Τρία Ιερά της Ήρας και όχι μόνον (Ολυμπίας - Άργους - Σάμου) ευθυγραμμισμένα στον ίδιο παράλληλο ...

  Τρία Ιερά της Ήρας (Ολυμπίας - Άργους - Σάμου) ευθυγραμμισμένα στον ίδιο παράλληλο - Το Ηραίον Άργους, κέντρο της μυστηριακής λατρείας της Αργείας Ήρας, στο βουνό Εύβοια Αργολίδος !... Ιερά Οδός 5 χλμ. το συνέδεε με τις Μυκήνες – Με χρυσελεφάντινα αγάλματα Ήρας και Ήβης - Κάηκε από απροσεξία της ιέρειας Χρυσηίδος - 

Η «εξ Άργους ασπίς» - των Γ. Λεκάκη, Ό. Ψυχογυιού. 

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Αργείο Ηραίον ή Ηραίον του Άργους ήταν μέρος του μεγαλύτερου ιερού της Αργολίδος, στο βουνό Εύβοια(*) - νυν Αετόβουνο - αφιερωμένο στην υπέρτατη θεά Ήρα, της οποίας το επίθετο «Αργείη Ήρα» εμφανίζεται στα έργα του Ομήρου. 

Ο λόφος Ασπίδος, είναι ένας επίπεδος σχετικά λόφος ο οποίος βρίσκεται στην πόλη του Άργους. Ο λόφος χρησίμευε σαν μία από τις δύο ακροπόλεις του αρχαίου Άργους (μαζί με το κάστρο Λάρισας). Το όνομα «Ασπίς» αναφέρεται στο σχήμα του λόφου. Ο λόφος έχει υψόμετρο που φτάνει περίπου τα 80 μέτρα. Ίχνη κατοίκησης σε περιοχές κοντά στο λόφο έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον από το 3000 π.Χ. Ο λόφος οχυρώθηκε με τείχος στην αρχαιότητα. Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο, ο λόφος πήρε το όνομα του από την ασπίδα που έκρυψε η θεά Αθηνά σε ένα λόφο του Άργους.Στη δυτική πλαγιά του λόφου ιδρύθηκαν κατά την αρχαία εποχή τα ιερά του Απόλλωνα και της Αθηνάς. Για αρκετούς αιώνες στον λόφο αυτό ήταν χτισμένη η πόλη του Άργους, η οποία με την έναρξη της μυκηναϊκής εποχής μεταφέρθηκε στην σημερινή της θέση

Η ίδια η Ήρα ισχυρίζεται ότι είναι η προστάτις του Άργους στην «Ιλιάδα» (IV, 50–52): «Οι τρεις πόλεις που αγαπώ περισσότερο είναι το Άργος, η Σπάρτη και οι Μυκήνες των μεγάλων δρόμων».Αξιοσημείωτο είναι ότι τα τρεία  μεγάλα Ηραία (Άργους, Ολυμπίας και Σάμου) είναι στον 37ο παράλληλο:
- 37°41′31″N 22°46′29″E ΑΡΓΟΥΣ.
- 37°38′20″N 21°37′47″E ΟΛΥΜΠΙΑΣ.
- 37°39′50″N 26°52′53″E ΣΑΜΟΥ.και ποιος ξέρει πόσα άλλα Ηραία θα ανακαλύψουμε, εάν προεκτείνουμε τον 37,3ο - 37,4ο παράλληλο, σε όλον τον κόσμο!...

Για την θεά Ήρα οι παραδόσεις θεωρούν γενέτειρά της τη Σάμο, την Αρκαδία και την Κόρινθο εκεί  λοιπόν όπου  ευθυγραμμίζονται τα Ιερά της...

 Φωτ google earth ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ από την απόδοση Του Γιώργου Λεκάκη

Ο Αγαμέμνων επιλέχθηκε εδώ, στο Ηραίον Άργους, για να ηγηθεί των Αργείων εναντίον της Τροίας(**), στον εμφύλιο των Ελλήνων Τρωικό(**) πόλεμο! – βλ. Δίκτυς ο Κρης.

Τα αρχαιότερα ευρήματα στην τοποθεσία χρονολογούνται στην Γεωμετρική περίοδο (900 - 700 π.Χ.), αλλά η κατοίκηση στην περιοχή είναι πολύ αρχαιότερη, κατά την Νεολιθική εποχή.
Ολόκληρο το ιερόν καταλαμβάνει 3 τεχνητές αναβαθμίδες. 

