Οι επιγραφές της βρέθηκαν εντοιχισμένες στην εκκλησία του χωριού…Με ιερό του Διός, και λατρεία και των Άρτεμης, Ηρακλή Κυναγίδα, Αφροδίτης, Έρωτα, Αθηνάς, Κυβέλης…
Της Ελπινίκης Ναούμ, δρ. αρχαιολογίας-μουσειολόγος
Η ελληνιστικών χρόνων πόλη των Πετρών Αμυνταίου βρίσκεται ΒΑ του νομού Φλώρινας, σε μικρή απόσταση από την ομώνυμη λίμνη των Πετρών σε άμεση οπτική επαφή με αυτήν. Κτισμένη σε λόφο με υψόμετρο 720 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας και περιτριγυρισμένη από ορεινούς όγκους ελέγχει τον κάμπο που απλωνόταν μπροστά της.
Η πόλη βρισκόταν στην αρχαιότητα στα όρια του αρχαίου διαμερίσματος της Εορδαίας, στα σύνορα με την Λυγκηστίδα, δηλαδή στα όρια Άνω και Κάτω Μακεδονίας. Η πρώτη κατοίκηση του λόφου εντοπίζεται από την Εποχή του Σιδήρου. Η επόμενη φάση στα κλασσικά χρόνια, ενώ παρατηρείται συνεχής κατοίκηση του χώρου από τον 4ο ως τον 1ο αι. π.Χ.
Ο Φίλιππος Β΄, πιθανότατα, ίδρυσε την πόλη με σκοπό των έλεγχο των συνόρων και την ενοποίηση των τοπικών φυλετικών ομάδων. Η περίοδος μετά τα μέσα του 2ου αι. π.Χ. συμπίπτει με την ακμή της πόλης, γεγονός που σχετίζεται με την διέλευση της Εγνατίας οδού από την περιοχή.
Η κατασκευή της Εγνατίας οδού 130 - 120 π.Χ. από τον ανθύπατο Γ. Εγνάτιο - σ.σ. Γ. Λεκάκη: Επάνω σε δρόμο που είχε ήδη χαράξει ο Φίλιππος Β΄ - η οποία συνέδεε την Δύση με την Ανατολή, ξεκινούσε από την Ρώμη, έφθανε Δυρράχιο και από εκεί στο Βυζάντιο, βοήθησε ώστε να αναπτυχθούν οικονομικά πολλές περιοχές από τις οποίες διερχόταν, ανάμεσα σε αυτές ήταν και περιοχές της Άνω και Κάτω Μακεδονίας, όπως ο οικισμός των Πετρών που γνωρίζει ιδιαίτερη άνθηση αυτήν την περίοδο.
Η καταστροφή της πόλης προσδιορίστηκε στα μέσα του 1ου αι. π.Χ. σύμφωνα με θησαυρό 125 ασημένιων δηναρίων φυλαγμένο σε ένα αγγείο. Κατά την διάρκεια του ρωμαϊκού εμφυλίου πολέμου μεταξύ Καίσαρα και Πομπήιου (48 π.Χ.), στο έδαφος της Δυτικής Μακεδονίας διεξήχθησαν στρατιωτικές επιχειρήσεις και συγκρούσεις των δυο αντίπαλων στρατευμάτων με αποτέλεσμα οικισμοί της περιοχής να υποστούν απώλειες και καταστροφές. Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο εντάσσεται και η καταστροφή του οικισμού των Πετρών Αμυνταίου.
Ο χώρος ήταν γνωστός ήδη από το 1913 από επιγραφές που ήταν εντοιχισμένες στην εκκλησία του χωριού των Πετρών, τον Αγ. Νικόλαο. Είκοσι χρόνια αργότερα πραγματοποιήθηκε μικρή ανασκαφική έρευνα κατά την οποία εντοπίσθηκαν θεμέλια οικιών, ενώ από το 1982 ως σήμερα γίνονται συστηματικές ανασκαφικές έρευνες από την ΕΦ.Α Φλώρινας. Στόχος της ανασκαφής ήταν η αποκάλυψη των δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων του οικισμού και αναπτύχθηκε σε τρεις τομείς
1) στο νότιο πλάτωμα
2) στην συνοικία της κρήνης
3) στην ακρόπολη στο ανώτατο υψίπεδο του λόφου.
Ακολούθησε συντήρηση και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου που υλοποιήθηκε στα πλαίσια του του Γ ΄ ΚΠΣ ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας και του ΕΣΠΑ Δυτικής Μακεδονίας (2011-2015), ώστε ο χώρος να είναι επισκέψιμος και προσβάσιμος στο κοινό.
Πρόκειται για μια μικρή σχετικά πυκνοκατοικημένη πόλη με πληθυσμό που κυμαίνεται γύρω στους 5.000 κατοίκους. Η πόλη είναι κτισμένη σύμφωνα με το ελεύθερο πολεοδομικό σύστημα και όχι το ιπποδάμειο, ακολουθώντας δηλαδή τις φυσικές κλίσεις του εδάφους. Διέθετε τείχος τμήματα του οποίου έχουν εντοπιστεί σημειακά. Τα σπίτια οργανώνονται μέσα στις νησίδες κατά ομάδες τριών ή τεσσάρων, το ένα σε επαφή με το άλλο. Η πρόσβαση στα συγκροτήματα των κατοικιών γινόταν από δρόμους παράλληλους προς τις φυσικές καμπύλες του λόφου.
Το κάθε σπίτι είχε ωφέλιμο εμβαδόν περίπου 180 – 200 τ.μ. κατά κανόνα σε δυο ορόφους. Τα ισόγεια των σπιτιών ήταν χτισμένα με λασπόκτιστη αργολιθοδομή μέχρι το ύψος του 1 μ. περίπου. Από εκεί και πάνω η δόμηση συνεχιζόταν με ωμόπλινθους. Στο ισόγειο υπήρχαν οι βοηθητικοί χώροι του σπιτιού, εργαστήρια για κατασκευή ειδών προς πώληση στο μπροστινό τμήμα του ισογείου και στο βάθος αποθήκες με πιθάρια διαφόρων μεγεθών για τη φύλαξη καρπών. Αρκετά συνηθισμένη είναι και η ανεύρεση χειρόμυλων που τοποθετούνταν πάνω σε κτιστές κατασκευές στις γωνίες δωματίων του ισογείου. Με αυτούς άλεθαν το σιτάρι που ήταν αποθηκευμένο στα πιθάρια. Στον όροφο χωροθετούνταν συνήθως δυο δωμάτια καθημερινής διαβίωσης.
Υπάρχουν ωστόσο και δημόσια οικοδομήματα στον οικισμό, όπως μια κρήνη σε κομβικό σημείο του οικισμού και ένα ιερό του Διός. Τα ειδώλια, οι επιγραφές και τα αγάλματα που έχουν βρεθεί στην ανασκαφή και στη γύρω περιοχή, δίνουν πληροφορίες για τη θρησκευτική ζωή των κατοίκων της πόλης. Κυρίαρχη θεότητα είναι ο Δίας και η Άρτεμης, η θεά του κυνηγιού. Επίσης, ο Ηρακλής κυναγίδας, η Αφροδίτη και ο Έρωτας, καθώς και η Αθηνά και η ανατολικής καταγωγής θεότητα Κυβέλη.
Ωστόσο, η ελληνιστική πόλη των Πετρών διέθετε και τοπικό εργαστήριο μιας σημαντικής κατηγορίας αγγείων, των ανάγλυφων αγγείων. Η διακόσμησή τους είναι είτε είναι φυτική, είτε βασίζεται σε έργα του Ομήρου, είτε σε διονυσιακά, ερωτικά θέματα. Στην πόλη όμως λειτουργούσαν και εργαστήρια μεταλλοτεχνίας, κοροπλαστικής και λιθοξοικής τέχνης.
