ΦΟΡΩΝΕΥΣ: Ο αρχαιότερος θνητός βασιλιάς του κόσμου, που έδωσε το Δίκαιο, ο πρώτος άνθρωπος-πατήρ θνητών, ο πρώτος, που ίδρυσε πόλη!

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Στα πρώτα χρόνια, οι άνθρωποι ζούσαν χωρίς πόλεις και νόμους. Μιλούσαν όλοι την ίδια γλώσσα. Αλλά ο θεός Ερμής «μετέφρασε» τις γλώσσες των ανθρώπων, επήρε κάθε περιοχή την διάλεκτό της και τότε άρχισε η ασυνεννοησία, που έφερε την διχόνοια μεταξύ των ανθρώπων. Οι διαφορετικές γλώσσες διαίρεσαν τους ανθρώπους. [Ελληνικός μύθος που κατ' αντιγραφήν και παράφραση επέρασε και στην Βίβλο, με τα τεκταινόμενα στο Πύργο της Βαβέλ]. Ο Φορωνέας όμως, επανένωσε τις γλώσσες και μόνοιασε τους ανθρώπους. Έτσι ένωσε όλον τον πληθυσμό της περιοχής του και λογίστηκε ως σοφός και συνετός κυβερνήτης…αφού εξημέρωσε τα άγρια ήθη των διάσπαρτων και ανέστιων μέχρι τότε ανθρώπων...

Ο Φορωνεύς, από την Λέρνα, ήταν ήρως και γενάρχης των Πελασγών της Πελοποννήσου, και ο πρώτος βασιλιάς ολόκληρης της Πελοποννήσου και αργότερα του Άργους – πάντως ο πρώτος και αρχαιότερος θνητός βασιλιάς του κόσμου! - μέχρι πριν απ' αυτόν βασίλευαν οι θεοί.

Ήταν ο πρώτος άνθρωπος[1], πατήρ θνητών ανθρώπων, και ο πρώτος, που ίδρυσε πόλη, το Φορωνικόν άστυ! - την δεύτερη αρχαιότερη αστική απόπειρα των Ελλήνων, δημιουργίας άστεως / πόλεως, σύγχρονου τύπου - η πρώτη έγινε την ακρόπολη Αθηνών[2].

Ο Φορωνεύς ήταν και ο  εφευρέτης της φωτιάς!

Ο Φορωνεύς δίνει τους Νόμους στους ανθρώπους.

Το ίδιο θα κάνει και ο Μίνως στην Κρήτη. Ο Μίνως έπαιρνε τους νόμους από τον ίδιο τον Δία. Και μάλιστα κάθε εννέα χρόνια, στο περίφημο Δεικταίον Άντρον. Δηλ. στην αρχαία Κρήτη υπήρχε αλλαγή Συντάγματος κάθε 9 χρόνια!

Και, κατ' αντιγραφήν, το έκανε και ο Μωυσής.

Και του Δικαίου.

Και του αλφαβήτου!

Και του πολιτισμού των ανθρώπων. – Ιδιότητες που αποδόθηκαν και στον Προμηθέα[3].

Ο Φορωνεύς – ως δίκαιος νομοθέτης - ήταν και κριτής  (μαζί με τον Αστερίωνα και τον Κηφισό) στον ανταγωνισμό Ήρας - Ποσειδώνος για την κυριαρχία στο Άργος. Αυτός ανακήρυξε πολιούχο Άργους την Ήρα, εγκαθίδρυσε εκεί την λατρεία της, τις ιερές τελετές της, έκτισε τον ναό της και ήταν ο πρώτος που κατασκεύασε όπλα υπέρ της Ήρας (γι' αυτό και ανταμείφθηκε από τον Δία με βασιλική εξουσία «υπέρ όλων των ανθρώπων»!).

Ο Φορωνεύς έγινε έτσι και ο πρώτος (μαζί με τον Μέροπα) ιδρυτής της έννοιας της θρησκείας[4].

Ο Φορωνεύς ήταν και ο εφευρέτης της σφυρηλάτησης – που αργότερα αποδόθηκε στην θεϊκή προστασία του Ηφαίστου.

