Κατοίκηση 7.000 χρόνων στο Σπήλαιο Λεονταρίου στον Υμηττό

  Του Θεοφάνη Μαυρίδη, αρχαιολόγου

Το Σπήλαιο Λεοντάρι βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του Υμηττού, σε υψόμετρο 550 μ. δυτικά των Γλυκών Νερών Αττικής. Η ονομασία του οφείλεται σε τοπική παράδοση, σύμφωνα με την οποία, ένα λιοντάρι που κατοικούσε στο σπήλαιο τρομοκρατούσε τους κατοίκους της περιοχής μέχρι που τελικά μαρμάρωσε. Σε ανάμνηση της παράδοσης ένα μαρμάρινο άγαλμα(*) λέοντος ήταν τοποθετημένο κοντά στην Εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην Κάντζα έως τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το σπήλαιο είναι οριζόντιο, με έναν ενιαίο θάλαμο, διαστάσεων περίπου 50 Χ 20 μ., που έχει ύψος οροφής από 6 έως 11 μ. Δύο μεγάλοι σταλαγματικοί σχηματισμοί δημιουργούνται στο βαθύτερο τμήμα του. Μικρή σταγονορροή, που συμβάλλει στη συνέχιση της δημιουργίας του λιθωματικού διακόσμου, παρατηρείται ακόμα σε κάποια σημεία. Στα νεότερα χρόνια ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για τον σταυλισμό ζώων.

Το σπήλαιο ερευνήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας και απέδωσε σημαντικά στοιχεία για την χρήση του τόσο στην προϊστορία όσο και στους ιστορικούς χρόνους. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκε συστηματικά κατά την Νεολιθική περίοδο (από τις αρχές της 5ης έως και το τέλος περίπου της 4ης χιλιετίας π.Χ.), οπότε διαμορφώθηκαν λιθόστρωτα δάπεδα με πυρές, αρκετή κεραμική, λίθινα εργαλεία και συγκεντρώσεις ειδωλίων από πηλό και λίθο. Από την κεραμική και τα ειδώλια των ιστορικών χρόνων, που βρέθηκαν επάνω στα προϊστορικά στρώματα, προκύπτει ότι στους κλασσικούς χρόνους και αργότερα το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως ιερό, πιθανότατα αφιερωμένο στον Πάνα(**) και τις Νύμφες.

Το σπήλαιο δεν αποτελεί οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο.

ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.11.2021.

Το Σπήλαιο ευρίσκεται στον 37ο παράλληλο [37°59′14.539″N 23°49′47.096″E].

Το μαρμάρινο άγαλμα χρονολογείτο στον 5ο - 4ο αιώνα π.Χ.(*)

Η κεραμική που βρέθηκε στο σπήλαιο ήταν αποθηκευτικοί αμφορείς, λήκυθοι, λουτροφόροι και ειδώλια, κυρίως γυναικείων μορφών, μια ερμαϊκή στήλη κ.ά.

(**) Και ειδώλιο κερατοφόρου, που παίζει μουσική, μάλλον του Πανός. Ιερό του Πανός στην Παιανία, αναφέρεται από τον Μένανδρο στην κωμωδία «Δύσκολος».

Τα αρχαιότερα ευρήματα περιλαμβάνουν χονδροειδή κεραμικά της νεότερης νεολιθικής εποχής, καθώς και μια μυλόπετρα με ένα βότσαλο δίπλα της (- «Πολιτισμός Αττικής-Κεφάλας).

Στο κατώτερο στρώμα ευρέθη πήλινη κεραμική, θραύσματα ειδωλίων, και εργαλεία, όπως λεπίδες από οψιδιανό, όστρακα αμαυρόχρωμης κεραμικής, λαβή αγγείου με μορφή κεφαλής ελέφαντα, αιχμές από βέλη και λίθινοι πέλεκεις.

Μέσα στο σπήλαιο έχουν εντοπιστεί επίσης και οστά ανθρώπων.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

            - Καραλή Λ., Μαυρίδης Θ., Κορμαζοπούλου Λ. «Σπήλαιο Λεονταρίου Υμηττού Αττικής. Ένα πετρώδες και ορεινό περιβάλλον: προκαταρκτικά στοιχεία για την έρευνα των ετών 2003-2005». Αρχαιολογικά ανάλεκτα εξ Αθηνών 39 (1): 31-44, 2006.

            - Χατζηλαζαρίδης Λ. Ι. «Καρστικά φαινόμενα του Κορακοβουνίου Υμηττού Αττικής / Karstiques phenomenes Korakovouni - Hymette en Attique», Δελτίον Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας 16 (1): 50–76, 1979.

arxeion-politismou.gr