Απόσπασμα από το άρθρο του Βενιζέλου Λεβεντογιάννη στο pontiki web:
«Εγώ, ο ταπεινός Πίρι, γιος του Χακ Χεμέντ, γνωστός ως ανιψιός του Κεμάλ Ρέις, συνέθεσα αυτόν τον χάρτη στην Καλλίπολη, στον ιερό μήνα του Μιναρέτ 919 (1513). Είθε ο θεός να ευλογήσει και τους δύο. Πίρι Ρέις».
Κάπως έτσι θα μπορούσε να έπεφτε η αυλαία στη ζωή ενός από τους μεγαλύτερους ναυτικούς που εμφανίστηκαν ποτέ στη Μεσόγειο. Τον «Ahmet Muhiddin Piri, Ahmet ibn-i el-Haç,» πιο γνωστό με δυο λέξεις: Πίρι Ρέις.
Το όνομά του σήμερα έχει αναπόσπαστα συνδεθεί με τη λέξη «πρόκληση». Το ερευνητικό σκάφος των Τούρκων με την ονομασία του μεγάλου κουρσάρου και χαρτογράφου, όποτε βγαίνει στο Αιγαίο θέτει σε επιφυλακή τους πάντες.
Ο πλους του σχοινοβατεί ανάμεσα στη νομιμότητα και τη διεθνή παρανομία.
Τα πρώτα χρόνια του κουρσάρου
Ο Πίρι Ρέις γεννήθηκε σε ένα ψαροχώρι στην ευρωπαϊκή πλευρά των στενών της Καλλίπολης, περίπου το 1470. Από μικρός έμαθε να αγαπάει τη θάλασσα και άρχισε σιγά – σιγά να ανακαλύπτει τα μυστικά της, με το μικρό καΐκι του πατέρα του.
Σύμφωνα με πηγές της περιόδου εκείνης, οι γονείς του ήταν χριστιανοί και κατά πάσα πιθανότητα Έλληνες.
Κατά πολλούς ιστορικούς, το όνομα Πίρι προέρχεται από το Πύρρος. Μεταγενέστερες πηγές από τούρκικα αρχεία, οι οποίες ελέγχονται για την αξιοπιστία τους, θέλουν τον Πίρι να έχει γεννηθεί στα βάθη της Ανατολίας, στο Καραμάν.
Μια περιοχή που η κοντινότερη ακτή απέχει τρεις μέρες δρόμο με το άλογο. Φυσικά δεν θα μπορούσαν οι Τούρκοι να παρουσιάσουν τους δύο πιο γνωστούς ναυάρχους και «άρχοντες των θαλασσών» της οθωμανικής περιόδου, ως τέκνα Ελλήνων.
Βέβαια και οι δύο «Καπουδάν Πασά», ο Πίρι Ρέις αλλά και ο Μπαρμπαρόσα, έχουν καταγραφεί με ελληνικές ρίζες.
Ειδικά ο Μπαρμπαρόσα είναι ιστορικά τεκμηριωμένο πως ήταν γιος κάποιας Μυτιληνιάς χριστιανής με το όνομα Κατερίνα και του Έλληνα γενιτσάρου – κατά άλλους σπάχη – Γιακούμπ (Ιάκωβος) Αγά.
Ο Πίρι Ρέις πιστεύεται ότι είχε ελληνικές ρίζες. Σύμφωνα με αυτήν την εκδοχή η μητέρα του ήταν από τη Μυτιλήνη και το όνομά του πριν το αλλάξει ήταν Πύρρος.
Η άνοδος του Ρέις δίπλα στον κουρσάρο θείο του
Ο πατέρας του μικρού Πύρρου, βλέποντας ότι δεν υπήρχε μέλλον για τον έφηβο γιο του, στο ψαροχώρι της Καλλίπολης, τον έθεσε υπό την προστασία του ξαδέρφου του, γνωστού κουρσάρου της εποχής Κεμάλ Ρέις.
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, ήταν η μοναδική αυτοκρατορία στην Ιστορία στην οποία κάποιος, ακόμη και ο πλέον ταπεινός, μπορούσε να ανέλθει στα υψηλότερα αξιώματα του κράτους εάν το άξιζε. Τουλάχιστον μέχρι την εποχή του Σουλεϊμάν.
Ο τίτλος «δούλος του Σουλτάνου» δεν περιείχε την έννοια του «σκλάβου», όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.
Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία η άνοδος κρινόταν από τα προσόντα και όχι από το αίμα και τη γενιά.
Στην Αγγλική ή τη Γαλλική Αυτοκρατορία, ο γιος ενός δούκα ή πρίγκιπα θα ήταν δούκας ή πρίγκιπας και ό,τι και να συμβεί ο τίτλος του πατέρα του θα τον έστελνε στα υψηλά κλιμάκια.
Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία όλοι μπορούσαν να διεκδικήσουν τα πάντα, εκτός φυσικά από τον τίτλο του Σουλτάνου.
Αυτόν τον διεκδικούσαν οι πρωτότοκοι που μέσα τους έτρεχε το αίμα του Οθμάν.
Ο πειρατής που έγινε ναύαρχος τιμάται μέχρι σήμερα στην Τουρκία για τη συμβολή τη στη χαρτογράφηση των θαλασσών
Ο Πύρρος άλλαξε το όνομά του σε Πίρι και δίπλα στον θείο του έμαθε την «τέχνη» της πειρατείας και του κουρσέματος.
Από το 1487 μέχρι το 1494 γύρισε όλη τη Μεσόγειο, γέμισε εμπειρίες, σκλήρυνε, έμαθε όλες τις ακτές, όλα τα βάθη της θάλασσας, όλα τα νησιά. Έμαθε να διαβάζει τα σημάδια του καιρού και να μελετά τη θέση των άστρων και της σελήνης.
Πήρε μέρος σε δεκάδες ναυμαχίες και στις περισσότερες κέρδισε. Η φήμη του θείου και του ανιψιού μεγάλωνε.
Έναν χρόνο αργότερα ο σουλτάνος Βαγιαζίτ με φιρμάνι κάλεσε τον Κεμάλ να αναλάβει τις τύχες του οθωμανικού στόλου.
Τον έχρισε ναύαρχο. Ο Κεμάλ έθεσε έναν και μοναδικό όρο. Να προσληφθεί με τον ίδιο βαθμό και ο ανιψιός του, ο Πίρι. Επί δυο χρόνια, από το 1500 μέχρι το 1502, το ναυτικό των Οθωμανών υπό τις οδηγίες του Πίρι και του Κεμάλ κατάφερνε απανωτά χτυπήματα στον βενετσιάνικο στόλο, αλλά και σε όλα τα εμπορικά πλοία που συναντούσε.
Το τραγικό περιστατικό που άλλαξε τη ζωή του κουρσάρου
Ο Πίρι μπορεί να έγινε ναύαρχος, αλλά παρέμενε και κουρσάρος. Στα τέλη του 1502, στις 14 Δεκεμβρίου, υπογράφτηκε η Συνθήκη της Βενετίας, που ήταν περισσότερο ανακωχή με τους Οθωμανούς, οι οποίοι στο μεταξύ είχαν καταλάβει μεγάλο μέρος από τα παράλια της Αδριατικής και δημιουργούσαν μια τανάλια γύρω από τη «Γαληνότατη Δημοκρατία».
Με την ίδια συνθήκη η Πελοπόννησος – εκτός από το Ναύπλιο και τη Μονεμβασία – και η Κρήτη πέρασαν στα χέρια των Οθωμανών. Το 1511 ήταν η χρονιά που άλλαξε τη ζωή του Πίρι.
Σε μια ναυμαχία με κάποια σπανιόλικα καράβια, ο Κεμάλ δέχθηκε ένα βόλι ανάμεσα στα μάτια.
Σύμφωνα με άλλες πηγές, ο Κεμάλ Ρέις χάθηκε όταν το πλοίο του έπεσε σε φουρτούνα ανοιχτά της Αιγύπτου και βυθίστηκε.
Ο Πίρι δεν ήθελε πλέον να κουρσεύει. Αποφάσισε να ασχοληθεί με τη γνώση της ναυτικής τέχνης και με τη χαρτογράφηση όλων των θαλασσών. Εξακολουθούσε να διατηρεί τον τίτλο του ναυάρχου και ξεκίνησε την περιπλάνηση διά θαλάσσης, σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο. Ταξίδευε και μελετούσε.
Ως βάση της μελέτης του είχε πάντα τους αρχαίους Έλληνες φιλόσοφους. Ταξίδευε και σχεδίαζε με κάθε λεπτομέρεια. Ως μπούσουλά του είχε τους ελληνικούς χάρτες των ναυάρχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τους οποίους συμπλήρωνε με ό,τι εκείνος συναντούσε.
Ο «Πορτολάνος»
Το 1513, ο Πίρι επέστρεψε στην Καλλίπολη και σχεδίασε το αριστούργημά του, τον περίφημο «Πορτολάνο».
Ήταν ένας χάρτης σχεδιασμένος επάνω σε δέρμα γαζέλας, με ορθογώνιο σχήμα και διαστάσεις 60 x 86.
Περιλάμβανε την Πορτογαλία, την Ισπανία, τη Δυτική Αφρική, τον Κεντρικό και Νότιο Ατλαντικό, την Καραϊβική, το ανατολικό μισό της Νότιας Αμερικής και στο κατώτατο τμήμα του τα χαρακτηριστικά της Ανταρκτικής, απαλλαγμένης όμως από τα στρώματα πάγου που την καλύπτουν.
Στην άκρη του ο ναύαρχος Πίρι έχει γράψει: «Είναι ο μοναδικός χάρτης στο είδος του που υπάρχει πλέον. Εγώ προσωπικά τον σχεδίασα και τον ετοίμασα. Για τον σχεδιασμό του χρησιμοποίησα περίπου είκοσι παλιούς χάρτες και οκτώ Τζαφερίγιε (παγκόσμιους χάρτες, που σχεδιάστηκαν από εποχής Μεγάλου Αλεξάνδρου και περιείχαν τον τότε γνωστό κόσμο). Οι χάρτες των Δ. Ινδιών και οι νέοι χάρτες που σχεδιάστηκαν από τέσσερις Πορτογάλους και δείχνουν την Ινδική και την Κινεζική Θάλασσα απεικονίζονται εδώ γεωμετρικά. Μελέτησα επίσης τον χάρτη που σχεδίασε ο Χριστόφορος Κολόμβος για τη Δύση. Συμπυκνώνοντας όλους αυτούς τους χάρτες σε έναν, ολοκλήρωσα τον παρόντα χάρτη. Ο χάρτης μου είναι τόσο σωστός και αξιόπιστος για τις επτά θάλασσες, όσο οι χάρτες που απεικονίζουν τις θάλασσες των χωρών μας».
Ο περίφημος χάρτης του Πίρι Ρέις πάνω σε δέρμα. Απεικονιζόταν η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Δυτική Αφρική, μέρος του Ατλαντικού Ωκεανού, την Καραϊβική, μέρος της νότιας Αμερικής και ορισμένα στοιχεία της Ανταρκτικής
Το τραγικό τέλος του Πίρι Ρέις
Το 1526 ο Πίρι σχεδίασε το επόμενο αριστούργημά του. Το «βιβλίο της θάλασσας», το «kitab i bahriye».
Έναν επίσης λεπτομερή χάρτη ολόκληρης της Μεσογείου. Είκοσι χρόνια μετά, το 1546, με εντολή του ιδίου του Σουλεϊμάν, ο Πίρι ξεκίνησε για τον Περσικό Κόλπο.
Εκεί ναυμάχησε νικηφόρα με τον πορτογαλικό στόλο και κατέκτησε το Κατάρ, το Μπαχρέιν, ενώ διέλυσε όλες τις ναυτικές βάσεις των Πορτογάλων στην αραβική χερσόνησο.
Στα μεσοδιαστήματα των αποστολών που του ανέθετε ο Σουλτάνος, ο Πίρι ξεκουραζόταν στο παλάτι του στις ακτές του Βοσπόρου και συνέχιζε να φτιάχνει χάρτες.
Το 1544 ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη το τελευταίο του ταξίδι για την Αίγυπτο. Ήταν πια 90 χρόνων.
Σε μια ναυμαχία με Πορτογάλους, στα ανοιχτά του βόρειου Περσικού Κόλπου, δεν κατάφερε να νικήσει. Επέστρεψε στην Αίγυπτο για ανεφοδιασμό.
Ο Σουλτάνος από την Κωνσταντινούπολη είχε ήδη πάρει τις αποφάσεις του. Για τη μια και μοναδική αποτυχία του, ο Πίρι Ρέις αποκεφαλίστηκε δημόσια στο Κάιρο.
Ο μεγάλος ναύαρχος χαρτογράφησε με λεπτομέρεια και τη Μεσόγειο
Τον διαδέχθηκε ο Χαιρετίν Μπαρμπαρόσα, στον οποίο είχε ήδη δώσει μεγάλο μέρος από τους χάρτες και τα βιβλία που χρόνια συγκέντρωνε, σχεδίαζε και έγραφε.
Λίγο πριν από την εκτέλεσή του και καθώς ο 90χρονος Πίρι γονάτιζε και τοποθετούσε το κεφάλι του στο κούτσουρο του αποκεφαλισμού, είπε στον δήμιο του: «Μεγάλα βαπόρια, μεγάλες φουρτούνες». Στη συνέχεια έβγαλε το τουρμπάνι του, ξεγύμνωσε τον λαιμό του και άφησε το μυαλό του να ταξιδέψει στις επτά θάλασσες που εξερεύνησε και λάτρεψε.
mixanitouxronou.com.cy
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου