Ο ναός του Επικουρείου Απόλλωνος βρίσκεται στις Βάσσες Αρκαδίας, κοντά στα σύνορα του νομού με την Μεσσηνία, πάνω σε έναν χαμηλό λόφο. Πολλά έχουν γραφεί για τον συγκεκριμένο ναό αλλά είναι πολλά αυτά που έχουμε να ανακαλύψουμε ακόμη. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι ο ναός δεν ήταν απλά ένα λατρευτικό κτίσμα αφιερωμένο στον Απόλλωνα όπως τόσα άλλα στον Ελλαδικό χώρο. Ο ναός αυτός διαφέρει ξεκάθαρα.
Πρώτα απ όλα αν εξετάσουμε τον αρχιτεκτονικό ρυθμό του θα δούμε ότι αν και εξωτερικά είναι Δωρικού ρυθμού, στο εσωτερικό του είναι καθαρά Ιωνικού ρυθμού αλλά οι κίονες του κοσμούνται με Κορινθιακού ρυθμού κιονόκρανα. Πραγματικά πολύ παράξενο που συνδυάζει και τους τρεις βασικούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς και είναι το μοναδικό αρχαίο οικοδόμημα που παρατηρείται αυτό το φαινόμενο.
Ιστορικά κατασκευάστηκε το τελευταίο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ από τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα Ικτίνο μετά από υπόδειξη των ιερέων του Απόλλωνα από τους Δελφούς. Εδώ όμως δεν είναι ξεκάθαρο αν οι ιερείς του έδωσαν μόνο οδηγίες για το σημείο κατασκευής και τον ρυθμό που θα ακολουθούσε το οικοδόμημα ή και αν του αποκάλυψαν κάποια αρχαία κρυμμένη γνώση σχετικά με το πως θα κάνει τον ναό να περιστρέφετε. Εικάζω πως τέτοια γνώση υπήρχε στην αρχαιότητα αλλά φυλασσόταν από τα εκάστοτε ιερατεία που αναλάμβαναν την φύλαξη των “μυστικών των θεών” δίνοντας τους ιερούς όρκους σιωπής.
Ας δούμε όμως ποιά είναι αυτά τα μυστικά που αποκάλυψαν οι ιερείς του Απόλλωνα και τα έκανε πράξη ο Ικτίνος κατασκευάζοντας έναν εντελώς παράξενο ναό. Η πλαγιά που είναι χτισμένος ο ναός έχει έχει διαμορφωθεί τεχνητά σε οριζόντιο επίπεδο και ο ναός τοποθετήθηκε έκκεντρα πάνω σε αυτή με προσανατολισμό που και πάλι θεωρείται παράξενος διότι δεν ακολουθεί τον συνήθη προσανατολισμό του άξονα ανατολής - δύσης αλλά του άξονα βορρά – νότου. Η είσοδος του ναού είναι στην βόρεια πλευρά του με προσανατολισμό τους Δελφούς.
Κάποιος θα σκεφτεί ότι αφού οι Ιερείς του Απόλλωνος των Δελφών ζήτησαν να χτιστεί ο ναός, θα ζήτησαν και να βλέπει ο ναός το μεγάλο ιερό του θεού. Όμως δεν είναι έτσι. Ο προσανατολισμός των ναών στην αρχαιότητα καθοριζόταν από τον άξονα ανατολής – δύσης, πράγμα που υιοθέτησε και ο χριστιανισμός (για διαφορετικούς λόγους) για να κατασκευάζει τους ναούς του. Έτσι στην αρχαιότητα, έτσι και σήμερα, απαγορεύεται να χτιστεί λατρευτικός ναός που δεν είναι προσανατολισμένος σε αυτόν τον άξονα. Όμως στον ναό του Απόλλωνος έγινε μία εξαίρεση και μάλιστα με την σύμφωνη γνώμη των Ιερέων του Απόλλωνα.
Γιατί έγινε κάτι τέτοιο; Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οφείλεται σε τοπική παράδοση να χτίζονται ναοί με αυτόν τον προσανατολισμό λόγω της ύπαρξης και δεύτερου μικρότερου ναού στην περιοχή με τον ίδιο προσανατολισμό. Πρόκειται επίσης για ναό του Απόλλωνος στην κορυφή του όρους Κωτύλιο που αποτέλεσε τον οδηγό για την κατασκευή του μεγάλου ναού του θεού. Θα αναφερθώ όμως σε λίγο εκτενέστερα και σε αυτόν αφού εξετάσουμε λίγο πιό αναλυτικά τον τρόπο κατασκευής του μεγάλου ναού.
