Ίκλαινα: Η πρώτη πόλη-κράτος της αρχαίας Ελλάδας και της Ευρώπης

Ίκλαινα. Αεροφωτογραφία από τα δυτικά. (Φωτ:/Μ. Κοσμόπουλος)

Η ελάχιστα γνωστή τοποθεσία, η Ίκλαινα, στην Πελοποννησιακή χερσόνησο ήταν σημαντικό κέντρο του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Τα ευρήματα τώρα δείχνουν ότι ήταν η πρώτη πόλη-κράτος στην αρχαία Ελλάδα.

Η Ίκλαινα σηματοδοτεί τη μετάβαση από έναν κόσμο χωρίς οργανωμένα κράτη σε έναν κόσμο όπου το κράτος είναι ο κυρίαρχος πολιτικός θεσμός. Στην πόλη-κράτος που βρίσκεται στο σημερινό νομό Μεσσηνίας, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το αρχαιότερο γραπτό κείμενο στην Ευρώπη σε μια πλάκα από πηλό.

Βρίσκεται σε στρατηγική τοποθεσία με θέα στο Ιόνιο Πέλαγος και φαίνεται να ήταν μια σημαντική πρωτεύουσα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (περίπου 1600-1100 π.Χ.).

Η Ίκλαινα μπορεί να είναι η πρώτη πόλη κράτος στην αρχαία Ελλάδα

Ένα υπαίθριο ειδωλολατρικό ιερό, ένα πρώιμο Μυκηναϊκό παλάτι, γιγάντια τείχη, τοιχογραφίες, ένα προηγμένο σύστημα αποχέτευσης και μια πήλινη πλάκα μεταξύ 1450 και 1350 π.Χ. με πρώιμο παράδειγμα γραφής της Γραμμικής Β' ενίσχυσαν την άποψη ότι αυτή η αρχαία Ελληνική πόλη ήταν ένα από τα παλαιότερα περίπλοκα κράτη στην αρχαία Ελλάδα εδώ και εκατοντάδες χρόνια, αν όχι το πρώτο.

Τα ογκώδη κτίρια που έχουν ανακαλυφθεί προφανώς χρησίμευαν ως διοικητικά κέντρα και η πήλινη πλάκα είναι το παλαιότερο γνωστό κυβερνητικό αρχείο στην Ευρώπη.

Η Ίκλαινα είχε προφανώς μια συγκεντρωτική πολιτική διοίκηση, μια πολύπλοκη οργανωμένη κοινωνία και μια προηγμένη οικονομική οργάνωση.

Μέχρι πολύ πρόσφατα, το αρχαιότερο περίπλοκο κράτος στην αρχαία Ελλάδα εθεωρείτο ότι εμφανίστηκε πριν από περίπου 3.100 χρόνια. Ωστόσο, τα στοιχεία από την Ίκλαινα δείχνουν ότι τα περίπλοκα κράτη διαμορφώνονταν πριν από 3.400 χρόνια.

Οι αρχαιολόγοι και οι ιστορικοί πιστεύουν ότι η Ίκλαινα ηττήθηκε τελικά από τον μεγάλο της αντίπαλο, τις φημισμένες Μυκήνες.

Καταστράφηκε από εχθρική επίθεση την ίδια στιγμή που το Ανάκτορο του Νέστορα επεκτάθηκε, πιθανότατα υποδηλώνοντας ότι ήταν ο ηγεμόνας του Παλατιού του Νέστορα που ανέλαβε την Ίκλαινα.

Μυκηναϊκός πολιτισμός

Οι αρχαίοι Μυκηναίοι κυβέρνησαν την ηπειρωτική Ελλάδα και το Αιγαίο Πέλαγος από το 1.600 π.Χ. έως το 1.200 π.Χ.

Οι Μυκήνες, το βασίλειο του μυθικού βασιλιά Αγαμέμνονα, είναι το σημαντικότερο και πλουσιότερο ανακτορικό κέντρο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην Ελλάδα.

Μύθοι που σχετίζονται με την ιστορία της, από τα ομηρικά έπη μέχρι τις μεγάλες τραγωδίες της Κλασικής περιόδου, έχουν εμπνεύσει ποιητές και συγγραφείς για πολλούς αιώνες.

Για αρκετούς αιώνες, οι Έλληνες της ηπειρωτικής χώρας έμοιαζαν να μιμούνται τους Μινωίτες. Η Πύλος, ένα πρώιμο Μυκηναϊκό κέντρο ισχύος, είχε κτίρια που έμοιαζαν με τα μεγάλα σπίτια με τοιχοποιία που βρέθηκαν στην Κνωσό της Κρήτης.

Τα αρχοντικά είχαν ζωγραφισμένους τοίχους, ένα είδος τέχνης που πρωτοστάτησαν οι Μινωίτες.

Για μια ορισμένη χρονική περίοδο, οι Μυκηναίοι εισήγαγαν Μινωικά είδη πολυτελείας και ενσωμάτωσαν Μινωικά σύμβολα, όπως τον ταύρο, στη δική τους τέχνη.

Οι πλούσιοι Μυκηναίοι θάφτηκαν με Μινωικά είδη πολυτελείας, ενώ άλλοι τάφοι περιλάμβαναν Μυκηναϊκά αντικείμενα τοπικής παραγωγής, όπως ζωγραφική κεραμική, που ήταν αντίγραφα Μινωικών πρωτοτύπων.

Οι Μυκηναίοι προσάρμοσαν επίσης τη Μινωική γραφή, που ονομάζεται Γραμμική Α, για δική τους χρήση. Αυτό το προσαρμοσμένο σενάριο ονομάζεται τώρα Γραμμική Β.

Τρισδιάστατη αναπαράσταση του Μυκηναϊκού Ανακτόρου της Ίκλαινας στη Μεσσηνία (περίπου 1600-1100 π.Χ). Η αναπαράσταση πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας για το πρόγραμμα "Ψηφιακή Πυλία" και βασίστηκε στην έρευνα και τις ανασκαφές του Μ. Κοσμόπουλου (Iklaina Archaeological Project).