Σε κοινή θέα έχει τοποθετηθεί σαρκοφάγος του 5ου αιώνα π.Χ. σε κεντρική πλατεία στον οικισμό της Αφύτου στο πρώτο πόδι της Χαλκιδικής. Στο οικόπεδο που πραγματοποιήθηκε η ανασκαφή βρέθηκαν από τους αρχαιολόγους 47 τάφοι ποικίλλων τύπων.
«Έπειτα από πολλές προσπάθειες καταφέραμε, πρώτα να μεταφέρουμε και στη συνέχεια να τοποθετήσουμε μία από τις δεκάδες σαρκοφάγους που βρέθηκαν, στην πλατεία Αλετρά, σε ανασκαφική έρευνα που έχει γίνει το 2002, στο πιο κεντρικό σημείο του αρχαίου οικισμού της Αφύτου. Στόχος μας είναι να αναδείξουμε την αρχαία ιστορία μας και ο κόσμος να δει από κοντά ένα έκθεμα που σπάνια θα έβλεπε κάποιος στις μέρες μας από τόσο κοντά» τονίζει στο GRTimes.gr o υπεύθυνος των «Εθελοντών Αθύτου», Βασίλης Παυλής.
Σύμφωνα με πληροφορίες του GRTimes.gr το οικόπεδο ανήκει σε ιδιώτη, στο νότιο τμήμα του σύγχρονου οικισμού της Αφύτου, στον χώρο που εκτείνεται το νεκροταφείο της «Αρχαίας Αφύτιου». Η συγκεκριμένη σαρκοφάγος τοποθετείται χρονολογικά περίπου στο 5ο αιώνα π.Χ. και χαρακτηρίζεται από τους αρχαιολόγους της ανασκαφής, ως παιδικός τάφος. Η ανασκαφική έρευνα στην Αρχαία Αφύτιο ξεκίνησε το 2002, πραγματοποιήθηκε σε τέσσερις ανασκαφικές περιόδους και ολοκληρώθηκε το 2006. Συμμετείχαν περισσότεροι από δέκα ειδικοί.
Τί ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι για τις σαρκοφάγους
Στο μεγαλύτερο τμήμα του οικοπέδου, αποκαλύφθηκαν σε διάφορα βάθη σαράντα επτά τάφοι ποικίλλων τύπων, που χρονολογούνται από το τέλος του 6ου ή τις αρχές του 5ου μέχρι τον 4ο αι. π.Χ.. Πρόκειται για σαρκοφάγους, λακκοειδείς και κιβωτιόσχημους, ενώ οι ειδικοί δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να γινόταν και επιτόπιες καύσεις νεκρών. Το συγκεκριμένο τμήμα του νεκροταφείου χρησιμοποιήθηκε για την ταφή τόσο ενηλίκων, όσο και παιδιών, ενώ διαφαίνεται μια τάση οι τύποι των τάφων, που προτιμώνται κάθε φορά, να είναι σε συνάρτηση με την ηλικία του νεκρού, αλλά και της χρονικής περιόδου στην οποία ανήκουν.
Συν τις άλλοις, οι έξι συνολικά σαρκοφάγοι που αποκαλύφθηκαν, χρονολογούνται στο πρώτο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. και ανήκουν σε ταφές ενηλίκων, ενώ οι εννέα επιτόπιες καύσεις αφορούν επίσης πιθανόν ταφές ενηλίκων και κατανέμονται χρονολογικά στο δεύτερο μισό του 5ου και στον 4ο αι. π.Χ..
Επιπλέον, οι κιβωτιόσχημοι είναι μόνο τέσσερις και χρονολογούνται στον 5ο αι. π.Χ., ενώ οι λακκοειδείς τάφοι χρησιμοποιούνται σε ολόκληρη τη διάρκεια της χρήσης του νεκροταφείου. Ωστόσο, από τους 28 τάφους αυτού του τύπου, μόνο οι έξι ή επτά ανήκουν στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., ενώ οι υπόλοιποι που είναι παιδικοί, ανήκουν, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους τόσο στο δεύτερο μισό του 5ου αι. π.Χ. όσο και στον 4ο αι. π.Χ.. «Φαίνεται, ό,τι στην οψιμότερη περίοδο του δεύτερου μισού του 5ου και του 4ου αι. π.Χ. για τους ενήλικες προτιμάται η καύση, όσο για τα παιδιά αντί για τις καύσεις, συνεχίζεται να χρησιμοποιείται ο ενταφιασμός σε λακκοειδείς, αλλά και κιβωτιόσχημους τάφους» αναφέρουν οι αρχαιολόγοι στον τόμο: «Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη,20,2006».
Επιπροσθέτως, η επιμέλεια τους ήταν εξαιρετική, διότι στους λακκοειδείς τάφους των ενηλίκων είχαν τοποθετηθεί βαριές και μεγάλες πλάκες όπως θα δείτε και στις φωτογραφίες και τα βίντεο του GRTimes.gr, ενώ στις επιτόπιες καύσεις, που είναι συνήθως ιδιαίτερα επιμήκεις λάκκοι, δεν υπήρχαν λίθινες καλύψεις.
Όσον αφορά τον προσανατολισμό των ταφών, σύμφωνα με τους ειδικούς δεν υπήρχε σταθερότητα και παρατηρήθηκαν πολλές αποκλίσεις. «Η θέση κεφαλής του νεκρού είναι στα βόρεια και νότια ή στα ανατολικά και δυτικά» αναφέρουν στον τόμο.
