Τι πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες για τη θάλασσα και πως τα ελληνικά νησιά «γέννησαν» την Μυθολογία

 

Σύμφωνα με τον Ησίοδο αρχή και πηγή των πάντων είναι το Χάος. Από το χάος ξεπρόβαλε το αιώνιο σκοτάδι Έρεβος και η σκοτεινή Νύξ. Από αυτά το αιώνιο φως ο Αιθήρ και η λαμπρή Ημέρα. Έπειτα η Γαία, ο Τάρταρος και ο Έρως. Η Γαία γέννησε τον Ουρανό και τη Θάλασσα, Πόντο.

Ο Πόντος ήταν θεός των βυθών της εσωτερικής θάλασσας, από τους αρχαιότερους θεούς που η Γαία τον γέννησε πριν ενωθεί με το θεό της εξωτερικής θάλασσας Ωκεανό. Γιοί του Πόντου ήταν ο Θαύμας και ο Φόρκυς και θυγατέρα του η Κητώ.

• Ο Θαύμας ήταν Θεός των φυσικών φαινομένων στη θάλασσα. Γυναίκα του η κόρη του Ωκεανού, η Ηλέκτρα και κόρες του οι Άρπυϊες. 
• Ο Φόρκυς κυβερνούσε τα θαλάσσια τέρατα. 
• Η Κητώ ήταν Θαλάσσια θεά, μητέρα του κύκλωπα Πολύφημου, του δράκοντα Λάδωνα και τριών γοργόνων, των Γραιών. 

Κατά τον Όμηρο, δημιουργός του σύμπαντος ήταν ο Ωκεανός, που είχε για σύζυγο τη Θέτιδα. Οι Έλληνες φιλόσοφοι της Ιωνίας στις αναζητήσεις τους για την αρχή των όντων εκλαμβάνουν το ύδωρ ως γενεσιουργόν και ζωογόνον παράγοντα.

Κατά την ελληνική μυθολογία κυρίαρχος των θαλασσών ήταν ο Ποσειδών, γιος του Τιτάνα Κρόνου και της γυναίκας του Ρέας, θεός της θάλασσας. Ως θεός της θαλάσσης επικαλούμενος Πελάγιος, Ποντοποσειδών, Πόντιος, Θαλάσσιος, Ευρυκρείων και Ευρυμέδων.. (Ποταμιάνος Κωνσταντίνος, 2001: 13). Ζούσε στις Αιγές και γυναίκα του ήταν η Αμφιτρίτη, θυγατέρα του θαλάσσιου θεού Νηρέα. Γιοί του Αλικύμονα Ποσειδώνα ήταν ο Πολύφημος, ο Κύκνος, ο Γλαύκος, ο Ανταίος, ο Εύφημος, ο Σκείρων, ο Πελίας, ο Νηκεύς κ.α.

Τα μυθογέννητα και γλαυκοθώρητα ελληνικά νησιά
Τα νησιά της Ελλάδος, οι θάλασσες και οι ακρογιαλιές της αποτελούν το δομικό υλικό και το κυρίαρχο μυθοπλαστικό σκηνικό της Ελληνικής Μυθολογίας.

Τα λευκοθώρητα πελαγοστάσια του Αιγαίου, οι γαλανόφωτοι θαλασσινοί δίαυλοι του Ιονίου και του Κρητικού πελάγου, η ηλιογέννητη θαλασσοκρατόρισσα (η Κρήτη), αποτελούν τα ξέφωτα μαγνάδια του Ελληνικού Μυθολογικού πολιτισμού.

Ο Απόλλων παίζει λύρα και πελαγοδρομεί με το μαντικό τρίποδα. Τον συντροφεύουν τα Δελφίνια του Πελάγους

Η Ελλάς οφείλει τα πάντα εις τη θάλασσα. Έτσι από τα γλαυκά πελάγη, που γίνονται αβρόταται θωπείαι εις την γλαφυράν, την γεμάτην ακατανίκητο θέλγητρον Ελληνικήν ακτήν, ξεκινά και ο μύθος και η ιστορία αυτής εδώ της χώρας (Ζαμαρόφσκι Βόϊτεχ, χ.χ.: 675-677).

Θα ’λεγε κανείς ότι τα νησιά (εννοεί του Αιγαίου) είναι τα βήματα, τα βήματα των θεών, και προπάντων τα βήματα της Λητώς, όταν έτρεχε κυνηγημένη από την Ήρα, για να γεννήσει τον Απόλλωνα, το θεό του Φωτός, και την Άρτεμη, τη θεά Σελήνη-Εκάτη, την Παρθένα (Χειμωνάς Γ., 1998:315).

Πολλά νησιά και θαλάσσιες περιοχές οφείλουν την ονομασία τους σε Μυθικούς θεούς και ήρωες και αρκετές νησιώτικες και παραθαλάσσιες περιοχές συνδέονται με μυθικά πρόσωπα και με γνωστούς μύθους. Οι Μυθοστόλιστες και γαλαζόλευκες νύφες του Αιγαίου (τα νησιά του Αιγαίου), οι Ελληνικές λευκοκύμονες θάλασσες και τα ακτογαλανόφωτα στρωσίδια του ήλιου αποτελούσαν πάντοτε ισχυρή πηγή έμπνευσης για τους λογοτέχνες μας.

Πολλά νησιά και θαλάσσιες περιοχές οφείλουν την ονομασία τους σε Μυθικούς θεούς και ήρωες: Όπως το Αιγαίο Πέλαγος στον πατέρα του Θησέα Αιγέα, η Πελοπόννησος (που λεγόταν παλιά Αιγιαλεία) στον Αιγιαλέα, το Μυρτώο Πέλαγος στο γιο του Ερμή (ή του Δία) Μυρτίλο, η Ικαρία και το Ικάριο πέλαγος στον Ίκαρο, η Ρόδος στη γυναίκα του Θεού Ήλιου Ρόδη, η Αίγινα και η Σαλαμίνα στις ομώνυμες Νύμφες, κόρες του Ασωπού, η Χίος στην εγγονή του Μίνωα Χιόνα, η Ζάκυνθος στον Ζάκυνθο (γιο του Δάρδανου, βασιλιά της Τροίας), η Κεφαλονιά στον ήρωα Κέφαλο, η Φολέγανδρος στο γιο του Μίνωα Φολέγανδρο, η Μύκονος στον ήρωα Μύκονο, η Ιθάκη στον ήρωα Ίθακο, η Σύμη στην απαχθείσα από το Γλαύκο Σύμη, η Άνδρος στον Άνδρο υιό του Ευρυμάχου κ.τ.λ.

Αρκετές νησιώτικες και παραθαλάσσιες περιοχές συνδέονται με μυθικά πρόσωπα και με γνωστούς μύθους όπως:

Η Κρήτη με το μύθο του Μινώταυρου, ο Ιαπετός με την Κάρπαθο, ο Πόρος, η Σκύρος και η Κρήτη με το Θησέα, η Σέριφος με το μυθικό Περσέα, η Κέα με το Σείριο, η Ανάφη με τον Απόλλωνα (την ανέδυσε από τα βάθη της θάλασσας), η Σύμη με το βασιλιά Νηρέα, ο Πολυβότης με τη Κω και τη Νίσυρο, ο Αγκαίος γιος του Ποσειδώνα με τη Σάμο (ήταν ιδρυτής της), ο Απόλλων με τη Δήλο, η Αφροδίτη με τα Κύθηρα και την Ελαφόνησο (τα διαχώρισε) καθώς και με την Κύπρο, ο Οδυσσέας με την Ιθάκη κ.α.

Η ίδια η Ελληνική θαλασσολάτρισσα φύση αποτελεί μια λαμπερή θεότητα με ουρανόφωτη θωριά.
Το λιοπερίβλητο άρμα του Φαέθοντα, οι ηλιόμορφες νεράιδες, τα πορφυρόχρυσα κεντίδια των δειλινών και οι χρυσοκλωστές του φεγγαριού εναρμονίζονται με τους λατρευτικούς ύμνους προς τον Αλικύμονα Ποσειδώνα και με τα ροδιά βήματα της Αφροδίτης (κατά τον Ησίοδο γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας στην Κύπρο).

Από τα γαλαζόβλεφα σμιλέματα του Πρωτεϊκού λιθοξόου και από τα Ελληνικά κυανέμβολα πολυδρόμια, ανεδύθη η Αφροδίτη (στα Κύθηρα) ως σύμβολο της αρμονίας και της τελειότητας και ο Απόλλων ως έκφραση του φωτός του Ελληνικού Πόντου.
Του πανεπιστημιακού Κωνσταντίνου Σπ. Μέντη

Πηγή