Η «έπαυλη του Αλεξάνδρου»... Μια πολυτελής βίλα από την αρχαιότητα στο Αμύνταιο

ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ   

Η «έπαυλη του Αλεξάνδρου», ένα από τα μεγαλύτερα και πολυτελέστατα ιδιωτικά  συγκροτήματα της Ρωμαϊκής περιόδου πλούσιων Ελλήνων μιας ακμάζουσας πόλης, θα είναι ο νέος τουριστικός προορισμός στη Βόρεια Ελλάδα. Αποκαλύφθηκε το περασμένο καλοκαίρι στο Αμύνταιο Φλώρινας και εντυπωσιάζει τόσο για το μέγεθός της όσο και για τα εξαιρετικά έργα τέχνης, γλυπτά και ψηφιδωτά του 3ου αιώνα μ.Χ., που διασώζει σε άριστη κατάσταση.

Χρυσό ενώτιο με γυμνό Έρωτα. Του 3ου αι. π.Χ.

Περίτεχνα ψηφιδωτά δάπεδα σε συνολική επιφάνεια 360 τ.μ. με ποικίλες θεματικές παραστάσεις από την ελληνική μυθολογία και αγάλματα θεοτήτων κοσμούσαν την «Αίθουσα της Ευρώπης», την «Αίθουσα των Νηρηίδων», την «Αίθουσα του Θηριομάχου» και άλλους έξι από τους συνολικά 96 χώρους της βίλας.

Τρισδιάστατη αποκατάσταση των χώρων της μεγαλειώδους Έπαυλης του Αλεξάνδρου. Αριστερά κάτω αποδίδεται η προγενέστερη λουτρική εγκατάσταση.

Μικρά και μεγάλα δωμάτια, λουτρά, διάδρομοι ή στοές και εσωτερικές αυλές συνθέτουν το μεγαλοπρεπές συγκρότημα (5 στρεμμάτων) όπου οι ένοικοι μαζί με τους καλεσμένους τους περνούσαν τον χρόνο τους.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Βεγόρας στη θέση «Τσαΐρια της Εκκλησίας», με τη σωστική ανασκαφή σε εξέλιξη.

Οι ιδιοκτήτες τους, «πλούσιοι αξιωματούχοι της ρωμαϊκής διοίκησης, λάτρεις της ελληνικής παιδείας και του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, ανάμεσά τους ο Αλέξανδρος και η Μεμμία (τα ονόματά τους διασώζει επιγραφή), έζησαν περίπου στα μέσα του 3ου μ.Χ. αιώνα σε μια πόλη (250 στρεμμάτων) που άκμασε εν καιρώ ειρήνης στο πεδινό Λεκανοπέδιο του Αμυνταίου, πάνω στον εμπορική αρχαία Εγνατία Οδό», εξηγεί ο επικεφαλής της ανασκαφής της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης, αρχαιολόγος Πανίκος Χρυσοστόμου.

Σκηνή ψαρέματος από το διάχωρο της κεντρικής διακόσμησης της «Αίθουσας των Νηρηίδων».

Τύχη αγαθή
Η «Αρπαγή της Ευρώπης», ο «Απόλλωνας σε Γρύπα», ο «Πάνας με Νύμφη», η «Αρπαγή της Διώνης(;)» και άλλες συνθέσεις με μυθολογικά θέματα, και με ευανάγνωστα μόνο τα ονόματα ΕΥΡΩΠΗ, ΑΠΟΛΛΩΝ και ΦΑΙΔΡΑ, κοσμούν τα επιδαπέδια ψηφιδωτά στην αίθουσα της «Ευρώπης». Είναι ο καλύτερα διατηρημένος διάκοσμος, ο οποίος, τύχη αγαθή, διατηρούσε τετράστιχη επιγραφή με τα ονόματα των ιδιοκτητών (Αλέξανδρος και Μεμμία).

Η προσωποποίηση του Καλοκαιριού, από την «Αίθουσα των Νηρηίδων».

Η μεγαλύτερη και πολυτελέστατη «Αίθουσα των Νηρηίδων» (90 τ.μ.) –χώρος υποδοχής των προσκεκλημένων– ήταν φιλοτεχνημένη με την πλέον εντυπωσιακή και σύνθετη ψηφιακή διακόσμηση.