Να σημειωθεί, ό,τι σε αρκετούς τάφους οι νεκροί φορούσαν κοσμήματα, το γεγονός αυτό αποτέλεσε και κριτήριο, ώστε να θεωρηθούν οι ταφές αυτές γυναικείες, ενώ η παντελής απουσία κοσμημάτων φαίνεται πιθανότερο ότι προσδιόριζε ανδρικές ταφές.
Ο αρχαιότερος και ο πλουσιότερος τάφος του αρχαίου νεκροταφείου
Ο παλιότερος τάφος του τμήματος του νεκροταφείου είναι ένας παιδικός λακκοειδής, που χρονολογείται στο τέλος του 6ου αι. π.Χ.. Στον τάφο καταμετρήθηκαν 75 αντικείμενα, ανάμεσα στα οποία 49 κοτυλίσκες, εννέα υδριίσκες, δύο μινιατούρες λεκανίδες, μια κοτύλη, μια κωνική τρυφυλόσχημη οινοχόη και μια μελαμβαφής κύλικα. Όλα τα αγγεία, εκτός από την κύλια είναι κορινθιακά. Σύμφωνα με αναφορές, η νεκρή φορούσε και λίγα κοσμήματα, ενώ το μέγεθος του τάφου και των οστών φανερώνουν ότι η νεκρή του τάφου ήταν ένα μικρό κορίτσι και επομένως τα αγγεία που βρέθηκαν, μπορούν να ερμηνευτούν ως παιχνίδια της, που απομιμούνται τα πραγματικά οικιακά σκεύη.
Δεύτερον, μερικές από τις λίθινες σαρκοφάγους περιείχαν ιδιαίτερα πλούσια κτερίσματα όπως ο ανδρικός τάφος ενός εφήβου, που χρονολογείται στο δεύτερο τέταρτο του 5ου αι. π.Χ. και περιείχε δεκαέξι αντικείμενα. Ανάμεσα σε αυτά συγκαταλέγονται μια ερυθρόμορφη λήκυθος, ένας μελαμβαφής σκύφος, μελαμβαφείς λήκυθοι και ένας γυάλινος αμφορίσκος. Βρέθηκαν ακόμη ένας μεγάλος λέβητας, μια τριφυλλόσχημη χάλκινη οινοχόη, μια χάλκινη στλεγγίδα και ένα ασημένιο επιστόμιο.
Παρόλα αυτά, την παράσταση κλέβει ένα αρκετά σπάνιο εύρημα που βρέθηκε στον ίδιο τάφο… ένα αυγό στρουθοκαμήλου που σήμαινε γονιμότητα.
Από την άλλη πλευρά, ο πλουσιότερος τάφος του νεκροταφείου είναι μια σαρκοφάγος, η οποία χρονολογείται στο δεύτερο τέταρτο του 5ου αι. π.Χ. που χαρακτηρίζεται όχι μόνο από την ποσότητα, αλλά και την εξαιρετική ποιότητα ορισμένων αντικειμένων. Ανήκε σε άνδρα και περιείχε 53 αντικείμενα. Τα 48 αγγεία πρόκεινται κυρίως για κύλικες μελανόμορφες και δύο πλαστικά αγγεία με μορφή κόρης, που αποτελούσαν χαρακτηριστικά δείγματα της αθηναϊκής κεραμικής παραγωγής. Στον ίδιο τάφο υπήρχε ένα χάλκινο σκεύος, ένα σιδερένιο εξάλειπτρο, που έχει την ίδια περίπου μορφή με τα σύγχρονα πήλινα εξάλειπτρα. Επίσης, βρέθηκε μία μεγάλη ερυθρόμορφη λήκυθος ύψους 0,39 μ..
Τέλος, η ποιότητα και ποσότητα των κτερισμάτων και η μορφή των ταφών αντικατοπτρίζει και κάποια κοινωνική διαστρωμάτωση, έτσι επισημαίνεται η επιλογή των πολυδάπανων σαρκοφάγων σε συνδυασμό με τα ακριβά εισαγόμενα προϊόντα που τοποθετούνται σε αυτές, δηλώνει μια εύρωστη οικονομική τάξη. «Το ενδιαφέρον της Αθήνας, προς την αγορά της Αφύτιος ήταν τεράστιο επίτευγμα για τα δεδομένα τότε. Περίπου τον 3ο αι. π.Χ. ο αστικός χαρακτήρας του οικισμού καταργήθηκε και η κατοίκηση περιορίστηκε στη χώρα της αρχαίας Αφύτιος, όπου εκεί ίσως υπήρχαν από παλαιότερα αγροτικές και εργαστηριακές εγκαταστάσεις» συμπληρώνουν στον τόμο οι αρχαιολόγοι.
Συμπληρωματικά, στο νεκροταφείο βρέθηκε κι ένα νόμισμα της Θεσσαλονίκης του 187-168 π.Χ. όπου συσχετίζεται χρονολογικά μ’ ένα κτίριο που ανακαλύφθηκε στο σημείο της ανασκαφής.
*Με πληροφορίες από τον τόμο: «Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη»
Μ. Παπαβασιλείου
Πηγή: GRTimes
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου