Πως ο «Κούρος της Τενέας» βρέθηκε στην Γλυπτοθήκη του Μονάχου

 

Ο Κούρος της Τενέας είναι αριστουργηματικό έργο γλυπτικής τέχνης της αρχαίας Ελλάδας. Ο Κούρος είναι κατασκευασμένος από μάρμαρο της Πάρου και μάρμαρο απο τον μαρμαρά της Μ.Ασιας. Τα άκρα του βρέθηκαν διαμελισμένα, ένα τμήμα του δεξιού βραχίονα έλειπε και έχει αντικατασταθεί. Κατά τα λοιπά, πρόκειται για καλοδιατηρημένο άγαλμα. Η κεφαλή διατηρήθηκε σώα επειδή βρέθηκε μέσα σε ένα πήλινο δοχείο που το προστάτευσε επί αιώνες.

Το άγαλμα παριστάνει έναν νεανία με γυμνό σφριγηλό αθλητικό σώμα που στηρίζεται και στα δύο πόδια, ενώ το αριστερό πόδι κάνει ένα μικρό βήμα εμπρός. Το πέλμα των ποδιών ακουμπάει το έδαφος. Οι βραχίονες είναι κρεμάμενοι απολύτως συμμετρικά και τα δύο χέρια είναι σφιγμένα σε γροθιές που ακουμπάνε τους μηρούς, σαν να κρατάν κάποια λαβή. Τα μαλλιά είναι σγουρά, καλοχτενισμένα και σχηματίζουν μια πλούσια κόμη που καλύπτει το πίσω μέρος της πλάτης, ενώ μια κορδέλα τα στεφάνωνε.

Το άγαλμα ονομάζεται επίσης «Απόλλων της Τενέας». Ο τύπος του νεανία παριστάνει την αρχέγονη μορφή του θεού Απόλλωνα, όπως ακριβώς χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα για την αναπαράσταση των ηρώων. Στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται μάλλον για την αναπαράσταση κάποιου νεκρού, αφού βρέθηκε επάνω σε έναν τάφο στην νεκρόπολη της Τεγέας. Γι'αυτό και ο νεανίας δεν φέρει καμία ενδυμασία, έχοντας το αθλητικό σώμα του γυμνό, όπως ταίριαζε μόνο στους ήρωες.

Αν και η όλη σύνθεση του έργου βασίζεται στην Αιγυπτιακή τέχνη, υπάρχουν βασικές ανακαινίσεις που κάνουν το έργο αυτό να ξεχωρίζει. Η γύμνια του σώματος, η ζωντάνια της στάσης και η εκφραστικότητα του σώματος είναι γνήσια ελληνικά χαρακτηριστικά, άγνωστα στην μέχρι τότε Αιγυπτιακή τέχνη. Το αμυδρό χαμόγελο του προσώπου είναι ο πρώιμος οιωνός της γλυπτικής τέχνης που έμελλε να ανθίσει στην Ελλάδα τους επόμενους αιώνες. Οι αναλογίες του σώματος και η πλαστικότητα των μυών βρίσκονται μεν στο στάδιο της εξέλιξης, αλλά παρουσιάζουν μεγαλύτερη ακρίβεια από ότι συναντάμε στα έργα της μέχρι τότε Αιγυπτιακής τέχνης.

Βρέθηκε το 1846 στην κωμόπολη Αθίκια κοντά στο εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου από κάτοικο της περιοχής, εκεί που ήταν η νεκρόπολη της παλαιάς Τενέας και από το 1854 εκτίθεται στην Γλυπτοθήκη του Μονάχου. Αντίγραφό του βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βασιλείας.

Ο Άντον Πρόκες φον Όστεν (γερμ. Anton Graf Prokesch von Osten, 1795 - 1876) υπήρξε αυστριακός συνταγματάρχης, διπλωμάτης και συγγραφέας οδoιπορικών έργων.

Γεννήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου του 1795 στο Γκρατς της Αυστρίας. Η καταγωγή του ήταν από στρατιωτική οικογένεια. Πήρε μέρος στους πολέμους με τη Γαλλία. Έδειξε ιδιαίτερο ζήλο στις στρατιωτικές και διπλωματικές επειχειρήσεις και απέκτησε φήμη επιτυγχάνοντας σημαντικές συμφωνίες με τους οθωμανούς προς όφελος των χριστιανών.

Απεστάλη το 1834 στην Αθήνα όπου έμεινε ως το 1849. Ήταν ο πρώτος πρεσβευτής της Αυστρίας στην απελευθερωμένη Ελλάδα. Αν και υπήρχε νόμος στην Ελλάδα από το 1834 για την προστασία των αρχαιοτήτων και απαγόρευση εξαγωγής τους,  το 1846 αγόρασε παράνομα τον «Κούρο της Τενέας» για 771 δραχμές από τους αγρότες που το είχαν βρει στην περιοχή. Με το πρόσχημα τυχαίας διέλευσης στην περιοχή του Σαρωνικού  κόλπου ,πολεμικού  γερμανικού πλοίου, ως πιο πιθανή εκδοχή έγινε η μεταφορά του στη Γερμανία και στη συνέχεια  στο Μόναχο. 

Ο von Osten προσπάθησε να το πουλήσει στη μεγαλύτερη τιμή. Τελικά το αγόρασε ο βασιλιάς Λουδοβίκος της Βαυαρίας πατέρας του Όθωνα για 24.000 χρυσά φράγκα, δηλαδή 50 φορές πάνω από τα λεφτά που ο Prokesch von Osten είχε δώσει στους αγρότες που είχαν βρει το άγαλμα. Ωστόσο δεν το επέστρεψε.... Από το 1854 εκτίθεται στην Γλυπτοθήκη του Μονάχου.

Πηγή εικόνας

Πηγές: Πηγή1 / Πηγή2 / Πηγή3 / Πηγή4