Νηρηίδα πάνω σε ιππόκαμπο από το νότιο τοξωτό διάχωρο της «Αίθουσας των Νηρηίδων».

Τη στόλιζαν επίσης αγάλματα θεοτήτων, εξαιρετικής τέχνης ρωμαϊκά αντίγραφα ελληνιστικών ή κλασικών πρωτοτύπων από αττικά εργαστήρια και μαρμάρινη αφιερωτική στήλη που επιβεβαιώνει λατρεία στον Ύψιστο Δία.

Μαρμάρινη κεφαλή Ποσειδώνα(;) (3ος αι. μ.Χ.)

Οι ψηφιδωτές παραστάσεις της αναπτύσσονται σε ενότητες γύρω από την κεντρική ελλειψοειδή δεξαμενή (σιντριβάνι). Η θεματολογία περιλαμβάνει Νηρηίδες πάνω σε ιππόκαμπους, Ερωτες πάνω σε δελφίνια, σκηνή ψαρέματος, ψάρια, πουλιά, την προσωποποίηση των τεσσάρων εποχών που απεικονίζονται στις τέσσερις γωνιές και επιγραφές δυσανάγνωστες (πιθανολογείται ότι αναγράφουν τους μεταγενέστερους ιδιοκτήτες ή τους ψηφιδογράφους).

Μαρμάρινο άγαλμα της Αθηνάς(;) από την Έπαυλη του Αλεξάνδρου (3ος αι. μ.Χ.)

Οι μαρμάρινες αγαλμάτινες μορφές, αν και δεν σώζονται ακέραιες, αποδίδουν τον Ερμή Κερδώο και ίσως την Αθηνά και τον Ποσειδώνα «ως θεό του υδατίνου στοιχείου (πηγών, ποταμών και λιμνών της περιοχής)», εξηγεί ο κ. Χρυσοστόμου. Από τον ίδιο χώρο οι αρχαιολόγοι συγκέντρωσαν πλήθος κινητών ευρημάτων (θραύσματα από πήλινα ή χάλκινα ειδώλια, χάλκινα ελάσματα, οστέινες περόνες, θραύσματα από γυάλινα μυροδοχεία, κεραμική και πολυάριθμα ασημένια και χάλκινα κοσμήματα).

Νηρηίδα πάνω σε ιππόκαμπο από το ανατολικό τοξωτό διάχωρο της «Αίθουσας των Νηρηίδων».

Θηριομαχίες
Η «Αίθουσα του Θηριομάχου» πήρε το όνομά της από την κεντρική παράσταση που απεικονίζει μια ανδρική μορφή (bestiaries) ενώ δέχεται την επίθεση ενός λιονταριού. «Η σκηνή της θηριομαχίας, αν και αποτελεί εικονιστική κοινοτοπία της εποχής, μπορεί να σχετίζεται με το αξίωμά τους και να απηχεί ένα πραγματικό γεγονός», παρατηρεί ο κ. Χρυσοστόμου. «Αποτελεί ενδεχομένως μια επιχορηγούμενη ενότητα θεαμάτων προς τιμήν του αυτοκράτορα ή προς τέρψιν και εύνοια των κατοίκων της ρωμαϊκής πόλης του Αμυνταίου».

Διακοσμητικό περιμετρικό διάχωρο με πέρδικα.

Τα εντυπωσιακά ευρήματα, που παρουσιάστηκε σήμερα (13.15) ο δρ. αρχαιολόγος Πανίκος Χρυσοστόμου (αίθουσα τελετών της παλαιάς φιλοσοφικής σχόλης του ΑΠΘ), προέρχονται από το 1/3 του συγκροτήματος, η κατασκευή του οποίου χρονολογείται στο τέλος του 2ου αιώνα μ.Χ.

Η ψηφιδωτή διακόσμηση του δαπέδου της κόγχης της «Αίθουσας του κισσού».

Απομένουν ο καθαρισμός, η μελέτη και η συντήρηση των υπόλοιπων χώρων και, όπως φαίνεται, νέες αποκαλύψεις αναμένονται το ερχόμενο καλοκαίρι.- Από το  http://neaflorina.gr

Δρ. Πανίκος Χρυσοστόμου
Αρχαιολόγος με βαθμό Α΄
Προϊστάμενος Τμήματος
Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων
Εφορεία Αρχαιοτήτων Φλώρινας

ellinondiktyo.blogspot.gr