συμπεράσματα σύμφωνα με τα οποία «τα οστά της μεγάλης χρυσής λάρνακας τάφου ΙΙ ανήκουν στο Φίλιππο Β΄»(Υπουργείο Πολιτ. Πρακτικά ΧΙΙ Διεθνούς Συνεδρίου Κλασσικής Αρχαιολογίας- Αθήνα 4-10.9.1983 τ.Α’ ανάτυπο). Η αναπλασμένη μορφή του Φιλίππου Β΄ τοποθετήθηκε αρχικά στο Αρχαιολ. Μουσείο Θεσσαλονίκης αλλά μετά από κάποιο χρόνο αποσύρθηκε οριστικά. Ο καθ. Ανθρωπολογίας Ν.Ι. Ξηροτύρης αναφερόμενος στο θέμα αυτό γράφει: «…αδύνατη είναι και η παρουσιασθείσα αναπαράσταση του νεκρού, η οποία είναι προϊόν φαντασίας, παρά επιστημονικής μεθόδου.» (http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artid=4593479) Τα υπόψη πορίσματα της Βρετ. Ομάδας Επιστημόνων δεν με έπεισαν και για περισσότερες πληροφορίες προσέφυγα στις αρχαίες Ελληνικές, και όχι μόνον, πηγές, από τις οποίες τα αποδεικτικά στοιχεία που είχαν προκύψει, αναφέρονται στα δυο σχετικά βιβλία μου (1993, 2001). Η εν λόγω ομάδα των Βρετανών έλαβε γνώση των σχετικών μου απόψεων και ο εκ των μελών της Dr.A.Prag είχε την πρωτοβουλία ν’ ανοίξει αλληλογραφία μαζί μου (1994). Η σχετική επιχειρηματολογία του δεν κατέστη δυνατό να με πείσει. Οι λόγοι της αμφισβήτησής μου είναι οι εξής:

• Όλοι οι βασιλικοί τάφοι στις Αιγές εσυλήθηκαν από τον Πύρρο και τα οστά όλων των βασιλέων διασκορπίστηκαν, χωρίς εξαιρέσεις.
• Τα οστά του νεκρού του τάφου ΙΙ που εξέτασαν οι Βρετανοί επιστήμονες δεν ανήκουν στο βασιλιά Φίλιππο Β΄, όπως αποφάνθηκαν οι παραπάνω τρεις ανθρωπολόγοι καθηγητές, αλλά σε άλλο νεκρό .
• Όλα τα κτερίσματα των τάφων αφαιρέθηκαν από τον Βασιλιά Πύρρο και κανένα από τα υπάρχοντα σήμερα στους τάφους ΙΙ και ΙΙΙ ευρήματα, μεταξύ των οποίων «η ιερή ασπίδα της Τροίας που πήρε από το Ναό της Ιλιαίας Αθηνάς ο Μ. Αλέξανδρος, καθώς και ένα μέρος του οπλισμού του Δαρείου που περιήλθε ως λάφυρο στον Μ. Αλέξανδρο από τη μάχη της Ισσού το 333 π.Χ.» δεν ανήκουν στο Φίλιππο Β΄ . Επίσης υπάρχουν ο θώρακας, το διάδημα, το ξίφος, η χρυσή κλίνη του Μ. Αλεξάνδρου καθώς και άλλα σημαντικά κτερίσματα, χωρίς να εξαιρούνται και οι ανισοϋψείς επίχρυσες κνημίδες που δεν σχετίζονται με τον βασιλιά Φίλιππο Β΄.
• Δεν συμμετέχει ο βασιλιάς Φίλιππος Β΄ στο κυνήγι που εικονίζεται στην τοιχογραφία της πρόσοψης του ΙΙ τάφου, γιατί αυτό δεν έγινε στη Μακεδονία αλλά στη Βακτριανή το 327 π.Χ. σε εποχή που ο Φίλιππος δεν βρίσκονταν στη ζωή.
• Ο Αρριανός «φωτογραφίζει» θα λέγαμε την σκηνή του κυνηγίου, στο κέντρο της οποίας κυριαρχεί έφιππος και στεφανηφόρος ο Μ.Αλέξανδρος.