Όπως είπα η πλαγιά διαμορφώθηκε τεχνητά δημιουργήθηκε μία πέτρινη ειδική βάση που πάνω σε αυτή τοποθετήθηκε ο ναός. Η βάση αυτή είναι ειδική, και μοναδική στον κόσμο, διότι λόγω της μελετημένης κλίσης της, επιτρέπει στον ναό να ολισθαίνει πάνω σε αυτή κατά 50.2 δευτερόλεπτα της μοίρας κάθε χρόνο με σκοπό να στοχεύει διαρκώς στον ίδιο αστρικό σημείο. Για να γίνει πιό κατανοητό αυτό θα αναφέρω ότι ο άξονας της γης δεν είναι ένα σταθερό σημείο.
Λόγω της μετάπτωσης των ισημεριών αλλάζει θέση χρόνο με τον χρόνο αφού έχει μία κλίση 23,5ο (μοίρες) και διαγράφει έναν πλήρη κύκλο κάθε 25.920 χρόνια. Έτσι και ο προσανατολισμός των σταθερών σημείων πάνω στην γη αλλάζει θέση χρόνο με τον χρόνο ακολουθώντας την κίνηση του άξονα της γης. Οι αστερισμοί λ.χ που παρατηρούμε σήμερα σε συγκεκριμένα σημεία του ουρανού πριν από 10.000 χρόνια ήταν σε διαφορετικά σημεία και επίσης σε διαφορετικά σημεία του ουρανού θα είναι μετά από 10.000 χρόνια.
Για να κατορθώσει ο ναός να ολισθαίνει πάνω στην βάση του τοποθετήθηκε πάνω σε αυτή ένα στρώμα άργιλου και ένα στρώμα από βότσαλα θαλάσσης. Πάνω σε αυτά τα στρώματα τοποθετήθηκαν οι πλάκες των θεμελίων του ναού. Κάτω από την βάση έχουν βρεθεί τούνελ που κρατούσαν τον άξονα του ναού.
Πάνω λοιπόν στην βάση του ναού τοποθετήθηκαν πολλές στρώσεις από πλάκες που ενώνοντας μεταξύ τους με ανοξείδωτους σιδερένιους συνδετήρες και στο άνοιγμα τους έχυσαν μόλυβδο για να κρατά τους κραδασμούς. Έτσι στην συνέχεια έχτισαν τον ναό ο οποίος λόγω της ιδιαίτερης βάσης του και της σοφά μελετημένης κλίσης της, ολίσθαινε πάνω σε αυτή ακολουθώντας την μετάπτωση των ισημεριών. Ο δεύτερος ναός στην κορυφή του βουνού Κωτύλιο έπαιζε τον ρόλο του δείκτη. Δηλαδή αν κάποιος στεκόταν στην είσοδο του μεγάλου ναού σε πλήρη στοίχιση με τον μικρό ναό της κορυφής, τότε έβλεπε το σημείο 0 του βορρά! Μία τεράστια πυξίδα δηλαδή κατασκευασμένη από γρανίτη και μάρμαρο!
Σήμερα ο ναός του Απόλλωνος είναι σε στάδιο συντήρησης και αποκατάστασης. Η εικόνα που παρουσιάζει είναι τραγική. Λεηλατημένος και απογυμνωμένος από την λαμπρή μαρμάρινη ζωφόρο του (Εκτίθεται στο Βρετανικό μουσείο και αυτή) και κατασκαμμένος με σκοπό την κλοπή των μετάλλων της βάσης του. Ο προσανατολισμός του όμως εξακολουθεί να είναι σταθερά ο ίδιος αν και λόγω της καταστροφής μεγάλου μέρους των θεμελίων του έχει ολισθήσει εκτός του άξονα του.
Σίγουρα έχει πολλά κρυμμένα μυστικά ακόμη που μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ γιατί απλά δεν θα μας τα αποκαλύψει ποτέ το αρχαιολογικό κατεστημένο. Σίγουρα αποτελεί σπανιότατη κατασκευή που δυστυχώς καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό και είναι αδύνατη η επαναφορά στην αρχική του μορφή όσες εργασίες αποκατάστασης και να γίνουν.
Και τέλος σίγουρα αποτελεί φαντασίωση το να πιστεύουμε ότι με το τέλος των εργασιών θα μας στείλουν πίσω οι “φίλοι” μας οι Άγγλοι τα γλυπτά του ναού που μας έχουν κλέψει. Είναι γνωστό εξάλλου το πόσο πολύ μας αγαπούν αφού στο Βρετανικό μουσείο έχουν μία τεράστια αίθουσα που εκθέτουν τα κλεμμένα γλυπτά μας. Όχι γιατί δεν έχουν δικά τους να εκθέσουν (;), αλλά γιατί όπως προείπα..... μας αγαπούν πολύ!
Ιωάννης Καρυοφυλάκης
arxaia-ellinika.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου