Οι Μυστικοί Κτιστάδες και ο Καστάς

Οι Μυστικοί Κτιστάδες και ο Καστάς

Η ανασκαφική ομάδα του Καστά έχει στο παρελθόν αναφερθεί σε σύμβολα που χάραξαν οι Μάστοροι του Καστά στον περίβολο και αλλού.

Τί ήταν όμως οι κτιστάδες αυτοί και οι Συντεχνίες όπου ανήκαν ;

Κατά το πρότυπο των αρχαίων Κολλεγίων οι Συντεχνίες διατηρούσαν μια όψη θρησκευτικής αδελφότητος με ιδιαίτερες γιορτές συμπόσια και νεκρικές τελετές – ανάμνηση των Collegia Funeratica των Ρωμαίων. Από την άλλη πλευρά οι Συντεχνίες έδεναν τα μέλη τους με ένα σύνολο κανόνων και καθηκόντων που ο χριστιανισμός μεταμόρφωσε αλλά που σίγουρα ξεκινούσαν από την αρχαιότητα. Ο σεβασμός σχεδόν δεισιδαιμονικός, που διατηρούσαν τα μέλη για τις παραδόσεις της Συντεχνίας δεν θυμίζει μόνο την αρχαιότητα της καταγωγής τους αλλά και επιδρά ως παράγων ακινησίας της παραδόσεως της τέχνης της οποίας η Συντεχνία είναι υποθηκοφύλακας.

Η επιλογή των μεθόδων και των στοιχείων που εφαρμόζονταν από τις Συντεχνίες των Βυζαντινών οικοδόμων των μέσων χρόνων περιορίζονταν από μια ισχυρή και συνεχή παράδοση. Δύσκολα νέες τεχνικές μπορούσαν να εκτοπίσουν παλαιότερες. Η επιλογή των σχεδίων δεν ήταν αυθαίρετη, αλλά συμμορφωνόταν με έναν από τους λίγους ( έξη περίπου ) καθιερωμένους τύπους σε όλη την Ελλάδα.

Η παρατήρηση αυτή ενισχύει την υπόθεση της υπάρξεως μιας μυστικής παραδόσεως που δεν έπρεπε να μεταβληθεί. Καθώς, μάλιστα, οι τεχνίτες ήσαν οργανωμένοι σε περιοδεύουσες Συντεχνίες ( Συνεργασίες ) εξασφαλιζόταν η ενότητα του ύφους σε μία δεδομένη περιοχή και για μια σημαντική χρονική περίοδο. Αναφέρεται χαρακτηριστικά η συνεχής παρουσία των « Ισαύρων » οικοδόμων στα σημαντικά έργα της Συρίας τον 16ο αιώνα. Τα σχέδια, των τύπων συνεπώς, παρέμειναν αναλλοίωτα για πολλά χρόνια και οι μόνες διαφοροποιήσεις γίνονταν στην τεχνική της οικοδομήσεως.

Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο που ενισχύει την άποψη της διατηρήσεως των αρχαίων συμβολικών παραδόσεων από τις Συντεχνίες αυτές είναι οι παρατηρήσεις του καθηγητού κ. Ν. Μουτσόπουλου για την χάραξη στους εγγεγραμένους σταυροειδείς ναούς. Σύμφωνα με τα συμπεράσματά του όχι μόνο η χάραξη αυτή εφαρμόζεται σε όλους τους γνωστούς ναούς αλλά και παραμένει βασικά η ίδια παρά τη μεταβολή των αναλογιών του βασικού τριγώνου της, λόγω της εξάρσεως του ύψους, σε μια ορισμένη εποχή.

Τα παραπάνω μπορεί να οδηγήσουν στην υπόθεση υπάρξεως μιας ενιαίας τεκτονικής παραδόσεως της οποίας η καταγωγή και ο μυστικός συμβολικός χαρακτήρας ( και όχι μόνον οικοδομικός ) προκύπτει από τη μελέτη των γεωμετρικών σχημάτων που χρησιμοποιούνται στην χάραξη.

Άν μελετήσει κανείς τα σχήματα των Πν. Γ΄, Δ΄, Ε, Ζ που παραθέτει στην προαναφερείσα μελέτη του ο κ.Ν. Μουτσόπουλος, αναγνωρίζει δύο από τα πρωταρχικά γεωμετρικά σύμβολα των μαγικοθρησκευτικών παραδόσεων της Μεσογειακής Λεκάνης: το τρίγωνο συνδυασμένο με τον πεντάκτινο αστέρα. 
Οι γεωμετρικές αυτές μορφές εμφανίζονται σε διάφορες εποχές, από την Αρχαία Αίγυπτο, μέχρι την Αναγέννηση και ως ένδειξη έχουν μεγάλη σημασία, έστω κι αν δεν είναι δυνατό να αποδειχθεί αν είναι αποτέλεσμα της γενικότερης χρησιμοποιήσεώς του ως μιας θελιώδους τεχνικής μεθόδου.

Σε κάθε περίπτωση οι γεωμετρικές αυτές μορφές ήσαν γνωστές από την αρχαιότητα, συνδυασμένες με το εγγεγραμένο κανονικό πεντάγωνο. 

Στοιχεία στις μυστηριακές οικοδομικές παραδόσεις αποδεικνύουν ότι το σχήμα του τριγώνου συνδεόταν με τη Θεότητα και του πεντάκτινου αστέρος με τον άνθρωπο ως μικρόκοσμο.


Δ. Σαββιδης - Τα ἀπόρρητα του Τύμβου Καστά