Για τους παραπάνω λόγους και βάσει πολλών ακόμη αποδεικτικών στοιχείων, πιστεύω ότι τα οστά και τα κτερίσματα του τάφου ΙΙ δεν σχετίζονται με το βασιλιά Φίλιππο Β΄, αλλά με άλλο μεγάλο Μακεδόνα βασιλιά που τάφηκε εκεί μετά τη σύληση των τάφων το 273 π.Χ. Από την αναδρομή αυτή προκύπτει ότι οι πρόσφατες σχετικές ανακοινώσεις του J. Musgrave στον Τύπο και στα ΜΜΕ δεν είναι νέες. Περιλαμβάνονται από το 1984 στο σχετικό βιβλίο του καθ. Μαν. Ανδρόνικου και έκτοτε νομίζω ότι τόσο αυτές, όσο και η αναπλασμένη μορφή του βασιλιά Φιλίππου Β΄ που παρουσίασε, έπαυσαν να αναφέρονται. Είμαι τελείως άσχετος με την ιατρική επιστήμη. Τα ιστορικά όμως αποδεικτικά στοιχεία που προκύπτουν για το υπόψη θέμα είναι σημαντικά και σε ορισμένες περιπτώσεις συντριπτικά και μου δίνουν το δικαίωμα να πιστεύω ότι τα πορίσματα της Βρετ. Ομάδας υπό τον Dr. J. Musgrave, αποτελούν μια νέα επιστημονική πλάνη. Τελειώνοντας, επιθυμώ να επισημάνω ότι με τις παραπάνω θεωρίες δεν δίνονται απαντήσεις στο παγκόσμιο ερώτημα για το ποια επιτέλους είναι η τριμελής βασιλική οικογένεια που είναι θαμμένη στους ΙΙ και ΙΙΙ βασιλικούς τάφους. Φρονώ ότι μόνο από το άνοιγμα του φακέλου «ΒΕΡΓΙΝΑ», με το διάλογο που χρόνια τώρα επιζητώ και οι αρμόδιοι αρχαιολόγοι δεν ανταποκρίνονται, και με μια νέα επιστημονική εξέταση των οστών και των ευρημάτων, η οποία πρόσφατα ζητήθηκε με ενυπόγραφη επιστολή από 27 επιστήμονες της Βέροιας προς τον Πρωθυπουργό της χώρας, πιστεύω ότι θα αποκαλυφθεί μια μεγάλη ιστορική αλήθεια ο Μέγας Αλέξανδρος ο οποίος, οσοδήποτε και αν θεωρηθεί τολμηρό, επανήλθε νεκρός μετά το 273 π.Χ. στη γη που τον γέννησε μαζί με τη βασίλισσα Ρωξάνη και το δωδεκάχρονο γιο τους, βασιλιά Αλέξανδρο Δ΄ και επανατάφηκαν από τον Αντίγονο Γονατά στους βασιλικούς τάφους ΙΙ και ΙΙΙ αντίστοιχα, όπου και βρίσκονται σήμερα τα οστά τους. Συμπέρασμα
Δεν προκύπτει κανένα αποδεικτικό στοιχείο ότι ο βασιλιάς Φίλιππος Β΄, όσο και ο γιος του Αρριδαίος σχετίζονται με τα οστά, τα ευρήματα και την τοιχογραφία του κυνηγίου στο ΙΙο βασιλικό τάφο της Βεργίνας. Επίσης η τελευταία του σύζυγος Κλεοπάτρα δεν προκύπτει ότι έχει ταφεί στον προθάλαμο του ιδίου τάφου αλλά στον τάφο Ι. Περισσότερα στοιχεία για το θέμα αυτό στην ιστοσελίδα μου http://www.tdpapazois.gr, καθώς και στα τεύχη 74/2000, 78/2001, 79/2001, 86/2003, 110/2009, 115/2010 του περιοδικού «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ» του Ιδρύματος Μελετών Χρ. Λαμπράκη. Τρ.Δ.Παπαζώης

Τηλ.-ΦΑΞ: 2310 413419
E-mail: papazoitd@tdpapazois.gr, URL: http://www.tdpapazois.gr Τρ.Δ.Παπαζώης
Ιστορικός Ερευνητής
papazoitd@tdpapazois.grDomains

diktyoellinwn.wordpress.com