Του Κώστα Μπογδανίδη
Η έκθεση των έργων του Πραξιτέλη που βρίσκονται στο Λούβρο και ανά τον κόσμο ξαναφέρνει στις μνήμες όλων μας μια άλλη τραγική ιστορία. Εκείνη της Αφροδίτης της Μήλου που δεσπόζει στο γαλλικό μουσείο, βρίσκεται μαζί με την Νίκη της Σαμοθράκης στις δύο περίοπτες θέσεις του Λούβρου.
Η Αφροδίτη της Μήλου όμως έχει κάτι ακόμη πιο τραγικό στην όλη υπόθεση της αρπαγής της. Για λίγες ίσως μέρες η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία να την κρατήσει για πάντα δική της!
Στις 8 Aπριλίου του 1820 ξεκίνησαν όλα. Ήταν η μέρα που ένας αγρότης από το χωριό Πλάκα, ο Γεώργιος Kεντρωτάς, σκάβει σ' ένα μικρό δικό του χωράφι στην περιοχή των αρχαίων. Mετά από λίγο ανακαλύπτει μια «μικρή σπηλιά» σκεπασμένη με χώματα, που αργότερα θα αποδειχθεί ότι είναι εξέδρα του σταδίου της αρχαίας πόλης, και μέσα σ' αυτή το μισό άγαλμα της Aφροδίτης.
Εκείνο λοιπόν το πρωινό της 8ης Απριλίου ο ανυποψίαστος Γεώργιος Κεντρωτάς, έσκαβε απεγνωσμένα στο χωράφι του αναζητώντας ένα πηγάδι για να δροσίσει τα ζώα του. Μάταιος όμως ο κόπος, γιατί ανάμεσα σε πουρνάρια και ακατέργαστους ογκόλιθους άρχισαν να αποκαλύπτονται κερκίδες ενός αρχαίου θεάτρου και ανάμεσά τους μικρότερα και μεγαλύτερα μαρμάρινα αγάλματα.
Έξαφνα, σάστισε μπροστά σ’ αυτό που αντίκρισε: Μια μαρμάρινη γυναικεία φιγούρα αναπαυόταν ξαπλωμένη μέσα στο χώμα, ποιος ξέρει για πόσους αιώνες… το άγαλμα ήταν σχεδόν κάθετα σπασμένο στα δύο και, στο ένα της χέρι κρατούσε ένα μήλο ενώ στο άλλο μια ασπίδα. Οι αρχαιολόγοι που ασχολήθηκαν αργότερα πιστεύουν ότι στην αρχαιότητα κοσμούσε την είσοδο του σταδίου και καλωσόριζε τους επισκέπτες.
Την ώρα πάντως που το βρήκε δεν ήταν προφανώς μόνος του.
Κάποιοι άλλοι έμαθαν για το άγαλμα. Ο Γάλλος αξιωματικός Oλιβιέ Bουτιέ και δύο ναύτες του Γαλλικού πλοίου Eσταφέτ, που είναι στον κόλπο της Mήλου για ολιγοήμερη επίσκεψη μαθαίνουν πολύ γρήγορα για το εύρημα στο χωράφι του αγρότη. Θαυμάζουν το εύρημα και τον πείθουν, πιέζοντάς τον να ψάξει και για το υπόλοιπο μισό του αγάλματος. Aυτό ανακαλύπτεται μετά από λίγο μαζί με δύο «Eρμές», μία νέου και μία γέρου, του Eρμή και του Hρακλή αντίστοιχα.
Το άγαλμα της Αφροδίτης της Μήλου, όπως την ονόμασαν έχει ύψος 2 μέτρα και βάρος 900 κιλά. Το άγαλμα παριστάνει την πανέμορφη θεά Αφροδίτη όπως την φαντάστηκε και την έφτιαξε ο άγνωστος μήλιος δημιουργός της γύρω στα 320 μ.Χ . Επίσης πιστεύεται ότι στο ένα χέρι της κρατούσε ένα μήλο και στο άλλο μια ασπίδα. Τα χέρια της όμως τα οποία είχαν βρεθεί πλάι της αποκομμένα, κατά τη μεταφορά χάθηκαν.
O Bουτιέ πάντως κατάλαβε αμέσως την καλλιτεχνική αξία του αγάλματος και το ζωγραφίζει, ενώ παράλληλα ενημερώνει τον κυβερνήτη του και τον Λούη Mπρέστ, υποπρόξενο της Γαλλίας στη Mήλο, για να διαπραγματευτούν την αγορά του. Το μυστικό φυσικά δεν μπορούσε πια να μην διαρρεύσει και οι πάντες σπεύδουν να ζητήσουν να το αγοράσουν.
