Στο χωριό Καστανιά, του όρους Βέρμιου, βρίσκεται η Ιερά Μονή που είναι αφιερωμένη στην Παναγία Σουμελά, ένα μοναστήρι που αποτέλεσε το σύμβολο του Ποντιακού ελληνισμού, σύμβολο της προσφυγιάς. Χτισμένο το 1951, το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, θεωρείται η συνέχεια της ομώνυμης μονής, η οποία βρισκόταν στην Τραπεζούντα και καταστράφηκε από Νεότουρκους και Κεμαλικούς το 1922. Η ονομασία Σουμελά προέκυψε από την ποντιακή διάλεκτο, καθώς σου Μελά σημαίνει από το όρος Μελά.
Το συγκεκριμένο μοναστήρι προσελκύει ετησίως τεράστιο αριθμό πιστών, ποντίων και μη, οι οποίοι σκοπό έχουν να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας και να προσευχηθούν. Αποκορύφωμα των επισκέψεων αυτών αποτελεί η γιορτή της Παναγίας στις 15 Αυγούστου, οπότε και πραγματοποιείται στην περιοχή πλήθος εκδηλώσεων.
Η ιστορία της Μονής Παναγία Σουμελά
Η ιστορία της συγκεκριμένης Μονής ξεκινάει ήδη από το 386 στα βάθη του Πόντου, την Τραπεζούντα. Την εποχή εκείνη δύο μοναχοί από την Αθήνα, κατευθύνθηκαν σε κάποια βουνοκορφή του Πόντου στην οποία, όπως λέγεται, τους έστειλε η Παναγία με σκοπό να ιδρύσουν μία Μονή. Εκεί ήρθαν αντιμέτωποι με το εύρημα μιας εικόνας της Παναγίας της Αθηνιώτισσας , την οποία, σύμφωνα με την παράδοση εικονογράφησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Άμεσα ξεκίνησαν οι διαδικασίες οικοδόμησης του ναού, οι οποίες παρ’ όλο που συνάντησαν εμπόδια, κατόρθωσαν να ολοκληρωθούν. Μετά από μακρά ιστορία, λεηλασίες, ληστείες κλπ., η Μονή καταστράφηκε ολοσχερώς το 1922 από τους Τούρκους. Γεγονός- σταθμός στην ιστορία της Μονής της Παναγίας Σουμελά, αποτέλεσε η απόφαση του Τουρκικού Κράτους, να επιτρέψει την λειτουργία της Μονής για την ημέρα της γιορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου το 2010, γεγονός που οφείλεται κατά μεγάλο βαθμό στη μεσολάβηση της Ρωσικής Εκκλησίας. Πέραν του γεγονότος αυτού η Μονή της Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα λειτουργεί ως μουσείο.
Το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στη Βέροια
Μετά την εγκατάσταση των Ελλήνων του Πόντου στην ελεύθερη Ελλάδα, οι προσπάθειες όλων επικεντρώθηκαν στην ένταξη τους στην κοινωνία. Οι πληγές και οι απώλειες τους όμως, ήταν σημαντικότατες, γεγονός που καθιστούσε ακόμα δυσκολότερη την προσαρμογή τους. Ένα από τα μεγαλύτερα παράπονά τους ήταν ότι άφησαν πίσω τη δικιά τους Παναγία, την οδηγήτρια και προστάτιδα τους. Χαρακτηριστική είναι η φράση μιας υπερήλικης γυναίκας: «Όλον ο κόσμον έχ’ Παναΐαν και μοναχά εμείς είμεσ’ ορφανοί». Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη δήλωση ενός πόντιου υπουργού που αφορούσε στην εκπλήρωση του καθήκοντός τους απέναντι στην πρόσφυγα Παναγία, όπως Την ονόμασε, εννοώντας φυσικά το χτίσιμο ενός νέου ναού, ο οποίος θα αποτελούσε τη συνέχεια του ναού που καταστράφηκε από τους Νεότουρκους, δημιούργησε σωρεία αντιδράσεων. Οι αντιδράσεις αυτές αφορούσαν στην απαίτηση δημιουργίας μια νέας Μονής, η οποία θα τους θύμιζε αυτήν στην Τραπεζούντα.
Με σύντομες διαδικασίες, άρχισε η προσπάθεια ανεύρεσης του νέου όρους Μελά, όπως αποκαλούνταν, η συγκέντρωση των κεφαλαίων που απαιτούνταν για την ανέγερση του μοναστηριού, καθώς και η χρήση της πολύτιμης βοήθειας από τον στρατό και την κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου, η οποία παραχώρησε μια έκταση 500 στρεμμάτων, στην περιοχή του Βέρμιου της Ημαθίας, όπου στεγάζεται μέχρι και σήμερα η Μονή. Η Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά, λειτούργησε ξανά, στην ελεύθερη πλέον Ελλάδα, στις 15 Αυγούστου 1951.
Ένα άλλο ζήτημα που προέκυψε στην πορεία λειτουργίας της Μονής, ήταν η επιστροφή των ιερών κειμηλίων, τα οποία με ευλάβεια είχε μεταφέρει ο ηγούμενος του μοναστηριού, Αμβρόσιος Σουμελιώτης ,από τον Πόντο. Τα κειμήλια αυτά φιλοξενήθηκαν για ένα διάστημα 60 περίπου χρόνων στο Βυζαντινό Μουσείο, λόγω έλλειψης του κατάλληλου χώρου, ο οποίος θα ήταν σε θέση να τα προστατεύσει. Μετά την ανέγερση της Μονής όμως, δεν υπήρχε ουσιαστικό πρόβλημα οπότε κοινή απαίτηση κλήρου αλλά και λαού ήταν η επιστροφή των λατρευτικών συμβόλων στο μοναστήρι, ώστε να μπορούν να προσκυνούνται από τους χιλιάδες πιστούς συνέρρεαν εκεί. Με εντολή του τότε πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, η εικόνα της Παναγιάς, ο Σταυρός του αυτοκράτορα Εμμανουήλ Κομνηνού και το ιερό Ευαγγέλιο του πατρός Χριστόφορου, μεταφέρθηκαν με τιμές αρχηγού κράτους, στην Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά, και έκτοτε αποτελούν προσκύνημα για χιλιάδες πιστούς, πόντιους και μη.
Η Παναγία Σουμελά σήμερα
Πλέον το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, αποτελεί πόλο έλξης για τους πιστούς όλης της χώρας και όχι μόνο. Είναι το σήμα κατατεθέν των Ελλήνων ποντίων, οι οποίοι, παρ’ όλο που έχασαν τις περιουσίες, τα σπίτια, τους συγγενείς, ενίοτε και τις ζωές τους, κατάφεραν να φέρουν μαζί τους στην Ελλάδα, τη δικιά τους Παναγία, που τους προστάτευσε και τους έβγαλε νικητές από την δύσκολη δοκιμασία στην οποία ενεπλάκησαν. Στις 15 Αυγούστου του κάθε έτους, χιλιάδες πιστοί επισκέπτονται το μοναστήρι με σκοπό τους να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα, η οποία κατά καιρούς έχει αποδείξει τον λόγο για τον οποίον αποκαλείται από το σύνολο των πιστών θαυματουργή, καθώς και να παρακολουθήσουν τις ποικίλες εκδηλώσεις που διεξάγονται στην περιοχή, τιμώντας με τον τρόπο αυτό την Παναγία αλλά και εξιστορώντας τις περιπέτειες των Ελλήνων του Πόντου.
Πηγές:
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CE%A3%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%AC
- http://www.pontos-news.gr/article/139093/i-moni-panagias-soymela-sto-vermio-kai-i-istoria-tis
- https://www.taxidologio.gr/veria-todo-sumela-monastery.html
Σύνταξη κειμένου: Ευθυμία Μερτσανίδου
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
maxmag.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου