Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΑΡΧΑΙΟΣ ΠΥΡΓΟΣ στο ΑΙΓΑΙΟ βρίσκεται στην ΘΑΣΟ, ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΑΓΝΩΣΤΟΣ και ΖΗΤΕΙ ΕΚΤΑΚΤΩΣ την ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ του

 

+-Του Απόστολου Τσακρίδη

Την Θάσο αξίζει να τη γνωρίσει κανείς τόσο για τις αρχαιότητες της όσο και για τα τοπία της.

 

Στη Νότια πλευρά του νησιού, συγκεκριμένα στην περιοχή Θυμωνιά, που βρίσκεται ανάμεσα στις παρυφές του ορεινού όγκου και της κοιλάδας που καταλήγει στη θάλασσα, στην κορυφή ενός μικρού ασβεστολιθικού λόφου, εντοπίζονται τα κατάλοιπα ενός αρχαίου κυκλικού πύργου, του μεγαλύτερου και του καλύτερα σωζόμενου στο νησί, με εσωτερική διάμετρο 15 μ., και με τοίχους πάχους 1 μ. Η κατασκευή αυτή πρέπει να χρησίμευε ως φυλάκιο για μικρή φρουρά με αποστολή την προστασία της επικράτειας και ταυτόχρονα ως επάκτια «σημαδούρα» για τη ναυσιπλοΐα (φρυκτωρία ή φάρος).

Η στρατηγική του θέση, έδινε τη δυνατότητα επίβλεψης και προστασίας των γειτονικών οικισμών – αγροικιών καθώς και σε περιπτώσεις εχθρικών επιθέσεων στα ευρύτερα λατομεία μαρμάρου, στα ορυχεία καθώς και στο λιμάνι των Αλυκών. Συμφωνα με την ερευνα του αρχαιολόγου Antony Kozelj, η χρονολόγηση της κτίσης του ανάγεται στην Αρχαϊκή περίοδο (7ος - 6ος αιώνας π.Χ.). Η χρονολογική αυτή περίοδος συμπίπτει με την περίοδο της άφιξης των Παρίων καθώς και την πρώτη εκμετάλλευση των λατομείων μαρμάρου του νησιού.

Ο μεγάλος αριθμός αρχιτεκτονικών μελών που βρίσκονται σε όλη την περιοχή περιμετρικά του, μαρτυρεί τόσο το μεγάλο αρχικό του ύψος όσο και την ελκυστική δυνατότητα αναστήλωσης και αξιοποίησής του. Το διατηρημένο ύψος του τοίχους σήμερα, φτάνει μέχρι και τα 3,5 μ. Στη ΝΔ του πύργου σώζονται επίσης θεμέλια τετράγωνων κτισμάτων, ενώ στην ανατολική πλευρά του περιμετρικού τοίχους του πύργου διακρίνεται μνημειώδης πύλη με τριγωνικό σχηματισμό «Λ» στο υπέρθυρο (θυμίζει μυκηναϊκό τύπο).

Η αρχιτεκτονική του είναι εντυπωσιακή και σπάνια για την μεγαλοπρέπεια της. Αξιοσημείωτη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η συγκριτική μελέτη του John H. Young του Πανεπιστημίου Hopkins το 1956, η οποία περιελάμβανε συνολικά 80 πύργους από τον χώρο του Αιγαίου και των παραλιών του. Εντυπωσιακό είναι ότι στο πόρισμα της εν λόγω μελέτης, οι πύργοι με διάμετρο 12 και 13 μ. χαρακτηρίζονται ως πολύ μεγάλοι ενώ ένας στην Σίφνο με 14 μ. τοποθετείται ως μεγαλύτερος από αυτούς που εξετάστηκαν.

Από τα παραπάνω, είναι σαφές ότι ο πύργος της Θυμωνιάς στη Θάσο με εσωτερική διάμετρο 15 μ. και εξωτερική 17 μ. αντίστοιχα, τον καθιστά ως μεγαλύτερο απ’ τους γνωστούς κυκλικούς πύργους στον Αιγαιακό χώρο. Ο πύργος της Θάσου δεν συμπεριλαμβάνεται στην σχετική λίστα, γεγονός που ο ίδιος ο ερευνητής νοιώθει την ανάγκη να το σημειώσει , τονίζοντας την μοναδικότητα του συγκεκριμένου πύργου.

Παρ’ όλα αυτά ο Αρχαϊκός πύργος της Θυμωνιάς παραμένει άγνωστος και αναξιοποίητος, χωρίς δυστυχώς να υπάρχει διάθεση από τους τοπικούς φορείς για την ανάδειξη ή την προβολή του. Το περιμετρικό τοίχος, όπως φαίνεται και από κοντά (κυρίως στη Β πλευρά) παρουσιάζει μία ελάχιστη κλίση με ενδεχόμενο κίνδυνο την κατάρρευση του. Η πραγματοποίηση κάποιας πρώτης μελέτης για τη στατικότητα και την προστασία του μνημείου κρίνεται αναγκαία, καθώς και οι πιθανές αναστηλωτικές εργασίες και επεμβάσεις που μπορεί να προκύψουν ύστερα από την εκτίμηση των ειδικών. Τέλος, η περίφραξη του αρχαιολογικού χώρου είναι κατεστραμμένη και η πόρτα ανοιχτή, επιτρέποντας την πρόσβαση σε οποιονδήποτε «καλοπροαίρετο» επισκέπτη.

ΠΗΓΕΣ-Βιβλιογραφία: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 28.9.2021.

 - Δ' Συμπόσιο Θασιακών μελετών, 2005

 - Βλαστάρης Κ. - Λόβουλος Κ. Skolimowfski H. «Ο κυκλικός πύργος της Θυμωνίας».

(*) Θέλω να ευχαριστήσω τον αγαπητό φίλο και συνοδοιπόρο Πολύγνωτο Παπαοικονόμου, για την ξενάγηση στο όμορφο νησί της Θάσου. Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ του πύργου είναι δική του.

arxeion-politismou.gr