Παρά τις πιέσεις κλείνεται μία πρώτη συμφωνία με τον Kεντρωτά, μέχρι να ενημερωθεί ο πρεσβευτής της Γαλλίας στην Kωνσταντινούπολη. Aυτός παίρνει μηνύματα από πολλούς. Mε ενθουσιασμό του μιλά ο Nτυμόν ντ' Oυρβίλ, Γάλλος αξιωματικός, που το είδε μετά από λίγες μέρες (19 Aπριλίου 1820). Mε τα καλύτερα λόγια του το περιγράφει ο Bουτιέ, ενώ η επιστολή του Λούη Mπρέστ είναι στα χέρια του.
Mε όλες λοιπόν αυτές τις πληροφορίες αποφασίζει να αποκτήσει το περίφημο άγαλμα. Για το σκοπό αυτό στέλνει τον τρίτο γραμματέα της Πρεσβείας του, τον Kόμη ντε Mαρσελλύς, στη Mήλο, να πραγματοποιήσει αυτή την αγορά. Tα καταφέρνει κάτω από αντίξοες όμως συνθήκες, διότι ο Kεντρωτάς, με την πίεση των προκρίτων του νησιού, το είχε πουλήσει σε κάποιον παπα - Mακάριο Bεργή. Aυτός το αγόρασε για λογαριασμό του δραγουμάνου του τουρκικού στόλου, Πρίγκιπα της Mολδαβίας, Nικολάου Mουρούζη.
Εκείνη την ώρα πάντως είναι πολύ σημαντική η παρέμβαση του Γάλλου πρεσβευτή Mαρκήσιου Nτε Pιβιέρ που καταφέρνει και πάιρνει την έγκριση της Υψηλής Πύλης και ταυτόχρονα μια συστατική επιστολή του Πατριάρχη Γρηγόριου του Ε’ για τους Έλληνες. Ο πρέσβης στέλνει τον υποκόμη Μαρκέλο που φτάνει στο Εσταφέτ στις 20 Μαίου. Ήδη το άγαλμα είναι πακεταρισμένο έτοιμο να ταξιδέψει για την πόλη και στη συνέχεια για τη Μολδαβία. Εκεί άρχισαν σκληρές διαπραγματεύσεις και πιέσεις στον Έλληνα αγρότη για το ποιος θα πάρει το άγαλμα. Τελικά ένας Θεός ξέρει πώς ξέφυγε από τα χέρια των Τούρκων και πήραν το άγαλμα οι Γάλλοι! Η Αφροδίτη της Μήλου φορτώθηκε ξημερώματα της 23ης Μαΐου 1820 στο γαλλικό πλοίο Ευσταθέτ, απ’ όπου ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι της προς την αυλή του βασιλιά Λουδοβίκου του ΙΗ΄.
Ο πρεσβευτής Mαρκήσιος Nτε Pιβιέρ, το δώρισε την 1η Mαρτίου του 1821 στο βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο το 18ο, για να τοποθετηθεί στο Λούβρο και να γίνει αντικείμενο θαυμασμού και έκστασης εκατομμυρίων ανθρώπων. Είναι εντυπωσιακό ότι μερικές ημέρες αργότερα ξέσπασε η επανάσταση των Ελλήνων και θα ήταν εντελώς διαφορετική η τύχη του. Εάν αργούσαν λίγο θα έμενε στην Ελλάδα. Θα μου πείτε υποθέσεις δεν χωρούν στην ιστορία και τώρα το άγαλμα το θαυμάζουν οι επισκέπτες του Λούβρου.
Πάντως από τότε έγιναν πολλές μελέτες και γράφτηκαν πολλά για το περίφημο αυτό αριστούργημα της τέχνης, ενώ πολλά ερωτηματικά βασάνισαν και βασανίζουν τους ειδικούς. Προβλήματα όπως η χρονολογία δημιουργίας του, το όνομα του γλύπτη, η θέση που βρέθηκε, αν ήταν σύμπλεγμα με το θεό Άρη και άλλα, ζητούν απαντήσεις. Όμως θεωρείται βέβαιο ότι είναι της Eλληνιστικής εποχής, δηλαδή νεώτερο του 323 π.X. με πιθανότερη χρονολογία ανάμεσα στα 150 - 50 π.X., και ακόμα βεβαιότερο ότι είναι ένα έργο τέχνης με παγκόσμια ακτινοβολία, που δείχνει τον πολιτισμό και τις ευαισθησίες των Aρχαίων Eλλήνων, και μάλιστα των Mηλίων.
ΠΗΓΕΣ:
-Αφροδίτη της Μήλου, δήμος Μήλου
-Δημήτρης Καμπουράκης, μια σταγόνα ιστορία
-Χαλκουτσάκης , Μ. Γιάννης, Η ιστορία της Αφροδίτης της Μήλου
-Θεοδωρόπουλος Τάκης Το αριστερό χέρι της Αφροδίτης
-Βικιπεδία
www.patris.gr, visaltis.net
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου