Αλεσμένα δημητριακά μονόκοκκο σιτάρι 8.000 χρόνων και πιεσμένα σταφύλια 7.000 χρόνων από την Μακεδονία - Φυτικά συστατικά τροφίμων και «συνταγές» από την προϊστορική Ελλάδα - Τι δείχνουν τα αρχαιοβοτανικά στοιχεία

Της Σ. Μ. Βαλαμώτη
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Μονόκοκκο σιτάρι από την ΑΨΑΛΟ ΠΕΛΛΑΣ (8.000 χρόνων)
και από το ΤΡΙΛΟΦΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ,
από την Μεσημεριανή Τούμπα (5.000 χρόνων).

ΜΗΝ ΑΠΟΡΡΕΙΤΕ ΛΟΙΠΟΝ ΟΤΑΝ ΕΓΡΑΦΑ

για τον ΠΑΡΑΜΕΛΗΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΧΩΡΟ

ΤΗΣ ΑΨΑΛΟΥ, 12.000 ΧΡΟΝΩΝ. ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ.

Όσο δε για την ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΗ ΤΟΥΜΠΑ στο ΤΡΙΛΟΦΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ,
το ΥΠΟΥΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ δεν ξέρει τίποτε...

Τα αρχαιοβοτανικά δεδομένα από την Ελλάδα κατά την Νεολιθική και την Εποχή του Χαλκού ερευνώνται με στόχο τον εντοπισμό εκείνων των φυτών, που θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί από τις προϊστορικές κοινότητες της περιοχής.

Τα είδη των δημητριακών, οσπρίων, ελαιοδοτικών φυτών, φρούτων και καρπών (άγριων και εξημερωμένων), φαρμακευτικών, ψυχοτρόπων και αρωματικών φυτών, που έχουν βρεθεί σε πλούσιες συγκεντρώσεις ή ως υπο-προϊόντα επεξεργασίας, συνθέτουν έναν μακρύ κατάλογο δυνάμει συστατικών των προϊστορικών γευμάτων.

Λαλλεμάντια από το ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ της ΠΕΛΛΑΣ, 7.000 χρόνων.

Η ακριβής χρήση αυτών των φυτών στα καθημερινά ή εορταστικά γεύματα είναι δύσκολο να διαπιστωθεί και η προσέγγιση των τρόπων επεξεργασίας και προετοιμασίας του φυτού πριν το μαγείρεμα βασίζεται σε σύγχρονες εθνογραφικές και πειραματικές έρευνες σχετικά με τον καθαρισμό του σπόρου, την αποξήρανση, την απομάκρυνση των τοξινών, την έκθλιψη και την άλεση.

Σταφύλι πεπιεσμένο 7.000 χρόνων από το ΝΤΙΚΙΛΙ ΤΑΣ της ΚΑΒΑΛΑΣ.

Τα κατάλοιπα αλεσμένων δημητριακών (3η χιλιετία π.Χ.) και πιεσμένων σταφυλιών (5η χιλιετία π.Χ.) παρέχουν την δυνατότητα να εισχωρήσουμε περαιτέρω στα προϊστορικά εδέσματα. Τα κατάλοιπα των αλεσμένων δημητριακών μπορεί να αντιστοιχούν σε προμαγειρεμένα συστατικά, όπως το πλιγούρι και ο τραχανάς, αποτελώντας έτσι σπαράγματα προϊστορικών συνταγών.

Φακές και χόρτα από το ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ της ΠΕΛΛΑΣ.

Τα αρχαιοβοτανικά κατάλοιπα επιβεβαιώνουν την χρήση του χυμού των σταφυλιών και υποδηλώνουν πιθανές χρήσεις του για την προετοιμασία κρασιού ή ξυδιού ή σιροπιού. Τα φυτικά συστατικά της κουζίνας της προϊστορικής Ελλάδας μαρτυρούν μεγάλη ποικιλία στα υλικά και αύξησή της μέσα στο πέρασμα του χρόνου ως αποτέλεσμα πολιτισμικών επαφών. Αυτά τα συστατικά, μαζί με τις αποσπασματικές συνταγές που αναγνωρίζονται στο αρχαιοβοτανικό υλικό, υποδηλώνουν μια πολύ μακρά παράδοση στην κατανάλωση ορισμένων τροφίμων φυτικής προέλευσης σε αυτή την περιοχή της Ευρώπης, η οποία επιβιώνει ακόμη τόσο στα καθημερινά όσο και στα εορταστικά γεύματα

ΠΗΓΗ: Στο J. P. Morel and A. M. Mercuri (eds) «Plants and Culture: Seeds of the Cultural Heritage of Europe» / «Φυτά και Πολιτισμός: Σπόροι της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ευρώπης», Centro Europeo per Beni Culturali Ravello, Edipuglia, Μπάρι (2009).

ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη: Στην Ελλάδα έχουν ευρεθεί και αρχαιότεροι σπόροι, έως και 40.000 χρόνων... 

arxeion-politismou.gr