Άρα ο Φορωνεύς = αυτός που φέρει το νέο…

Υιός του ποτάμιου θεού Ινάχου και της θυγατέρας του Ωκεανού, της Νύμφης Μελίας ή Αργίας / Αργείας (= Αργολίδας). Ήταν ο πρώτος άνθρωπος[5]. Αδελφός του Αιγιαλέως, που πέθανε άκληρος, του Φηγέως, κ.ά. Σύζυγός της Πειθούς, της Ευρώπης, Τηλεδίκης (ή Τηλοδίκης / Λαοδίκης), της Κερδούς[6], της Κίννας, κ.ά. Πατήρ της Νιόβης, του Πελασγού[7], του Υπερβόρεου[8], του Αγήνορα[9], του Άπιδος[10], του Άργους, του Καρός / Κάριου[11], του Ιάσου, του Λύρκου, του Εύρωπος[12], της Φθίας[13], του Σπάρτωνος[14], του Κλυμένου, της Χθονίας[15], της Αυλίδος[16], κ.ά. Μία δε, ανώνυμη κόρη του, είχε συνευρεθεί με τον Εκάτερο κι έτσι έγινε η μητέρα των πέντε Εκατερίδων, νυμφών του βουνού και του αγροτικού χορού, που γέννησαν κάποιους από τους Σατύρους και τους Κουρήτες. Φορωνείδες ελέγοντο και ο Αμφιάραος, και ο Άδραστος, και η Ιώ.

Πότε συμβαίνουν όλα αυτά; Δεν γνωρίζουμε ακριβώς. Αλλά επί βασιλείας του, συνέβη ο κατακλυσμός του Ωγύγου, ο αρχαιότερος μεγάλος κατακλυσμός του αιγαιακού χώρου! Μετά απ' αυτόν, τα πάντα καταστράφηκαν και οι Πελασγοί πρωτοΈλληνες κάτοικοι αυτού του χώρου ξανάρχισαν από την αρχή, με μηδέν καταγραφές και μνήμες...

Μετά τον θάνατο του Ιναχίδη Φορωνέως, τα δύο μεγαλύτερα αδέλφια εμοίρασαν τις κυριαρχίες του:

        - Ο Πελασγός έλαβε την χώρα γύρω από τον ποταμό Έρασμο / Ερασίνο και έκτισε την Λάρισα(***), - έτσι ελέγετο και η ακρόπολις του Άργους,

και

        - ο Ιασός την Ήλιδα.

Στον δε θρόνο τον διαδέχθηκε ο εγγονός του, Άργος, υιός της Νιόβης και του Διός, για χάρι του οποίου μετονομάσθηκε το Φορωνικόν άστυ, σε Άργος. Μετά δε τον θάνατο και αυτών των δύο, ο Αγήνωρ, ο νεότερος, εισέβαλε στις κυριαρχίες τους, και έτσι έγινε βασιλιάς του Άργους, πριν φύγει να ιδρύσει νέες εμπορικές αποικίες υπέρ του κράτους του, στην Μέση Ανατολή.

Φορωναίοι και Παρράσιοι έκαμαν πόλεμο εναντίον των Τελχινών και των Καρών / Καρυατίων.

Ο τάφος του - έλεγαν ότι - ευρίσκεται δίπλα στον ναό του Νεμείου / Νεμεσίου Διός (στην Νεμέα). Εκεί έκαναν θυσία ακόμη στον καιρό του Παυσανία! Κοντά δε, στον θρόνο του Δαναού έκαιγε προς τιμήν του ένα αιώνιο άσβεστο πυρ. Οι Αργείοι διατηρούσαν συνεχή την φωτιά στον ναό του Λυκίου Απόλλωνος, στο Άργος, αποκαλώντας την «πυρ του Φορωνέως».

Τον 7ο - 6ο π.Χ. αι., κάποιος είχε γράψει το έπος «Φορωνίς», αλλά από το σύνολο αυτού του έργου δεν εσώθησαν παρά μόνον 6 αποσπάσματα![17] Ο ποιητής Ελλάνικος ο Λέσβιος (5ος αι. π.Χ.) είχε γράψει μια ωδή προς τιμήν του, την «Φορωνίδα», η οποία εχάθη.