Ονομαστός ναός αφιερωμένος στην Ήρα ήταν το Ηραίο του Άργους από τα αρχαιότερα ιερά. Αρκετά φημισμένος ήταν και ο ναός της στην Ολυμπία, όπως και στις Μυκήνες, στην Τίρυνθα, στη Σπάρτη και το Ναύπλιο. Την τιμούσαν επίσης και στην Εύβοια όπου, κατά την παράδοση, είχε ανατραφεί, στη Θράκη, στη Σάμο, στη Λέσβο, στην Κνωσό της Κρήτης, καθώς και στη Σικελία, στον Ακράγαντα και τις Συρακούσες.  Φωτ google earth ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Εάν θεωρήσουμε και την καμπύλη της Γης είναι μια ευθεία αρχίζοντας  από την ν. Σάμο κατόπιν ν. Δήλο  κατόπιν Άργος  Ολυμπία Συρακούσες και Ακράγαντας είναι μεσα στον 37ο γεωγραφικό  παράλληλο τα ιερά της θεάς Ήρας  Φωτ google earth ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Το Ηραίον στην Δήλο Φωτ ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

 Ο νέος ναός, στο μεσαίο πεζούλι, εκτίσθη από τον Αργείο αρχιτέκτονα Ευπόλεμο μετά την καύση του παλαιού ναού το 423 π.Χ. από απροσεξία / αμέλεια της ιέρειας Χρυσηίδος.

Φωτ ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Διέθετε κολοσσιαίο χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς Ήρας. Οι Έλληνες παρίσταναν την Ήρα ως μια υψηλή, λεπτή γυναίκα, με μεγαλοπρεπή στάση, ώριμη ομορφιά, στρογγυλεμένο πρόσωπο, με έκφραση, όμορφο μέτωπο, πυκνά μαλλιά και μεγάλα, ορθάνοιχτα μάτια «βοός» - εξ ου και Εύβοια(*) ο τόπος. 

Σύμφωνα με τη μαρτυρία του περιηγητή Παυσανία, έργο του Πολυκλείτου ορισμένοι αρχαιολόγοι υπέθεσαν ότι το άγαλμα της Ήρας το κατασκεύασε ένας γιος του Πολυκλείτου που είχε το ίδιο όνομα με τον πατέρα του .Εδώ το άγαλμα της Ήρας σε αναπαράσταση του ναού απο το διαδίκτυο

Το άγαλμα του Πολυκλείτου απεικόνιζε την Ήρα καθισμένη σε θρόνο, με στέμμα στο κεφάλι, διακοσμημένη με εικόνες των 3 Χαρίτων, και των 4 Ωρών, με ένα ρόδι στο ένα χέρι, με ένα σκήπτρο στο άλλο, και στην κορυφή του σκήπτρου έναν κούκο. Πάνω από τον μακρύ χιτώνα της, που άφηνε ακάλυπτα μόνο τον λαιμό και τα χέρια, φορούσε ένα ιμάτιο, τυλιγμένο γύρω από την μέση. Το πέπλο του γάμου τους, οι νεόνυμφοι, συνήθως το αφιέρωναν πετώντας στο πίσω μέρος του κεφαλιού. Της αφιέρωναν επίσης σιδερένιους οβολούς, σε μορφή σούβλας - εκτίθενται στο Νομισματικό Μουσείο Αθηνών. (Άλλωστε οβολός > οβελίας).

Το Ηραίον στην πόλη του Άργους 

Η βασίλισσα των θεών Ήρα, λατρευόταν ως προστάτις του τοκετού, της ενηλικίωσης, του γάμου, της ευημερίας της οικογένειας, του στρατού και του κράτους, καθώς αυτοί προστάτευαν το νοικοκυριό - βλ. Baumbach, κ.ά.

Ναός της Ήρας στην Ολυμπία, ακουαρέλα Φ. Περίλλα. Αρχεία ASCSA, Συλλογή Τέχνης. Φωτ ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Στον βωμό αυτού του ναού της Ήρας οι Αργείοι συνήψαν πολιτικές συνθήκες.
Κάθε 5 χρόνια γινόταν στο Άργος τα «Ηραία» - εορτές της υπέρτατης θεάς, με διαγωνισμούς, έως και στην αυτοκρατορική εποχή! Προσέφεραν εκατόμβες στην θεά. Ο νικητής ελάμβανε χάλκινη ασπίδα και στεφάνι μυρτιάς. Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει πολλές χάλκινες υδρίες με επιγραφές, που δείχνουν ότι ήταν έπαθλα.

Τα πιο ονομαστά Ηραία τελούνταν στο Άργος, όπου γιορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα, αφού η θεά λατρευόταν στην πόλη ως πολιούχος. Κατά τη διάρκεια της γιορτής τελούνταν αθλητικοί, μουσικοί και ρητορικοί αγώνες. Κυριότερος θεωρούνταν ο «Χάλκεος», τον οποίο είχαν θεσπίσει – σύμφωνα με την παράδοση – οι αδελφοί Ακρίσιος και Προίτος. Ο νικητής στον αγώνα αυτό έπαιρνε ως έπαθλο χάλκινη ασπίδα και στεφάνι από μυρτιά. Μετά το τέλος των αγώνων ακολουθούσε μεγαλοπρεπής πομπή από το Άργος προς το ναό της θεάς. Προπορευόταν αγέλη εκατό βοδιών, που θα θυσιάζονταν, γι’ αυτό και η γιορτή ονομαζόταν και «εκατόμβαια».

Τελούνταν και ετήσιες εορτές για τον εορτασμό της Ιερογαμίας – του Ιερού Γάμου της Ήρας και του Διός. Η πηγή του Κανάθου(***) στο Ναύπλιο ήταν ιερή γιατί η Ήρα λουζόταν εκεί, για να ξανακερδίσει την παρθενία της, πριν την Ιερογαμία. Γι’ αυτό, οι Αργείοι έλουζαν το άγαλμά της σε αυτήν, πριν από την τελετή αυτής της εορτής. Και τελετουργίες για αρραβωνιασμένες γυναίκες γίνονταν στο Αργείον Ηραίον. Όταν μια νεαρή γυναίκα άφηνε την ιδιότητα και την ηλικία του παιδιού και υπανδρευόταν, υπήρχαν πολυάριθμες πρακτικές τελετουργίες στο Ηραίου, όπως το μπάνιο στο νερό, από τον ποταμό Ελευθέριο, που θα την προετοίμαζαν / ενεργοποιούσαν για γάμο.

Τα ιεροπούλια της Ήρας, περιστέρια, ανάγλυφα, στον ναό της.(ΦΩΤΟ:ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ)

Γινόταν και πομπή μέχρι το Αργείο Ηραίο από το Άργος, η Πομπή της Ήρας Αργείας (σήμερα περίπου 44 χλμ., όσο ο μαραθώνιος!). Από την πόλη του Άργους προς την Ιερά Οδό, με ομάδες νεαρών γυναικών, βοών / αγελάδων και οπλισμένων νεαρών ανδρών σε παρέλαση. Κατά την διάρκεια μιας από αυτές συνέβη η ιστορία του Κλέοβι και του Βίτωνος, υιών μιας ιέρειας του Ηραίου, που βοήθησαν την μητέρα τους να ανέβει στο ιερό, τραβώντας την άμαξά της με τα χέρια τους! Μετά την επιτυχή άφιξή της, η μητέρα τους προσεύχεται στην Ήρα για να τους δοθεί η υψηλότερη ευλογία: Ο Κλέοβις και ο Βίτων πάνε στον ναό της Ήρας, κοιμούνται και δεν ξυπνούν ποτέ!

Ο ναός της Ηρας στην Σάμο .Φωτ ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Μέρος από το Σαμιακό Ηραίο..Φωτ ΑΡΧΕΙΟ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

Οι επισκέπτες στο Αργείον Ηραίον αφιέρωναν αναθήματα στην Ήρα: Πριν κάνουν προσευχή, άφηναν σε συγκεκριμένες περιοχές του χώρου, ειδώλια, σφραγίδες, φυλακτά, κοσμήματα, σύμβολα παιδικής φροντίδας και γυναικείας ζωής, ειδώλια παιδιών και γυναικών, αναθήματα από τερακότα με οικιακές δραστηριότητες (όπως η κατασκευή φαγητού, ρουχισμού και υφαντουργίας), ειδώλια πολεμιστών και ασπίδες…

Τα ερείπια του Αργείου Ηραίου ευρίσκονται βορειοανατολικά του Άργους, ανάμεσα στους αρχαιολογικούς χώρους των Μυκηνών και της Μιδέας, σήμερα 2,5 χλμ. Β. του χωριού Νέο Ηραίον.
(*) Εύβοια, Ακραία και Προσύμνα, ήσαν οι τροφοί της θεάς Ήρας.
(***) "εἰσὶν ἐν Ναυπλίᾳ καὶ πηγὴ Κάναθος καλουμένη: ἐνταῦθα τὴν Ἥραν φασὶν Ἀργεῖοι κατὰ ἔτος λουμένην παρθένον γίνεσθαι. οὗτος μὲν δή σφισιν ἐκ τελετῆς, ἣν ἄγουσι τῇ Ἥρᾳ, λόγος τῶν ἀποῤῥήτων ἐστίν".

Και συνεχίζει "τὰ δὲ ὑπὸ τῶν ἐν Ναυπλίᾳ λεγόμενα ἐς τὸν ὄνον, ὡς ἐπιφαγὼν ἀμπέλου κλῆμα ἀφθονώτερον ἐς τὸ μέλλον ἀπέφηνε τὸν καρπόν καὶ ὄνος σφίσιν ἐν πέτρᾳ πεποιημένος διὰ τοῦτό ἐστιν ἅτε ἀμπέλων διδάξας τομήν, παρίημι οὐκ ἀξιόλογα ἡγούμενος", Παυσ. II.38.2 και 3. - Δηλ. ένας όνος εδίδαξε το κλάδεμα του αμπελιού.

ΠΗΓΕΣ:

•  Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις».
• Παυσανίας, Ηρόδοτος.
• ΦΩΤ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ ΑΡΧΕΙΟΝ ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΜΩΝ

 ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ -Γ.ΛΕΚΑΚΗΣ