Τέλος, η παρουσία νομισμάτων από περιοχές εντός και εκτός Μακεδονίας μαρτυράει εμπορικές σχέσεις και συναλλαγές σε μια ευρεία γεωγραφική έκταση, ενώ ιδιαίτερα στενή είναι η σχέση της πόλης με την μακεδονική πρωτεύουσα. Όσον αφορά την αρχαία ονομασία της πόλης δεν υπάρχουν επιγραφικά στοιχεία που να επιβεβαιώνουν κάποια άποψη, ωστόσο έχουν προταθεί η αρχαία πόλη Κέλλη και η Εορδαία, έδρα του κοινού των Εορδαίων.
Τα ευρήματα από τις συστηματικές έρευνες του αρχαιολογικού χώρου είναι εκτεθειμένα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φλώρινας και αποτελούν βασικό τμήμα της συλλογής του.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ, ΕΦΑ ΦΛΩΡΙΝΑΣ, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 2.11.2018.
Οι Πέτρες είναι ορεινό χωριό της Δυτικής Μακεδονίας του τ. νομού Φλωρίνης, στον 40ό παράλληλο [40°43′42.99″N 21°40′21.03″E], στους πρόποδες του όρους Λελεκίου, σε υψόμετρο 650 μ., στις δυτικές όχθες της ομώνυμης λίμνης, 5 χλμ. βόρεια από το Αμύνταιο.
Το 1920 ο αρχαιολόγος Αντ. Κεραμόπουλος πραγματοποίησε ανασκαφές στις οποίες εντόπισε υπολείμματα κτηρίων κατοικιών. Στις πλαγιές του λόφου Γκράτιστα, έχει αποκαλυφθεί ελληνιστικός οικισμός, έκτασης 20 εκταρίων. Η περιοχή από το 1984 έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος.
Το κύριο τοπόσημο των Πετρών, είναι η εκκλησία του Αγ. Νικολάου, στους πρόποδες του λόφου Κουρία. Κτίσθηκε το 1776, από πέτρα από αρχαία κτήρια της περιοχής. Ο ναός είναι τρίκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη. Σε αυτόν σώζεται μέρος της αρχικής ζωγραφικής. Το καμπαναριό στέκεται ως ξεχωριστός πύργος, επίσης κατασκευασμένος από αρχαίο δομικό υλικό. Μαζί με το καμπαναριό το 1992 έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο πολιτισμού.
Επί οθωμανοκρατίας η περιοχή ελέγετο Πετρισκός και τον Μεσαίωνα, η λίμνη ονομαζόταν Πετερίσκη / Peterisk. Εδώ κοντά ο Iv. Vladislav εσκότωσε τον ξάδερφό του, Βούλγαρο βασιλιά G. Radomir (1015).
Σημαντικότερο προϊόν της τα δημητριακά, οι πατάτες, τα σταφύλια και τα κρεμμύδια.
Μετά την ελληνοτουρκική ανταλλαγή πληθυσμών, το 1926 στις Πέτρες ήρθαν οικογένειες Ελλήνων προσφύγων, από την Ανατολική Θράκη, την Μικρά Ασία και τον Πόντο…
Κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1960, πολλοί κάτοικοι του χωριού, μετανάστευσαν σε Αμερική, Καναδά, Αυστραλία…
Το χωριό πανηγυρίζει του Αγίου Πέτρου (29 Ιουνίου), επειδή, κατά μία παρετυμολογία είναι χωριό «του Πέτρου».
Η περιοχή γύρω από την λίμνη Πετρών και το χωριό, έχει χαρακτηριστεί ως Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους (ΤΙΦΚ), τόπος διαβίωσης περίπου 130 ειδών σπάνιων πουλιών (όπως η λαγγόνα, η νανόχηνα και το χρυσογέρακο), γι΄ αυτό και αποτελεί βιότοπο Natura 2000.
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις" (απόσπ.).
arxeion-politismou.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου