ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΛΕΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ

Της Ελένης Ελαφηβόλου-Τσιλιβή
 Στην παρουσίαση που πραγματοποιήθηκε στην Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ στις 04/03/2016, ο Μιχάλης Λεφαντζής, μεταξύ των άλλων σημαντικών, τόνισε: «Στο κέντρο του κυκλικού περιβόλου, ο λέων κοιτά Ν.Α. σε Ιερά οικοδομήματα πλησίον του τύμβου».

Ποιά θα μπορούσαν όμως να είναι αυτά τα ιερά οικοδομήματα; 
Ξεχωριστή θέση μέσα στην Αμφίπολη κατείχαν ιερά αφιερωμένα σε τοπικές θεότητες και θεικούς δαίμονες, όπως ήταν η Μούσα Κλειώ, ο Ρήσσος ήρωας ιππέας, η Νύμφη, ο ποταμός Στρυμόνας και προπαντός η Άρτεμις Ταυροπόλος. 
Σημαντικές ωστόσο πληροφορίες δίνουν τα ευρήματα και για την λατρεία των Ολύμπιων Θεών, όπως του Πυθίου Απόλλωνος, της Αρτέμιδος, της Αφροδίτης, καθώς και του Ηρακλέους, των Διοσκούρων, του Ασκληπιού.

Σε ένα ψήφισμα από την Αμφίπολη το οποίο χρονολογείται το 357 π.Χ. αναφέρεται η ύπαρξη ιερού στην περιοχή όπου υπήρχε συλλατρεία του Απόλλωνος και του θεοποιημένου Στρυμόνος. Με το ψήφισμα ανακοινώνεται η απόφαση της πόλης να εξοριστούν οι Φίλων και Στρατοκλής και να δημευθεί η περιουσία τους. Το ένα δέκατο της περιουσίας τους δόθηκε στο ιερό του Απόλλωνος και του Στρυμόνος.

Φωτο 2) Χρυσός στατήρ Φιλίππου Β',κεφαλή Απόλλωνος.

Πέραν της αναφοράς του συγκεκριμένου ιερού καμία επιπλέον πληροφορία για αυτό δεν δίδεται από την παρούσα επιγραφική μαρτυρία. Ο θεοποιημένος ποταμός Στρυμών πιθανότατα ήταν σημαντική λατρεία για την πόλη και την περιοχή της Αμφίπολης καθώς σε αυτόν οφειλόταν η ευφορία της καλλιεργήσιμης γης.

Η συλλατρεία του με τον Απόλλωνα, η κεφαλή του οποίου υπάρχει στον εμπροσθότυπο των νομισμάτων της πόλης, γεγονός το οποίο τονίζει τη σημαντική θέση που κατείχε η λατρεία της συγκεκριμένης θεότητος στην περιοχή ενισχύει ακόμη περισσότερο την υπόθεση αυτήν.

3)Αναθηματική βάση από τους Φιλίππους (Coupry – Feyel 1936,38)

Η απόφαση του δήμου να δώσει το ένα δέκατο της εκποιημένης κατά πάσα πιθανότητα δημευμένης περιουσίας των εξορίστων στο ιερό των δύο αυτών θεοτήτων, μας οδηγεί στην σκέψη ότι ίσως να πρόκειται για το σημαντικότερο ιερό της Αμφίπολης.

Σύμφωνα με τα έως τώρα ανασκαφικά δεδομένα, τα οποία αν και είναι ελάχιστα,εν τούτοις νομίζω πως μας επιτρέπουν να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις. Ο θεός ως Πύθιος λατρευόταν τόσο σε όλο το μακεδονικό βασίλειο,όσο και στις «ελληνίδες πόλεις»,όπως μαρτυρεί και η επιγραφή από τα Καλίνδοια. Το επίθετο Πύθιος αποτελούσε ένα από τα πιο κοινά και διαδεδομένα προσωνύμια του προστάτη θεού του μαντείου των Δελφών και επομένως η παρουσία του, στην επικράτεια του Μακεδονικού βασιλείου,ήταν αναμενόμενη.

Ο Λέων συμβολίζει τον ήλιο και στο ζωικό βασίλειο εκπροσωπεί τον Απόλλωνα.Με την ιδιότητα Πύθιος Απόλλων αλληγορείται η επιστασία του θεού στην μαντική τέχνη, κάτι που συμβολίζεται με τον δελφικό τρίποδα του οποίου οι τρείς πόδες αντιστοιχούν στο παρελθόν ,το παρόν και το μέλλον που ενοποιούνται και έτσι φανερώνεται ο χρησμός. Θεωρώ λοιπόν πως μόνον στον Απόλλωνα, στου οποίου την ηλιακή σειρά ανήκει, θα μπορούσε να στρέφει το βλέμμα του, ο Λέων της κορυφής του μνημείου Καστά. 

 4)Νόμισμα με τον Πύθιο Απόλλωνα και τον δελφικό τρίποδα της μαντικής.

Φωτογραφία καταλόγου ιερέων Ασκληπιού  από τα Καλίνδοια (Βοκοτοπούλου1986, 91).

Φωτο 5)Επιγραφή Αμφιπόλεως,όπου αναφέρεται
 το ιερό του Απόλλωνος και του Στρυμόνος
 ( Χατζόπουλος,Μ.Β.Une donation du roi Lysimaque Μελετήματα 5. Αθήνα 1988, pl. XVI)

ΠΗΓΕΣ:
"Ο Απόλλων στο μακεδονικό χώρο" (αδημ. μεταπτυχιακή εργασία Α.Π.Θ)/"Apollo in Macedonia" (MA Thesis, Aristotle University of Thessaloniki), Βουβουλής Αλέξανδρος.
-Ερευνητική Ομάδα Μνημείου Αμφίπολης-
visaltis.net