ΠΗΓΕΣ: Γ. Λεκάκης "Ελληνική Μυθολογία" (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.3.2015.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 

            - Απολλόδ. (II,1,1). Ελλάνικος Λέσβιος, Ευστάθ. (p. 385, 38). Κλήμης (Al. protr. p. 13,11), Νόννος, Ορόσιος «κατά ειδωλολατρών». Παυσ. (I,39, II,19,5, 15,5, 19,5, 20,3). Στράβων (10/3.19). Σχόλ. Ιλ. Γ' 75b. Τατιανός. Υγίνος (f 143.).

            - Frazer J. G. "Myths of the Origin of Fire", εκδ. Payot, 1967.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Σχεδόν κάθε περιοχή της Ελλάδος ελόγιζε έναν δικό της, τοπικό ήρωα, ως γενάρχη και πρώτο άνθρωπο επί γης, και άρα και κάτοικο της περιοχής της.

[2] βλ. Ανωνύμου «Περὶ απίστων» / Anonymi longè Heraclito recentioris De incredibilibus, μτφρ. στα λατινικά από τον Χιώτη Λέοντα Αλλάτιο.

[3] Βλ. Γ. Λεκάκης «Αισχύλου, Προμηθεύς δεσμώτης», εκδ. Πελασγός.

[4] «είτε Φορωνεύς εκείνος ην, είτε Μέροψ, είτε άλλος τις, οι νεώς και βωμούς ανέστησαν θεοίς».

[5] βλ. Πλάτωνος «Τίμαιος», Ακουσίλαος «Γενεαλογία»

[6] Ο τάφος της Κερδούς, βρισκόταν στην αγορά του Άργους.

[7] Υιός του Φορωνέως ή της Λάρισας(***) και του Ποσειδώνα ή του Αίμονος Β΄. Βασίλευσε στην Θεσσαλία, όπου ίδρυσε το πελασγικό Άργος και την Λάρισα(***), στ’ όνομα της μητρός του. Επί των ημερών του ιδρύθηκαν οι εορτές όπου θυσίαζαν στον Πελώριο Δία. Ίσως πατήρ του Δώτου – βλ. Στέφ. Βυζ. Σχόλ. Ιλ. Γ' 75b. Β' 681b. Αθήν. 639e-640a και Ζ 152b, Ευστ. Σχόλ. Ιλ. τόμ. 1 σελ. 500, Διον. Αλ. 1/17.3

[8] Υιός της Περιμήδας / Περιμήδης, κόρης του Αίολου, εξ Άργους, Αθηνών ή Θεσσαλίας, γενάρχης του έθνους των Υπερβόρειων, του απώτατου βορρά – βλ. Ηρόδ. 4.13, 4.32-36, Ηρωδ. Καθ. 3/1.114, Σχόλ. Πίνδ. Ολ. 3.28a.

[9] Γενάρχης πολλών βασιλικών οίκων.

[10] Από τον οποίο ονομαζόταν Απία η Πελοπόννησος.

[11] Ο Καρ ίδρυσε την λατρεία της Δήμητρος(*) στα Μέγαρα.

[12] Πατρός του Ερμίονος(**), που ονομάτισε την Ερμιόνη(**).

[13] μητέρας του Αχαιού από τον Δία.

[14] Πατήρ του Μυκηνέως, που ονομάτισε τις Μυκήνες.

[15] Κλύμενος και Χθονία ίδρυσαν αξιόλογο ιερόν και λατρεία της Δήμητρος(*) στην Ερμιόνη(**).

[16] Που ονομάτισε την Αυλίδα, στην Βοιωτία.

[17] Βλ. G. Kinkel, Epicorum Graecorum fragmenta (1877), σελ. 209. Phoronis. Και Loeb "Classical Library, Greek Epic Fragments. Genealogical and Antiquarian Epics" (όπου περιλαμβάνεται και το απόσπασμα που βρέθηκε σε πάπυρο της Οξυρρύγχου). Και «Graecorum testimonia et fragmenta», pt. 1, Λειψία, 1987, σελ. 118-120, Ακουσίλαος FGrH la 2F απόσπ. 23a. 

arxeion-politismou.gr