Ο καταρράκτης της μανιακής μαινάδας του Διονύσου στην Λέσβο! Σχηματίστηκε πριν από 17.000.000 χρόνια από μια έκρηξη του ηφαιστείου της Λεπέτυμνου

  Του Γιώργου Λεκάκη

Στην αγροτική περιοχή (της) Ξτίλλας ή Κσ΄τίλλας(*), του χωριού Μανταμάδος, κοντά στον οικισμό της Πεδής της Δυτικής Λέσβου, 32 χλμ. από την Μυτιλήνη, υπάρχει ένας μικρό μοναδικό ηλύσιο τοπίο, με το χαρακτηριστικό όνομα Λάκκος της Μαν'Κάτσας. 

Αξίζει να περπατήσετε 10 λεπτά το μονοπάτι, ακολουθώντας τις μικρές ταμπέλλες, που τοποθέτησε ο Φυσιολατρικός-Ανθρωπιστικός Σύλλογος του Μανταμάδου «Ηλιαχτίδα», και να θαυμάσετε τα πελώρια σκουρόχρωμα βράχια, ύψους 15-20 μ. και τον τρεχούμενο καταρράκτη που προκαλούν δέος.

Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο[1], η λαϊκή φαντασία, εξ αιτίας, ίσως, της αγριότητος, αλλά συνάμα και της καθηλωτικής ομορφιάς του τοπίου, προσωποποίησε την περιοχή, ταυτίζοντας την με μια πανέμορφη μαινάδα του Διονύσου, που ήταν μανιακή (μαινόμενη), την Κάσσα[2], εξ ου και το «Μανικάσσα» και εν τέλει η παραφθορά Μαν'Κάτσα.

Ήταν δε πολύ όμορφη και, σαν άλλη Σειρήνα, εξαπατούσε τους περαστικούς άνδρες με τον αισθησιασμό της, παρασύροντάς τους σε ερωτικά όργυϊα. Αφού ικανοποιούσε τις ερωτικές της ορέξεις, τους γκρέμιζε στο βάραθρο, που σχημάτιζαν τα πανύψηλα βράχια, πλαισιωμένα από πυκνή βλάστηση, σ' έναν λάκκο, που δημιουργείτο από έναν πανέμορφο καταρράκτη, αποτέλεσμα των ορμητικών νερών ενός χειμάρρου, ο οποίος ερχόταν από τα βουνά. Το όνομα της όμορφης μαινάδας ήταν Χρυσίλλα ή Κτησίλλα(*), δίνοντας έτσι την ονομασία σε όλη την περιοχή.

Ο καταρράκτης Μαν'κάτσα σχηματίζεται στο ρέμα του Ασπροποτάμου. Τα νερά του Ασπροποτάμου πέφτουν απότομα από ένα γκρεμό, ύψους 15 μ. περίπου σχηματίζοντας μία φυσική εκβάθυνση.

Ο καταρράκτης δημιουργήθηκε όταν ένα μεγάλο ρήγμα διέκοψε απότομα την συνέχεια των πετρωμάτων ιγνιμβρίτη, αλλά και της κοίτης του Ασπροποτάμου, με αποτέλεσμα την δημιουργία στο σημείο αυτό μιας εντυπωσιακής υδατόπτωσης.

Ο ιγνιμβρίτης σχηματίστηκε πριν από 17.000.000 χρόνια από μια ιδιαίτερα βίαιη έκρηξη του ηφαιστείου της Λεπέτυμνου. Η έκρηξη προκάλεσε την έξοδο θερμών αερίων, που παρέσυρε θραύσματα ελαφρόπετρας, υέλου, σταγονίδια λάβας και άλλα πυροκλαστικά υλικά, τα οποία επικάθισαν στην συνέχεια στο έδαφος και συγκολλήθηκαν, λόγω της ρευστής κατάστασής τους. Η ιγνιμβριτική λάβα σχημάτισε χαρακτηριστικά ρεύματα, που σκέπασαν το παλαιότερο ανάγλυφο με τα αρχαιότερα ηφαιστειακά πετρώματα. Η μεταγενέστερη τεκτονική δράση και η διάβρωση των πετρωμάτων δημιούργησαν την σημερινή εντυπωσιακή μορφή του τοπίου της περιοχής.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Καταγεγραμμένος από τον Σταυράκη Αναγνώστη, Μανταμαδιώτη λόγιο (1804 - 1871).

[2] κασαλβάς = πόρνη.

ΠΗΓΗ: Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου. Φυσιολατρικός-Ανθρωπιστικός Σύλλογος του Μανταμάδου «Ηλιαχτίδα».  Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.