ΟΙ ΣΦΙΓΓΕΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ: Ημερολογιακά ζώα, φορείς κρυπτογραφημένων χρονολογικών πληροφοριών

Η Σφίγγα αν και είναι από τα αρχαιότερα σύμβολα στην αρχαιολογία παρ΄ όλα αυτά εξακολουθεί να διατηρεί τον αινιγματικό της χαρακτήρα. 

Οι παλιότερες Σφίγγες που έχουν εντοπιστεί και μάλιστα πρόσφατα, χωρίς να έχουν παρουσιαστεί ακόμη επισταμένως, βρίσκονται στο Γκεμπεκλί Τεπέ, στα βάθη της Ανατολίας, γύρω στη 10η χιλιετία π.Χ. Ακολουθεί η αιγυπτιακή Σφίγγα από την τέταρτη δυναστεία και φυσικά η περίφημη μεγάλη Σφίγγα του Χεφρίνου.

Βέβαια στην αιγυπτιακή εικονοποίηση η Σφίγγα σημαίνει κάτι καλό και συναντιόταν με τρεις τύπους (ανδροκεφάλου, ιερακοκεφάλου και κριοκεφάλου τύπου). Θεωρείται ότι αρχικά ήταν μια απεικόνιση της πνευματικής και σωματικής ρώμης του ηγεμόνα στο αρχαίο βασίλειο, όμως σταδιακά άρχισε να αντιπροσωπεύει και θεότητες. Είναι πολύ συχνές άλλωστε οι σειρές των Σφιγγών σε πομπικές οδούς, οι οποίες οδηγούν σε ναούς. 

Η αιγυπτιακή Σφίγγα, η οποία δεν έχει φτερά, στέκεται στα τέσσερα πόδια ενώ η ελληνική στα δύο πίσω πόδια, σαν να είναι σε κατάσταση επιφυλακής.

Από την ανατολή διαδόθηκε και στη μινωική Κρήτη και στη μυκηναϊκή Ελλάδα. Έγινε γνωστή και αγαπητή από τον 8ο αιώνα και μετά και είχε μια πολύ συχνή εμφάνιση, κυρίως στην πλαστική τέχνη και την αγγειογραφία και χρησιμοποιούνταν συνήθως ως σήμα των τάφων.

Στην ετρουσκική κεραμική τέχνη απεικονίζεται συνήθως να αρπάζει ανθρώπους ή να στέκει πάνω από τα πεσμένα σώματά τους, επειδή φανερωνόταν πλήρως μόνο στο τέλος της βασιλείας του βασιλιά , όταν του έπνιγε την ανάσα.

Στις ελληνικές αναπαραστάσεις, με πιο γνωστή την Σφίγγα των Θηβών, απεικονίζεται ως φτερωτό λιοντάρι με κεφάλι γυναίκας ή ως γυναίκα με πέλματα και στήθη λιονταριού , ουρά ερπετού και φτερά πτηνού. Το όνομά της προέρχεται από τη λέξη «σφίγγω».

Στην Ελλάδα, ως κόρη του Τυφώνα, είχε συσχετιστεί με την ασθένεια και το θάνατο, η αναπνοή του οποίου ήταν ο ανθυγιεινός σιρόκος.

Σύμφωνα με τον Ησίοδο ήταν κόρη της Έχιδνας και του Όρθρου, δηλ του Σείριου, του Σκύλου – Αστέρα που εγκαινίαζε το Αθηναϊκό νέο έτος.

Ο πατέρας της ο Όρθρος είχε δύο κεφάλια, όπως και ο Ιανός, επειδή το μεταρρυθμισμένο έτος στην Αθήνα είχε δύο εποχές, και όχι τρεις.

Ο γιος του Όρθρου το λιοντάρι, συμβόλιζε το πρώτο μισό του έτους και η κόρη του, το φίδι, το δεύτερο μισό. Δεδομένου ότι το μεταρρυθμισμένο νέο έτος ξεκινούσε όταν ο Ήλιος ήταν στον Λέοντα και τα κυνικά καύματα τότε άρχιζαν, ο Όρθρος κοίταζε προς δύο κατευθύνσεις, μπροστά προς το νέο έτος και πίσω προς το παλιό. Προφανώς ονομαζόταν έτσι γιατί εγκαινίαζε το νέο έτος.

Αλλά και στη γενέτειρα του Ηρακλή, τη Θήβα η Σφίγξ – θεά εξουσίαζε ένα έτος αποτελούμενο από δύο εποχές, αφού ήταν φτερωτό λιοντάρι με φιδίσια ουρά, γι αυτό και ο Ηρακλής φορούσε λεοντή και κράνος από κεφάλι λιονταριού και όχι ταύρου, όπως ο Μίνως.

Ο Αισχύλος, στους «Επτά επί Θήβας» (στ. 777) την Σφίγγα την αποκαλεί «Κήρα, που αρπάζει τους ανθρώπους». Η Κηρ ήταν η κρητική Μελισσοθεά, η θεά του θανάτου εν ζωή, που το όνομά της έφτασε να σημαίνει «όλεθρος», «πεπρωμένο», «μοίρα», «συμφορά».

«Θύραζε κήρες» έλεγαν στο τέλος των Ανθεστηρίων για να ξαναδιώξουν τις ψυχές των νεκρών που ανέβαιναν στον κόσμο.

Στον Όμηρο η Κηρ ήταν ένας θηλυκός δαίμων του θανάτου. Αλλά και ο Δίας ζυγίζει τις κήρες δηλ τις μοίρες του θανάτου του Αχιλλέα και του Έκτορα. Αργότερα, και ο Αισχύλος ζυγίζει τις ψυχές των δύο ηρώων του.

Οι Σφίγγες στον Καστά ασαφείς και αινιγματικές στέκουν μυστηριώδεις φύλακες του μυστικού του εσωτερικού του.

Εξώκοσμα πλάσματα που σχετιζόταν με τον θάνατο; 

Δαιμονικές μορφές με αποτροπαϊκή λειτουργία; 

Ημερολογιακά ζώα, φορείς κρυπτογραφημένων χρονολογικών πληροφοριών;

Και μπορεί να είναι δύσκολες οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, όμως, γνωρίζουμε με σιγουριά την απάντηση που έπαιρναν, στην ερώτηση που έθεταν στον βασιλικό επισκέπτη και λειτουργό ή θεουργό:

Είναι η ίδια απάντηση που έδωσε ο Οιδίποδας, αιώνες πριν και την εξουδετέρωσε ακαριαία!

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ!

Ο Άνθρωπος παραμένει το αιώνιο μυστήριο που προσπαθώντας να το λύσει, και να βρει ποιος είναι, φτιάχνει πολιτισμούς, προσεγγίζει τις επιστήμες, αναπτύσσει την ιδιαίτερη κουλτούρα του κάθε έθνους με την ξεχωριστή και ιδιαίτερη μορφή του.

Οι δύο αυτές Σφίγγες, παρ ότι ψηφίδες μίας άλλης χωροχρονικής αντίληψης, μοιάζουν από την είσοδο του Καστά να ενεργοποιούν ζωογόνους θρύλους και μύθους που ναι μεν έρχονται από το ελληνιστικό παρελθόν, ωστόσο δείχνουν πως μπορούν να γίνουν ψηφίδες και ενός σημερινού κόσμου.

Πηγή: ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΤΥΜΒΟΥ ΚΑΣΤΑ-Η ΕΡΕΥΝΑ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