Σώζονται 4.400 αρχαίοι μαλακοί ιστοί ανθρώπινων εγκεφάλων! Πολλοί είναι 12.000 χρόνων! Αρχείον Οξφόρδης!

 

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο εγκέφαλος πιστεύεται ότι είναι από τα πρώτα ανθρώπινα όργανα που αποσυντίθενται μετά τον θάνατο. Ως εκ τούτου, η ανακάλυψη εγκεφάλων που διατηρούνται στα αρχαιολογικά αρχεία θεωρείται ασυνήθιστη.

Ερευνητές που ερευνούν όλες τις γνωστές καταγεγραμμένες περιπτώσεις διατήρησης ανθρώπινου εγκεφαλικού ιστού, σε αρχαιολογικούς χώρους, έχουν συγκεντρώσει μια βάση δεδομένων με περισσότερους από 4,400 ανθρώπινους εγκεφάλους!

ΔΕΞΙΑ: Distribution and frequency of preserved human brains by type, compared with soft tissues in the IsoArcH repository. (a) Global distribution of preserved human brains by type: dehydrated (n = 1667; 37.8%), frozen (n = 70; 1.6%), saponified (n = 1308; 29.7%), tanned (n = 32; 0.7%), and unknown (n = 1328; 30.1%). Circles represent archaeological sites, and their diameter reflects the sample size of brains at each site. (b) Number of preserved human brains through time by type (note the log-scale y-axis). Locally estimated scatterplot smoothing (LOESS) shows conditional means with 95% confidence intervals (CI). The saponified type is not shown, given insufficient data points (n = 7) for LOESS regression. (c) Ten types of human remains (n = 13 407) in the IsoArcH repository [7]. Mineralized collagenous tissues (i.e. bone [n = 8762] and dentine [n = 125]) represent the bulk of the database at 66.3% of total samples (n = 8887/13 407), followed by heavily mineralized (i.e. tooth of indeterminate subtype [n = 1720] and enamel [n = 1527]) and keratinous tissues (i.e. hair [n = 879], nail [n = 138] and beard [n = 4]) at 24.2% (n = 3247/13 407) and 7.6% (n = 1021/13 407), respectively. Non-mineralized collagenous (i.e. skin [n = 209]) and internal soft tissues (i.e. muscle [n = 34] and gut [n = 9]) together comprise a small fraction of the database at 1.9% (n = 252/13 407).

ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Morphological and biochemical features of five mechanisms of brain preservation. Images adapted from source material for saponified [8], frozen [9], tanned [10], dehydrated [6] and unknown [11] brains.

Περίπου 1,300 παραδείγματα, συμπεριλαμβανομένων πολλών που χρονολογούνται πριν από 12.000 χρόνια, ήταν ο μόνος μαλακός ιστός που διατηρήθηκε στα λείψανα προηγούμενων ανθρώπων, υποδηλώνοντας ότι ο εγκέφαλος μπορεί να διατηρηθεί καλύτερα σε ορισμένες περιπτώσεις από άλλα όργανα, ίσως λόγω της μοναδικής βιοχημείας του εγκεφάλου ή περιβαλλοντικών παραγόντων.

Άρα ένας άγνωστος μηχανισμός μπορεί να είναι υπεύθυνος για την διατήρηση ιδιαίτερα του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Οι ερευνητές προτείνουν επίσης ότι ο τεράστιος αριθμός παραδειγμάτων δείχνει ότι ο εγκεφαλικός ιστός επιβιώνει με ρυθμό πολύ υψηλότερο από ό,τι είχαν υποθέσει προηγουμένως οι μελετητές και ότι η μελλοντική μελέτη των βιομορίων σε αυτούς τους εγκεφάλους μπορεί να δώσει νέες γνώσεις για την ζωή των αρχαίων ανθρώπων.

«Βρίσκουμε εκπληκτικούς αριθμούς και τύπους αρχαίων βιομορίων που διατηρούνται σε αυτούς τους αρχαίους εγκεφάλους», εδήλωσε η επί κεφαλής της μελέτης και παλαιοβιολόγος Al. Morton-Hayward (του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης). «Είναι συναρπαστικό να εξερευνούμε όλα όσα μπορούν να μας πουν για την ζωή και τον θάνατο στους προγόνους μας».

Το αναξιοποίητο – έως τώρα - αρχείο των διατηρημένων αρχαίων εγκεφάλων αντιπροσωπεύει μια ευκαιρία για βιοαρχαιολογικές μελέτες της ανθρώπινης εξέλιξης, της υγείας και των ασθενειών.

ΠΗΓΗ: Al. L. Morton-Hayward, κ.ά. «Human brains preserve in diverse environments for at least 12 000 years», https://doi.org/10.1098/rspb.2023.2606, Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 20.3.2024. Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. 

ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